SYSTEM WSPIERANIA INNOWACJI REALIZOWANY PRZEZ SPNT BOS 2006 Badania operacyjne i systemowe 2006 SYSTEM WSPIERANIA INNOWACJI REALIZOWANY PRZEZ SPNT prof. Jerzy Sołdek Szczeciński Park Naukowo-Technologiczny (SPNT) Wydział Informatyki Politechniki Szczecińskiej Szczecin, 29 września 2006 r.

Wprowadzenie Sprawa dotyczy organizowania działań prowadzących do unowocześniania wyrobów i usług naszych przedsiębiorstw, tak aby były bardziej konkurencyjne na rynku.

Procesy innowacyjne odbywają się w łańcuchu działań pomiędzy źródłami innowacji, a jej użytkownikami. Na jednym krańcu można umownie umieścić jednostki nauki, a na drugim przedsiębiorstwa. Pomiędzy nimi znajdują się różni pośrednicy, wśród których istotną rolę przewidziano dla parków naukowo – technologicznych. Ich rolę i możliwości pragnę w szczególności zilustrować.

Zjawisko innowacji jest nierozłącznie związane z pojęciem zmiany, nowości, reformy czy też idei postrzeganej jako nowa. Wprowadzanie innowacyjności do przedsiębiorstw jest podstawowym czynnikiem w zapewnianiu wzrostu konkurencyjności gospodarki. Dlatego też problemy innowacji zajmują główne miejsce w programach rozwoju kraju na lata 2007-2013.

Utworzono Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, którego celem jest „wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności – obejmującej działania zarówno o charakterze naukowym, technicznym, organizacyjnym, jak i finansowym czy handlowym”.

Definicja parku naukowo-technologicznego: „Park stymuluje i zarządza przepływem wiedzy i technologii pomiędzy szkołami wyższymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi, przedsiębiorstwami i rynkami; ułatwia tworzenie i rozwój przedsiębiorstw opartych na wiedzy poprzez inkubowanie i proces wydzielania się; dodaje przedsiębiorstwom wartości poprzez wysokiej jakości usługi oraz obiekty i terytorium o wysokim standardzie.” Definicja parku naukowo-technologicznego:

Ogólna charakterystyka wprowadzania innowacji do przedsiębiorstw Koncepcja systemu wprowadzania innowacji, realizowana przez SPNT Wybrane wiodące działania Podsumowanie Plan prezentacji

Ogólna charakterystyka wprowadzania innowacji Wprowadzanie innowacji w pojedynczym dużym przedsiębiorstwie jest sprawą prostą. Zadania realizują wyspecjalizowane komórki w sposób wkomponowany w system zarządzania przedsiębiorstwem. Takimi możliwościami nie dysponują MMŚP. Ogólna charakterystyka wprowadzania innowacji

W naszej gospodarce występują następujące struktury przedsiębiorstw (według stanu zatrudnienia na 31.12.2004 r.)

rys.1 Struktura zatrudnienia w gospodarce narodowej Polska Zachodniopomorskie rys.1 Struktura zatrudnienia w gospodarce narodowej (bez rolnictwa)

rys.2 Struktura zatrudnienia na „rynku otwartym” Polska Zachodniopomorskie rys.2 Struktura zatrudnienia na „rynku otwartym” (bez administracji publicznej, wojska, ubezpieczeń, ochrony zdrowia, edukacji)

Ideę wprowadzania innowacji, jako wykorzystanie wiedzy ilustruje schemat na rys. 3.

rys.3 Wykorzystanie wiedzy w kreowaniu nowego produktu

rys.4 Schemat powstawania produktu innowacyjnego

We wdrażaniu innowacji uczestniczy duża liczba partnerów, zlokalizowanych na rozległym obszarze. Współczesne środki TI i Internet stwarzają możliwości efektywnego komunikowania się ze sobą licznych uczestników przedsięwzięcia, a także na operacyjną ich współpracę w czasie rzeczywistym. Podstawowym narzędziem jest portal kooperacyjny, którego schemat przedstawiono na rys. 5.

