Wsparcie przedsięwzięć turystycznych z funduszy strukturalnych w latach 2007-2013 Warszawa, 21 kwietnia 2007 r.

Nowa perspektywa finansowa 2007-2013 Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (Narodowa Strategia Spójności na lata 2007-2013) Programy Operacyjne: PO Innowacyjna Gospodarka Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej PO Rozwój Polski Wschodniej 16 Regionalnych Programów Operacyjnych PO Infrastruktura i Środowisko PO Kapitał Ludzki PO Pomoc Techniczna + PO Rozwój Obszarów Wiejskich (WPR) Rada Ministrów zaakceptowała 14 lutego br., „Wstępny projekt Narodowej Strategii Spójności (Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia) 2007-2013 wspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnienie”. NSS to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–13. Celem strategicznym Narodowej Strategii Spójności jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju. Obok celu strategicznego NSS zakłada realizację celów szczegółowych, wynikających z wyzwań Strategii Lizbońskiej, Strategicznych Wytycznych Wspólnoty oraz wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron polskiej gospodarki, a także stojących przed nią szans i zagrożeń, tj.:  tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i wysokiego tempa wzrostu gospodarczego; wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz społecznego; podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw w tym szczególnie sektora usług; budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów; wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej; rozwój obszarów wiejskich. NSS będą realizowane przy pomocy Programów Operacyjnych (PO), zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), zarządzanych przez Samorządy poszczególnych województw. Na szczeblu centralnym realizowane będą cztery główne programy, co zapewni koordynację działań wewnątrz programów i ograniczenie administracji niezbędnej do zarządzania programami. 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej  Program Operacyjny Infrastruktura i środowisko Program Operacyjny Kapitał ludzki Program Operacyjny Konkurencyjna gospodarka Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej Program Operacyjny Pomoc techniczna Finansowanie Narodowej Strategii Spójności Łączna wartość środków finansowych zaangażowanych w realizację Narodowej Strategii Spójności w latach 2007-13 wyniesie ok. 85,6 mld euro. Z tego ok. 9,7 mld euro stanowić będzie publiczny wkład krajowy, a na około 16,3 mld euro szacowana jest wartość wkładu podmiotów prywatnych. Ponad 59,5 mld euro będzie pochodziło z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Zaproponowano aby blisko 52% środków pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a około 15% z Europejskiego Funduszu Społecznego, pozostałe około 33% środków  pochodzić będzie z Funduszu Spójności.  Szczegółowy podział funduszy strukturalnych w Polsce w układzie poszczególnych programów operacyjnych kształtuje się w następujący sposób:  16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 26,8% całości środków (ok. 15,9 mld euro), PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,6% całości środków (ok. 2,2 mld euro), PO Infrastruktura i środowisko – 35,7% całości środków (ok.. 21,3 mld euro), PO Kapitał ludzki – 13,7% całości środków (8,1 mld euro), PO Innowacyjna gospodarka – 11,7% całości środków (7 mld euro), Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 1% całości środków (ok. 0,6 mld euro),  PO Pomoc techniczna - 0,4% całości środków (0,2 mld euro).

