Pozarolnicza dodatkowa działalność gospodarcza Jerzy Karłowski IBMER PAKIET EDUKACYJNY DLA MŁODYCH ROLNIKÓW W KRAJACH NOWO PRZYJĘTYCH DO UNII EUROPEJSKIEJ

Cele modułu szkoleniowego Wdrożenie uzupełniającej pozarolniczej działalności ekonomicznej w gospodarstwach rolnych. Wyjaśnienie młodym rolnikom politykę Unii Europejskiej w tym zakresie i związane z nią programy. Zapewnienie informacji o europejskich i międzynarodowych organizacjach związanych z pro-ekologiczną działalnością ekonomiczną w relacjach z rozwojem wsi.

Unia Europejska - 25 państw członkowskich

Plan prezentacji Rozwój wsi w Unii Europejskiej Odchodzenie do pozarolniczej działalności gospodarczej (małe przedsiębiorstwa) Turystyka (turystyka rekreacyjna – amatorska) Dziedzictwo naturalne Działalność rolno-środowiskowa (rolnictwo i ochrona krajobrazu), bioróżnorodność i lokalne produkty rolnicze) Odnowienie i rozwój wsi oraz zachowanie dziedzictwa rolniczego

Część I. Rozwój wsi w Unii Europejskiej 20 Czerwca 2005 Komisja osiągnęła polityczną zgodę Regulacji dotyczących wsparcia rozwoju wsi poprzez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i na następne lata programu (2007 – 2013). Proponowana reforma jest skupiona wokół czterech głównych kierunków: 1) zwiększanie konkurencyjności sektora rolnictwa i leśnictwa, 2) poprawianie środowisko naturalnego i najbliższej okolicy, 3) promocja zróżnicowania życia gospodarczego na wsi i podnoszenie poziomu życia na obszarach wiejskich, 4) wykorzystanie inicjatyw oddolnych (podejście „Leader”). Uproszczono 5 istniejących typów programowania oraz 3 typy zarządzania i systemu kontroli i podciągnięto pod jeden ramowy system finansowania, programowania i zarządzania dla rozwoju wsi. Propozycja Komisji była zaprezentowana Radzie i Parlamentowi w czerwcu 2004 roku pod dyskusję.

Rozwój wsi w Unii Europejskiej Główne elementy propozycji Komisji Europejskiej Kierunek 1. Wprowadzenie konkurencyjności do rolnictwa i leśnictwa Kierunek 2. Środowisko i zarządzanie ziemią Kierunek 3. Szeroki rozwój wsi Kierunek 4. LIDER

Rozwój wsi w Unii Europejskiej Zmiany w definicji obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania: Obecnie mamy trzy rodzaje obszarów NWG: Obszary górskie (określone przez wysokość nad poziomem morza i pochylenia stoku) Inne lub średnio niekorzystne warunki gospodarowania (częściowo zdefiniowane za pomocą kryteriów socjoekonomicznych Obszary o szczególnych utrudnieniach, np. tereny podmokłe itp. Zmiany zaproponowano w celu przeklasyfikowania obszarów o średnio niekorzystnych warunkach gospodarowania: złe warunki glebowe albo klimatyczne. Także w celu obniżenia maksymalnej płatności 200 do 150 euro/ha.

Rozwój wsi w Unii Europejskiej B. Rozwój wsi i AGENDA 2000 W marcu 1999 roku liderzy Unii Europejskiej jako część strategii Agendy 2000 zdecydowali o drastycznej reformie Wspólnej Polityki Rolnej (CAP), wzmacniając politykę rozwoju wsi w następujący sposób: Promocja konkurencyjnego, wielofunkcyjnego sektora rolniczego Zachęcanie alternatywnych źródeł przychodów do obszarów wiejskich Wspieranie działań rolnośrodowiskowych

Rozwój wsi w Unii Europejskiej C. Rozwój wsi i reforma CAP w 2003 (czerwiec 2003), kroki dla wzmocnienia rozwoju wsi: Poprawa jakości żywności (programy poprawy jakości) Spełnianie norm UE związanych z ochroną środowiska, zdrowia, dobrostanu zwierząt i BHP Dobrostan zwierząt Wspieranie młodych rolników Wspieranie wdrożenia Natury 2000 Wspieranie leśnictwa Wzrost współfinansowania przez UE działań rolnośrodowiskowych i dobrostanu zwierząt Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (zwiększono maksymalny poziom pomocy)

