1 Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Departament Mienia Wojewódzkiego i Rolnictwa Wydział Rozwoju Obszarów Wiejskich Paweł Czyszczoń Dyrektor Wydziału Rozwoju Obszarów Wiejskich

2 - poprawa jakości życia na obszarach wiejskich - promocja obszarów wiejskich - zachowanie dziedzictwa kulturowego - wzrost atrakcyjności turystycznej i i inwestycyjnej obszarów wiejskich - zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi - rozwój tożsamości społeczności wiejskiej Odnowa i rozwój wsi Cele działania

3 § 2. Pomoc jest przyznawana: -gminie; -instytucji kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego; -kościołowi lub innemu związkowi wyznaniowemu; -organizacji pozarządowej posiadającej status organizacji pożytku publicznego (w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie), której cele statutowe są zbieżne z celami działania. Odnowa i rozwój wsi Beneficjenci

4 § Pomoc finansowa jest przyznawana na operację zapewniającą osiągnięcie i zachowanie celów działania: 1) niefinansowaną z udziałem innych środków publicznych z wyłączeniem przypadku współfinansowania: a) z krajowych środków publicznych będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego w ramach Programu Operacyjnego Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, b) z Funduszu Kościelnego, c) ze środków własnych jednostek samorządu terytorialnego, zgodnie z ustawą z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm. 3; d) z krajowych środków publicznych będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw sportu i turystyki Odnowa i rozwój wsi Kryteria dostępu

5 Odnowa i rozwój wsi Kryteria dostępu cd. § 3. Pomoc finansowa jest przyznawana na operację zapewniającą osiągnięcie i zachowanie celów działania: 1) realizowaną w miejscowości: a) gminy wiejskiej lub b) gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, lub c) gminy miejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tyś. mieszkańców

6 §3 2. Pomoc jest przyznawana, jeżeli: 1) operacja będzie realizowana w jednym albo dwóch etapach, 2) złożenie wniosku o płatność pośrednią nastąpi w terminie 24 miesięcy od dnia zawarcia umowy- w przypadku gdy etap ten nie jest etapem końcowym 3) zakończenie realizacji i złożenie wniosku o płatność ostateczną nastąpi w terminie: a) 36 miesięcy od dnia zawarcia umowy – w przypadku operacji realizowanych w dwóch etapach, b) 24 miesięcy od dnia zawarcia umowy – w przypadku operacji realizowanych w jednym etapie - lecz nie później niż do dnia 30 czerwca 2015 r. Odnowa i rozwój wsi Kryteria dostępu, cd.

7 4) płatność ostateczna będzie obejmować nie mniej niż 25% łącznej planowanej kwoty pomocy.

8 Odnowa i rozwój wsi Forma i wysokość pomocy §4 ust. 2. Pomoc polega na refundacji kosztów: 1.kwalifikowalnych 2.poniesionych: - po dniu [od dnia] złożenia wniosku o przyznanie pomocy, a w przypadku kosztów stanowiących koszty ogólne – poniesionych nie wcześniej niż dnia 1 stycznia 2007 r., - w formie rozliczenia bezgotówkowego 3.związanych z realizacją operacji, której postępowanie o zamówienie publiczne przeprowadzone zostało po dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy UWAGA!!! Koszty związane z realizacją operacji poniesione po złożeniu wniosku a przed dniem zawarcia umowy są ponoszone na wyłączne ryzyko wnioskodawcy.

