Konferencja „Świat różnorodnych kultur, doświadczeń i możliwości” Wszechnica Polska Szkoła Wyższa TWP w Warszawie, Kuratorium Oświaty w Warszawie Warszawa, 25 maja 2011 r.

Edukacja globalna, pomoc rozwojowa, Milenijne Cele Rozwoju dr Ewa Pogorzała, Instytut Humanistyczny, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Szymona Szymonowica w Zamościu

Co to jest edukacja globalna? Istnieje wiele definicji edukacji globalnej Centrum Północ-Południe, działające przy Radzie Europy posługuje się następującą definicją: „Edukacja globalna to edukacja, która otwiera oczy i umysły ludzi na rzeczywistość, uświadamia potrzebę stworzenia świata, w którym będzie więcej sprawiedliwości, równości i będą przestrzegane prawa człowieka.” „Największym grzechem ludzkości jest nie gniew, ale obojętność. Bo jest nieludzka”.  

Czy „nasz” Sposób postrzegania świata jest uniwersalny?

Komponenty edukacji globalnej Edukacja globalna obejmuje: Edukację rozwojową Edukację o  prawach  człowieka Edukację dla społeczności zrównoważonej Edukację dla pokoju i zapobiegania konfliktom Edukację międzykulturową, które są globalnym wymiarem edukacji obywatelskiej.

TYDZIEŃ EDUKACJI GLOBALNEJ 2010 W 2010 roku po raz dwunasty na świecie obchodzony był Tydzień Edukacji Globalnej (13- 21 listopada 2010 r.) ideą przewodnią w 2010 r. było hasło: “PEACE AND NON-VIOLENCE FOR THE CHILDREN OF THE WORLD” (Pokój i niestosowanie przemocy wobec dzieci).

Deklaracja z MAAStricht w sprawie edukacji globalnej Ramowa struktura europejskiej strategii na rzecz poprawy jakości i wzmocnienia edukacji globalnej w Europie do roku 2015. Od roku 2009 treści z zakresu edukacji globalnej zawarte zostały w nowej podstawie programowej kształcenia ogólnego. Edukacja globalna w Polsce. Europejski proces partnerskiego przeglądu edukacji globalnej. Krajowy raport na temat edukacji globalnej w Polsce,GENE Global Education Network Europe, Warszawa 2009. Raport z procesu międzysektorowego na temat edukacji globalnej, Warszawa, maj 2011.

Edukacja rozwojowa Jest komponentem edukacji globalnej. Jest skierowana do polskiego społeczeństwa. U podstaw edukacji rozwojowej leży przekonanie, że ludzi żyjących w różnych krajach i na różnych kontynentach łączą wzajemne zależności, a współczesne problemy międzynarodowe dotyczą nas wszystkich, ponieważ każdy ma wpływ na to, w jakim świecie żyjemy.

Według definicji Ministerstwa Spraw Zagranicznych – edukacja rozwojowa to edukacja, która ma na celu: podniesienie świadomości i poszerzenie wiedzy polskiego społeczeństwa na temat międzynarodowego rozwoju, ułatwia zrozumienie globalnych współzależności pomiędzy społeczeństwami krajów rozwiniętych a społeczeństwami krajów rozwijających się i przechodzących transformację ustrojową, skłania do krytycznej refleksji nad odpowiedzialnością za rozwój międzynarodowy, prowadzi do osobistego zaangażowania i świadomego działania na rzecz walki z ubóstwem na świecie i realizacji Milenijnych Celów Rozwoju.

Milenijne Cele Rozwoju (ang. Millennium Development Goals, MDGs) cele przyjęte przez przywódców 189 państw na szczycie Organizacji Narodów Zjednoczonych w 2000 roku, dotyczą redukcji ubóstwa i głodu, zapewnienia równego statusu kobiet i mężczyzn, poprawy stanu zdrowia, poprawy stanu edukacji, walki z AIDS, ochrony środowiska naturalnego oraz zbudowania globalnego partnerstwa między narodami na rzecz rozwoju.

