ZASADY TWORZENIA I FUNKCJONOWANIA KLASTRÓW W WARUNKACH POLSKICH WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY ZASADY TWORZENIA I FUNKCJONOWANIA KLASTRÓW W WARUNKACH POLSKICH PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZALESKI WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO & POLITECHNIKA WROCŁAWSKA KIELCE, 14 WRZEŚNIA 2007r.

I Pojęcie klastra i jego cechy charakterystyczne WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY PLAN PREZENTACJI I Pojęcie klastra i jego cechy charakterystyczne II Klastry na świecie i w Polsce III Kolejne etapy powstawania klastra IV Korzyści funkcjonowania klastra, w tym korzyści „miękkie” i „twarde” V Klaster a konkurencyjność VI Podsumowanie

POJĘCIE KLASTRA (1) Klaster gospodarczy WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY POJĘCIE KLASTRA (1) Klaster gospodarczy Geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, zakładów działających w pokrewnych sektorach oraz związanych z nimi instytucji (np. uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych i stowarzyszeń branżowych). Źródło: RPOWŚ 2007-2013

WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY POJĘCIE KLASTRA (2) Klaster to przestrzenna i sektorowa koncentracja podmiotów działających na rzecz rozwoju gospodarczego lub innowacyjności oraz co najmniej dziesięciu przedsiębiorców, wykonujących działalność gospodarczą na terenie jednego lub kilku sąsiednich województw, konkurujących i współpracujących w tych samych lub pokrewnych branżach oraz powiązanych rozbudowaną siecią relacji o formalnym i nieformalnym charakterze, przy czym co najmniej połowę podmiotów funkcjonujących w ramach klastra stanowią przedsiębiorcy. Źródło: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 grudnia 2006 roku w sprawie udzielenia przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej niezwiązanej z programami operacyjnymi.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE KLASTRA WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY CECHY CHARAKTERYSTYCZNE KLASTRA Bliskość geograficzna lokalizacji podmiotów klastra. Ponadprzeciętna intensywność różnorodnych związków pomiędzy firmami należącymi do klastra. Charakter związków pomiędzy podmiotami wybiegający poza relacje typowo rynkowe. Występowanie korzyści wspólnej lokalizacji i kooperacji w ramach grupy firm. Źródło: „Wpływ klasterów na konkurencyjność i interacjonalizację przedsiębiorstw”, Marian Gorynia, Barbara Jankowska

Najsłynniejszy klaster na świecie... ... Silicon Valley. WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTRY NA ŚWIECIE (1) Najsłynniejszy klaster na świecie... ... Silicon Valley. Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

Początki Doliny sięgają 1912 r. – pierwsze firmy w Palo Alto. WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTRY NA ŚWIECIE (2) Silicon Valley Początki Doliny sięgają 1912 r. – pierwsze firmy w Palo Alto. Ponad 6.000 firm wysokotechnologicznych (obszar 300 mil kwadratowych, ponad milion zatrudnionych). Rozwój klastra Doliny Krzemowej związany jest głównie z aktywnością gigantów elektroniki i firm teleinformatycznych. Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTRY NA ŚWIECIE (3) Telecom City (Szwecja) – sieć firm teleinformatycznych w regionie Blekinge, współpracujących ze sobą oraz z lokalnym Uniwersytetem. Klaster medialny w Lipsku (Niemcy) – gęsta sieć firm i instytucji działających w branży medialnej. Klaster tekstylny w regionie Emilia-Romania (Włochy). Irlandzki klaster rzemiosł artystycznych – Roscommon Krafts. Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTRY W POLSCE (1) LP NAZWA REGION ŹRÓDŁO INFORMACJI 1 DOLINA LOTNICZA woj. lubelskie, podkarpackie i śląskie www.dolinalotnicza.pl 2 DOLINA EKOLOGICZNEJ ŻYWNOŚCI woj. lubelskie www.dolinaeko.lublin.pl 3 KLASTER ŁÓDZKI woj. łódzkie www.klasterlodzki.pl 4 PLASTIKOWA DOLINA woj. małopolskie www.tkp.com.pl 5 DOLINA EKOPRODUKCJI woj. mazowieckie www.klastry-efs.pl 6 PODKARPACKI KLASTER INFORMATYCZNY woj. podkarpackie www.pki.klastry.org 7 INNOWACYJNY ŚLĄSKI KLASTER CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH woj. śląskie www.silesia-region.pl 8 KLASTER PRODUCENTÓW JACHTÓW woj. warmińsko- mazurskie 9 KLASTER MEBLARSKI woj. wielkopolskie 10 KOTŁY PLESZEWSKIE 11 GRUPA PRZETWÓRSTWA RYBNEGO woj. zachodniopomorskie Źródło: „Klaster ‘Nutribiomed’- Perspektywy Rozwoju” Prof. dr hab. Tadeusz Trziszka