9 Odnowa i rozwój wsi Forma i wysokość pomocy §4 ust.4. Refundacji podlegają koszty kwalifikowalne poniesione przez beneficjenta, nie więcej jednak niż 75% kosztów kwalifikowalnych, z tym że dla jednej miejscowości – nie więcej niż 500 tyś. zł w okresie realizacji Programu. §4 ust.5. Jeżeli operacja będzie realizowana w więcej niż jednej miejscowości, wysokość pomocy dla operacji nie może być wyższa niż 500 tyś. zł., przy czym kwoty obciążające limit, o którym mowa powyżej, zostaną określone proporcjonalnie do kosztów realizacji operacji w każdej miejscowości. §4 ust.6 Wysokość pomocy przyznanej na realizację jednej operacji nie może być niższa niż 25 tyś. zł. według kalkulacji kosztów we wniosku o przyznanie pomocy

10 Odnowa i rozwój wsi Zakres pomocy § 4 Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się koszty: 1.budowa, przebudowa, remont lub wyposażenie budynków pełniących funkcje rekreacyjne, sportowe i społeczno – kulturalne, w tym świetlice i domy kultury, z wyłączeniem szkół, przedszkoli i żłobków 2.budowa, przebudowa, remont lub wyposażenie obiektów małej architektury 3.budowa, przebudowa lub remont obiektów sportowych, z wyłączeniem sal sportowych służących wyłącznie szkołom lub przedszkolom, ścieżek rowerowych, szlaków pieszych, placów zabaw, miejsc rekreacji, przeznaczonych do użytku publicznego, 4.zakup towarów służących przedsięwzięciom związanym z kultywowaniem tradycji społeczności lokalnych oraz tradycyjnych zawodów, 5.koszty związane z kształtowaniem obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych, ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne, w szczególności poprzez odnawianie lub budowę placów parkingowych, chodników lub oświetlenia ulicznego 6.urządzanie i porządkowanie terenów zielonych, parków lub innych miejsc wypoczynku,

11 Odnowa i rozwój wsi Zakres pomocy cd. 7.budowa, przebudowa lub remont infrastruktury turystycznej, 8.zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych w celu wykorzystania ich do rekreacji lub w celu poprawy estetyki miejscowości, 9.rewitalizacja budynków zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków, użytkowanych na cele publiczne, oraz obiektów małej architektury, odnawiania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych i miejsc pamięci, 10.zakup i odnawianie obiektów charakterystycznych dla danego regionu lub tradycji budownictwa wiejskiego i ich adaptacja na cele publiczne, 11.budowa, przebudowa, remont lub wyposażanie obiektów budowlanych przeznaczonych na cele promocji lokalnych produktów i usług, w tym pawilonów, punktów wystawowych, sal ekspozycyjnych lub witryn,

12 Odnowa i rozwój wsi Zakres pomocy cd. 12.odnawianie elewacji zewnętrznych i dachów w budynkach architektury sakralnej wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków i odnawiania cmentarzy wpisanych do rejestru zabytków, 13.wyburzenie i rozbiórka zdewastowanych obiektów budowlanych w celu uporządkowania terenu w miejscowości, jeżeli niemożliwe jest ich odnowienie i dalsze użytkowanie – w zakresie koniecznym do realizacji operacji wymienionych w powyższych punktach (1-12), 14.zakup materiału siewnego lub nasadzeniowego roślin wieloletnich- w zakresie koniecznym do realizacji operacji, 15.zakup sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji 16.ogólnych, które są bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.

13 Odnowa i rozwój wsi Zakres pomocy cd. § 5. Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się także koszty ogólne, które są bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji, w wysokości nieprzekraczającej 10% pozostałych kosztów kwalifikowalnych operacji, obejmujące koszty: 1.przygotowania dokumentacji technicznej operacji, w szczególności: - kosztorysów - projektów architektonicznych lub budowlanych - ocen lub raportów oddziaływania na środowisko - dokumentacji geologicznej lub hydrologicznej - wypisów i wyrysów z katastru nieruchomości 2.opłat za patenty lub licencje, 3.Sprawowania nadzoru inwestorskiego lub autorskiego i związane z kierowaniem robotami budowlanymi 4.Przygotowania innych dokumentów niezbędnych do realizacji operacji 5.Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się również podatek od towarów i usług.

