ZAKOPANE 2006 ATEX Mariusz Misiurski Nowe uwarunkowania prawne w dziedzinie urządzeń oraz zasady postępowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

2 BHP – MASZYNY podstawy prawne  DYREKTYWA MASZYNOWA – 98/37/WE wprowadzona do prawa polskiego Rozporządzeniem MGPiPS z r i znowelizowana Rozporządzeniem MG z r w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa  DYREKTYWA NARZĘDZIOWA – 89/655/EWG wprowadzona do prawa polskiego Rozporządzeniem MG z dnia r w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy  została zmieniona DYREKTYWĄ 2001/45/EWG wprowadzoną do prawa polskiego Rozporządzeniem MGPiPS z dnia r, które rozszerza temat o sprzęt roboczy do tymczasowej pracy na wysokości  Rozporządzenia ustaliły terminy przejściowe na dostosowanie maszyn do minimalnych wymogów bhp do r, a sprzętu do tymczasowej pracy na wysokości /drabin i rusztowań/ do r

3  Pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny były dostosowane do wykonywanej pracy i mogły ją wykonywać bezpiecznie  Wybór maszyn powinien uwzględniać szczególne warunki i zagrożenia na stanowisku  Pracodawca powinien podjąć działania dla zminimalizowania ryzyka, którego nie da się uniknąć DYREKTYWA NARZĘDZIOWA nowe obowiązki pracodawcy

4 ATEX (ATmosphere EXplosible)  94/9/WE – ATEX 100- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 marca 1994r w sprawie zbliżenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących urządzeń i układów zabezpieczających przeznaczonych do stosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.  Dyrektywa została wdrożona do prawa polskiego Rozporządzeniem MGPiPS z dnia r W sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz.U. Nr 143 poz.1393) i  znowelizowana Rozporządzeniem MG z z dnia 22 grudnia 2005 r. (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2005 r.)

5 ATEX (ATmosphere EXplosible)  1999/92/WE – ATEX Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1999 r w sprawie wymagań minimalnych dotyczących poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na zagrożenie atmosfer wybuchowych (15 dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG).  Dyrektywa ATEX137, wdrożona została do prawa polskiego Rozporządzeniem MGPiPS z dnia r W sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz.U. Nr 107 poz.1004).

6 ATEX-137- UŻYTKOWNICY Ochrona pracowników w środowisku zagrożonym wybuchem W CELU USTALENIA SPÓJNEJ STRATEGII ZAPOBIEGANIA EKSPLOZJOM PRACODAWCA MUSI:  zidentyfikować zagrożenia i ocenić ryzyko zagrożenia wybuchem,  sklasyfikować strefy zagrożenia,  napisać „Dokument zabezpieczenia przed eksplozją”,  określić wymagania dla zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa pracownikom,  na bieżąco aktualizować dokumentację,  przeprowadzać coroczne przeglądy weryfikujące.

7 ATMOSFERA WYBUCHOWA jest mieszaniną palnych gazów, par, mgieł lub pyłów /w naszym przypadku pyłu cukrowego lub wysłodkowego/ z powietrzem, w której, po zainicjowaniu źródłem zapłonu, spalanie rozprzestrzenia się samorzutnie na całą mieszaninę. OBSZARY, w których są obecne atmosfery wybuchowe podzielono na STREFY, głównie w oparciu o to, jak długo i jak często występuje w nich atmosfera wybuchowa. ATEX Strefy zagrożenia wybuchem pyłów

8 strefa 20 - obszar (wydzielona część przestrzeni), w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku pyłu palnego w powietrzu występuje stale, w dłuższych okresach czasu lub często (>1000godz./rok). strefa 21 - obszar w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku pyłu palnego w powietrzu może czasem wystąpić w trakcie normalnych operacji (>10godz./rok do <1000godz./rok). strefa 22 - obszar, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku pyłu w powietrzu nie występuje w trakcie normalnych operacji, a w przypadku wystąpienia trwa przez krótki okres czasu (<10godz./rok). ATEX Strefy zagrożenia wybuchem pyłów PN-EN i Dyrektywa 1999/92/WE

9 Zasady oznaczania stref zagrożenia wybuchem pyłów

10 Rodzaje pyłów, które spowodowały wybuch Grupa pyłu Udział w %  Drewno/produkty z drewna29,8  Papier 1,9  Węgiel 9,2  Produkty spożywcze23,8  Tworzywa sztuczne11,7  Metale13,9  Produkty chemiczne 9,7

11 Instalacje przemysłowe, w których doszło do wybuchu  Silosy20,0%  Instalacje odpylające17,2%  Instalacje mielące13,2%  Instalacje transportujące10,1%  Suszarnie 8,0%  Instalacje dopalające 5,4%  Instalacje mieszające 4,7%  Instalacje polerujące i szlifujące 4,5%  Instalacje przesiewające 2,8%  Inne14,1%

12  Instalacje transportu (elewatory) 26,7%  Silosy21,2%  Instalacje mielące18,1%  Instalacje suszące10,6%  Instalacje odpylające 8,7%  Instalacje przesiewające 2,8%  Instalacje dopalające 1,9%  Pozostałe (np. mieszanie)10,0% Instalacje w przemyśle spożywczym, w których doszło do wybuchu

13 PIĘCIOKĄT WYBUCHOWOŚCI MATERIAŁ PALNY UTLENIACZ ŹRÓDŁO ZAPŁONU OGRANICZONA POWIERZCHNIA OBŁOK Bum!!!

14 ŹRÓDŁA ZAPŁONU Nieznane przyczyny – 19,7% !!!

