Realizacja polityki strukturalnej w Polsce Dr Aneta Jarosz-Angowska

Dokumenty programowe Okres 2004-2006 Okres 2007-2013 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999 wprowadzające ogólne przepisy dotyczące FS Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2001-2006 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 Podstawy Wsparcia Wspólnoty Sektorowe Programy Operacyjne Uzupełnienia programów Okres 2007-2013 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS, FS Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójności Strategia Rozwoju Kraju 2007-2013 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności) Programy Operacyjne Szczegółowe opisy priorytetów programów

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 Jest to podstawowy dokument strategiczny, określający cele i priorytety polityki rozwoju, tworzy podstawę do efektywnej absorpcji funduszy rozwoju, zarówno krajowych jak i zagranicznych, Stanowi ramy dla racjonalnego wykorzystania przyznanych Polsce środków unijnych, nie jest jednak dokumentem wymaganym przez KE, została przekazana jedynie informacyjnie Odpowiada na procesy globalizacji i wyzwania odnowionej Strategii Lizbońskiej Kładzie nacisk na wykorzystanie takich cech polskiego społeczeństwa i gospodarki, które mogą stanowić źródło przewagi kraju: młode i dobrze wykształcone kadry, wysoka przedsiębiorczość polskiego społeczeństwa, duży rynek wewnętrzny Główny cel SRK – podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców kraju SRK zawiera wizję Polski do 2015 r. : W latach 2006-2010 gospodarka rozwijać się będzie w tempie 5,1% a w latach 2011-2015 w tempie 5,2% PKB na mieszkańca ma wzrosnąć z 50% przeciętnej dla UE w 2005r. Do 66% w 2015 r. Stopa bezrobocia spadnie z 17,6% w 2005 r. do 9,5% w 2015 r. Poziom zatrudnienia wzrośnie z 53,7% w 2005 r. do 60% w 2015 r.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 – Narodowa Strategia Spójności (NSRO) Dokument przygotowany na podstawie SWW, zgodnie z wymogami rozporządzenia 1083/2006, uwzględniający zapisy SRK - określa kierunki wsparcia ze środków unijnych w ramach EFRR, EFS i FS Dokument ten przedstawia analizę sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i jego regionów, formułuje najważniejsze wyzwania dla kraju, określa cele zmierzające do osiągnięcia spójności społeczno-gospodarczej i terytorialnej z krajami i regionami Wspólnoty W dokumencie znajduje się opis programów operacyjnych, realizujących cele zakładane w NSRO oraz alokacja środków finansowych na poszczególne programy i system ich realizacji Polska jako 4 kraj członkowski (po Austrii, Grecji i Łotwie) przesłała projekt NSRO w grudniu 2006 r., ostateczna wersja dokumentu zaakceptowana została w maju 2007 r.

Cele NSRO – NSS Cel strategiczny: Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Cele horyzontalne (szczegółowe): Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich

NSRO – programy operacyjne Szesnaście regionalnych programów operacyjnych, zarządzanych przez samorządy województw Sześć programów operacyjnych, zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego: PO Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) PO Innowacyjna Gospodarka (POIG) PO Kapitał Ludzki (POKL) PO Rozwój Polski Wschodniej (PORPW) PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej (POEWT) PO Pomoc Techniczna (POPT)

Struktura dokumentów związanych z wykorzystaniem środków unijnych Strategiczne Wytyczne Wspólnoty Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności) Programy Operacyjne 16 Regionalnych Programów Operacyjnych Projekt (Wniosek) Projekt (Wniosek)

System wdrażania NSRO Za realizację celów określonych w NSRO odpowiada Rząd reprezentowany przez Radę Ministrów Za sprawność i efektywność systemu zarządzania i kontroli programów operacyjnych odpowiada Minister Rozwoju Regionalnego System wdrażania środków unijnych charakteryzuje się trzema poziomami: Poziom I – koordynacja Poziom II – zarządzania Poziom III - wdrażanie

Schemat instytucjonalny realizacji NSRO Instytucja Płatnicza Instytucja Audytowa Programy Operacyjne REG PROG OPER Komitety Monitorujące Instytucja Certyfikująca Instytucja Zarządzająca (Minister Rozwoju Regionalnego) Instytucja Zarządzająca (Zarząd Województwa) Instytucja Pośrednicząca Instytucja Pośrednicząca Instytucja Wdrażająca Instytucja Wdrażająca Beneficjent (Realizuje projekt) Beneficjent (Realizuje projekt)

