1 DO Ś WIADCZENIA POLSKICH BANKÓW W PROCESIE WDRA Ż ANIA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH UE OKRESU WNIOSKI NA PRZYSZ Ł O ŚĆ. -ZWIĄZEK BANKÓW POLSKICH- KONFERENCJA r. ROLA BANKÓW W SYSTEMIE ABSORPCJI ŚRODKÓW FUNDUSZY STRUKTURALNYCH

2 KIM JESTEŚMY (ZWIĄZEK BANKÓW POLSKICH)? - historia, status, cele; - reprezentująca wszystkie rodzaje banków, prawie wszystkie banki działające w Polsce; - rola w procesie absorpcji; *** JAK ROZUMIEMY CEL DZISIEJSZEGO SPOTKANIA? ŚRODOWISKO BANKOWE TRAKTUJE DZISIEJSZE SPOTKANIE JAKO: - OFICJALNE OTWARCIE POWAŻNYCH ROZMÓW Z CAŁYM ŚRODOWISKIEM INSTYTUCJI FINANSOWYCH NT. SYSTEMU ABSOPRCJI ŚRODKÓW FUNDUSZY STRUKTURALNYCH W LATACH WYRAZ POZYTYWNEJ OCENY DOTYCHCZASOWEGO UDZIAŁU BANKÓW W PROCESIE ABSORPCJI ŚRODKÓW UE ORAZ UZNANIE POTRZEBY ZWIĘKSZENIA ZAANGAŻOWANIA TEGO ŚRODOWISKA W PLANOWANYM SYSTEMIE WSPÓLNE SKONSTRUOWANIE SYSTEMU SYMETRYCZNEGO (WYDOLNEGO I BEZPIECZNEGO) I WOLNEGO OD SŁABOŚCI LAT

3 PLAN WYPOWIEDZI: DOŚWIADCZENIA POLSKICH BANKÓW Z LAT WNIOSKI NA LATA SZCZEGÓŁY: DZIŚ: 3 PREZENTACJE + DYSKUSJA+ JUTRO: DALSZE PRACE WS. SYSTEMU

4 - Wystąpienie na bazie zebranych przez ZBP w trakcie ostatnich lat uwag: banków, klientów (środowisk beneficjentów), administracji krajowej i unijnej realizującej i kontrolującej programy, mass mediów, opinii publicznej. - Należy podkreślić ciągłe problemy z obecnym systemem monitoringu i kontroli (SIMIK) i brak dostatecznych danych umożliwiających partnerom społeczno-gospodarczym zadowalający udział w procesie absorpcji- w tym jego skutecznego monitorowania. - Przede wszystkim uwzględnić należy doświadczenia na bazie programów, gdzie wystąpiło największe zaangażowanie środków prywatnych (SPO WKP, SPO Rolny, ZPORR, SPO RZL). - Oczywiście wyczerpująco ocenić będzie można okres (najszybciej) dopiero w 2007 r. DOŚWIADCZENIA… /Podstawa oceny/

5 A)JAKĄ ROLĘ POWIERZONO BANKOM W SYSTEMIE ? B) JAK ŚRODOWISKO BANKOWE PRZYGOTOWAŁO SIĘ DO UDZIAŁU W PROCESIE LAT ? C)CZY BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO OGNIWO /sui generis/ SYSTEMU ? D) JAK ŚRODOWISKO BANKOWE OCENIA SYSTEM ? DOŚWIADCZENIA… Konieczność odpowiedzi na 4 pytania:

6 DOŚWIADCZENIA… JAKĄ ROLĘ POWIERZONO BANKOM W SYSTEMIE ? BGK- w tym o FPU PRZEDSTAWICIEL BGK. BANKI KOMERCYJNE I SPÓŁDZIELCZE: BRAK UDZIAŁU SEKTORA NA ETAPIE PROGRAMOWANIA SYSTEMU. ROLA BANKÓW OGRANICZONA (V.OFERTA BANKÓW). ZAANGAŻOWANIE PRZEDE WSZYSTKIM NA OBSZARZE PROGRAMÓW ABSORBUJĄCYCH ŚRODKI PRYWATNE, A W SZCEZGÓLNOŚCI W SPO WKP DZIAŁANIE 2.3.