rys.5 Rola portalu kooperacyjnego w sieci współpracy

Koncepcja systemu wprowadzania innowacji, realizowana przez SPNT Tworzenie środowiska współpracy i podstawowej infrastruktury dla wspierania MMSP. Pomoc w powstawaniu nowych firm; inkubatory przedsiębiorczości. Etap doświadczalnego wdrażania innowacji na wzorcowych przykładach. Etap powszechnego wdrażania, jako powielania doświadczeń z wzorcowych przykładów, oraz stosowanie rozwiniętych form kooperacji, np. klastrów. Koncepcja systemu wprowadzania innowacji, realizowana przez SPNT

Środowisko współpracy powstaje w wyniku długotrwałego procesu identyfikowania problemów i możliwości, świadczenia pomocy, wspólnych wystąpień o środki finansowe i realizacji projektów.

SPNT w ciągu trzech lat działał na rzecz tworzenia środowiska współpracy w regionie. Realizował wspólne projekty z największymi uczelniami (Uniwersytetem Szczecińskim, Politechniką Szczecińską, Politechniką Koszalińską, Akademią Rolniczą i Zachodniopomorską Szkołą Biznesu). We wspólnych projektach udział biorą również szkoły wyższe i centra technologii z Greifswaldu i Stralsundu (Niemcy). W różnych formach kooperacji zainicjowanych przez SPNT bierze udział ponad 100 MMSP, a w szkoleniach uczestniczyło blisko 600 osób, w większości pracowników MMSP.

W rozwoju współpracy ze szkołami wyższymi i przedsiębiorstwami bardzo pomocna była infrastruktura informatyczna wraz z portalami kooperacyjnym i edukacyjnym, którą zrealizowano przy wsparciu z funduszy UE. Dysponujemy nią od dwóch lat.

Park wspomaga tworzenie i inkubację nowych firm, wykorzystując posiadaną bazę lokalową inkubatora przedsiębiorczości. Umieszczono w nim 14 firm. Ponadto współpracujemy z absolwentami szkół, w realizacji środowiskowego inkubatora akademickiego, a także wspieramy młodzież nieakademicką w podejmowaniu działalności gospodarczej przez Internet.

Procesy związane bezpośrednio z realizacją innowacji nie są dostatecznie zdefiniowane, aby precyzyjnie planować zarządzanie nimi, i zależą od czynników subiektywnych, np. nieufności wzajemnej przedsiębiorców. W tej sytuacji, najbardziej skuteczną metodą jest poprzedzanie wdrożeń danego rodzaju innowacji w dużej liczbie małych i mikro przedsiębiorstw, realizacją doświadczalną na wybranych wzorcowych przykładach przez odpowiednio dobraną innowacyjną grupę kooperacyjną.

Doświadczenie zdobyte na wzorcowym przykładzie pozwala dokładniej zaprogramować działanie w dużej skali oraz będzie argumentem na istniejące opory typu psychologicznego. Pozwala też na ocenę stosowanych metod i narzędzi. Te działania będą przedstawione szczegółowo w następnej części referatu.

Wybrane wiodące działania Kreowanie nowych firm Kreowanie i wdrażanie innowacji technologicznych Wdrażanie innowacji organizacyjnych Kadry dla innowacji Techniki wspomagania procesów innowacyjnych Wybrane wiodące działania

Gotowość do założenia własnej firmy, w przypadku absolwentów, wiąże się na ogół z posiadaniem predyspozycji w zakresie przedsiębiorczości i wymaga pomysłu na biznes. Barierami bywają brak praktycznych umiejętności zawodowych i doświadczenia w prowadzeniu firmy oraz niedobór środków finansowych. Rozmiar tzw. samozatrudnienia wśród absolwentów szkół wyższych w Polsce jest kilka razy niższy, niż np. w Stanach Zjednoczonych. 1. Kreowanie nowych firm

Wychodząc naprzeciw potrzebom, SPNT podjął następujące inicjatywy: powołanie środowiskowego inkubatora akademickiego (kwiecień 2005 r.); zorganizowanie konferencji „Inkubatory akademickie i zatrudnienie absolwentów” (Szczecin, 17 maja 2005 r.) dla środowiska: studenci – szkoły wyższe – pracodawcy, celem przedyskutowania sprawy przygotowania absolwentów do potrzeb rynku pracy; realizacja projektu „Wsparcie rozwoju działalności gospodarczej realizowanej poprzez Internet” - dla ogółu młodzieży.

