Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Zastosowanie analizy ryzyka w kontekście regulacji małych wodociągów w Szkocji Dr Colette Robertson-Kellie David Williamson Rząd Szkocji

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Terminologia Ujęcia wody do spożycia w Szkocji dzieli się na publiczne oraz prywatne Za ujęcia publiczne odpowiedzialny jest Scottish Water, krajowy urząd ds. wody Za ujęcia prywatne lub należące do małych społeczności odpowiadają właściciele i użytkownicy.

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Tematy Informacje podstawowe Cele i konsultacje Wyzwanie Plan Bezpieczeństwa Wodnego Ocena ryzyka i studium przypadku Wyniki analiz z ujęć prywatnych Zastosowanie analizy ryzyka – sukces czy niepowodzenie?

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Informacje podstawowe Poddano analizie 1750 prób pobranych z prywatnych ujęć wody w latach 1992 – W 41% przypadków przekroczenie bakterii z grupy coli; 30% przypadków przekroczenie E. coli; 15% przypadków przekroczenie zawartości azotanów. Łącznie przekroczenia norm stwierdzono w 48% przypadków.

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Wpływ na zdrowie publiczne W okresie od 1. stycznia 2006 do 15. października 2008 stwierdzono 48 klinicznych przypadków E. coli. O157, gdzie występowanie E. coli. O157 w prywatnym ujęciu wody było potwierdzone lub podejrzewane.

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Cele i konsultacje Priorytet rządu Szkocji – zapewnić dłuższe i zdrowsze życie mieszkańcom kraju –Woda z prywatnych ujęć ma być czysta i pełnowartościowa –Listopad 2001: konsultacje na temat kierunków zmian w rozporządzeniu w sprawie prywatnych ujęć wody. –Projekty rozporządzeń opracowane wspólnie z władzami lokalnymi (, które wdrażają regulacje w imieniu ministerstw szkockich)

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Cele i konsultacje, c.d. –Marzec 2005: konsultacje projektu rozporządzenia w sprawie prywatnych ujęć wody (w Szkocji) i propozycje programu dotacji. –Wprowadzenie wynikających z konsultacji zmian w rozporządzeniu –Lipiec 2006: nowe Rozporządzenie w sprawie prywatnych ujęć wody (w Szkocji) –Określenie właściwej osoby

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Reakcje w ramach konsultacji Szeroki odzew, zwłaszcza ze strony służby zdrowia. Krytyka ze strony społeczności wiejskich i przedsiębiorstw wynikająca z kosztów wprowadzenia przepisów. Implikacje dla zasobów władz lokalnych. Niepotrzebna i niechciana interwencja rządu – ujęcia były wykorzystywane od dawna bez negatywnych skutków

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Stałe kontakty z interesariuszami Spotkania z władzami lokalnymi Strona www: Szczegółowy podręcznik techniczny Nadzór ministrów i Parlamentu Szkocki rząd utrzymuje kontakty ze społeczeństwem Dalsze badania – Dotrzeć z informacją

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Wyzwanie

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Plan Bezpieczeństwa Wodnego Najskuteczniejszym sposobem spójnego zabezpieczenia dostaw wody do spożycia jest zastosowanie kompleksowej metody oceny i zarządzania ryzykiem obejmującej wszystkie etapy dostarczania wody od ujęcia do konsumenta WHO 2004

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Rozporządzenie w sprawie prywatnych ujęć wody (Szkocja) 2006 Ujęcia typu A – obowiązkiem władz lokalnych jest: przeprowadzenie oceny ryzyka (od źródła do kranu) prowadzenie monitoringu zgodności doradztwo i pomoc zagwarantowanie wykonania prac naprawczych

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Ujęcia typu B Władze lokalne na zasadzie uznaniowej przeprowadzają ocenę ryzyka / próbobranie / monitoring jakości wody. Podlegają zestawowi ustalanych krajowo parametrów jakości. Władze lokalne muszą doradzać / pomagać właścicielom / użytkownikom. Rozporządzenia w sprawie prywatnych ujęć wody (Szkocja) 2006

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Ocena ryzyka

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Ocena ryzyka dla ujęć powierzchniowych - formularz Formularz składa się z serii pytań. Sekcje od A do C (pytania 1 – 22) wspólne dla wszystkich 4 rodzajów oceny ryzyka – podstawowe informacje o ujęciu / dane kontaktowe / diagram ujęcia / kwestie jakości wody. Wizja lokalna ujęcia (pytania 23 – 49).

