Temat - Organizacja przedsiębiorstwa i jego kapitały Doc. dr Bolesław Iwan Przedmiot – Mikroekonomia Studia Niestacjonarne. Rok I, Semestr 1. Kierunek – Turystyka i Rekreacja Temat - Organizacja przedsiębiorstwa i jego kapitały

Cel wykładu Przewodnim problemem niniejszego wykładu jest przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarki narodowej oraz organizacja i kapitały. Zadaniem studentów jest przyswojenie treści załączonego wykładu, celem zdobycia wiedzy o istocie kapitałów przedsiębiorstwa i o rodzajach kapitałów przedsiębiorstwa oraz o źródłach i pozyskiwania. Na końcu wykładu podana zastała literatura przedmiotu. Studenci mogą więc poszerzyć swoją wiedzę studiując literaturę przedmiotu. Studenci powinni posiąść wiedzę na temat istoty i specyfiki poszczególnych rodzajów kapitałów przedsiębiorstwa produkcyjnego i usługowego oraz na temat wewnętrznych i zewnętrznych źródeł pozyskiwania kapitałów przez przedsiębiorstwo.

Wprowadzenie Przedsiębiorstwo jest fundamentalnym elementem systemu gospodarki narodowej (GN). Każde przedsiębiorstwo musi więc być wyposażone w odpowiednie kapitały. Każde przedsiębiorstwo niezależnie od jego rodzaju musi posiadać kapitał ludzki (kadry pracownicze), kapitał rzeczowy i kapitał finansowy.

Istota przedsiębiorstwa - repetytorium Przedsiębiorstwo jest to organizacja osób i kapitałów, czyli organizacja siły roboczej, pracy ludzkiej i kapitału. Przedsiębiorstwo jest zawsze jednostką gospodarki narodowej o charakterze komercyjnym. Gospodarka narodowa składa się z tysięcy przedsiębiorstw grupowych w różnych gałęziach gospodarki narodowej. Przedsiębiorstwa powołane są do wytwarzania towarów i usług z przeznaczeniem na rynek do sprzedaży po to by zaspokoić różnorodne materialne i duchowe potrzeby społeczeństwa. Przedsiębiorstwo jest organizacją, która zespala siłę roboczą czyli kadrę pracowniczą oraz rzeczowe czynniki wytwórcze (kapitał).

Kapitały w przedsiębiorstwie A. Kapitał ludzki – kadry zarządzające, pracownicy wykonawczy, kwalifikacje i motywacje pracowników. B. Kapitał rzeczowy – różnorodne środki produkcji łącznie z surowcami i materiałami pomocniczymi. C. Kapitał finansowy – gotówka w kasie przedsiębiorstwa i na rachunkach bankowych. Kapitał rzeczowy dzieli się na kapitał trwały i obrotowy. Do kapitału trwałego zalicza się trwałe środki produkcji (maszyny, urządzenia itp.) = kapitał stały.

Kapitał stały (trwały) tworzą elementy kapitału, które nie zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym lecz swoją wartość przenoszą stopniowo przez kilka lat na wytwarzane towary i usługi. Zalicza się tu budynki, maszyny, urządzenia i ciągi technologiczne itp. Kapitał obrotowy = obrotowe środki produkcji. Zalicza się tu surowce, materiały pomocnicze, energię, wodę, paliwa itp.

1. Nadrzędnym/podstawowym celem istnienia przedsiębiorstwa jest generowanie zysków. 2. Innym celem przedsiębiorstwa jest dążenie do racjonalnego, oszczędnego wykorzystywania zasobów wytwórczych (kapitału ludzkiego, finansowego, rzeczowego). 3. Następnym celem jest produkcja towarów i usług dla społeczeństwa. Przedsiębiorstwa różnią się tym od instytucji iż celem istnienia instytucji nie jest generowanie zysków lecz świadczenie usług społecznych. Instytucje nie działają dla zysku (np. szkoła państwowa, szpitale, wojsko, urzędy).