rys.6 Schemat działania inkubatora akademickiego

Przykłady inkubowanych przedsięwzięć: Budowa prototypu kompilatora zrównoleglającego dla komputerów wieloprocesorowych. Grupa pięciu studentów Wydziału Informatyki Politechniki Szczecińskiej, pod kierunkiem prof. Włodzimierza Bieleckiego, obecnie kończy rozpoczęte półtora roku temu prace nad prototypem kompilatora. Przykład 2 Jedna osoba prowadzi usługi doradcze dotyczące projektów unijnych, dla jednostek samorządu terytorialnego i przedsiębiorstw. Przykłady inkubowanych przedsięwzięć:

Przykład 3 Grupa dwóch studentów i dwóch doktorantów z Uniwersytetu Szczecińskiego i Politechniki Szczecińskiej opracowuje nowy produkt turystyczny „Internetowy przewodnik turystyczny po Szczecinie”. Przykład 4 Grupa czterech studentów Akademii Rolniczej w Szczecinie, pod kierunkiem dr inż. Tadeusza Okońskiego, opracowuje nowy produkt biotechnologiczny pod nazwą „Urządzenie oparte na działaniu enzymów przeznaczone do wykrywania i pomiaru zawartości sacharozy w roztworze”. Prace są znacznie zaawansowane; przygotowywane jest zgłoszenie patentowe.

2. Kreowanie i wdrażanie innowacji technologicznych Źródłami innowacji technologicznych są wyniki prac naukowych oraz pomysły pracowników przedsiębiorstw. Jednak jedynie niewielka część prac naukowych szkół wyższych w regionie może być podstawą lub bezpośrednią inspiracją innowacji. Większość z nich jest związana z uzyskiwaniem stopni lub tytułu naukowego i ma charakter teoretyczny. Innowacje technologiczne powstają najczęściej w wyniku współpracy jednostek naukowych z przedsiębiorstwami i są nakierowane na stworzenie nowego albo udoskonalenie istniejącego wyrobu lub usługi. 2. Kreowanie i wdrażanie innowacji technologicznych

Przykład 1. Metoda zwiększenia efektywnej powierzchni biokatalizatora przez zastosowanie plazmy niskotemperaturowej. Dokonano aktywizacji plazmą niskotemperaturową dwu rodzajów nośnika biokatalizatora. Otrzymane wyniki potwierdziły fakt, że zastosowanie plazmy zdecydowanie poprawia parametry urządzenia. Zastosowanie tej technologii umożliwia wykonanie katalizatorów o mniejszych wymiarach przy zachowaniu wysokiej sprawności. Wyniki uwzględnia się w budowie prototypu biokatalizatora.

Przykład 2. Metoda i narzędzia do optymalizacji projektowania systemów osadzonych. Określono nową technologię optymalnego projektowania układów osadzonych na podstawie wyników prac zespołu prof. W. Bieleckiego. Opracowano projekt oprogramowania. Przygotowano umowę konsorcjum na prace rozwojowe prowadzące do wykonania prototypu nie komercyjnego.

Przykład 3. Kompleksowy produkt turystyczny oparty na technologiach informatycznych. Wirtualne wykreowanie produktu turystycznego, składającego się z powiązanych poprzez sieć globalną Internet oddzielnych usług, pochodzących od wielu dostawców. Kompleksowy produkt będzie oferowany pojedynczemu turyście. Produkt bazuje na wynikach prac naukowych zespołu prof. J. Sołdka, oraz doświadczeniach firm turystycznych. Wykorzystuje zasoby: wybrzeża Bałtyku, wód i dorzecza Odry, pojezierzy.