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Matryca oceny zagrożenia Prawdo- podobieństwo Dotkliwość następstw NieznaczącaMałaUmiarkowanaPoważnaKatastrofalna Prawie pewne Prawdopodobne Umiarkowanie prawdopodobne Nieprawdo- podobne Rzadkie124816

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Prawdo- podobieństwo Dotkliwość następstw NieznaczącaMałaUmiarkowanaPoważnaKatastrofalna Prawie pewne Prawdopodobne Umiarkowanie prawdopodobne Nieprawdo- podobne Rzadkie Matryca oceny zagrożenia

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Studium przypadku Ujęcie wody powierzchniowej Omówione szczegółowo w Podręczniku Technicznym Ogrody botaniczne Dawyck 28 mil na południe od Edynburga Od 165 do 250m nad poziomem morza Klimat – zakres temperatury -19 do 29 o C – opady: od 875mm do 1070mm rocznie

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Woda czerpana z Scrape Burn (strumień) Ujęcie zaopatruje centrum dla odwiedzających oraz 3 gospodarstwa Gospodarstwa zamieszkuje 10 osób W centrum pracuje 7 pracowników Około osób rocznie odwiedza to miejsce

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Ogród botaniczny Dawyck Scrape Burn

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Ujęcie Ogród botaniczny Dawyck Źródło

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 P.23: Obecność zwierząt hodowlanych?

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Ujęcie Scrape Burn wykazuje oznaki erozji na wrzosowisku w okolicy źródła strumienia P.24: Występowanie zwierząt dzikich? Źródło

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Plamy oleju na drodze Stwierdzone po pracach leśnych Scrape Burn znajduje się w dole stoku po prawej stronie, tuż za kadrem P.30: Leśnictwo?

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Otwór odpowietrzający oraz zbiorniki w Ogrodzie botanicznym Dawyck Zbiorniki Otwór odpowietrzający P.40: Sieć zaopatrzeniowa zbudowana z materiałów łatwo ulegających pękaniu?

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Przelew Odpływ ze zbiorników P.41: Zbiorniki pośrednie chronione właściwie?

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Zwalone wiatrem gałęzie niesione przez wezbrany potok Scrape Burn Rozlewisko potoku Scrape Burn wykorzystywane jako źródło wody do spożycia w Ogrodzie Dawyck (Zwróć uwagę na żwir zmyty przez wezbrany potok)

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Studium przypadku – wnioski Ryzyko łączne: WYSOKIE Interwencja / plan działania –Ograniczenie dostępu zwierząt do strumienia –Nadzór nad pracami leśnymi –Ochrona przelewów i odpływów –Identyfikacja materiałów, z których wykonano rury –Należy pamiętać, że obfite opady mogą pogorszyć jakość wody w tym systemie

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Wdrożenie Rozporządzeń w sprawie prywatnych ujęć wody

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Woda do spożycia w Szkocji W Szkocji Publiczne ujęcia wody –97% dostaw –Zarządzane w całości przez Scottish Water Spółka będąca własnością publiczną Podlegająca regulacjom Regulatora Jakości Wody do Spożycia Prywatne ujęcia wody –3% dostaw –Odpowiedzialni za nie są właściciele i użytkownicy ujęć –Podlegają regulacjom władz lokalnych (rad)

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Prywatne ujęcia wody w Szkocji Publiczne ujęcia wody w Szkocji

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Rola Regulatora Jakości Wody do Spożycia (DWQR) Ujęcia publiczne Jednostka odpowiedzialna za egzekwowanie Rozporządzenia w sprawie jakości wody Jednostka niezależna od rządu Szkocji Uprawnienia: –Pozyskiwanie informacji –Wejście na teren lub inspekcja –Egzekwowanie (przepisów)

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Rola Regulatora Jakości Wody do Spożycia (DWQR) Ujęcia prywatne Podlegają regulacjom władz lokalnych –Władze lokalne muszą składać coroczny raport na temat poszczególnych ujęć do DWQR DWQR pełni rolę niezależnej jednostki weryfikującej przestrzeganie Rozporządzenia Raporty na temat przestrzegania wymogów dla prywatnych ujęć wody do Komisji Europejskiej Brak uprawnień do egzekwowania (przepisów)