14 Odnowa i rozwój wsi Nabór wniosków § Zarząd województwa ustala i podaje do publicznej wiadomości, na stronie internetowej urzędu marszałkowskiego albo wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej oraz co najmniej w jednym dzienniku o zasięgu wojewódzkim informację o kryterium opartym na mierzalnym wskaźniku i uwzględniającym specyfikę województwa (kryterium regionalnym) oraz o terminie i miejscu składania wniosków o przyznanie pomocy. 2. Termin składania wniosków o przyznanie pomocy nie może być dłuższy niż 60 dni. 3. Początek terminu, o którym mowa w pkt. 2, nie może być wyznaczony wcześniej niż przed upływem 14 dni od dnia podania do publicznej wiadomości informacji, o której mowa w pkt. 1.

15 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o przyznanie pomocy Wniosek o przyznanie pomocy składa się w miejscu i w terminie określonym w ogłoszeniu o naborze wniosków o przyznanie pomocy. W jednym naborze, każdy z wnioskodawców może złożyć jeden wniosek o przyznanie pomocy. § 9. Urząd marszałkowski albo wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna potwierdza złożenie wniosku o przyznanie pomocy na piśmie. Potwierdzenie zawiera datę i godzinę złożenia wniosku i jest opatrzone pieczęcią urzędu marszałkowskiego albo wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej oraz podpisane przez osobę przyjmującą ten wniosek.

16 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o przyznanie pomocy § 10. Wniosek o przyznanie pomocy zawiera w szczególności: 1.numer identyfikacyjny wnioskodawcy, nadany na podstawie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie pomocy nadany wnioskodawcy, 2.nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, 3.opis operacji, 4.plan finansowy operacji, 5.informacje o załącznikach, 6.oświadczenia lub zobowiązania wnioskodawcy związane z pomocą, 7.zestawienie rzeczowo-finansowe operacji.

17 Odnowa i rozwój wsi Załączniki dołączane do wniosku 1.Plan odnowy miejscowości, zawierający w szczególności: -charakterystykę miejscowości, w której będzie realizowana operacja, -inwentaryzację zasobów służących odnowie miejscowości -ocenę mocnych i słabych stron miejscowości, w której będzie realizowana operacja, -opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną w perspektywie co najmniej 7 lat od dnia przyjęcia planu odnowy miejscowości, w kolejności wynikającej z przyjętych priorytetów rozwoju miejscowości z podaniem szacunkowych kosztów ich realizacji,

18 Odnowa i rozwój wsi Załączniki dołączane do wniosku cd. 2.Uchwała: –zebrania wiejskiego lub rady dzielnicy lub rady osiedla w sprawie przyjęcia planu odnowy miejscowości podjęta dla każdej miejscowości, w której będzie realizowana operacja, a w przypadku, gdy w danej miejscowości nie została powołana rada dzielnicy lub rada osiedla- rady miasta [gminy] –rady gminy w sprawie zatwierdzenia planu odnowy miejscowości. W przypadku sołectw obejmujących kilka miejscowości plan odnowy miejscowości oraz ww. uchwała może obejmować wszystkie miejscowości położone na terenie sołectwa.

19 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o przyznanie pomocy cd. Zarząd województwa udostępnia na stronie internetowej urzędu marszałkowskiego albo wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej formularz wniosku o przyznanie pomocy nie później niż w dniu podania do publicznej wiadomości informacji. Jeżeli okres oczekiwania na uzyskanie dokumentów stanowiących załącznik do wniosku o przyznanie pomocy jest dłuższy niż okres od ogłoszenia do zakończenia naboru wniosków, wówczas beneficjent zobowiązuje się dostarczyć wymagane dokumenty do czasu podpisania umowy pod rygorem odrzucenia wniosku. Wnioskodawca informuje urząd marszałkowski albo wojewódzką samorządową jednostkę organizacyjną o wszelkich zmianach objętych wnioskiem niezwłocznie po ich zaistnieniu.