15ATEX WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE Grupa urządzeń Kategoria urządzeń Poziom ochrony ZagrożenieUżytkowanie II 1 bardzo wysoki G Strefy – 0, 1, 2 D Strefy – 20, 21, 22 2wysoki G Strefy – 1, 2 D Strefy – 21, 22 3normalny G Strefa – 2 D Strefa – 20

16

17 PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA  ZAPOBIEGANIE - niedopuszczanie do wybuchu  unikanie atmosfer wybuchowych  unikanie efektywnych źródeł zapłonu  redukcja koncentracji utleniacza  OCHRONA - ograniczanie skutków wybuchu  projektowanie urządzeń odpornych na wybuch  odciążanie wybuchu  tłumienie wybuchu  zapobieganie rozprzestrzenianiu się płomienia i wybuchu

18 UNIKANIE ATMOSFER WYBUCHOWYCH  Zastępowanie lub zmniejszanie ilości substancji zdolnych do tworzenia atmosfer wybuchowych  Unikanie gromadzenia się pyłu:  minimalizacja miejsc gdzie mogą gromadzić się pyły  skuteczne usuwanie warstw pyłów w pomieszczeniach (housekeeping)

19 URZĄDZENIA ODPORNE NA WYBUCH  Urządzenia odporne na ciśnienie wybuchu:  powinny wytrzymywać spodziewane ciśnienie wybuchu  bez wystąpienia trwałych zniekształceń  Urządzenia odporne na uderzenie ciśnienia wybuchu:  powinny wytrzymywać spodziewane ciśnienie wybuchu,  przy czym mogą zostać trwale odkształcone

20 ODCIĄŻANIE WYBUCHU  W wyniku zastosowania otworów dekompresyjnych następuje obniżenie ciśnienia wybuchu  Zasady projektowania – norma niemiecka VDI 3673  Wyprowadzanie wybuchu:  nie powinno być do pomieszczeń roboczych  prostą, krótką drogą  siła odrzutu

21 TŁUMIENIE WYBUCHU  Szybka dyspersja czynnika gaszącego zapobiega rozwojowi wybuchu - osiągnięciu maksymalnego ciśnienia  Układ tłumienia wybuchu:  system detekcji wybuchu  układ gaszący  Skutki uboczne  zanieczyszczenie przestrzeni wewnętrznej instalacji

22WYBUCH WYTRZYMAŁOŚĆ KONSTRUKCYJNA

23 czujnik centrala sterująca przenośnik dozator celkowy butla supresja ATEX ZABEZPIECZENIE PODNOŚNIKA KUBEŁKOWEGO METODĄ TŁUMIENIA WYBUCHU

24 ZAPOBIEGANIE ROZPRZESTRZENIANIU SIĘ WYBUCHU  Zapory przeciwwybuchowe:  wprowadzanie środka gaśniczego do rurociągu lub kanału  nie zatrzymują fali ciśnienia  Szybkodziałające zawory i klapy  Zawory obrotowe  detektor automatycznie zatrzymujący zawór  Kanały eksplozyjne  mają ograniczoną skuteczność  Podwójne zawory

25 METODY ZABEZPIECZENIA ZAGROŻONYCH INSTALACJI

26 WYBUCH W BLAYRE – FRANCJA PRODUKCJA PASZ

27 WYBUCH WYBUCH W BLAYRE – FRANCJA PRODUKCJA PASZ

28  zostały powołane zespoły ds. ATEX-u,  zostały dokonane analizy zagrożenia,  zostały stworzone ”Dokumenty bezpieczeństwa przeciwwybuchowego” – wymóg prawny,  zostały stworzone trzyletnie plany inwestycyjne dostosowania Zakładów Grupy BSO Polska do wymogów BHP w dziedzinie ATEX-u,  zostały przeprowadzone szkolenia BHP-ATEX wszystkich pracowników związanych z obszarami atex-owymi,  zostały stworzone korporacyjne wymogi/procedury odnośnie zasad postępowania w obszarach zagrożonych wybuchem pyłem cukrowym i pyłem wysłodkowym. ATEX w Cukrowniach Grupy BSO:

29 ATEX w Cukrowniach Grupy BSO: REALIZACJA I ETAPU INWESTYCYJNEGO – 2005R  zabezpieczenie podnośników kubełkowych do cukru oraz układów filtracji - system zabezpieczeń przeciwwybuchowych działający na zasadzie tłumienia wybuchu,  zabezpieczenia centralnych systemów odkurzania - system oparty o odcięcia instalacji za pomocą zaworów przeciwwybuchowych,  zabezpieczenie szeregu instalacji przesyłu cukru i wysłodków – system klap przeciwwybuchowych i dozatorów celkowych w wykonaniu przeciwwybuchowym,  zastosowano standardy atex-owe przy projektowaniu i wykonywaniu nowych inwestycji.