KLASTRY W POLSCE (2) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTRY W POLSCE (2)

KLASTRY W POLSCE (3) - Data powstania: 11 kwiecień 2003 r. WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTRY W POLSCE (3) - Data powstania: 11 kwiecień 2003 r. - Największy i najlepiej rozwijający się klaster w Polsce. - W skład Stowarzyszenia Dolina Lotnicza wchodzi obecnie 50 członków (liczbę 100 członków planuje się osiągnąć na przestrzeni kilku lat). - Główny cel Doliny Lotniczej to przekształcenie Polski południowo- wschodniej w jeden z wiodących w Europie regionów lotniczych, który będzie dostarczał różnorodne produkty i usługi z zakresu przemysłu lotniczego.

KLASTRY W WOJEWÓDZTWIE WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTRY W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM Świętokrzyskie Zagłębie Odlewniczo- Kooperacyjne (nawiązujące do Zagłębia Staropolskiego oraz do przedwojennego Centralnego Okręgu Przemysłowego) „Grono budowlane” (60 organizacji) „Grono ceramiczne” „Pomidor z Ziemi Sandomierskiej” Źródło: RPOWŚ 2007- 2013 www.klastry.pl „Klaster ‘Nutribiomed’- Perspektywy Rozwoju” Prof. dr hab. Tadeusz Trziszka

LUB WYRAFINOWANY POPYT WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY „NARODZINY KLASTRA” ETAP 1 SPECYFICZNA WIEDZA DOSTĘPNOŚĆ SUROWCÓW TRADYCYJNY „KNOW HOW” POCZĄTEK KLASTRA SPECYFICZNY LUB WYRAFINOWANY POPYT FIRMY WPROWADZAJĄCE INNOWACJE PRZYPADEK 1 Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 2) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 2) Powstawanie wyspecjalizowanych dostawców: nowi dostawcy; obniżka kosztów działalności; tworzenie się specjalistycznego rynku pracy. 2 1 Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 3) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 3) Powstawanie organizacji „ułatwiających” współpracę: poprawa współpracy; przyspieszenie procesu ucznia się; tworzenie się „wiedzy ukrytej”. 3 2 1 Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 4) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 4) Przyciąganie nowych firm oraz wykwalifikowanych pracowników 4 3 2 1 Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 5) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY POWSTAWANIE KLASTRA (ETAP 5) Tworzenie się pozarynkowych relacji pomiędzy uczestnikami klastra: przyspieszenie przepływu informacji i wiedzy (ukrytej); usprawnienie koordynacji działalności biznesowej. 5 4 3 2 1 Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

KORZYŚCI FUNKCJONOWANIA KLASTRA WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KORZYŚCI FUNKCJONOWANIA KLASTRA Efekty synergii i skali dla wszystkich uczestników klastra. Niższe koszty działalności. Wyższa sprawność działania. Wzrost siły przetargowej na rynku. Ułatwiony „branding”. Promocja regionu. „Zatrzymywanie” kapitału i wzrost inwestycji wokół klastra (szczególnie przy klastrach technologicznych). Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

KORZYŚCI FUNKCJONOWANIA KLASTRA WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KORZYŚCI FUNKCJONOWANIA KLASTRA KORZYŚCI „TWARDE” KORZYŚCI „MIĘKKIE” Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

KORZYŚCI „TWARDE” Zasób Korzyść WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KORZYŚCI „TWARDE” Zasób Korzyść Lokalny łańcuch podażowy Zwiększenie efektywności – szybszy dostęp, niższy koszt transportu Wyspecjalizowana siła robocza Wyższa produktywność Specjalistyczne usługi Szybszy i łatwiejszy dostęp Możliwość wyboru dostawcy Niższy koszt, wyższa jakość Duża liczba firm Możliwość wspólnych przedsięwzięć, pracy w sieciach Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