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Pobieranie prób i analiza wody z ujęć prywatnych Nowelizacja Rozporządzenia w sprawie prywatnych ujęć wody weszła w życie w czerwcu 2006 r. Dane analityczne z 2008 –Po raz pierwszy władze lokalne złożyły raport na temat wyników badań prób na podstawie nowego Rozporządzenia –Znaczne zwiększenie liczby prób w porównaniu z poprzednią wersją Rozporządzenia –Po raz pierwszy analiza mogła być przeprowadzona z wykorzystaniem danych próbobrania na podstawie nowego Rozporządzenia –Władze 2 z 32 gmin nie przedłożyły wymaganych danych analitycznych

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Dane Przedłożenie danych do końca marca W 2009 ostatnie transze danych otrzymano na początku czerwca Jeszcze nie opublikowane w Szkocji Niniejsza prezentacja jest wstępną analizą danych –Konieczność przeprowadzenia dalszych analiz

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Oceny ryzyka Wymagano przeprowadzenia 1972 ocen ryzyka –W oparciu o liczbę zidentyfikowanych prywatnych ujęć wody Przeprowadzono 1332 ocen –68% DWQR kontaktować się będzie z władzami lokalnymi, które nie przedstawiły ocen ryzyka

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Zakres próbobrania Pobrano łącznie prób prób z ujęć typu A –72% prób z ujęć typu B –28%

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Kategorie i wielkość ujęć typu A DWQR prosiło o dane dotyczące ilości produkowanej wody oraz wielkości zaopatrywanej populacji Podmioty zużywające duże ilości wody z ujęć prywatnych –Ubojnie / przetwórnie drobiu (1500 m 3 /dzień) –Hotele (200 m 3 /dzień)

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Przedstawione dane o ilościach wody i zaopatrywanej populacji Dane dot. dostarczanych ilości wody niewiarygodne Na przykład: –Dom wczasowy Dostarczona ilość wody = 0,50 m 3 /dzień Zaopatrywana populacja Jak duży jest ten dom wczasowy? –Gospodarstwo rybackie Dostarczona ilość wody = 0,50 m 3 /dzień Zaopatrywana populacja Czy wliczono ryby?

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Mikrobiologia Pogląd: prywatne ujęcia cechuje gorsza jakość mikrobiologiczna, niż ujęcia publiczne

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 E. Coli Próby pobrane w ujęciach publicznych w 2008 r. % przekroczeń w ujęciach publicznych Próby pobrane w ujęciach prywatnych w 2008 r. % przekroczeń w ujęciach prywatnych , ,48

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Stan systemów dezynfekcyjnych 28,62% przekroczeń E.Coli pochodziło z ujęć wyposażonych w systemy dezynfekcyjne Zaniepokojenie stanem instalacji, sposobem eksploatacji i konserwacji systemów Kwestia do omówienia z władzami lokalnymi

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Chemia Nie wszystkie parametry wymienione w Rozporządzeniu muszą być badane w każdym miejscu –Badanie uzależnione od oceny ryzyka –Badanie uzależnione od danych historycznych dla danego miejsca –Pierwsza próba pobrana z danego miejsca badana jest pod kątem większej liczby parametrów, niż próby kolejne Parametry wynikają z Dyrektywy ws. Wody do Spożycia UE

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 pH ([H + ]) Normalne pH to 6,5 – 9,5 Pobrano 2066 prób 572 (27,83%) nie spełniało normy pH –475 (83,04%) < 6,5 –97 (16,96%) > 9,5 W ujęciach publicznych 0,51% przekroczeń Zwiększone ryzyko rozpuszczania w wodzie metali użytych do wykonania wyrobów hydraulicznych

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Miedź (Cu) Pobrano 642 próby na obecność miedzi Przekroczenia w 77 (11,99%) przypadkach W 68 domach prywatnych lub firmach wykryto przekroczenia miedzi –w 21 (30,88%) przypadkach wystąpiło przekroczenie pH –w 19 przypadkach pH < 6,5 –w 2 przypadkach pH > 9,5 W ujęciach prywatnych przekroczenia w 0.06% przypadków

