Odpłatna działalność NGO Tomasz Liniewicz

Odpłatna działalność NGO Czym jest odpłatna działalność organizacji? Na czym polega? Kto i w jakim zakresie może ją prowadzić? Jakie przepisy prawa mają zastosowanie w takiej działalności?

pobieraniem opłat od beneficjentów działań, Niektóre organizacje pozarządowe prowadzą tzw. odpłatną działalność statutową. Zwykle mamy na myśli: stowarzyszenia, związki stowarzyszeń, fundacje. Wiąże się ona z: pobieraniem opłat od beneficjentów działań, sprzedażą produktów lub przedmiotów darowizny.

Czym jest odpłatna działalność organizacji? Brak wzmianek na temat działalności odpłatnej w: ustawie Prawo o stowarzyszeniach, czy w ustawie o fundacjach. Należy więc przedefiniować pojęcie w oparciu o inne przepisy, które regulują taką działalność.

Odpłatna działalność pożytku publicznego Termin ten zdefiniowany jest w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (z późniejszymi zmianami) o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Definicja działalności pożytku publicznego jest jednak tak szeroka, że dotyczyć będzie znakomitej większości NGO (fundacji, stowarzyszeń, związków stowarzyszeń, czy innych organizacji społecznych lub zawodowych). Nie dotyczy stowarzyszeń zwykłych, nie posiadających osobowości prawnej.

Art. 8. ww. ustawy mówi: „1. Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest: działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 [1], w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4 [2], za które pobierają one wynagrodzenie” (opłaty od beneficjentów) sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, - a także sprzedaż przedmiotów darowizny.”

Kogo dotyczy przepis? - art. 3 ust 3. osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego; stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; spółdzielnie socjalne; spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675, z późn. zm.), które: nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Sfera zadań publicznych, o której mowa w art. 3 ust Sfera zadań publicznych, o której mowa w art. 3 ust. 1, obejmuje zadania w zakresie: 1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób; 2) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; 3) działalności charytatywnej; 4) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej; 5) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego; 6) ochrony i promocji zdrowia; 7) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych; 8) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; 9) działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; 10) działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;

c.d. 11) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości; 12) działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej; 13) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; 14) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania; 15) wypoczynku dzieci i młodzieży; 16) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego; 17) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu; 18) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; 19) turystyki i krajoznawstwa; 20) porządku i bezpieczeństwa publicznego; 21) obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 22) upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;

c.d. 23) ratownictwa i ochrony ludności; 24) pomocy ofiarom katastrof, klęsk Żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą; 25) upowszechniania i ochrony praw konsumentów; 26) działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami; 27) promocji i organizacji wolontariatu; 28) pomocy Polonii i Polakom za granicą; 29) działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych; 30) promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą; 31) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka; 32) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym; 33) działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1232.

Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego. forma pozyskiwania środków na swoją działalność statutową organizacje mogą mieć w swoich celach statutowych zarówno działalność ze sfery pożytku publicznego jak i spoza niej w takiej sytuacji należy rozdzielić zarówno koszty jak i przychody je finansujące.

Działalność odpłatna PP a gospodarcza Linię demarkacyjna wykreśla art. 9. ustawy. „Działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowych … stanowi działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli: 1) wynagrodzenie … jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności …” 2) Działalność odpłatna pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą (wymagającą rejestracji), jeżeli przeciętne wynagrodzenie osoby fizycznej, zatrudnionej przy działalności odpłatnej, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekroczy 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez prezesa GUS za rok poprzedni. (Średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw za 2010 wynosi 3434,62 zł, w związku  z tym jego 3-krotność, czyli limit na 2011 rok  wynosi 10 303,86 zł).

Nie jest to zatem forma budowania majątku czy kapitału organizacji, a jedynie forma świadczenia usług społecznie użytecznych gdzie ich beneficjent pokrywa całość lub część kosztów.

Podjęcie odpłatnej działalności pożytku publicznego nie wymaga żadnej formalnej rejestracji. Dzięki temu – przy zachowaniu określonych zasad – organizacja może uzyskiwać pieniądze na finansowanie swojej działalności, bez konieczności zgłaszania działalności gospodarczej. Ustawa wprowadza jednak zasadę, że informacja o prowadzeniu odpłatnej działalności wraz z jej zakresem (rodzajami działalności) musi być określona w statucie albo w innym akcie wewnętrznym (np. uchwale zarządu). Przyjmuje się, że organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia)  działające na podstawie statutu winny informację o działalności odpłatnej umieścić w statucie. Dotyczy to zwłaszcza organizacji posiadających status organizacji pożytku publicznego (OPP), w tym przypadku nie ma żadnych wątpliwości, że zapisy o rodzajach prowadzonej przez OPP działalności nieodpłatnej i odpłatnej powinny zostać umieszczone w statucie takiej organizacji.

Jeśli jednak stowarzyszenie lub fundacja decyduje się na uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego we wniosku o rejestrację OPP musi określić swoją działalność statutową i zaznaczyć, - co jest działalnością odpłatną, - a co – nieodpłatną. W wypadku, gdy jakiś rodzaj działalności prowadzony jest przez organizację równocześnie jako działalność odpłatna i nieodpłatna w formularzu należy wymienić ją dwukrotnie Nie można wpisać takiego przedmiotu działalności tylko raz zaznaczając równocześnie pola TAK i NIE. 

Czy można równolegle prowadzić działalność gospodarczą? Otóż można, pod warunkiem, że nie dotyczą one tego samego przedmiotu działalności. Przykład: Stowarzyszenie prowadzi szkolenia zawodowe w ramach reintegracji zawodowej osób zagrodzonych wykluczeniem społecznym, podczas których beneficjenci wytwarzają wyroby ceramiczne. Stowarzyszenie sprzedaje je na kiermaszach, targach i innych imprezach, i traktuje to jako działalność odpłatną pożytku publicznego. Jednocześnie stowarzyszenie prowadzi doradztwo personalne i szkolenia, dla firm i instytucji dotyczące pozyskiwania do pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Szkolenia i doradztwo prowadzone są w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej. Takie połączenie nie powinno wzbudzać wątpliwości organów kontroli.

Przykład Fundacja prowadzi zajęcia terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych, podczas których wytwarzane są wyroby wikliniarskie, hafciarskie, tkackie. Sprzedając te wyroby chce zakwalifikować przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego. Jednocześnie fundacja prowadzi sklep internetowy, w ramach działalności gospodarczej, poprzez który sprzedaje również wyroby rękodzieła pozyskane od różnego rodzaju rzemieślników i twórców, Rozróżnienie jednych i drugich wyrobów oraz sposobu ich sprzedaży będzie trudne i może budzić wątpliwości.

Działalność pożytku publicznego może być więc prowadzona nieodpłatnie i odpłatnie. Nieodpłatnie, kiedy organizacja oferuje konkretne usługi lub towary za darmo; odpłatnie, kiedy pobiera za nie wynagrodzenie.

Organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność: Podsumowanie Organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność: nieodpłatną, nieodpłatną pożytku publicznego, odpłatną pożytku publicznego gospodarczą.

Prezes Lokalnej Grupy Działania Dziękuję za uwagę Tomasz Liniewicz Prezes Lokalnej Grupy Działania „Brama na Bagna”