Instytucje wdrażające NSRO Instytucja Audytowa – powołanie tej jednostki wiąże się z rosnącym znaczeniem działań kontrolnych. Głównym jej zadaniem jest weryfikacja skutecznego działania systemu zarządzania i kontroli, sporządzane są sprawozdania z audytów i dyskutowane na spotkaniach z Komisją Europejską Instytucja Płatnicza – instytucja odpowiedzialna za przygotowanie i składanie wniosków o płatność do Komisji Europejskiej, w obecnej perspektywie finansowej jest to Ministerstwo Finansów Komitet Monitorujący – Zadaniem Komitetów jest monitorowanie skuteczności i prawidłowości wdrażania programów operacyjnych, może być jeden Komitet dla kilku PO. Komitet funkcjonuje pod przewodnictwem przedstawiciela administracji publicznej kraju członkowskiego, w skład Komitetu wchodzą: przedstawiciele władz regionalnych, lokalnych oraz partnerzy społeczno-gospodarczy (przedstawiciele organizacji pracodawców i organizacji związkowych, samorządów zawodowych, izb gospodarczych, organizacji pozarządowych, jednostek naukowych) Instytucja Zarządzająca – krajowy, regionalny lub lokalny organ władzy publicznej, podmiot publiczny lub prywatny wyznaczony przez państwo członkowskie do zarządzania i wdrażania programu operacyjnego. Instytucja powinna zapewnić wybór projektów zgodny z kryteriami, weryfikację realizacji celów projektu, funkcjonowanie informatycznego systemu monitorowania i kontroli, przestrzeganie wymogów w zakresie informacji i promocji. Instytucja Certyfikująca – krajowy, regionalny lub lokalny organ władzy publicznej lub podmiot publiczny, wyznaczony przez państwo do poświadczenia deklaracji wydatków i wniosków o płatność przed ich przesłaniem Komisji Europejskiej. Instytucja Pośrednicząca – może być powołana przez państwo członkowskie dla wykonania całości lub części zadań IP i IC, przy zachowaniu przez IP i IC odpowiedzialności za te zadania Instytucja Wdrażająca – to instytucja pośrednicząca II stopnia, może być to podmiot publiczny lub prywatny. Następuje wtedy przekazanie części zadań związanych z realizacją PO na niższy szczebel na podstawie porozumienia

PROGRAMY OPERACYJNE

PO Infrastruktura i Środowisko Cel główny: Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego, zdrowia społeczeństwa, zachowania tożsamości kulturowej i rozwoju spójności terytorialnej Cele szczegółowe: Budowa infrastruktury zapewniającej rozwój gospodarczy Polski, przy jednoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego Zwiększanie dostępności głównych ośrodków gospodarczych w Polsce poprzez powiązanie ich siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych środków transportu Zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikację dostaw, zmniejszenie energochłonności gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii Zwiększenie atrakcyjności Polski poprzez wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa narodowego Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia pracowników i systemu edukacji

PO Infrastruktura i Środowisko Priorytety: Gospodarka wodno-ściekowa Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Drogowa i lotnicza sieć TEN-T Transport przyjazny środowisku Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Bezpieczeństwo energetyczne w tym dywersyfikacja źródeł energii Kultura i dziedzictwo kulturowe Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia Infrastruktura szkolnictwa wyższego Pomoc techniczna – EFRR Pomoc techniczna - FS

PO Innowacyjna Gospodarka Cel główny: Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa Cele szczegółowe: Zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw Wzrost konkurencyjności polskiej nauki Zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym Zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym Tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy Wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce

PO Innowacyjna Gospodarka Priorytety: Badanie i rozwój nowoczesnych technologii Infrastruktura sfery B+R Kapitał dla innowacji Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia Dyfuzja innowacji Polska gospodarka na rynku międzynarodowym Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki Pomoc techniczna

PO Kapitał Ludzki Cel główny: Umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa Cele szczegółowe: Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce Upowszechnianie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy jednoczesnym zwiększaniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy Zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa Wzrost spójności terytorialnej

PO Kapitał Ludzki Priorytety: Zatrudnienie i integracja społeczna Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących Wysoka jakość systemu oświaty Szkolnictwo wyższe i nauka Dobre rządzenie Rynek pracy otwarty dla wszystkich Promocja integracji społecznej Regionalne kadry gospodarki Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Pomoc techniczna

PO Rozwój Polski Wschodniej Cel główny: Tworzenie warunków do dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej ( woj.: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego). Intencją programu jest zahamowanie tendencji stagnacyjnych, decydujących o marginalizacji i peryferyjności województw Polski Wschodniej oraz pobudzenie wzrostu gospodarczego 5 województw Cele szczegółowe: Stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy Zwiększenie dostępu do szerokopasmowego Internetu w Polsce Wschodniej Rozwój wybranych funkcji metropolitarnych miast wojewódzkich Zwiększenie roli zrównoważonej turystyki w gospodarczym rozwoju makroregionu Optymalizacja procesu wdrażania PORWP

PO Rozwój Polski Wschodniej Priorytety: Nowoczesna gospodarka Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Wojewódzkie ośrodki wzrostu Infrastruktura transportowa Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego o warunki naturalne (wytyczenie rowerowych tras turystycznych) Pomoc techniczna

PO Europejska Współpraca Terytorialna EWT wdrażane za pomocą trzech typów programów operacyjnych: Współpraca transgraniczna, której celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych (INTERREG IIIA) – uczestniczą podregiony, dla których granice stanowią granicę państwową – Polska zarządza 3 programami: Południowy Bałtyk (Polska – Szwecja – Dania – Litwa – Niemcy), Polska (woj. lubuskie) – Niemcy (Brandenburgia) i Polska – Republika Słowacka Współpraca transnarodowa, ukierunkowana na integrację terytorialną UE poprzez wspieranie dostępności, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego (INTERREG IIIB) – 2 obszary: Region Morza Bałtyckiego z Norwegią, Białorusią i Rosją oraz Europa Środkowa – Polska, Austria, Czech, Niemcy (wybrane regiony), Słowacja, Słowenia, Węgry, Włochy (wybrane regiony) Współpraca międzyregionalna, umożliwiająca wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie m.in. innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony środowiska (INTERREG IIIC) całe terytorium UE

PO Pomoc Techniczna Cel główny: Zapewnienie sprawnej realizacji NSRO, wsparcie systemu wdrażania funduszy strukturalnych oraz instytucji wchodzących w system realizacji. Cele szczegółowe: Zapewnienie sprawnej realizacji NSRO oraz wsparcie przygotowania przyszłych interwencji Skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocja NSRO oraz zapewnienie odpowiedniego przepływu informacji Priorytety: Wsparcie zasobów ludzkich Wsparcie informatyczne dla NSRO Wsparcie realizacji operacji funduszy strukturalnych Komunikacja i promocja

Regionalne Programy Operacyjne RPO stworzone zostały odrębnie na poziomie województw i będą zarządzane przez samorządy wojewódzkie, zostały przygotowane w drodze konsultacji społecznych, uwzględniają potrzeby lokalne i dostosowane są do indywidualnej specyfiki województw Dziedziny wsparcia, które powinny być uwzględnione w RPO: Modernizacja i rozbudowa podstawowej infrastruktury transportowej Modernizacja i rozbudowa infrastruktury telekomunikacyjnej i społeczeństwa informacyjnego Inwestycje energetyczne Infrastruktura ochrony środowiska Wzmocnienie funkcji najważniejszych placówek infrastruktury edukacji i ochrony zdrowia, obiektów infrastruktury społecznej Inicjatyw lokalnych w zakresie zatrudnienia oraz wsparcia struktur świadczących usługi lokalne w tworzeniu nowych miejsc pracy Wsparcia kultury jako czynnika wzrostu kapitału społecznego i rozwoju gospodarczego Infrastruktury turystycznej jako jednego z podstawowych elementó regionalnego wzrostu gospodarczego Badań i rozwoju technologicznego, innowacji i przedsiębiorczości Zapobiegania i zwalczania zagrożeń przyrodniczych i technologicznych

Alokacja środków Program operacyjny Wielkość alokacji w mln EUR Procentowa wielkość alokacji RPO 15.985,5 29% PORPW 2.161,6 4% POEWT 575,0 1% POIiŚ 21.275,2 38% POKL 8.125,9 15% POIG 7004,9 13% POPT 216,7 >1%