Cel 1 Wyeliminować skrajne ubóstwo i głód Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, których dochód nie przekracza 1 dolara dziennie Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, którzy cierpią głód

Cel 2 Zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym Zapewnić wszystkim chłopcom i dziewczętom możliwość ukończenia pełnego cyklu nauki na poziomie podstawowym

Cel 3 Promować równość płci i awans społeczny kobiet Wyeliminować nierówny dostęp płci do pierwszego i drugiego szczebla edukacyjnego do 2005 roku, a na wszystkich szczeblach do 2015 roku

Cel 4 Ograniczyć umieralność dzieci Zmniejszyć o 2/3 wskaźnik umieralności dzieci w wieku do lat 5

Cel 5 Poprawić opiekę zdrowotną nad matkami Zmniejszyć o 3/4 wskaźnik umieralności matek

Cel 6 Ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV/AIDS, malarii i innych chorób Powstrzymać rozprzestrzenianie się HIV/AIDS i ograniczyć ilość nowych zakażeń Powstrzymać rozprzestrzenianie się malarii i innych groźnych chorób i ograniczyć ilość zachorowań

Cel 7 Stosować zrównoważone metody gospodarowania zasobami naturalnymi Uwzględnić zasady zrównoważonego rozwoju w krajowych strategiach i programach; stosować metody hamujące zubożenie zasobów środowiska naturalnego Zmniejszyć o połowę liczbę ludzi pozbawionych stałego dostępu do czystej pitnej wody Do 2020 roku osiągnąć znaczącą poprawę warunków życia przynajmniej 100 milionów mieszkańców slumsów

Cel 8 Stworzyć globalne partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju

„Łatwiej powiedzieć, niż zmierzyć” Czy rozwój da się skwantyfikować?, jak go zmierzyć? PKB per capita, HDI – Human Development Index (wskaźnik rozwoju społecznego z uwzględnieniem PKB per capita), HPI – Human Poverty Index (dobrostan społeczeństwa niezależnie od dochodu), GDI – Gender-related Development Index (rozwój społeczny w kontekście płci), HPI – Happy Planet Index (Wskaźnik Szczęśliwiej Planety), Gini Index (rozwarstwienie dochodów), http://www.gapminder.org

THE BASIC CAPABILITIES INDEX: miara „godności dla wszystkich” BCI jest wyznaczany przez 3 wskaźniki : 1) odsetek dzieci, które skończyły 5 klas w systemie edukacji 2) odsetek dzieci, które dożyły piątego roku życia (wyliczany w oparciu o wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia), 3) odsetek porodów odebranych przez wykwalifikowany personel medyczny. Basic Capabilities Index 2008 „Zbyt wolno!” Milenijne Cele Rozwoju nie zostaną osiągnięte do roku 2015, przy tym tempie rozwoju.

POMOC ROZWOJOWA Wg polskiego MSZ: Pomoc rozwojowa stanowi odpowiedź ze strony krajów rozwiniętych na problem ubóstwa, z którym w XXI wieku boryka się wiele krajów. Kraje biedne nie są w stanie rozwijać się wyłącznie własnymi siłami, dlatego korzystają z pomocy innych państw i instytucji międzynarodowych. Przezwyciężenie globalnej luki rozwojowej stanowi wyzwanie dzisiejszych czasów. Problemy głodu i ubóstwa wymagają z jednej strony rozwiązań ogólnoświatowych, z drugiej zaś konieczne jest zaangażowanie każdego państwa z osobna. www.polskapomoc.gov.pl

Formy i rodzaje pomocy Podstawowymi formami pomocy rozwojowej są: pomoc finansowa, rzeczowa i techniczna. Pomoc dwustronna jest kierowana bezpośrednio do instytucji, organizacji i osób w kraju-biorcy. Pomoc trójstronna polega na udzielaniu pomocy rozwojowej wspólnie z innym krajem-donatorem. Pomoc wielostronna jest udzielana za pośrednictwem instytucji międzynarodowych.