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK) Według wizji SRK Polska w 2015 to kraj: o wysokim poziomie i jakości życia mieszkańców silnej i konkurencyjnej gospodarce zdolny do tworzenia nowych miejsc pracy W SRK zaznacza się, iż: podniesienie jakości życia nastąpi również poprzez uczestnictwo w turystyce jednym z celów SRK jest poprawa stanu infrastruktury kultury, sportu i turystyki Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK) jest podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety w obszarze rozwoju społeczno gospodarczego Polski oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić.   Głównym celem strategii jest “podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin” , a do podstawowych priorytetów należą: Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa Rozwój obszarów wiejskich Rozwój regionalny i podniesieniem spójności terytorialnej. W Strategii wyraźnie zaznaczono, iż podniesienie jakości życia nastąpi również poprzez uczestnictwo w turystyce. Dlatego też jednym z celów SRK jest poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej, w tym infrastruktury kultury, sportu i turystyki. Zaznacza się, że wspierane będą działania na rzecz infrastruktury turystycznej, tak by polskie miejscowości mogły funkcjonować i konkurować na rynku turystycznym. Jeśli chodzi o cele polityki regionalnej państwa to w SRK podkreśla się, iż dla podniesienia konkurencyjności gospodarczej polskich regionów niezbędne jest m.in. wspieranie rozwoju regionalnej przedsiębiorczości. Jednym z ważniejszych działań w tym obszarze powinny być inicjatywy na rzecz rozwoju turystyki, przyczyniające się do zwiększania miejsc pracy i w znaczący sposób wpływające na wzrost konkurencyjności regionów.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (NSRO/NSS) Cel strategiczny NSRO dla Polski Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej W NSRO wskazuje się na: wykorzystanie zróżnicowanych przestrzennie walorów przyrodniczych i kulturowych do rozwoju turystyki i rekreacji. rozwój sektora usług (dotyczyć to będzie usług rynkowych w tym sektora turystyki i kultury) Na podstawie zapisów Strategicznych Wytycznych Wspólnoty Polska opracowała Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (NSRO), które integrują główne priorytety Wspólnoty z priorytetami polskimi, uwzględniając jednocześnie zapisy Krajowego Programu Reform. NSRO stanowią podstawę do programowania interwencji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności. Celem strategicznym NSRO dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. W NSRO, w szansach dla polskiej gospodarki, wskazuje się na wykorzystanie zróżnicowanych przestrzennie walorów przyrodniczych i kulturowych do rozwoju turystyki i rekreacji. Istotne znaczenie dla rozwoju kraju i zwiększania poziomu zatrudnienia będzie miał rozwój sektora usług, a w pierwszym rzędzie będzie to dotyczyć usług rynkowych w tym sektora turystyki i kultury. W związku z tym, iż NSRO ma za zadanie realizować cele unijnej polityki spójności, wiele miejsca w tym dokumencie zajmują problemy województw w Polsce (świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego, warmińsko-mazurskiego, podlaskiego), a jednocześnie najbiedniejszych w całej Unii Europejskiej. Również w tym przypadku wskazuje się na potrzebę ukierunkowania działań na pełniejsze wykorzystanie rozwoju usług, w tym uzdrowiskowych i turystycznych, unikalnego w skali europejskiej środowiska naturalnego i walorów kulturowych oraz promocję wybranych produktów regionalnych. Również w przypadku obszarów wiejskich, jako jedną z szans dla wyrównywania szans ich rozwojowych i wspomagania zmian strukturalnych, upatruje się w rozwoju agroturystyki oraz w rozwoju małych i średnich firm w sektorach m.in. turystyki przyjazdowej, a także rozwoju funkcji uzdrowiskowych ośrodków miejskich na terenach rolniczych.

Wsparcie rozwoju turystyki w programach operacyjnych na lata 2007-2013 PO Innowacyjna Gospodarka 16 Regionalnych Programów Operacyjnych Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej PO Rozwój Polski Wschodniej 5. PO Infrastruktura i Środowisko 6. PO Kapitał Ludzki + PO Rozwój Obszarów Wiejskich (w ramach Wspólnej Polityki Rolnej)

PODZIAŁ ŚRODKÓW POMIĘDZY PROGRAMY OPERACYJNE Program Operacyjny Pomoc Techniczna Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Kapitał Ludzki Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Tertytorialnej Program Operacyjny Polska Wschodnia 16 Regionalnych Programów Operacyjnych Program operacyjny 4% 731,0 3,4% 2 273,7 23,8% 15 985,5 0,8% 516,7 12,3% 8 254,8 14,4% 9 707,1 41,3% 27 848,2 alokacja w % Alokacja (mln EUR)

PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA (1) Priorytet 6 - Polska gospodarka na rynku międzynarodowym Cel priorytetu: Wzmocnienie marki „Polska” przez promocję Polski jako kraju atrakcyjnego pod względem inwestycyjnym i turystycznym, a także miejsca nawiązywania wartościowych kontaktów gospodarczych. Działanie 6.3 Promocja turystycznych walorów Polski (30 mln euro) Działanie 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym (138 mln euro) W ramach priorytetu 6 będą wspierane działania polegające na silniejszym powiązaniu gospodarki polskiej z gospodarką międzynarodową poprzez promocje polskiej marki narodowej z wykorzystaniem instrumentów takich jak: promocja sprzedaży na JRE i promocja eksportu, budowa i rozwój systemu obsługi inwestora uzupełnione promocją turystycznych walorów Polski. Duży nacisk zostanie położony na wykorzystanie instrumentów informatycznych. W ramach tego priorytetu mogą być także wspierane inicjatywy istotne dla promocji Polski, np. organizowanie dużych przedsięwzięć o międzynarodowym charakterze, takich jak Wystawa Światowa Expo. Dodatkowo zaplanowano inwestycje w sektorze turystyki mające na celu wzmocnienie konkurencyjnych i innowacyjnych produktów turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym. Wsparcie inwestycji w zakresie ponadregionalnych produktów turystycznych, w szczególności o charakterze sieciowym przyczyni się do wzrostu atrakcyjności Polski.

PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA (2) Działanie 6.3 Promocja turystycznych walorów Polski Opis działania Wsparcie projektów w zakresie rozwoju i promocji konkurencyjnych produktów turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym. Wspierane będą m.in. projekty: obejmujące prowadzenie badań ruchu turystycznego i badań marketingowych w zakresie tworzenia strategii i planów promocji oraz przeprowadzania kampanii reklamowych, tworzenie i obsługiwanie ogólnopolskiego systemu informacji turystycznej i systemu rezerwacji, działania marketingowe związane realizacją Programu Ambasadorów Kongresów oraz wsparciem miejskich convention bureaus, w zakresie tworzenia Polskich Ośrodków Informacji Turystycznej (POIT) za granicą, działania marketingowe związane z organizacją kampanii produktowych, w tym także organizacja seminariów, warsztatów, wyjazdów studyjnych dla przedstawicieli mediów i przedstawicieli branży turystycznej.

PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA (4) Działanie 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym Opis działania W ramach działania zaplanowano dofinansowanie inwestycji mających na celu wzmocnienie konkurencyjnych projektów turystycznych o charakterze liniowym, posiadających znaczenie ponadregionalne. Wspierane będą: kompleksowe projekty ponadregionalne obejmujące inwestycje w spójną infrastrukturę liniowych produktów turystycznych projekty polegające na łączeniu atrakcji turystycznych, wspartych w ramach RPO lub z innych źródeł, w produkty turystyczne o charakterze liniowym i ponadregionalnym, poprzez standaryzację usług w ramach danego szlaku W/w typy projektów mogą obejmować również działania promocyjne, ściśle związane z realizowanymi w ramach projektu inwestycjami.

PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA (5) Wspierana będzie w szczególności budowa, rozbudowa, modernizacja lub zagospodarowanie: infrastruktury turystyki wodnej, rowerowej, narciarskiej, konnej; obiektów i terenów poprzemysłowych i powojskowych na cele turystyczne; infrastruktury rekreacyjnej i rozrywkowej jak np. wiosek tematycznych; infrastruktury związanej z trasami kolejek wąskotorowych łączących atrakcje turystyczne wraz z zakupem taboru; szlakami samochodowymi łączącymi atrakcje turystyczne; odrestaurowanie, modernizacja lub zagospodarowanie obiektów zabytkowych na cele turystyczne; budowa infrastruktury towarzyszącej turystyce kwalifikowanej m.in. punktów rekreacyjnych wzdłuż szlaków, parkingów przy atrakcjach i obiektach turystycznych, wykonanie schronów kajakowych i rowerowych, stworzenie punktów widokowych.

PO IG dla Przedsiębiorców Działanie 4.4 „Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym” (innowacyjne zmiany organizacyjne) Działanie 4.5 „Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki” (4.5.2 „Wsparcie inwestycji w sektorze usług nowoczesnych” – centra usług wspólnych, centra IT, centra badawczo-rozwojowe) Działanie 6.1 „Paszport do eksportu” (doradztwo, szkolenia, badania rynków zagranicznych, udział w przedsięwzięciach targowo-wystawienniczych, wyszukiwanie partnerów i kanałów dystrybucji, przygotowanie ofert handlowych, materiałów promocyjnych)

REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE Odrębny priorytet Turystyka - w 7 Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO) Priorytet Turystyka połączony z kulturą, współpracą międzynarodową i infrastrukturą społeczną - w 4 Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO) Działania dotyczące turystyki w ramach priorytetów społeczno-gospodarczych - w pozostałych 5 RPO Średni udział środków przeznaczonych na turystykę w całości alokacji to około 6 % Łącznie 1,03 mld EUR

