Krasnogruda Zostawszy na tydzień słomianym wdowcem i to w dodatku pozbawionym samochodu, przedsiębram wyprawy rowerowe w najbliższe okolice. Dzisiaj zajrzałem do Krasnogrudy…

Krasnogruda – wieś nad jeziorem Hołny w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sejneńskim, w gminie Sejny. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. We wsi znajduje się dworek z końca XVII wieku - dawna siedziba Macieja Eysmonta - fundatora kościoła w Żegarach. We dworze często przebywał Czesław Miłosz, którego matka była córką właściciela. W okresie wakacyjnym organizowane są przez Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" w Sejnach liczne spektakle.

Krasnogruda jest sławna z powodu Czesława Miłosza, który spędzał tutaj wakacje w latach trzydziestych (dwór należał do jego ciotek), przeżywał tajemnicze uniesienia miłosne, pływał w jeziorze Hołny i napisał kilka istotnych wierszy. Kułem przez całe lato - to było w Krasnogrudzie - do tej poprawki [z prawa rzymskiego], a jednocześnie tak dużo pływałem w jeziorze Hołny, że dostałem bardzo silnej anginy i jakichś szmerów w sercu. To był okres moich wielkich, niesłychanych wyczynów. Ciągle, w zimną pogodę itd. No, a pływałem z powodu nieszczęśliwej miłości. Czesław Miłosz

Krasnogruda

Historię dworu i majątku w Krasnogrudzie można znaleźć tutaj… Zacytuję fragment (J. Szumski, Krasnogruda, "Jaćwież" nr 14/2001): Do połowy ubiegłego wieku dwór [datowany na koniec XVII w.] stał niezmieniony. (...) Jeszcze w roku 1959 jego stan oceniano jako dobry. Krytyczne okazały się lata sześćdziesiąte; zawaliły się wówczas stropy i więźba dachowa, niszczały podłogi i ściany. W roku 1967 przeprowadzono remont kapitalny budynku, zmieniając między innymi pokrycie dachowe, szalując z zewnątrz ściany (w miejsce tynku). W roku 1987 zmieniono układ wnętrz, wyburzając dawne ścianki i przysposabiając go na trzy mieszkania dla pracowników Nadleśnictwa Pomorze; nie zachowano żadnych elementów dawnego wyposażenia. Z czasów Kunatów, Syruciów i Miłoszów pozostały jedynie piwnice i kamienne fundamenty.

Miłosza miejsce na Ziemi … Gdy Czesław Miłosz skończył 80 lat, bardzo żywo zaangażował się w kulturalną rewitalizację rodzinnego dworu w Krasnogrudzie. To tam, przy polsko-litewskiej granicy, spędzał dziecięce wakacje, tam przeżył pierwsze miłosne rozczarowanie i tam przed wojną napisał wiersze do przedwojennego tomiku "Trzy zimy". - Jako dziecko był bardzo samodzielny. Kiedy matka próbowała mu coś narzucić mówił "Siam, siam kapitan". Już wtedy ta cecha indywidualności się w nim zrodziła - opowiadał w reportażu "Album Rodzinny" brat poety Andrzej Miłosz. Mały Czesław Miłosz spędzał każde lato w położonym przy polsko-litewskiej granicy dworze w Krasnogrudzie. Chodził tam oczywiście swoimi ścieżkami. Wałęsał się po okolicznych lasach sosnowych, łowił z innymi dziećmi okonie i przechadzał się po terenie rodzinnej posiadłości ziemskiej z dubeltówką (miała służyć mu do polowania na kaczki, choć podobno nikt go nigdy z upolowaną zwierzyną nie widział). Do dziś obok dworu zachowała się stara lipa, która pamięta jeszcze lata przedwojenne. Nastoletni Miłosz z powodu swojej ogromnej nieśmiałości, zupełnie się już w Krasnogrudzie nie odnajdywał. Bardzo silnie przeżywał wtedy swoje towarzyskie wykluczenie i pierwsze zawody miłosne.