Pomoc rozwojowa a pomoc humanitarna Pomoc humanitarna (ang. humanitarian aid, assistance) - pomoc doraźna, zaspokajająca najbardziej podstawowe potrzeby zachowania życia i godności ofiar sytuacji nadzwyczajnych, takich jak kataklizmy, katastrofy, konflikty zbrojne.

ODA – Oficjalna Pomoc rozwojowa Oficjalna Pomoc Rozwojowa (ang. Official Development Assistance, ODA) - darowizny i pożyczki przekazane krajom rozwijającym się przez oficjalne instytucje rządowe państw- dawców lub organizacje międzynarodowe, mające na celu wsparcie rozwoju gospodarczego i dobrobytu w tych krajach. Pożyczki są liczone jako Oficjalna Pomoc Rozwojowa tylko wtedy, gdy zawierają element darowizny o wartości przynajmniej 25% wartości pomocy.

Dlaczego pomoc rozwojowa jest potrzebna? Załóżmy, że świat jest wioską liczącą 100 mieszkańców... 51 kobiet, 49 mężczyzn (odwrotne proporcje w niektórych krajach azjatyckich z uwagi na preferowanie narodzin chłopców), 50 osób jest poniżej 25 roku życia, 20 mężczyzn jest właścicielami 80% wioski i jej majątku,

1 kobieta posiada na własność kawałek ziemi, 1 osoba jest właścicielem 50% wioski i jej majątku, 5-6 kobiet jest ofiarami gwałtu, 42 osoby nigdy nie piją wody zdatnej do picia, 50 osób mieszka w wiosce, pozostali są rozproszeni poza nią,

33 mieszkańców, w tym 23 kobiety, żyje w warunkach konfliktu zbrojnego, 5 mężczyzn i 1 kobieta są żołnierzami, policjantami lub żandarmami, 5 dzieci pracuje w warunkach niewolniczych, 60 osób, z czego 40 mężczyzn, umie czytać i liczyć, 50 mieszkańców korzysta ze świadczeń służby medycznej, 8 osób ma dostęp do komputera, z czego 6 posiada dostęp do Internetu,

80 osób wyznaje jakąś religię, z czego 40 jest zmuszane do jej praktykowania, 20 kolejnych nie praktykuje wcale, zaś 5 praktykuje z narażeniem życia, do wioskowej biblioteki mają dostęp tylko 24 osoby, do kina chodzi jedna osoba, ciągle ta sama, elektryczność jest odcięta przez połowę doby, z braku środków, 30 osób wykorzystuje 90% zasobów naturalnych i energetycznych wioski, 5 osób już kiedyś było na wakacjach, 10 osób wyjedzie na wakacje w okresie najbliższych 5 lat. Źródło: http://www.polskapomoc.gov.pl/Materialy,edukacyjne,227.html

Gdzie szukać materiałów edukacyjnych dotyczących edukacji globalnej? „Edukacja globalna w każdej szkole" – publikacja przygotowana przez Centrum Edukacji Obywatelskiej i Polską Akcję Humanitarną. Dostępna w formacie pdf na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej: http://www.men.gov.pl/images/stories/pdf/ceo_edukacj a_globalna_2011_www.pdf Publikacja skierowana jest do nauczycieli. Porusza zagadnienia związane z migracjami, zmianami klimatu, prawami człowieka, zrównoważonym rozwojem, dostępem do edukacji w krajach rozwijających się oraz ubóstwem. Podzielona jest na część teoretyczną oraz zestaw ćwiczeń do wykorzystania podczas lekcji.

Ośrodek Rozwoju Edukacji Projekt „Odkrywamy Prawo Humanitarne”. projekty: „Pomagamy innym – edukacja rozwojowa w szkole", „Regionalne partnerstwo szkół w promocji TEG", „Wiem, rozumiem, działam – edukacja rozwojowa w polskiej szkole” http://www.edukacjaglobalna-codn.pl Gimnazjalne projekty edukacyjne z zakresu edukacji globalnej. www.polskapomoc.gov.pl - portal poświęcony programowi polskiej pomocy zagranicznej.