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Żelazo i mangan (Fe i Mn) Fe i Mn są metalami występującymi naturalnie w środowisku Fe może również pochodzić z rur żelaznych Zgodność z normami dla Fe i Mn była stosunkowo słaba –Fe: pobrano 1339 prób 163 (12,17%) przekroczenia –Mn: pobrano 1190 prób 112 (9,41%) przekroczeń –Ujęcia publiczne Fe: 1,37% przekroczeń Mn: 0,78% przekroczeń

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Ołów (Pb) Pobrano 1564 prób –101 przekroczeń –6,46% przekroczeń Najwyższa stwierdzona wartość: µg/l –(PCV = 25 µg/l) Ujęcia publiczne 0,83% przekroczeń

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Inne parametry Arsen (As) –620 prób –10 przekroczeń (1,61%) –Najwyższa stwierdzona wartość: 42,90µg/l (PCV = 10 µg/l) –Ujęcia publiczne: 0% przekroczeń Fluor (F) –493 prób –31 przekroczeń (6,29%) –Najwyższa stwierdzona wartość: 1105 mg/l (PCV = 1,5mg/l) –Ujęcia publiczne: 0% przekroczeń

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Inne parametry Azotany (NO3) –1494 prób –84 przekroczenia (5,62%) –Najwyższa stwierdzona wartość: 118,80mg/l (PCV 50mgNO 3 /l) –Ujęcia publiczne: 0% przekroczeń

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Podsumowanie wyników analiz UjęciaPróby% zgodności Łącznie ,77 Typ A ,01 Typ B ,97

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Dotacje Rząd Szkocji stworzył system dotacji – pomocy finansowej –Dla zachęcenia do ulepszenia prywatnych ujęć wody –Dostępny dla ujęć domowych i komercyjnych Maksymalna dostępna dotacja: £800 (~910) Jeżeli z jednego ujęcia zaopatrywane jest więcej gospodarstw domowych / podmiotów, wszystkie mogą ubiegać się o dotację

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Korzyści z dotacji W 2009 roku łączny koszt dotacji wyniósł £ (~1,39 mln) Rząd Szkocji musi ocenić poprawę Będzie to możliwe po uzyskaniu większej ilości danych

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Problemy i wyzwania związane z regulacją prywatnych ujęć wody Duża liczba Trudna kontrola i nadzór –Wiele ujęć położonych na terenach wiejskich –Wiele ujęć w dużej odległości od biur władz lokalnych Brak jednoznacznego określenia odpowiedzialności za małe ujęcia –Typ B – niektórzy właściciele / użytkownicy niechętnie przyjmują na siebie odpowiedzialność Rozporządzenie koncentruje się wyłącznie na jakości Susze zaczynają być coraz większym problemem

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Problemy i wyzwania związane z regulacją prywatnych ujęć wody Zbieranie danych od władz 32 gmin było uciążliwe –Wszystkie przesłały dane –Dwie nie przesłały danych analitycznych W jednej wystąpiły problemy informatyczne Część danych nieprawidłowa –N.p. podawano µg/l zamiast mg/l –Problemy z ilością / populacją Niektóre gminy przesłały dane z dużym opóźnieniem Władze niektórych gmin potrzebują dodatkowego wsparcia –Interpretacja rozporządzenia –Jakość wody / nauka Dane muszą zostać poddane dalszej analizie Nie wszystkie oceny ryzyka ukończone Bardzo prawdopodobne, że częstotliwość próbobrania nie zawsze właściwa DWQR nie ma uprawnień egzekwowania (przepisów) od władz lokalnych

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Wnioski Prywatne ujęcia wody –Znacząco niższa jakość mikrobiologiczna wody, niż w ujęciach publicznych –Problemy z niektórymi parametrami chemicznymi –Jednak, nie wszystkie próby zostały pobrane Nowelizowane Rozporządzenie jest coraz skuteczniejsze dla prywatnych ujęć wody –Podnoszenie świadomości o ryzykach –Zwrócenie uwagi na jakość wody do spożycia –Ulepszenie ujęć Ostateczny cel – zmniejszyć ryzyko dla zdrowia publicznego

Workshop on Small Water Supplies Warsaw th June 2009 Pytania?