7 DOŚWIADCZENIA: JAK ŚRODOWISKO BANKOWE PRZYGOTOWAŁO SIĘ DO WSPÓŁPRACY? Ramy formalne : Przepisy dot. SPO WKP; Porozumienie Rząd- NBP- ZBP, Ustawa o FPU, Umowy PARP- Banki, Umowy BGK-Banki. Struktury bankowe: -w większości banków specjalne komórki ds. projektów unijnych, zatrudnione i wyszkolone kadry; -ponad 630 banków /34 komercyjne i 593 spółdzielcze i zrzeszające BS/; -Ok placówek w całej Polsce; Akcja Informacyjno-promocyjna: -Banki opracowały i prowadzą na własny koszt szerokie akcje informacyjne ws. funduszy unijnych; -Informacja ta jest dostępna nawet w małych miejscowościach Polski; -Innym przejawem akcji informacyjnej środowiska są działania Związku Banków Polskich: informacja, edukacja, monitoring;. -Banki finansują publikacje fachowe- m.in. dodatki prasowe, poradniki, podręczniki akademickie. -Dobrze działają bankowe informacyjne narzędzia internetowe poświęcone absorpcji, infolinie, etc. Oferta banków: -Bogata (doradztwo, finansowanie, rozliczanie, zabezpieczanie, monitorowanie) -Kompleksowa -Banki nadal rozwijają ofertę Doradztwo bankowe: -Rozbudowane zespoły doradców zarówno z samych banków jak i przez banki wyselekcjonowanych i akredytowanych do obsługi projektów unijnych. -Bankowi doradcy pomogą: od udzielenia informacji, wstępnej oceny szans projektu na dofinansowanie, po montaż finansowy. -Poza tradycyjną formą doradztwa banki wychodzą do klienta w teren. Organizowane są specjalne grupowe, branżowe spotkania z przedsiębiorcami. Wg danych banków wzięło w nich udział tysiące osób. Udział w monitoringu i ewaluacji: Działania ZBP: międzybankowe grupy robocze, komitety monitorujące, fora dialogu z beneficjentami, szkolenia, inne.

8 DOŚWIADCZENIA… CZY BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO OGNIWO SYSTEMU ? / Działanie 2.3 SPO WKP- SPRAWDZIANEM JAKOŚCI ZAANGAŻOWANIA BANKÓW W SYSTEM/ DANE O WYNIKACH DZ SPO WKP NA KONIEC 2005r.: Do podliczono dane z trzech pierwszych rund aplikacyjnych, w ramach których złożono łącznie ponad wniosków. Łącznie w trzech rundach zatwierdzono do realizacji prawie 1600 projektów na łączną kwotę ok. 900 mln PLN. Trwa czwarta runda, która zakończyła się 29 grudnia 2005 r., w której złożono ok wniosków. Na razie brak danych nt. szczegółów, w tym udziału banków. Po trzeciej rundzie łączna wartość projektów przyjętych do realizacji stanowi około 65% alokacji na całe działanie.

9 DOŚWIADCZENIA… CZY BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO OGNIWO SYSTEMU ? / Działanie 2.3 SPO WKP- SPRAWDZIANEM JAKOŚCI ZAANGAŻOWANIA BANKÓW W SYSTEM/ Skuteczność ogółu wnioskodawców oscyluje wokół 10% 74% pozytywnie zaakceptowanych wniosków zostało przygotowanych z udziałem środowiska bankowego Udział wniosków przygotowanych przy pomocy banków w ogólnej liczbie złożonych wniosków wyniósł ponad 40%. Występuje stały wzrost udziału wniosków z promesą kredytową pośród wniosków zaakceptowanych.

10 DOŚWIADCZENIA… WNIOSEK: BANKI MOGĄ BYĆ SKUTECZNYM OGNIWEM SYSTEMU

11 DOŚWIADCZENIA… JAK ŚRODOWISKO BANKOWE OCENIA SYSTEM ? /na podstawie badań: ZBP, 2005r. oraz PARP, 2005r./ OCENA SYSTEMU PRZEZ BANKI: OCENA SYSTEMU PRZEZ BENEFICJENTÓW- PRZEDSIĘBIORCÓW: skomplikowane procedury niejasne zasady pomocy publicznej brak odpowiedniego doradztwa w zakresie uzyskania pomocy niedostateczna informacja trudności w wypełnieniu wniosku i gromadzeniu niezbędnych dokumentów brak środków z innych źródeł na montaż finansowy niedostosowanie programów do potrzeb firm brak środków dla zainicjowania działania brak pomysłów na projekty, które mogłyby uzyskać dofinansowanie trudno powiedzieć

12 DOŚWIADCZENIA… JAK ŚRODOWISKO BANKOWE OCENIA SYSTEM ? /Ocena przygotowania beneficjentów na podstawie badań ZBP, 2005r./

