Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych dr Renata Babińska - Górecka

Definicja państwa opiekuńczego (socjalnego) Państwo socjalne (opiekuńcze) to kompleks instytucji, uregulowań i procedur, które korygują i uzupełniają sterowanie rynku pracy przez rynek, poprzez redystrybucję dochodów i które przyznają państwu oraz grupom społecznym aktywną rolę w procesie gospodarczym.

Funkcje państwa opiekuńczego -funkcja korporacyjna i integrująca klasy niższe ze społeczeństwem mieszczańskim, funkcja produktywna państwa socjalnego- w ramach socjalno- państwowych układów były wytwarzane warunki kapitalistycznego rozwoju w XX wieku,

-funkcja regulująca i pacyfikująca, -funkcja produkująca „kapitał ludzki”, zapewnia pokojową koegzystencję demokracji i kapitalizmu.

Zasadnicze obszary państwa opiekuńczego: - sfera zabezpieczenia społecznego, -ochrona zdrowia, -służby socjalne, -rynek pracy i zatrudnienie, - prawo podatkowe.

Typy państw opiekuńczych w Unii Europejskiej: Konserwatywne państwo opiekuńcze -silne tradycje bismarckowskie, -wysokość świadczeń socjalnych determinują forma zatrudnienia oraz różnice w dochodach,

-rozwinięta ochrona zatrudnienia i system gwarancji; -wysokość świadczeń pozwala zastąpić utracone zarobki, na ogół w stopniu wyższym niż minimalny; -rozwinięta ochrona zatrudnienia i system gwarancji; - zapewnienie bezpieczeństwa osobom posiadającym stałe, długoletnie zatrudnienie,

-istnieje silne partnerstwo publiczno- prywatne (społeczne); -skromna oferta publicznych usług socjalnych- wypełnia te zadania trzeci sektor lub prywatni usługodawcy;

-ubezpieczenia są obowiązkowe i mają powszechny charakter pod względem podmiotowym i przedmiotowym, -występuje głównie w Austrii, Belgii, Francji i Niemczech oraz we Włoszech.

Model śródziemnomorski- tzw. elementarne państwa opiekuńcze -konstytucje państw zawierają obietnicę stworzenia państwa opiekuńczego, - brak prawnej, instytucjonalnej i społecznej infrastruktury;

-opieką są objęte osoby starsze, wysokie świadczenia emerytalne; -słabo rozwinięta polityka rodzinna,

-słabo rozwinięty system świadczeń z tytułu bezrobocia; -stosunkowo liczna grupa osób jest nieobjęta zabezpieczeniem społecznym;

-dotyczy głównie Grecji, Hiszpanii, Portugalii. -niewielkie zaangażowanie państwa w działania z zakresu pomocy społecznej; -główny podmiot polityki społecznej to nie państwo, lecz rodzina, organizacje obywatelskie, wspólnoty lokalne, kościół i organizacje charytatywne; -dotyczy głównie Grecji, Hiszpanii, Portugalii.

Społeczno-demokratyczne państwo opiekuńcze -koncepcja powszechnego prawa do świadczeń dla wszystkich obywateli; -obowiązkiem publicznym jest sprawiedliwie zabrać i sprawiedliwie podzielić dochód społeczny; -zapewnienie wszystkim obywatelom równego i równie wysokiego standardu opieki; -wysoki poziom świadczonych usług socjalnych z wysokimi świadczeniami;

-podstawowym pojęciem jest równość; -odejście od modelu wspierania rodziny w celu wzmocnienia rodziny oraz większej samodzielności poszczególnych osób; -podstawowym pojęciem jest równość; -prawo do zabezpieczenia społecznego to uniwersalne prawo wszystkich obywateli;

-oddzielenie praw socjalnych od mechanizmów rynkowych; świadczenia finansowane są z podatków, ale prawo do nich jest niezależne od własnego wkładu jednostki; Dotyczy Szwecji, Danii, Finlandii, Norwegii oraz Holandii.

-ryczałtowe zabezpieczenie dochodu; Model anglosaski -ryczałtowe zabezpieczenie dochodu; -słabo rozwinięty system wsparcia dla rodziny; -słabo rozwinięty system publicznych usług socjalnych;

-ograniczenie świadczeń do osób najbardziej potrzebujących; -dążenie do rozwiązań opartych na mechanizmach rynkowych; -niewielka rola związków zawodowych;

-niski poziom ochrony zatrudnienia; -szeroki zakres świadczeń adresowanych do osób bezrobotnych; -dotyczy Wielkiej Brytanii i Irlandii.

Model postkomunistyczny -łączy elementy systemu konserwatywnego, kontynentalnego modelu państwa opiekuńczego i liberalnego modelu atlantyckiego; -pozostaje wierny wartościom socjalistycznym; -często występuje zarządzanie centralne i jednorodna struktura instytucji zajmujących się polityką społeczną; -dotyczy państw przyjętych do UE po 2004 r.