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 1. Współpraca transgraniczna: trzy dwustronne programy na granicy polsko-niemieckiej (z udziałem Meklemburgii, Brandenburgii i Saksonii) Polska – Republika Czeska Polska – Słowacja Polska – Litwa Polska – Szwecja – Dania (Południowy Bałtyk) 2. Współpraca transnarodowa:  Obszar Europy Środkowo-Wschodniej Region Morza Bałtyckiego 3. Program współpracy międzyregionalnej obejmujący całe terytorium UE W okresie programowym 2007-2013 współpraca w wymiarze transgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym promowana będzie w ramach odrębnego, nowego Celu 3 polityki spójności Unii Europejskiej – Europejska Współpraca Terytorialna. O rosnącym znaczeniu współpracy terytorialnej w Unii Europejskiej świadczy również zwiększenie wysokości środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przeznaczonych na realizację międzynarodowych przedsięwzięć promujących współpracę pomiędzy partnerami pochodzącymi z krajów UE, a także z krajów z UE sąsiadujących. W latach 2007-2013 na rozwój współpracy terytorialnej przeznaczono łącznie na poziomie UE 7,75 mld euro.    Polska, z racji swojego położenia geograficznego oraz dużego zainteresowania polskich partnerów rozwojem współpracy terytorialnej, może stać się jednym z głównych beneficjentów programów realizowanych w ramach Celu 3 w okresie 2007-2013. Przewiduje się realizację następujących programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej z udziałem Polski:  1. współpraca transgraniczna: trzy dwustronne programy na granicy polsko-niemieckiej (z udziałem Meklemburgii, Brandenburgii i Saksonii),  Polska – Republika Czeska,  Polska – Słowacja, Polska – Litwa,  Polska – Szwecja – Dania (Południowy Bałtyk),  2.współpraca transnarodowa:  Obszar Europy Środkowo-Wschodniej,  Region Morza Bałtyckiego, 3.program współpracy międzyregionalnej obejmujący całe terytorium UE. Na granicach zewnętrznych UE współpraca transgraniczna z krajami partnerskimi będzie wspierana ze środków Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. W ramach tego instrumentu z udziałem Polski realizowane będą programy współpracy transgranicznej z Ukrainą, Białorusią i Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej.

PO Rozwój Polski Wschodniej(1) Priorytet II Wojewódzkie ośrodki wzrostu (2,5 mld euro) Działanie II.2. Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej (0,8 mld euro) Indykatywny Plan Inwestycyjny (projekty kluczowe) Realizacja II etapu budowy regionalnego Centrum Targowo-Wystawienniczego w Lublinie Zapewnienie rozwoju innowacji oraz wspieranie rozwoju aglomeracji lubelskiej poprzez budowę wielofunkcyjnego ośrodka: centrum konferencyjno-wystawienniczego i hotelowo rekreacyjnego na terenie Regionalnego Parku Przemysłowego Świdnik Budowa Samorządowego Centrum Szkoleniowo- Konferencyjnego i Wdrażania Projektów w Lublinie Budowa Zespołu Konferencyjnego z zapleczem w Suwałkach Modernizacja i rozbudowa infrastruktury Targów Kielce jako Międzynarodowego Ośrodka Wystawienniczo-Kongresowego Budowa Centrum Targowo-Konferencyjnego w Olsztynie PO Rozwój Polski Wschodniej(1)

PO Rozwój Polski Wschodniej(2) Priorytet III Infrastruktura transportowa Działanie III.2. Trasy rowerowe (Projekt kompleksowy obejmujący swym zasięgiem 5 województw Polski Wschodniej) Kompleksowy projekt mający na celu stworzenie podstawowej infrastruktury związanej z obsługą ruchu rowerowego. 2 komponenty: budowa i oznakowanie ścieżek rowerowych (głównie na terenie miast), które umożliwią bezpieczne przemieszczanie się po mieście a także bezpiecznie wyprowadzą ruch rowerowy poza obszar miejski Wytyczanie i oznakowanie tras rowerowych na terenie pozamiejskim