13 WNIOSKI NA PRZYSZŁOŚĆ ROLA BANKÓW W SYSTEMIE ABSORPCJI I.KONDYCJA POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO II. ROLA SEKTORA BANKOWEGO W SYSTEMIE : Etapy: - PROGRAMOWANIA : - WDRAŻANIA: - MONITOROWANIA; - WINDYKACJI :

14 Udział należności zagrożonych w należnościach banków komercyjnych od sektora niefinansowego (w %) Stan na: r r r r. Należności od przedsiębiorstw 19,719,017,5 16,1 Należności od gospodarstw domowych, w tym 10,310,29,5 9,0 od osób prywatnych 7,3 5,6 6,6 od przedsiębiorców indywidualnych 25,624,723,4 22,4 Należności od instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych 35,337,332,827,7 OGÓŁEM 15,515,113,8 12,7 w tym: kredyty detaliczne 12,612,98,2 10,2 kredyty zabezpieczone hipoteką 25,325,724,1 kredyty walutowe 12,411,710,0 8,4 kredyty złotowe 16,716,315,2 14,4 WNIOSKI… KONDYCJA POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO. Udział należności zagrożonych w należnościach banków komercyjnych od sektora niefinansowego (w%) na podstawie danych GINB

15 WNIOSKI… KONDYCJA POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO. OGÓLNA OPINIA O DZIAŁAJĄCYCH W POLSCE BANKACH [LUDNOŚĆ] AUDYT BANKOWOŚCI DETALICZNEJ Źródło PENTOR

16 WNIOSKI… KONDYCJA POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO. /POZIOM KORUPCJI W BANKACH/ PRÓBA PRZEDSIĘBIORSTW (N=500) Źródło PENTOR

17 N= N= ŹRÓDŁO: ABD WNIOSKI… KONDYCJA POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO. KORZYSTANIE Z PRODUKTÓW I USŁUG BANKOWYCH:

18 WNIOSKI… ROLA SEKTORA BANKOWEGO W SYSTEMIE SENSOWNE ZAANGAŻOWANIE ŚRODOWISKA BANKOWEGO W BUDOWĘ I POPRAWNE DZIAŁANIE NOWEGO SYSTEMU WYMAGA JEGO UDZIAŁU NA NASTĘPUJĄCYCH ETAPACH: -PROGRAMOWANIA: - udział w tworzeniu: diagnozy, systemu wdrażania, zwrotnych instrumentów wsparcia, procedur aplikacyjnych, systemu zabezpieczania inwestycji. - WDRAŻANIA: -banki mogłyby pełnić funkcje instytucji wdrażających (zakres?) -akcja informacyjno-promocyjna -akcja szkoleniowa: co najmniej dwubiegunowa -ocena projektów inwestycyjnych -monitoring projektów -ewaluacja - MONITOROWANIA; - udział w pracach związanych z monitorowaniem procesu wdrażania programów -WINDYKACJI (?) -ew. rozważenie wspólnego z sektorem bankowym opracowania i realizacji systemu windykacji nieprawidłowo wydanych środków

19 NA KONIEC: WYBRANE WNIOSKI- ZAMIAST PODSUMOWANIA: Ogromne zainteresowanie beneficjentów /przedsiębiorców, rolników, jst i organizacji pozarządowych/ funduszami /największe programem w którego realizację zaangażowano banki/. Zrozumienie celów SPO WKP przez beneficjentów nie było najlepsze. Wielu mimo zastrzeżeń bankowców, starało się zrealizować listę życzeń- bez względu na cele programu. Swoją rolę odegrały także firmy doradcze, nie zawsze rzetelnie obsługujące klienta. Na rynku pojawiło się wielu oszustów żerujących na niewiedzy beneficjenta. W pierwszym okresie pełnego aplikowania o środki strukturalne UE widać ogromne niedoinwestowanie polskich firm /przede wszystkim poszukują środków na tzw. inwestycje twarde/. Uprościć procedury i ujednolicić zakres i interpretację danych zawartych we wnioskach o wsparcie unijną dotacją. Wtedy i bankowe wymagania ulegną uproszczeniu. Wszelkie usprawnienia systemu absorpcji powinny uwzględniać niezbędne minimum bezpieczeństwa w wydatkowaniu publicznych pieniędzy. Inwestycja beneficjenta unijnego wsparcia rodzi także ryzyko- ryzyko przed którym bank musi się zabezpieczyć. Z danych Ministerstwa Finansów nt. doświadczeń państw Starej UE co do wysokości środków wymagających odzyskania w związku z ich nieprawidłowym wykorzystaniem wynika, że w stosunku do ogółu zaabsorbowanych publicznych środków wspólnotowych ich wysokość sięgnąć może nawet 15 % (wraz z kosztami windykacji). Szacuje się że kwota ta w latach mogłaby nawet przewyższyć wartość wszystkich nadających się do windykacji aktywów polskiego sektora bankowego. Za błędy zapłaciłoby więc drogo całe polskie społeczeństwo. Pamiętajmy więc, że banki stanowią dodatkowe ogniwo kontroli wykonalności inwestycji, co zwiększa bezpieczeństwo decyzji o przyznaniu dotacji