3. Wdrażanie innowacji organizacyjnych. Ograniczone zasoby, którymi dysponują MMSP, istotnie ograniczają ich możliwości konkurowania na rynku. Przez zorganizowanie kooperacji i wykorzystanie idei przedsiębiorstwa wirtualnego można istotnie zwiększyć szanse MMSP na konkurencyjnym rynku. Pomoże to małym i średnim oraz mikro przedsiębiorstwom w przezwyciężaniu strukturalnych ograniczeń w prowadzeniu działalności, wynikających z braku możliwości osiągnięcia korzyści - skali i zakresu funkcjonowania oraz specjalizacji. Dzięki włączeniu do biznesu dodatkowych partnerów można uzyskać efekt synergii. 3. Wdrażanie innowacji organizacyjnych.

rys.7 Idea przedsiębiorstwa wirtualnego

SPNT organizuje współpracę partnerów w grupach kooperacji produkcyjnej dla wspólnej realizacji produktu lub wypracowania określonego systemu realizacji działalności biznesowej.

Przykłady zaawansowanych innowacji organizacyjnych Przykład 1. Klaster Informatyczny Utworzono ponadregionalną sieć trwałej współpracy szkół wyższych (Szczecina, Koszalina, Zielonej Góry) oraz 42 przedsiębiorstw, pod nazwą Forum Technologii Informatycznych. W ramach działalności Forum powołano klaster informatyczny w obszarze „reprogramowalne i wbudowane systemy sprzętowo-programowe”, wykorzystujący krajowy dorobek naukowy, prezentowany w latach 1998-2006 na konferencjach krajowych „Reprogramowalne Układy Cyfrowe”.

Przykład 2. Klaster poligraficzny Bazę dla klastra stanowi Zachodniopomorska Platforma Poligraficzna, powołana w marcu b.r.. W ramach przygotowań do podjęcia dużych zamówień publicznych przez grupę firm poligraficznych, dokonano dokładnej inwentaryzacji zasobów i kompetencji 22 zakładów, w zakresie: techniki druku, typu usług, wyposażenia technologicznego, obsługi palet kolorów, oprogramowania DTP, informatyzacji przedsiębiorstwa. Piętnaście firm zgłosiło swój akces do ścisłej współpracy. Klaster poligraficzny jest w fazie organizacji.

Przykład 3. Portal sztuki użytkowej Została wypracowana koncepcja utworzenia Portalu Sztuki Użytkowej dla projektantów ubioru, architektów wnętrz oraz projektantów przedmiotu użytkowego, jako pierwszego etapu budowy Klastra Sztuki Użytkowej lub Centrum Wzornictwa SPNT. Portal wykorzystując wizualizację trójwymiarową będzie w formie e-targów promocją dla małych firm wzornictwa oraz aranżacji i wyposażenia wnętrz. Będzie również udostępniał narzędzia do komputerowego wspomagania projektowania.

Na podstawie złożonych deklaracji uczestnictwa w projekcie bierze udział 10 firm, przedstawiciele 4 jednostek szkół wyższych (Instytutu Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej, Wyższej Szkoły Sztuki Użytkowej w Szczecinie, Instytutu Architektury i Wydziału Informatyki Politechniki Szczecińskiej) oraz Inkubator Sztuki Użytkowej w Szczecinie i SPNT.

Przykład 4. Budowa klastra wykorzystania zasobów biomasy Istota wykorzystania biomasy polega na utworzeniu systemu powiązań logistycznych pomiędzy rozproszonymi zasobami biomasy (na terenach leśnych i rolniczych) i jej użytkownikami w postaci łańcucha przepływu biomasy: zasoby pierwotne – przetwarzanie – transport – zbiór użytkowników (kotłów). Zasoby występują w postaci produktów ubocznych upraw rolniczych i leśnych, a ich użytkownikami mogą być rozproszone lokalne kotłownie na biomasę. Nadwyżki będą użytkowane w elektrowniach.

Został złożony wniosek - SPNT, Akademii Rolniczej, Politechniki Koszalińskiej i Politechniki Szczecińskiej, we współpracy z ośrodkiem w Stralsundzie - o finansowanie ze środków Intereg projektu utworzenia sieci bioenergetycznej. Równolegle SPNT wraz z 12 przedsiębiorstwami z trzech regionów Polski organizuje klaster produkcji i dystrybucji biomasy dla celów grzewczych.