20 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o przyznanie pomocy cd. § 11. Jeżeli złożony wniosek jest wypełniony nieprawidłowo lub został złożony bez wymaganych załączników, urząd marszałkowski albo wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna wzywa wnioskodawcę na piśmie, do usunięcia wszystkich braków w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli wnioskodawca pomimo wezwania do usunięcia braków nie usunął wszystkich braków w terminie, urząd marszałkowski albo wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna wzywa ponownie wnioskodawcę, na piśmie, do usunięcia pozostałych braków w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli wnioskodawca pomimo wezwania do usunięcia braków nie usunął w terminie żadnego lub wszystkich braków pomocy nie przyznaje się informując jednocześnie na piśmie o przyczynach jej nieprzyznania.

21 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o przyznanie pomocy cd. Jeżeli wnioskodawca nie usunął w terminie żadnych nieprawidłowości lub braków, pomocy nie przyznaje się informując wnioskodawcę na piśmie o przyczynach nieprzyznania pomocy. Jeżeli usunął nie wszystkie nieprawidłowości lub braki wzywa się go ponownie do usunięcia pozostałych nieprawidłowości lub braków w terminie 14 dni od doręczenia wezwania. Nieuzupełnienie braków skutkuje nieprzyznaniem pomocy.

22 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o przyznanie pomocy cd. 4. Złożony wniosek o przyznanie pomocy nie może być zmieniany przez wnioskodawcę, przez wprowadzenie dodatkowych pozycji w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji, z wyłączeniem zmian wynikających z wezwań. § 12. Wniosek o przyznanie pomocy rozpatruje się w terminie do 3 miesięcy od dnia zakończenia naboru. Do terminu, o którym mowa powyżej, nie wlicza się terminów dotyczących dokonywanych uzupełnień do wniosku.

Odnowa i rozwój wsi Przyznanie pomocy § 13. O przyznaniu pomocy decyduje liczba uzyskanych punktów, przyznanych na podstawie następujących kryteriów: 1.dochód podatkowy gminy, w której jest planowana realizacja operacji w przeliczeniu na 1 mieszkańca (obliczany zgodnie z przepisami o dochodach jednostek samorządu terytorialnego), kształtuje się na poziomie: a) nie więcej niż 75% średniej krajowej - 2 pkt b) powyżej 75 % średniej krajowej i nie więcej niż 100% średniej - 1 pkt c) powyżej średniej krajowej - 0 pkt 2.bezrobocie w powiecie, na którego obszarze jest położona gmina, w której planowana jest realizacja operacji w okresie ostatnich 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy jest: a) wyższe od średniej w województwie - 2 pkt b) równe ze średnią w województwie - 1 pkt c) niższe od średniej w województwie - 0 pkt 3.kryterium regionalne - 2 pkt 4.wnioskowana kwota dofinansowania operacji na każdym etapie jej realizacji wynosi nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowalnych operacji - 1 pkt

24 Odnowa i rozwój wsi Kryterium regionalne Zgodnie z uchwałą Nr 1322/III/08 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 25 marca 2008 w sprawie określenia kryterium regionalnego dla Działania „Odnowa i rozwój wsi” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata uchwalono, iż : Dwa dodatkowe punkty zostaną przydzielone jeśli operacja wskazana we wniosku będzie realizowana na obszarze funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania, która w dniu złożenia wniosku jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym.

25 Odnowa i rozwój wsi Przyznanie pomocy cd. W pierwszej kolejności do realizacji są przyjmowane operacje, które uzyskały największą liczbę punktów. W przypadku operacji z taką samą liczbą punktów o kolejności decyduje niższa wartość dochodu podatkowego gminy przypadająca na 1 mieszkańca. W przypadku operacji o tej samej liczbie punktów i identycznej wartości dochodu podatkowego gminy przypadającego na 1 mieszkańca decyduje kolejność zarejestrowania poprawnie wypełnionego wniosku o przyznanie pomocy. Ocena wniosków kończy się sporządzeniem listy operacji w kolejności uzyskanych przez nie punktów. Do realizacji mogą być przyjęte: - maksymalnie 3 operacje z każdej gminy w jednym naborze, które uzyskały największą liczbę punktów; - operacje, które uzyskały co najmniej 3 punkty.