20 W celu ograniczenia ryzyka biznesowego nadal postuluje się aby banki miały dostęp nie tylko do wykazu dłużników- beneficjentów poszczególnych programów operacyjnych, ale także możliwość bieżącego, jednolitego i systemowego monitoringu przebiegu realizacji projektu finansowanego z funduszy strukturalnych oraz standingu finansowego beneficjentów w celu szybkiego podjęcia odpowiednich działań zapobiegawczych w razie zagrożenia. W tym celu należy poprawić zasady współpracy i wymianę informacji instytucji wdrażających z instytucjami finansującymi przedsięwzięcia z wykorzystaniem środków unijnych. Środowisko bankowe zachęca administrację publiczną do zapoznania się w tym zakresie, a następnie skorzystania z dorobku i propozycji podmiotów infrastruktury bankowej. W Polsce nadal brakuje rozwiniętego systemu funduszy pożyczkowych i poręczeniowych; Należy także pilnie znowelizować ustawę o FPU w oparciu o wypracowane w porozumieniu z ZBP założenia. Należy wspólnie ze środowiskami beneficjentów we współpracy z sektorem bankowym, rozważyć możliwość przygotowania i sfinansowania przyszłych ( ) kampanii informacyjnych i promocyjnych. Konstruktywna współpraca administracji publicznej ze środowiskiem bankowym w ramach SPO WKP, pozytywnie oceniana przez większość środowiska bankowego (współpraca z Ministerstwem Gospodarki/Ministerstwem Rozwoju Regionalnego i Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości) w zakresie absorpcji środków UE powinna zachęcić inne Instytucje Zarządzające i Wdrażające do czerpania pożytecznych dla polskiej gospodarki wzorów. Banki utworzyły stałą platformę ds. monitorowania procesu absorpcji środków UE oraz rozwiązywania ew. problemów z tym środowiskiem (Grupa Robocza Fundusze Strukturalne). Poza tym przedstawiciele środowiska biorą udział w pracach grup oceniających wnioski, komitetów monitorujących. Pracujący w tych ciałach przedstawiciele sektora przyczynili się do rozwiązania wielu kwestii wpływających na poziom wykorzystania środków unijnych (np. uelastycznienie procedur w dz. 2.3., pozytywne wyjaśnienie sprawy przewłaszczenia na zabezpieczenie, przyspieszenie procesu weryfikacji wniosków- v. prawie 100 osób delegowanych do prac IW, inne). Należy włączyć przedstawicieli sektora także w prace instytucji okresu

21 Przy budowie systemu na lata należy pamiętać o zasadzie dodatkowości- tj. środki unijne powinny pobudzać a nie zastępować! Wtedy też trudno nie docenić roli banków. Środowisko bankowe wyraża nadzieję, że usprawnienie mechanizmów dotyczących wykorzystania środków unijnych pozwoli (m.in. poprzez wprowadzenie w życie proponowanych przez bankowców rozwiązań) na poprawę stanu zagospodarowania środków UE już w pierwszej połowie 2006 roku. Jest to szansa istotna tym bardziej, że banki zaangażowały niebagatelne czas i środki w przygotowanie struktur do rzetelnego udziału w procesie absorpcji, zaś z powodu barier niezależnych od naszego środowiska niemożliwym było całkowite wykorzystanie tego potencjału. *** POSTULATY ŚRODOWISKA W NAJWAŻNIEJSZYCH DLA NIEGO 3. OBSZARACH ZAPREZENTUJĄ PRZEDSTAWICIELE SEKCJI BANKÓW ZBP: OBSZARY ZAINTERESOWANIA BANKÓW: BANKI A JST BANKI A PRZEDSIĘBIORCY BANKI A ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH

22 Dziękujemy za uwagę. WIĘCEJ INFORMACJI NA: