Wprowadzenie do tematyki Foresight Foresight regionalny dla szkół wyższych Warszawy i Mazowsza „Akademickie Mazowsze 2030” Wprowadzenie do tematyki Foresight

Foresight Definicje Proces Projekty www.akademickiemazowsze2030.pl

Futures studies- Studia nad (o) przyszłością Zajmują się odpowiedzią na pytanie „dlaczego?”, a nie tylko co chcemy osiągnąć; Planowanie wstecz; Kwestia wykonalności nie jest priorytetowym zagadnieniem; Ich celem jest: „odkrycie lub wymyślenie, przeegzaminowanie i ewaluacja, a także proponowanie możliwych, prawdopodobnych i preferowanych wizji przyszłości” (Bell, 2003) „Są sposobem myślenia, drogą konstruowania myśli, podejściem do formułowania codziennych działań i decyzji”. (Masini, 1994)

Tradycyjne planowanie a Studia nad Przyszłością Podstawowe założenia Tradycyjne podejście do planowania Futures Studies Zmienne Ilościowe Obiektywne Jakościowe Subiektywne Relacje w systemie Statyczne Trwałe struktury i powiązania Dynamiczne Struktury dopiero powstają Wyjaśnienie Silne więzy przeszłości z obecną sytuacją- bezpośrednie wynikanie Przeszłość nie przechodzi płynnie w teraźniejszość. Teraźniejszość jest podporządkowana przyszłości Obraz przyszłości Ciągły, prosty i przewidywalny Nieciągły, złożony, niepewny Nastawienie do przyszłości Adaptacyjne i pasywne Kreatywne i aktywne Metody Ilościowe, deterministyczne Jakościowe, heurystyczne

Czym jest Foresight? „Foresight jest procesem kreowania kultury myślenia społeczeństwa o przyszłości, w którym zarówno naukowcy jak i przedstawiciele świata gospodarki oraz administracji publicznej biorą udział w wyznaczaniu strategicznych kierunków badań i rozwoju technologicznego w celu przysporzenia jak największych korzyści społecznych i ekonomicznych”. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Foresight to: Sposób, metodyka docierania do informacji w celu budowania średnio lub długookresowej wizji rozwojowej; Tworzenie języka debaty społecznej; Analiza i ocena badanego zagadnienia przeprowadzana przy szerokim udziale aktorów społecznych, jak przedsiębiorcy, naukowcy, przedstawiciele administracji publicznej, organizacji pozarządowych; Wskazanie i ocena przyszłych potrzeb, szans i zagrożeń związanych z rozwojem badanego zagadnienia; Przygotowanie odpowiednich działań wyprzedzających na badanym obszarze.

Podstawowymi elementami Foresight’u są: Myślenie o przyszłości (analiza sytuacji i trendów rozwoju), Dyskutowanie o przyszłości (poglądy różnych środowisk), Określenie czynników kluczowych (np. czynniki polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, środowiskowe, techniczne), Sporządzanie wizji przyszłości (budowa scenariuszy), Konsultacje (analiza wielu możliwych „przyszłości”), Kształtowanie przyszłości (rekomendacje).

Przykładowy proces- Prospective through Scenarios Pytanie strategiczne Identyfikacja głównych sił powodujących zmiany Określenie głównych trendów Poziom niepewności i wpływu wybranych trendów Osie scenariuszy Scenariusze Określenie opcji Punkty zwrotne Perspektywa- Prospective Planowanie strategiczne Jakie są główne trendy? Które procesy zmian są najistotniejsze? Które problemy są najważniejsze? Jakie nowe czynniki dopiero pojawiają się na horyzoncie? Jakie trendy mogą stracić swoje znaczenie i dlaczego? Jakie są główne źródła inspiracji?

Metody i techniki używane w procesie

Czym są scenariusze? Historie, które zbudowane zostały wokół dokładnie skonstruowanych wątków; Wizje te przedstawiają skomplikowane zagadnienia nadając im znaczenie i pozwalając spojrzeć na nie z wielu różnych perspektyw; Scenariusze to instrumenty, które pozwalają ludziom na uporządkowanie ich percepcji na temat przyszłości w przystępny sposób, jednocześnie pomagając zrozumieć jakie konsekwencje decyzje podejmowane dzisiaj mogą mieć w ró2nych wariantach przyszłości.