Kampania społeczna Programu Narodów Zjednoczonych ds Kampania społeczna Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) i Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej http://www.un.org.pl/rozwoj/ Materiały edukacyjne http://www.un.org.pl/rozwoj/mdg/

Kiedy możemy promować w szkole treści z zakresu edukacji globalnej? 27 stycznia – Dzień Dialogu z Islamem 21 marca – Międzynarodowy Dzień Eliminacji Dyskryminacji Rasowej 8 maja – Światowy Dzień Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca 14 maja – Dzień Sprawiedliwego Handlu 21 maja – Dzień Różnorodności Kulturowej 25 maja – Dzień Afryki 20 czerwca – Światowy Dzień Uchodźcy 9 sierpnia – Międzynarodowy Dzień Ludności Tubylczej 8 września – Miedzynarodowy Dzień Przeciw Analfabetyzmowi 17 października – Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem 18 grudnia – Międzynarodowy Dzień Imigranta

Projekt edukacyjny „Szkoła humanitarna” www. pah. org Projekt edukacyjny „Szkoła humanitarna” www.pah.org.pl/szkola_humanitarna.pl Polska Akcja Humanitarna szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne z miejscowości do 500 tys. mieszkańców roczny projekt edukacyjny „Szkoła Humanitarna”, edycja 2011/2012.

Konferencja „Rozwój globalny a nowe państwa członkowskie UE – czas na nowe otwarcie?” 26-28 maja 2011, Warszawa, SWPS, PKiN Polska Akcja Humanitarna

W trakcie konferencji podpisane zostanie porozumienie w sprawie wspierania rozwoju edukacji globalnej w Polsce, pomiędzy Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz Grupą Zagranica. Defincja edukacji globalnej, wypracowana w trakcie procesu międzysektorowego: Edukacja globalna to część kształcenia obywatelskiego i wychowania, która rozszerza ich zakres przez uświadamianie istnienia zjawisk i współzalezności globalnych. Jej głównym celem jest przygotowanie odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości.

Wizja rozwoju edukacji globalnej w Polsce: Rozszerzenie współpracy instytucji zaangażowanych w działania w zakresie edukacji globalnej. Upowszechnienie oraz promowanie wypracowanej definicji edukacji globalnej. Wypracowanie standardów jakości edukacji globalnej. Stworzenie ogólnodostępnego katalogu dobrych praktyk (działań i narzędzi), które mogą stanowić inspirację dla osób zajmujacych się edukacją globalną. Stworzenie systemu rekomendacji materiałów z zakresu edukacji globalnej. Wzmacnianie potencjału instytucji zajmujących się edukacją globalną. Zwiększenie zainteresowania nowych grantodawców edukacją globalną i umożliwienie udziału w konkursach grantowych możliwie dużej liczbie aktorów edukacji globalnej. Źródło: Raport z procesu międzysektorowego na temat edukacji globalnej, Warszawa, maj 2011.

„zobacz, dotknij, poczuj” www.parkedukacji.swm.pl Projekt „Park Edukacji Rozwojowej. Zobacz, dotknij, poczuj – nowoczesne narzędzia w edukacji rozwojowej” Salezjański Wolontariat Misyjny MŁODZI ŚWIATU. Park Edukacji Rozwojowej to obszar, na którym znajdują się osady z różnych regionów świata (wioska arktyczna, wioska ghańska, wioska peruwiańska, wioska papuaska, wioska mongolska, wioska indiańska). Park otwarty jest od pn. – pt. w godz. 9.00-16.00, Kraków, ul. Tyniecka 39. Grupy od 10-25 osób należy zgłaszać z dwutygodniowym wyprzedzeniem e-mail: parkedukacji@swm.pl.