26 Odnowa i rozwój wsi Przyznanie pomocy cd. § 14. Zatwierdzenie operacji do realizacji następuje w formie uchwały zarządu województwa na podstawie listy rankingowej operacji zawierającej ocenę punktową w ramach dostępnego limitu środków finansowych. Niezwłocznie po zatwierdzeniu przez zarząd województwa listy rankingowej operacji, urząd marszałkowski albo wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna wyznacza wnioskodawcy, na piśmie, termin zawarcia umowy, nie dłuższy niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Jeżeli wnioskodawca nie stawił się w wyznaczonym terminie w celu zawarcia umowy, zarząd województwa odmawia przyznania pomocy, chyba że inny termin został: - uzgodniony przez wnioskodawcę z urzędem marszałkowskim albo wojewódzką samorządową jednostką organizacyjną przed upływem wyznaczonego w wezwaniu terminu albo - wyznaczony przez urząd marszałkowski albo wojewódzką samorządową jednostkę organizacyjna i jest nie dłuższy niż 21 dni od dnia, na który został wyznaczony poprzedni termin zawarcia umowy.

27 Odnowa i rozwój wsi Zawarcie umowy § 15. Umowę zawiera się na formularzu przygotowanym przez zarząd województwa, zatwierdzonym przez MRiRW i udostępnionym na stronach internetowych urzędu marszałkowskiego albo wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej. Poza postanowieniami określonymi w art. 23 ustawy z dnia 7 marca 2007 r., o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,”, umowa może zawierać w szczególności zobowiązania beneficjenta dotyczące: 1.osiągnięcia celu operacji i jego zachowania przez 7 lat od dnia dokonania przez agencję płatniczą płatności ostatecznej; 2.ograniczeń lub warunków w zakresie: a) przenoszenia własności lub posiadania rzeczy nabytych w ramach realizacji operacji lub sposobu ich wykorzystywania, b) sposobu lub miejsca prowadzenia działalności związanej z przyznaną pomocą; 3.umożliwienia przeprowadzenia kontroli związanych z przyznaną pomocą; 4.przechowywania dokumentów związanych z przyznaną pomocą; 5.informowania o okolicznościach mogących mieć wpływ na wykonanie umowy. Zmiana umowy w zakresie zobowiązań beneficjenta dotyczących pkt. 1 jest nieważna.

28 Odnowa i rozwój wsi Weksel Zabezpieczeniem należytego wykonania przez beneficjenta zobowiązań określonych w umowie jest weksel niezupełny (in blanco) wraz z deklaracją wekslową sporządzoną na formularzu udostępnionym przez urząd marszałkowski albo wojewódzką samorządową jednostkę. Weksel wraz z deklaracją wekslową, są podpisywane przez beneficjenta w obecności upoważnionego pracownika urzędu marszałkowskiego albo wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej. Weksel wraz z deklaracją wekslową są składane w siedzibie urzędu marszałkowskiego albo wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej w dniu zawarcia umowy.

29 Odnowa i rozwój wsi Warunki wypłaty środków §17. Warunki wypłaty środków finansowych z tytułu pomocy określa się w umowie z tym, że środki te mogą być wypłacone, jeżeli beneficjent: 1.zrealizował operację lub jej etap, w tym poniósł związane z tym koszty; 2.zrealizował lub realizuje zobowiązania określone w umowie; 3.udokumentował zrealizowanie operacji lub jej etapu, w tym poniesienie kosztów kwalifikowalnych z tym związanych. Jeżeli beneficjent nie spełnił któregokolwiek z warunków, o których mowa powyżej, środki finansowe z tytułu pomocy mogą być wypłacone w części dotyczącej operacji lub jej etapu, które zostały zrealizowane zgodnie z tymi warunkami i jeżeli cel operacji został osiągnięty lub może zostać osiągnięty do dnia złożenia wniosku o płatność ostateczną. §18. Tryb wypłaty środków finansowych z tytułu pomocy określa się w umowie, z tym że są one wypłacone po złożeniu wniosku o płatność.