Zysk przedsiębiorstwa Jest to różnica pomiędzy dochodami przedsiębiorstwa, a jego kosztami. PP = TR – TC gdzie: PP – czysty zysk TR – przychody przedsiębiorstwa TC – koszty całkowite przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwa mogą powiększyć swoje zyski poprzez: podwyższanie cen na swoje dobra i usługi. Ta droga jest jednak mało skuteczna i bardzo ograniczona w gospodarce rynkowej gdzie natęża się konkurencja, obniżanie kosztów produkcji dóbr i usług oraz obniżanie kosztów dystrybucji oraz kosztów promocji. Jest realny i możliwy do stosowania przez wszystkie przedsiębiorstwa. Metoda kombinowana- ta metoda jest realizowana wówczas, gdy przedsiębiorstwa mają możliwość obniżania kosztów i powiększania cen swoich produktów.

Drogi obniżania kosztów przedsiębiorstwa: polepszanie organizacji pracy w przedsiębiorstwach produkcyjnych, usługowych i handlowych, lepsze, techniczne uzbrojenia pracy ludzkiej, dzięki temu osiąga się wzrost wydajności pracy ludzkiej i zysków, wdrażanie nowoczesnych surowców i kapitało oszczędnych oraz praco oszczędnych technologii, unowocześnienie technologii dóbr i usług, poszukiwanie i stosowanie w produkcji dóbr i usług dobrych i tańszych surowców.

Przedsiębiorstwa mogą przybierać różne formy. A. SPÓŁKA CYWILNA (JAWNA) Jest to forma przedsiębiorstwa, która polega na tym, że kilku lub kilkunastu V właścicieli wnosi swoje udziały lub wkłady do formy i wkłady te mogą mieć charakter finansowy lub rzeczowy (budynki, ziemia, surowce- jest to APORT RZECZOWY). Proporcjonalność wniesionych wkładów do spółki cywilnej ma swoje odzwierciedlenie, potem w podziale zysków przedsiębiorstwa lub odzwierciedleniem w pokrywaniu strat przedsiębiorstwa. Formą przedsiębiorstw jaką jest spółka cywilna jest mało popularna świecie ponieważ współwłaściciele spółki jawnej ponoszą pełną odpowiedzialność za zobowiązania firmy (spółki) całym swoim majątkiem, również osobistym.

B. SPÓŁKA Z OGRANICONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ (z o. o.) Spółki z o. o. przyczyniły się do szybkiego rozwoju sił wytwórczych na świecie, do poprawy koniunktury światowej. Jest to popularna forma przedsiębiorstw na świecie. Polega na tym, że współwłaściciele (udziałowcy) wnoszą do spółki swoje udziały (kapitały) w formie aportu rzeczowego lub w formie środków finansowych. Udziałowcy ponoszą ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania, czyli wyniki spółki. Te ograniczenia odpowiednie jest do wysokości wniesionych udziałów do spółki.

W spółkach z o. o. udziałowcy (współwłaściciele) nie odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Udział w zyskach też jest 7 proporcjonalny do wniesionego kapitału. Władze spółki z o. o. Walne Zgromadzenie Wspólników - jest władzą uchwałodawczą. Zarząd Spółki z. o. o. Zarząd Spółki z o. o. Komisja Rewizyjna lub Rada Nadzorcza.

C. SPÓŁKA AKCYJNA Są to zwykle, duże lub bardzo duże przedsiębiorstwa (koncerny). Spółka akcyjna to forma przedsiębiorstwa, która powstała w kapitalizmie. Współudziałowcami są akcjonariusze, którzy zakupili akcje przedsiębiorstw na rynku pierwotnym lub na ryku wtórnym, czyli na Giełdzie Papierów Wartościowych. AKCJA - jest to udział właściciela akcji (akcjonariusza) w wartości przedsiębiorstwa - w jego majątku. Akcje przedsiębiorstw typu spółka akcyjna Imienne - są one przypisane do poszczególnych osób najczęściej członka Zarządu oraz do poszczególnych osób, spółki akcyjnej. Nie mogą być sprzedane bez zgody innych akcjonariuszy posiadających akcje imiennie. Bezimienne (na okaziciela) - można je w każdej chwili sprzedać chętnym nabywcom na Giełdzie Papierów Wartościowych.

