Klastry – idea, definicja, praktyka Dorota Zbińkowska, OPI

Klastry - definicja „geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji (np.: uniwersytetów, stowarzyszeń branżowych, jednostek normalizacyjnych). Podmioty działające w ramach klastra konkurują ze sobą, wchodzą we wzajemne interakcje (formalnie i nieformalnie), ale przede wszystkim znajdują pewne obszary do współpracy. (Porter M. E. (2001) Porter o konkurencji, PWE, Warszawa).

Klastry - definicja Klaster jest formą organizacji produkcji o wysokim potencjale innowacyjnym. Tym samym odgrywa kluczową rolę w kreowaniu konkurencyjności i rozwoju społeczno-gospodarczego. Koncepcja klastra stanowi punkt wyjścia dla nowego sposobu myślenia o kreowaniu międzynarodowej konkurencyjności gospodarki narodowej i regionalnej.

Od konkurencji... do konkurencji klastrów Kapitalizm konkurentów sojuszników

Czynniki wpływające na rozwój i funkcjonowanie klastra diament konkurencyjności kapitał społeczny zasoby strategia – ich struktura firm i rywalizacja popyt przemysły powiązane i wspierające

W jaki sposób powstają klastry ?

Początek klastra Dostępność surowców Specyficzna wiedza Tradycyjny know-how Specyficzny lub wyrafinowany popyt Firma (y) wprowadzające znaczące innowacje Przypadek

Powstawanie wyspecjalizowanych dostawców Powstawanie nowych dostawców Obniżka kosztów działalności Tworzenie się specjalistycznego rynku pracy

Powstawanie organizacji „ułatwiających” współpracę Poprawa współpracy Przyspieszenie procesu uczenia się Tworzenie się „wiedzy ukrytej”

Przyciąganie nowych firm i wykwalifikowanych pracowników Przyciągnięcie nowych firm Przyciąganie wykwalifikowanych pracowników

Tworzenie się pozarynkowych relacji pomiędzy uczestnikami klastra Przyspieszenie przepływu informacji i wiedzy (ukrytej) Usprawnienie koordynacji działalności biznesowej

Konkurencyjny klaster Instytucje wspierające: B+R, Uczelnie, szkoły, CTT, instytucje regulacyjne itp. Dostawcy Odbiorcy Przedsiębiorstwa z branż powiązanych i wspierających

Korzyści z funkcjonowania klastra Efekty synergii i skali dla wszystkich uczestników klastra. Niższe koszty działalności. Wyższa sprawność działania. Wzrost siły przetargowej na rynku. Ułatwiony „branding”. Promocja regionu. „Zatrzymywanie” kapitału i wzrost inwestycji wokół klastra (szczególnie przy klastrach technologicznych).

Korzyści z funkcjonowania klastra Efekty synergii i skali dla wszystkich uczestników klastra. Niższe koszty działalności. Wyższa sprawność działania. Wzrost siły przetargowej na rynku. Ułatwiony „branding”. Promocja regionu. „Zatrzymywanie” kapitału i wzrost inwestycji wokół klastra (szczególnie przy klastrach technologicznych).

Korzyści „twarde” Zasób Korzyść Lokalny łańcuch podażowy Zwiększenie efektywności – szybszy dostęp, niższy koszt transportu Wyspecjalizowana siła robocza Wyższa produktywność Specjalistyczne usługi Szybszy i łatwiejszy dostęp Możliwość wyboru dostawcy Niższy koszt, wyższa jakość Duża liczba firm Możliwość wspólnych przedsięwzięć, pracy w sieciach

Korzyści „miękkie” Zasób Korzyść Stowarzyszenia Zaufanie Uczenia się Wspólna wizja, planowanie Zaufanie Współpraca między firmami, sieci Uczenia się Transfer, wiedzy, technologii, know-how, Nieformalny rynek pracy Efektywność, możliwości kariery, poczucie bezpieczeństwa

Podstawy tworzenia klastrów w Polsce Bardzo atrakcyjna koncepcja dla polskich przedsiębiorstw (zwłaszcza mikro, małych i średnich) – ułatwi, a w wielu wypadkach w ogóle umożliwi im rozwój i wzrost konkurencyjności – zarówno w kraju, jak i za granicą. Wokół dużych inwestycji zagranicznych tworzyć się będą klastry technologiczne (np. w Kobierzycach k/Wrocławia). Idea typowo „polskich” klastrów obejmować będzie produkty tradycyjne i regionalne (charakterystyczne dla poszczególnych regionów), np. klaster meblarski – okolice Swarzędza, Krupniok na Śląsku, kotły pleszewskie - takich klastrów dotyczy projekt opisany dalej.