PO Infrastruktura i Środowisko Priorytet XII Kultura i dziedzictwo kulturowe (0,4 mld euro) Działanie 12.1. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym Projekty dotyczące m.in. rewitalizacji, rewaloryzacji, konserwacji, renowacji, zachowania, modernizacji, adaptacji na cele kulturalne zabytkowych obiektów i zespołów obiektów wraz z i ich otoczeniem. Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego, kościelne osoby prawne, instytucje kultury: samorządowe, państwowe oraz współprowadzone z ministrem właściwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego, uczelnie publiczne, archiwa państwowe, Kopalnia Soli w Wieliczce i Bochni, organizacje pozarządowe ze sfery kultury działające w interesie publicznym. W PO Infrastruktura i Środowisko zadania z zakresu kultury zostały wydzielone jako oddzielny Priorytet XII Kultura i dziedzictwo narodowe, który będzie realizowany przez dwa działania: Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym oraz Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym W ramach Priorytetu XII wsparciem objęte będą projekty z zakresu ochrony i zachowania zabytków o znaczeniu ponadregionalnym, projekty z zakresu ochrony i zachowania ruchomych obiektów dziedzictwa kulturowego, rozwoju cyfrowych zasobów kultury oraz zasobów wirtualnych muzeów. Priorytet ten obejmuje również projekty z zakresu rozwoju oraz poprawy stanu infrastruktury kultury, w tym szkolnictwa artystycznego. Priorytet będzie wdrażany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. PO Infrastruktura i Środowisko nie jest jedynym programem, w którym znajduje się wsparcie dla sektora kultury. Pozyskiwanie środków na kulturę może się odbywać w ramach programów regionalnych oraz PO Kapitał Ludzki – powiedział wiceminister rozwoju regionalnego Jerzy Kwieciński. Zadania z obszaru kultury w ramach 16 Regionalnych Programów Operacyjnych mogą obejmować rozwijanie obiektów kulturalnych o znaczeniu regionalnym, rewaloryzację zabytkowych cmentarzy oraz renowację, ochronę i zachowanie miejsc pamięci, zabezpieczenie obiektów dziedzictwa kulturowego na wypadek zagrożeń, poprawę stanu nieruchomości i ruchomych obiektów wpisanych do rejestru zabytków, system informacji kulturalnej, ochronę stanowisk i obiektów archeologicznych, a także promocję dziedzictwa kulturowego. W ramach Regionalnych Programów Operacyjnych będą również realizowane zadania z zakresu rozwoju infrastruktury kultury, jak budowa, rozbudowa i modernizacja publicznej infrastruktury kulturalnej oraz wyposażenie obiektów kultury. Aż 350 mln euro z PO Infrastruktura i Środowisko zostanie przeznaczone na sektor kultury.

PO Kapitał ludzki Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw –  0,672 mld EUR Podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw przez inwestycje w kapitał ludzki (szkolenia oraz doradztwo o charakterze ponadregionalnym) i poprawa jakości i dostępności usług szkoleniowo-doradczych wspierających rozwój przedsiębiorczości. Priorytet VIII. Regionalne kadry gospodarki – 1, 588 mld EUR Dla wzmocnienia atrakcyjności regionów - rozwijanie Regionalnych Strategii Innowacyjnych i wspieranie transferu wiedzy w ramach współpracy pracowników przedsiębiorstw z jednostkami naukowymi i badawczo-rozwojowymi w sektorach o strategicznym znaczeniu dla regionu. Priorytet X. Partnerstwo na rzecz rozwoju obszarów wiejskich – 0,26 mld EUR Wsparcie dla inicjatyw lokalnych oraz paktów na rzecz aktywizacji społeczności lokalnych dla tworzenia i realizacji lokalnych strategii rozwoju kapitału ludzkiego przez zatrudnienie, integrację społeczną oraz edukację na obszarach wiejskich.