Rozwój wsi w Unii Europejskiej D. Rola państw członkowskich Polityka rozwoju obszarów wiejskich powinna odpowiadać regionalnym i lokalnym potrzebom. Ponieważ to Państwa Członkowskie najlepiej znają swoje potrzeby i tego powodu odgrywają one wiodącą rolę w nakreślaniu i realizacji programów. Faza programowania zaczyna się od tego, że każde państwo przedstawia swoje plany. Faza ta kończy się zatwierdzeniem ich przez Komisję Europejską (po uprzednim sprawdzeniu zgodności z odpowiednimi regulacjami). Aktualnie bieżące programy obejmują siedmioletni okres od stycznia 2000 do grudnia 2006 roku.

Część II. Dywersyfikacja do pozarolniczej działalności gospodarczej A. Formy dywersyfikacji Dywersyfikacja jest nazwą procesu, w którym rolnicy poszukują alternatywnych źródeł dochodu innych aniżeli uprawa roślin, z których wytwarza się produkty żywnościowe lub hodowla zwierząt. Najczęściej spotykane formy dywersyfikacji są następujące: Kolarstwo; Wędkarstwo; Golf; Konie – hippika; Sport i rekreacja; Turystyka; Uprawa roślin alternatywnych

Część II. Dywersyfikacja do pozarolniczej działalności gospodarczej B. Wsparcie dla małych przedsiębiorstw przetwórczych Dania tradycyjne i regionalne Specjalność regionu Przetwórstwo w gospodarstwie Cechy charakterystyczne produktów wytwarzanych w gospodarstwach Grupy producenckie – wspólny marketing i promocja Produkty „niszowe” Specyficzne segmenty rynku

Poszukiwanie najlepszych dań regionalnych

Kolekcjonowanie przedmiotów codziennego użytku

Przedsiębiorstwa Przegląd małych przedsiębiorstw na obszarach wiejskich Winiarnie Przetwarzanie produktów żywnościowych Małe restauracje i zajazdy Paczkowana żywność (suszone owoce, warzywa, orzechy, grzyby)

A. Różne formy działalności turystycznej Część III. Turystyka A. Różne formy działalności turystycznej Formy „miękkiej turystyki” są następujące: Turystyka wiejska (agroturystyka) Turystyka zdrowotna (turystyka dla poprawy zdrowia) Podróże służbowe (konferencje, wystawy, targi itp.) Formy turystyki przyjazne środowisku (zrównoważona turystyka, ekoturystyka) Turystyka i sport (wiejska turystyka sportowa, turystyka w górach, narciarstwo itp.) Turystyki społeczna (turystyka dla każdego, trzeci wiek, młodzi ludzie) Turystyka wodna (wybrzeża morskie, rzeki, turystyka na terenach podmokłych itp.) Turystyka sezonowa (turystyki letnia, zimowa) Turystyka kulturalna (na imprezy kulturalne) Mniejsze formy turystyki (piesza, nudyzm itp.).

Turystyka Ogólny przegląd rodzajów działalności agroturystycznej Cele turystyki dla szczególnie zainteresowanych Turystyka przyrodnicza Dziedzictwo lokalnej kultury i architektury Przykłady z innych krajów

Agroturystyka

Agroturystyka

B. Turystyka w unijnej polityce rozwoju Część III. Turystyka B. Turystyka w unijnej polityce rozwoju "Strategia Rady Europy na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki w krajach rozwijających się” z roku 1998, obejmują działania wspierające sektor turystyki. Partnerskie porozumienia podpisane w Cotonou w dniu 23 czerwcu 2000 roku obejmują relacje pomiędzy krajami Unii Europejskiej, krajami Afryki, mieszkańcami Karaibów i Pacyfiku przez następne dwadzieścia lat. Jako część strategii rozwoju Cotonou, Artykuł 24, dot. sektora turystyki, zaprasza prywatny sektor ACP, do odegrania kluczowej roli w osiąganiu głównych celów rozwoju, takich jak generowanie wzrostu i zatrudnienia oraz likwidacji ubóstwa.