Przykłady klastrów

Dolina Krzemowa (Sillicon Valley) – USA Najsłynniejszy klaster na świecie – ponad 6.000 firm wysokotechnologicznych ulokowanych na przestrzeni 300 mil kwadratowych między Palo Alto i San José w Kalifornii (ponad milion zatrudnionych). Początki Doliny sięgają 1912 r. – pierwsze firmy w Palo Alto. 1938 r. – początek firmy HP, założonej przez studentów – Wiliama Hewletta i Davida Packarda.

1955 r. – startuje Laboratorium Półprzewodników – magnes dla najlepszych amerykańskich inżynierów. Napływ kadry menedżerskiej i zakładanie szeregu powiązanych firm sprawia, że w latach 50 i 60 rośnie popyt na ich usługi ze strony przemysłu zbrojeniowego i kosmicznego. Dalszy rozwój klastra Doliny Krzemowej związany jest z aktywnością gigantów elektroniki i firm teleinformatycznych.

Inne słynne klastry Telecom City (Szwecja) – sieć firm teleinformatycznych w regionie Blekinge, współpracujących ze sobą oraz z lokalnym Uniwersytetem, Klaster medialny w Lipsku (Niemcy) – gęsta sieć firm i instytucji działających w branży medialnej, Klaster tekstylny w regionie Emilia-Romania (Włochy), Irlandzki klaster rzemiosł artystycznych – Roscommon Krafts

Projekt „Program szkoleń promujących clustering” Projekt ma charakter popularyzatorsko-szkoleniowy. Obejmuje nie tylko rozpowszechnianie wiedzy na temat idei clusteringu, przeszkolenie ponad 1300 osób z co najmniej 590 firm w wielu komponentach, zorganizowanie konferencji, ale przede wszystkim stworzenie nowych klastrów lub pomoc w rozwoju klastrów już istniejących.

Projekt „Program szkoleń promujących clustering” Projekt potrwa od października 2005 r. do grudnia 2007 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, realizowany na zlecenie PARP i finansowany z EFS. Konsorcjum realizujące projekt: Doradztwo Gospodarcze DGA S.A., Enterplan Sp. z o.o. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.

Projekt „Program szkoleń promujących clustering” Projekt skierowany jest do dwóch grup docelowych: mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw, które rozpoczęły współdziałanie i są zainteresowane tworzeniem klastra wspólnie z MMŚP lub współpracą z nowo tworzonym klastrem; pracowników jednostek samorządu terytorialnego, odpowiedzialnych za kreowanie regionalnej polityki wobec mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w regionach, z których pochodzą wybrane przedsiębiorstwa.

Projekt „Program szkoleń promujących clustering” Projekt ma zasięg ogólnopolski. Wybrane przez Wykonawcę przedsiębiorstwa muszą funkcjonować w ramach co najmniej ośmiu planowanych klastrów w branży tzw. produktów regionalnych, tradycyjnych i lokalnych. Każda z grup zadaniowych powinna funkcjonować w ramach jednego obszaru geograficznego. Z tego samego obszaru powinni pochodzić szkoleni w projekcie przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego. Obszar ten zależny będzie od specyfiki danej branży.

Projekt „Program szkoleń promujących clustering” Projekt obejmuje dwa komponenty szkoleniowe: Komponent I – którego celem jest dostarczenie podstawowej wiedzy w zakresie clusteringu; Komponent II – szkolenia menedżerskie dostosowane do specyfiki przedsiębiorstw funkcjonujących w klastrze oraz szkolenia dotyczące praktycznych aspektów kooperacji w ramach klastra.

Zapraszam stronę www: www.klastry-efs.pl