Foresight- główne ośrodki Stany Zjednoczone- projekty wojskowe, Herman Kahn i RandCorporation Japonia, Francja Finlandia, Australia

Rodzaje foresightów Środowisko naukowe i biznesowe „Proces foresightu obejmuje intensywne, powtarzające się okresy otwartej refleksji, tworzenia sieci, konsultacji oraz dyskusji, prowadzące do wspólnego doskonalenia wizji przyszłości oraz powszechnej własności strategii, w celu eksplorowania długoterminowych możliwości otwartych dzięki wpływowi nauki, technologii oraz innowacji na społeczeństwo. To właśnie odkrycie wspólnych przestrzeni na otwarte myślenie o przyszłości oraz inkubacja podejść strategicznych…” (Jennifer Cassingena Harper, Maltańska Rada Nauki i Technologii). „Celem Foresightu ma być zapewnienie, by te dziedziny, które mogą przynosić najwięcej korzyści w przyszłości, zostały zidentyfikowane jak najwcześniej”. (Ben R. Martin i John Irvin)

Sponsorzy projektów Foresight Obszar/ Zleceniodawca Rząd Podmiot pozarządowy Jednostki badawcze (w tym uczelnie) Biznes Północno- zachodnia Europa (podobnie Południowa) (375 +54) 80% 5% 10% Europa Wschodnia (30) 75% 15% ? Ameryka Południowa (107) 70% Ameryka Północna (86) 60% 30% Azja (40) 65% 25% Źródło: EFMN I Self-Rule (2008)

Projekty Foresight na świecie 1993- 2003 Holandia UK USA Niemcy Francja Finlandia Hiszpania Dania Irlandia 231 148 128 113 45 41 37 23 12

Projekty z podziałem na sektory 1993- 2005 Produkcja 208 Surowce 169 Transport, komunikacja 127 Administracja państwowa 98 Edukacja 79

Rezultaty projektów 1993- 2005 Rekomendacje 443 Analiza trendów 298 Scenariusze 238 Priorytety badawcze 160 Mapy działania 78

Foresight na świecie Shell Arup King Sturge Siemens Philips Johnson Controls Finnair General Electric

Shell Group Ponad 30 lat zaangażowania w projekty Futures Cykl Globalnych Scenariuszy Przemysł energetyczny Scenariusz 1- Scramble (przekroczenie granicy bezpieczeństwa energetycznego, kwestia zmiany klimatu jest ignorowana) Scenariusz 2- Blueprint (inwestowanie w „czyste” źródła energii, obniżenie poziomu CO2) .

Arup- Foresight & Innovation team Drivers of change 4see SlimCity Knowledge Cards Cut n paste cities BOP - Making Sense of Space Eco-resorts of the Future Arup Foresight Network

King Sturge/ RICS Foundation Global Real Estate Scenarios 2020 European Scenarios 2020 Built Environment Foresight 2030: the sustainable development imperative

Foresight w Polsce Narodowy Program Foresight Polska 2020 Foresight kadr nowoczesnej gospodarki Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku 2020 Foresight technologiczny na rzecz zrównoważonego rozwoju Małopolski

Polska 2020 Główne cele Narodowego Programu Foresight to m.in.: Określenie wizji rozwojowej Polski do 2020r., Zbliżenie zasad polskiej polityki naukowej do wymogów UE; Kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy; Określenie priorytetowych kierunków badań naukowych oraz prac rozwojowych, które w perspektywie długookresowej wpłynęłyby na przyspieszenie tempa rozwoju społeczno - gospodarczego kraju.

Zagadnienia związane z Foresight’em Uczelnie- University of Hawaii, Dublin Institute of Technology, Univesrity of Alicante, Univesrity of Arizona etc. Czasopisma- Foresight Journal, Futurist, Futures Research Quartely, Future Times etc. Organizacje – World Futures Studies Federation, World Future Society “The future is not inevitable. We can influence it if we know what we want it to be” Charles Handy

Kontakt Dominika P. Brodowicz SGH, Katedra Inwestycji i Nieruchomości DIT, The Futures Academy dominika.p.brodowicz@gmail.com

„Foresight regionalny Akademickie Mazowsze 2030” Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 – 2013. Realizowany w ramach Działania 1.1, Poddziałania 1.1.1 www.akademickiemazowsze2030.pl 01 www.akademickiemazowsze2030.pl Warszawa, 11.11.2009