Rozwój i właściwe wykorzystanie zasobów ludzkich jest jednym z najważniejszych działań w strategii modernizacji polskiej gospodarki. W gospodarce opartej na wiedzy tylko wysoki poziom kwalifikacji zawodowych umożliwi uzyskiwanie zakładanych postępów we wprowadzaniu innowacji do produkcji i w zapewnieniu wysokiej jakości produktów. Zapewnienie wymaganych kwalifikacji pracowników jest warunkiem wdrażania rozwiązań innowacyjnych. 4. Kadry dla innowacji

rys.8 Schemat realizacji szkolenia w Centrum Edukacji SPNT

Szkolenia specjalistyczne są zrealizowane w ramach 3 projektów finansowanych ze środków EFS: • umiejętności pracy w Internecie (przeszkolenie 360 osób w 30 gminach regionu przy wykorzystaniu mobilnego laboratorium komputerowego), • przyszłościowe zawody społeczeństwa informacyjnego (przeszkolenie stacjonarne 250 osób w zawodach: broker informacji, grafik-prezenter, handlowiec internetowy), • e-kurs język niemiecki w biznesie (szkolenie ciągłe).

5.Techniki wspomagania procesów innowacyjnych Metody, narzędzia i infrastruktura dla wdrażania innowacji: opracowanie systemu SWAT, portal kooperacyjny wraz z systemem zarządzania projektami, infrastruktura techniczna (laboratoria, baza lokalowa). 5.Techniki wspomagania procesów innowacyjnych

rys.9 Widok Centrum Innowacji i Inkubatora Technologicznego (projekt)

Infrastruktura techniczna SPNT: Centrum Technologii Informatycznych Ośrodek Sieci Współpracy Ośrodek Poligrafii, Wydawnictw i Reklam Centrum Produktów Turystycznych Centrum Telemedycyny i Usług Medycznych

6. Centrum Edukacji i Doradztwa 7. Centrum Marketingu i Badań Rynku 8. Ośrodek Testowania i Atestacji Oprogramowania 9. Ośrodek Testowania i Atestacji Innych Produktów 10. Ośrodek Wzornictwa Przemysłowego i Sztuki Użytkowej 11. Zestawy modułowe powierzchni (do wynajęcia)

Procesy związane z tworzeniem i wdrażaniem innowacji są procesami wielowymiarowymi i nieliniowymi, słabo zidentyfikowanymi. Oznacza to z jednej strony występowanie wzajemnych sprzężeń i efektu synergii, a z drugiej strony potrzeby stosowania form interaktywnej współpracy partnerów oraz kompromisu. Podsumowanie

W Polsce innowacje powstają w środowiskach, które nie mają za sobą dużych doświadczeń we współpracy. Co więcej dominujące w gospodarce regionalnej małe i mikro firmy, działające w trudnej sytuacji rynkowej, są partnerami nieufnymi we wzajemnej współpracy, gdyż walczą o te same segmenty rynku lokalnego.

Istnieje więc potrzeba wypracowania w regionie praktycznego systemu innowacji, opartego na istniejących realiach, przy położeniu nacisku na formy współpracy i docenianiu form innowacji nietechnicznych. I taki system tworzy SPNT.

W przypadku polskich MMSP na drodze współpracy przedsiębiorstw ze szkołami wyższymi potrzebny jest pośrednik (typu SPNT, jednostki B-R, brokerzy).

Obecnie największych efektów gospodarczych należy oczekiwać w wyniku kooperacji MMSP. Dlatego jednym z najważniejszych zadań SPNT jest oferowanie przedsiębiorstwom zaawansowanych usług kooperacyjnych i aktywne uczestniczenie w związkach kooperacyjnych, w tym w klastrach.

Innowacyjność musi być ściśle sprzężona z procesami edukacyjnymi zapewniającymi kwalifikacje pracowników do wdrażania innowacji technologicznych i organizacyjnych.

Dziękuję za uwagę BOS 2006 prof. Jerzy Sołdek Badania operacyjne i systemowe 2006 Dziękuję za uwagę prof. Jerzy Sołdek Szczeciński Park Naukowo-Technologiczny (SPNT) Wydział Informatyki Politechniki Szczecińskiej Szczecin, 29 wrzesień 2006r