Turystyka – wczasy wędrowne

Turystyka – wczasy stacjonarne

Turystyka – wczasy w siodle

Turystyka – wczasy w siodle

Turystyka – zabytki – zamek w Łagowie

Turystyka – zabytki architektury

Turystyka krajobrazowa

Turystyka – potrzeba stworzenia infrastruktury

Turystyka – kontakt z przyrodą

Turystyka – wyjazdy na zawody sportowe

Część IV. Dziedzictwo przyrodnicze Natura 2000 Co to jest Natura 2000? Deklaracja El Teide (lipiec 2002) Cele dyrektywy siedliskowej 92/43/EEC Finansowanie Natury 2000 Specjalne obszary chronione i Natura 2000 Centralny element dyrektywy związany jest ze statusem, bezpieczeństwem i zarządzaniem Specjalnych Obszarów Chronionych jako część sieci Natura 2000.

Część IV. Dziedzictwo przyrodnicze Obszary chronione Definicje Park Narodowy Park Regionalny lub Krajobrazowy Rezerwat biosfery przyrody Tereny Światowego Dziedzictwa Europejskie Obszary Chronione Europejska Konwencja Ochrony Krajobrazu (1 marca 2004)

Dziedzictwo przyrodnicze Ptasia Dolina

Dziedzictwo przyrodnicze - rezerwaty

Dziedzictwo kultury ludowej Podlasia

Konserwacja przyrody Przegląd rozwoju konserwacji przyrody i zrównoważenia w krajach Unii Europejskiej i najważniejsze organizacje Główne organizacje pozarządowe związane z konserwacją przyrody i zrównoważonym rozwojem Sieć Natura 2000 Parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody

Dziedzictwo przyrodnicze - bioróżnorodność

Dziedzictwo przyrodnicze - bioróżnorodność

Część V. Działania rolnośrodowiskowe Permakultura Słowo "permaculture" zostało wprowadzone w 1978 przez australijskiego ekologa Billa Mollisona i Davida Holmgrena. Permakultura pochodzi z połączenia dwóch słów– permanent, tj. stały i culture, tj. uprawa lub siedlisko. Jest to nowy ruch w naszej cywilizacji, mający na celu współpracę z naturą, a nie działanie przeciw niej. Centralnym tematem w permakulturze jest projektowanie ekologicznych krajobrazów, w których wytwarza się produkty żywnościowe. Nacisk jest położony na uprawę roślin o wielorakim wykorzystaniu, stosowaniu praktyk uprawowych takich jak kompostowanie, płodozmiany i integracja zwierząt, w celu najlepszego wykorzystania składników paszowych i skarmiania chwastów.

Działania rolnośrodowiskowe Cechy permakultury Jest jednym z najbardziej holistycznych, zintegrowanych systemów analizy i metodologii projektowania wynalezionych na świecie. Może być stosowana do tworzenia produktywnych ekosystemów z punktu widzenia człowieka albo w celu pomocy zdegradowanym ekosystemom. Permakultura może być zastosowana w każdym ekosystemie, obojęnie jak bardzo zdegradowanym. Permakultura nadaje wartość i uprawomocnia tradycyjną wiedzę i doświadczenie. Wciela praktyki zrównoważonego rolnictwa i techniki zarządzania ziemią i strategie z całego świata. Jest pomostem pomiędzy tradycyjnymi sposobami uprawy i uprawami ukierunkowanymi na ochronę ziemi. Permakultura promuje organiczne rolnictwo, które nie używa pestycydów. Celem permakultury jest maksymalizowanie symbiotycznych i synergistycznych relacji między komponentami miejsca. Permakultura jest planowaniem miast jak również wiejskim projektowaniem ziemi. Projektowanie według zasad permakultury jest określone przez miejsce, klienta i uprawę.

Dziękuję Państwu za uwagę Więcej informacji można uzyskać pod adresem: Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie Oddział w Poznaniu ul. Biskupińska 67 60-463 Poznań Tel.: 0-61 820 33 31 Fax: 0-61 820 83 81 e-mail: ibmer@man.poznan.pl http://www.ibmer.poznan.pl.