PROGRAM OPERACYJNY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Działania Osi 3 „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” – 345 mln EUR M.in. wsparcie podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem; Beneficjent: osoba fizyczna: rolnik, małżonek rolnika lub domownik . „Odnowa i rozwój wsi” - 589 mln EUR M.in. Wsparcie dla inwestycji iw zakresie m.in remontu, przebudowy i wyposażenia obiektów pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe, w tym obiektów zabytkowych; Beneficjent: Gmina, instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, kościół lub związek wyznaniowy, organizacja pozarządowa. „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” - 1 023 mln EUR Beneficjent: Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. 7. DZIAŁANIA OSI 3. DZIAŁANIE 3.1. RÓŻNICOWANIE W KIERUNKU DZIAŁALNOŚCI NIEROLNICZEJ 1. Cel działania Tworzenie warunków dla zrównoważonego rozwoju ekonomiczno-społecznego obszarów wiejskich przez wsparcie podejmowania lub rozwijania przez ludność rolniczą dodatkowej działalności w zakresie produkcji lub usług. Działanie będzie: 1) sprzyjać tworzeniu pozarolniczych źródeł dochodów w gospodarstwach rolnych; 2) wpływać na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich; 3) promować dywersyfikację gospodarki wiejskiej. 2. Opis działania W ramach działania wspierane będą projekty związane z realizacją inwestycji służących podjęciu przez rolników, domowników i małżonków rolników, dodatkowej działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem. Zakres pomocy: W ramach działania mogą być wspierane projekty w zakresie: 1. agroturystyki; 2. usług w tym w szczególności: usług dla gospodarstw rolnych i leśnych, usług dla ludności, usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz związanych z wypoczynkiem, usług transportowych; 3. przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; 4. magazynowania i przechowywania towarów; 5. sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzących z własnego gospodarstwa rolnego; 6. wytwarzania materiałów energetycznych z biomasy w tym zagospodarowania słomy, odpadów łąkowych, leśnych itp.; 7. rzemiosła i rękodzielnictwa. 3. Beneficjenci Osoby fizyczne: rolnicy, małżonkowie rolników lub domownicy. 4. Forma i wysokość pomocy Pomoc będzie udzielana w formie grantów inwestycyjnych na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Projekty mogą być realizowane w dwóch etapach. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej w ramach działania, w okresie realizacji Programu, jednemu beneficjentowi i gospodarstwu rolnemu nie może przekroczyć 100 tys. zł. Oznacza to, że: 1) jeden beneficjent może otrzymać pomoc w wysokości nie wyższej niż 100 tys. zł. w okresie realizacji Programu; 2) kwota pomocy przyznana beneficjentom na realizację projektów w jednym gospodarstwie może wynosić łącznie nie więcej niż 100 tys. zł. w okresie realizacji Programu. 5. Poziom wsparcia Poziom pomocy udzielanej beneficjentowi wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowalnych projektu. 6. Kryteria dostępu Pomoc może być przyznana na realizację projektów uzasadnionych pod względem ekonomicznym. Wspierane będą projekty dotyczące dywersyfikacji dochodów gospodarstw rolnych położonych na obszarach wiejskich. Projekty, stosownie do swego zakresu, spełniać będą wymagania wynikające z przepisów prawa krajowego i prawa UE, w tym standardy w zakresie higieny, bezpieczeństwa żywności, ochrony środowiska oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Szczegółowe kryteria dostępu zostaną określone w przepisach krajowych i uwzględniać będą cechy charakteryzujące beneficjenta, obszar i gospodarstwo, którego dotyczy projekt. 7. Zasięg geograficzny – obszary wiejskie na terenie całego kraju. 8. Budżet działania Proponowana wysokość środków przeznaczona na realizację działania [EUR] Nr działania Nazwa działania Razem EFRROW PL 3.1 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 320 000 000,00 240 000 000,00 80 000 000,00 9. Liczba beneficjentów Około 20 000 beneficjentów. 10. Wskaźniki produktu • Liczba beneficjentów (w podziale na płeć, rodzaj, wiek, rodzaj działalności, województwo, wielkość ekonomiczna gospodarstw rolnych) • Łączna wielkość inwestycji (w podziale na płeć, rodzaj beneficjenta, wiek beneficjenta, rodzaj działalności, województwo, wielkość ekonomiczna gospodarstw rolnych) • Liczba stworzonych lub zachowanych miejsc pracy (w podziale na rodzaj działalności, województwo)

www.mg.gov.pl (zakładka Turystyka) UŻYTECZNE ADRESY Portal Ministerstwa Rozwoju Regionalnego www.mrr.gov.pl Portal Ministerstwa Gospodarki www.mg.gov.pl (zakładka Turystyka)

Departament Turystyki Pl. Trzech Krzyży 3/5 00-507 Warszawa tel. 0 22 693-49-40 Fax. 022 693-40-44 turystyka@mg.gov.pl www.mg.gov.pl/turystyka