30 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o płatność cd. § 20. Jeżeli wniosek o płatność jest niekompletny wzywa się beneficjenta, na piśmie, do usunięcia braków w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli beneficjent pomimo wezwania nie usunął braków w wyznaczonym terminie, wzywa się ponownie beneficjenta, w formie pisemnej, do usunięcia braków w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli beneficjent, pomimo ponownego wezwania, nie usunął braków, rozpatruje się wniosek o płatność w zakresie, w jakim został wypełniony oraz na podstawie dołączonych do niego dokumentów. W trakcie rozpatrywania wniosku o płatność można wzywać beneficjenta, na piśmie, do wyjaśnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy lub przedstawienia dowodów na potwierdzenie tych faktów, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania.

31 Odnowa i rozwój wsi Wniosek o płatność cd. Wypłaty środków finansowych dokonuje się niezwłocznie po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku o płatność, lecz nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia poprawnie wypełnionego wniosku. Terminy dotyczące uzupełnienia wniosku o płatność są takie same jak w przypadku wniosku o przyznanie pomocy (slajd 21).

32 Odnowa i rozwój wsi § 22. W uzasadnionych przypadkach zarząd województwa może wyrazić zgodę na: 1.przeniesienie przez beneficjenta własności lub posiadania nabytych dóbr objętych projektem, jeżeli przeniesienie to nastąpi na rzecz jego jednostki organizacyjnej lub jednostki, która spełnia warunki przyznania i wypłaty pomocy oraz przejmie zobowiązania dotychczasowego beneficjenta; 2.zmianę przeznaczenia nabytych przez beneficjenta dóbr, wyremontowanych lub wybudowanych budynków lub budowli w całości lub w części, jeżeli nowy sposób ich wykorzystania nie naruszy celów i zakresu działania.

33 Odnowa i rozwój wsi § 23. Obliczania i wyznaczania terminów związanych z wykonywaniem czynności w toku postępowania w sprawie przyznania pomocy i wypłaty środków finansowych z tytułu pomocy, dokonuje się zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego dotyczącymi terminów. Co do zasady termin wykonania określonych czynności w toku postępowania w sprawie przyznania pomocy i wypłaty środków finansowych z tytułu pomocy uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego.

34 Odnowa i rozwój wsi Siła wyższa Innymi, niż wymienione w przepisach rozporządzenia nr 1974/2006 kategoriami siły wyższej i wyjątkowymi okolicznościami, w przypadku wystąpienia których nie jest wymagany zwrot pomocy, są: 1.wywłaszczenie części nieruchomości związanej z operacją, jeżeli takiego wywłaszczenia nie można było przewidzieć w dniu zawarcia umowy, 2.katastrofa naturalna powodująca trwałe uszkodzenie nieruchomości lub obiektów będących przedmiotem operacji, 3.wypadki lub awarie skutkujące zniszczeniem budynków, budowli lub innego mienia w stopniu uniemożliwiającym ich dalsze używanie zgodnie z założonym celem operacji, 4.kradzieże mienia będącego przedmiotem operacji, z wyłączeniem kradzieży, które nastąpiły na skutek niezachowania należytej staranności przez beneficjenta. Tryb postępowania podmiotów w razie wystąpienia okoliczności siły wyższej lub wyjątkowych okoliczności, w przypadku wystąpienia których nie jest wymagany zwrot pomocy, określa się w umowie.

35 Dziękuję za uwagę.