KORZYŚCI „MIĘKKIE” Zasób Korzyść WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KORZYŚCI „MIĘKKIE” Zasób Korzyść Stowarzyszenia Wspólna wizja, planowanie Zaufanie Współpraca między firmami, sieci Uczenia się Transfer, wiedzy, technologii, know-how Efektywność, możliwości kariery, poczucie bezpieczeństwa Nieformalny rynek pracy Źródło: „ Klastry- idea, definicja, praktyka” Dorota Zbińkowska

KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (1) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (1) Klastry – dobry środek regulacji przyczyniający się do poprawy konkurencyjności! WPŁYW KLASTRA NA KONKURENCYJNOŚĆ- UJĘCIE WYJŚCIOWE: POZYCJA KONKURENCYJNA KLASTER POTENCJAŁ KONKURENCYJNY STRATEGIA KONKURENCYJNA Źródło: „Wpływ klasterów na konkurencyjność i interacjonalizację przedsiębiorstw”, Marian Gorynia, Barbara Jankowska

KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (2) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (2) POZYCJA KONKURENCYJNA: To wynik oceny przez rynek (nabywców) tego, co przedsiębiorstwo na nim oferuje. Miarą pozycji rynkowej jest udział w rynku lub osiągnięta sytuacja finansowa. POTENCJAŁ KONKURENCYJNY: To wszystkie zasoby wykorzystywane lub możliwe do wykorzystania przez przedsiębiorstwo, jak również: kultura przedsiębiorstwa, właściwy proces zachowania się przedsiębiorstwa. STRATEGIA KONKURENCYJNA: To zbiór instrumentów konkurowania z myślą o uzyskaniu przewagi konkurencyjnej (jakość produktu, cena, szerokość asortymentu, reklama, promocja sprzedaży, itp.). Źródło: „Wpływ klasterów na konkurencyjność i interacjonalizację przedsiębiorstw”, Marian Gorynia, Barbara Jankowska

KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (3) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (3) Korzyści z uczestnictwa w klastrze Wyznacznik konkurencyjności Dostęp do wyspecjalizowanych i zaawansowanych zasobów, takich jak kluczowe umiejętności i kapitał ryzyka Potencjał konkurencyjny Dostęp do wyspecjalizowanych dostawców, usług, infrastruktury Dostęp do wymagających klientów, których potrzeby antycypują zmiany na rynku międzynarodowym Strategia konkurowania Bliskość rywali rynkowych (walka o przywództwo w branży) Bliskość innowacyjnych branż pokrewnych, wspierających oraz powiązanych z nimi instytucji Bliskość innych podmiotów powiązanych z klastrem Źródło: „Wpływ klasterów na konkurencyjność i interacjonalizację przedsiębiorstw”, Marian Gorynia, Barbara Jankowska

KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (3) WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY KLASTER A KONKURENCYJNOŚĆ (3) WPŁYW KLASTRA NA KONKURENCYJNOŚĆ- UJĘCIE ZMODYFIKOWANE: POTENCJAŁ KONKURENCYJNY KLASTER POZYCJA KONKURENCYJNA STRATEGIA KONKURENCYJNA Źródło: „Wpływ klasterów na konkurencyjność i interacjonalizację przedsiębiorstw”, Marian Gorynia, Barbara Jankowska

IV EFEKT = WZROST KONKURENCYJNOŚCI WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY Podsumowanie I ZAUFANIE II WSPÓŁPRACA III SYNERGIA IV EFEKT = WZROST KONKURENCYJNOŚCI

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ PROF. DR HAB. INŻ.. JANUSZ ZALESKI WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO WROCLAW REGIONAL DEVELOPMENT AGENCY DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ PROF. DR HAB. INŻ.. JANUSZ ZALESKI WROCŁAWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. & POLITECHNIKA WROCŁAWSKA UL. KOCHANOWSKIEGO 17 51- 602 WROCŁAW Tel.: (+48 71) 344 58 41, 348 30 18 Fax: (+48 71) 348 30 17 E-mail: janusz.zaleski@warr.pl Prezentacja przygotowana przez: mgr inż. Matylda Witek, WARR mgr inż. Tomasz Korf, WARR