Wyróżnia się akcje zwykłe - są to akcje bezimiennie, a na okaziciela Wyróżnia się akcje zwykłe - są to akcje bezimiennie, a na okaziciela. Podział na dywidendę (udział akcjonariuszy w zyskach przedsiębiorstwa typu spółka akcyjna) i reinwestycje (rozwój przedsiębiorstwa) czyli akumulacji, dokonywany jest przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (może podjąć uchwałę o nie wypłacaniu dywidendy akcjonariuszom, wówczas cały zysk przeznaczony jest na reinwestycje). Wyróżnia się także akcje uprzywilejowane.

Zasoby przedsiębiorstw a. Kapitały: Kapitał trwały, Kapitał obrotowy, Kapitał finansowy. b. Ziemia. c. Kapitał ludzki, czyli zasoby siły roboczej. d. Czynnik R&D = badania i rozwój - poziom technologii, wdrażanie innowacji.

Źródła pozyskiwania środków finansowych przez przedsiębiorstwa Pierwszym najważniejszym źródłem są źródła wewnętrzne przedsiębiorstw. Do źródeł wewnętrznych pozyskiwania kapitału zalicza się: a. zysk przedsiębiorstwa (PP). I część podzielona zysku - przeznaczona jest na nagrody, na fundusz socjalny przedsiębiorstwa, na fundusz nagród, na fundusz mieszkaniowy itp. II część nie podzielona zysku = akumulacja Przeznaczona jest ona na doskonalenie, modernizację i rozwój przedsiębiorstwa.

b. Fundusz amortyzacji Amortyzacja jest to wartościowe odzwierciedlenie stopnia zużycia kapitału rzeczowego - kapitału trwałego, czyli trwałych środków produkcji. Przedsiębiorstwa zgodnie z prawem o rachunkowości, muszą tworzyć fundusz amortyzacji (amortyzując środki trwałe), tzn. co rocznie dokonywać odpisu pewnej cząstki od wartości środków trwałych i odpisy te gromadzić na wydzielonym koncie pod nazwą „fundusz amortyzacji". Roczny fundusz wliczany jest do kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw. c. Kapitał założycielski - wnoszony przez założycieli przedsiębiorstw. Jest to najtańsze źródło kapitału.

Zewnętrzne źródła pozyskiwania kapitału finansowego A. Kapitał akcyjny - pozyskiwany przez przedsiębiorstwo w drodze emisji akcji przedsiębiorstw. To źródło kapitału jest pozyskiwane przez spółki akcyjne. Bardzo bezpieczne źródło i tanie. B. Obligacje - emitowane przez przedsiębiorstwo. Są bardziej kosztownym źródłem niż kapitał akcyjny, dlatego, że przedsiębiorstwo, które wyemitowało obligacje musi odkupić obligacje od posiadaczy po pewnym czasie, tzn. po dojrzeniu obligacji czyli np. po 1 roku po cenie nominalnej, a ponadto właścicielom obligacji, przedsiębiorstwo musi wypłacić z góry określony % zysku od obligacji bez względu na kondycję finansową przedsiębiorstwa.

C. Kredyty bankowe - najbardziej powszechne źródło pozyskiwania kapitału. Przedsiębiorstwo zaciąga kredyt bankowy, musi zapłacić prowizję od udzielonego kredytu oraz musi zwrócić pożyczony kapitał w umówionym czasie wraz z odsetkami od zaciągniętego kredytu. Wadą kredytu jest to, że bank udzielając kredytu przedsiębiorstwom i osobom prywatnym, żąda zabezpieczenia tych kredytów.

D. Dotacje (subwencje) - z Budżetu Państwa, dotacje z budżetów samorządu terytorialnego. E. Dotacje z różnego rodzaju stowarzyszeń. F. Dotacje z funduszów UE.

Literatura Begg D., Fisher S, Dornbush R.: Mikroekonomia. PWE. Warszawa 2007. Iwan B.: Planowanie marketingowe w turystyce. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Turystyki i języków obcych. Zeszyt 7 (1) 2011. Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii. Wyd. 6 zmienione. Wyd. Key Text. Warszawa 2011.