Krasnogruda - miejsce, do którego się wraca … Do Krasnogrudy leżącej na polsko-litewskim pograniczu Czesław Miłosz wracał we wspomnieniach, wierszach, przyjeżdżał tu także po powrocie z emigracji. Dwór po wojnie został włączony do terenów lasów państwowych i popadł w ruinę. - Dwór stał się dla mnie miejscem bardzo wielu sprzecznych przeżyć… - pisał Czesław Miłosz w "Kronice o Krasnogrudzie". Wyobraźcie sobie młodzieńca, który idzie brzegiem jeziora W upalne przedpołudnie. (...) Ten młody człowiek to ja. Byłem nim, może jestem Choć minęło pół wieku. (Czesław Miłosz, Sześć wykładów wierszem)

Najbardziej znanym wierszem napisanym przez Miłosza w Krasnogrudzie jest z pewnością Wieczorem wiatr (1934), zamieszczony w tomie Trzy zimy (1936) Miłosz wrócił do Krasnogrudy po ponad pięćdziesięciu latach, 23 września 1989 roku, podczas swojej drugiej (po wizycie w roku 1981) podróży do Polski. Wrażenia z tego pobytu podsumowywał wiersz Powrót, opublikowany po raz pierwszy w paryskiej "Kulturze" nr 3/1990.

Czesław Miłosz, W mojej ojczyźnie Wakacje w Krasnogrudzie zaowocowały kilkoma wczesnymi utworami. Tu powstały wiersze: Wieczorem wiatr (1934) i Ptaki (1935); ciotce Gabrieli zadedykował młody poeta Pieśń, zamieszczoną, tak jak i poprzednie utwory, w tomie Trzy zimy z 1936 roku. Natomiast przeżycia związane z ponownym pobytem w tych miejscach znalazły odbicie m. in. w wierszu Powrót (1990), zawierającym takie wyznanie: „A jednak nie zaprę się ciebie, nieszczęsny młodziku,/ I powodów twoich cierpień nie nazwę głupimi.” W Szetejniach i Krasnogrudzie W mojej ojczyźnie, do której nie wrócę, Jest takie leśne jezioro ogromne Chmury szerokie, rozdarte, cudowne Pamiętam, kiedy wzrok za siebie rzucę. (...) Śpi w niebie moim to jezioro cierni. Pochylam się i widzę tam na dnie Blask mego życia. I to, co straszy mnie, Jest tam, nim śmierć mój kształt na zawsze spełni. Czesław Miłosz

W roku 2003, zgodnie z wolą ostatnich spadkobierców Krasnogrudy: Czesława i Andrzeja Miłoszów oraz Janiny i Andrzeja Jurewiczów, dzieci Marii z Kunatów, siostry matki Miłoszów, dwór w Krasnogrudzie został oddany w dzierżawę sejneńskiej Fundacji Pogranicze, która obecnie stara się o środki na jego rekonstrukcję i utworzenie w tym miejscu Europejskiego Centrum Dialogu. Krasnogruda, lata 60-te XX wieku

Dziś w Krasnogrudzie ... Dzisiaj z parku niewiele zostało, w większości zamienił się w las. Dworek wygląda na opuszczony, kryje się wśród wysokich chwastów, jakby zapomniany. Na szczęście jednak to tylko jedno z oblicz Krasnogrudy, która po latach pustki i zaniedbania bywa też miejscem pełnym życia i gwaru. W 2003 roku, zgodnie z wolą spadkobierców, m. in. obu braci Miłoszów, dwór oddano w trzydziestoletnią dzierżawę Fundacji Pogranicze z Sejn, która snuje wielkie plany wobec tego miejsca. Ma tu powstać Międzynarodowe Centrum Dialogu im. Czesława Miłosza, z kilkoma rozrzuconymi na dość rozległym terenie obiektami, na przykład skryptorium, austerią, wieżą.

…KONIEC Opracowała Ewa Kwiecień Klasa III A Gimnazjum w Lipniku