Egzemplarz obowiązkowy – relacja z prac nad proponowanymi zmianami Przygotowała: Danuta Szewczyk-Kłos Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego Przedstawia Jolanta Stępniak Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej Łódź 15 czerwca 2010 r. IV Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej

Cel prezentacji Przedstawienie wyników konsultacji środowisk bibliotekarzy i wydawców nad planowanymi zmianami rozporządzenia do Ustawy o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych

Ustawa o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych Ustawa z dnia 7 listopada 1996 r (Dz. U. z dnia 23 grudnia 1996 r.) Określa: - obowiązki wydawców (producentów dzieła) - definicję publikacji i typy publikacji podlegające obowiązkowi EO - instytucje uprawnione do otrzymywania EO i liczbę egzemplarzy - zwolnienie z opłat za przesyłkę EO - określa kary za uchylanie się od obowiązku przekazywania EO

Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r. w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu ich przekazywania 17 instytucji uprawnionych do EO to: Biblioteka Narodowa 10 bibliotek akademickich (w tym BJ), 4 biblioteki publiczne (naukowe) Biblioteka Sejmowa Filmoteka Narodowa Biblioteki, oprócz BN i BJ, mogą przekazywać egzemplarze obowiązkowe innym bibliotekom wchodzącym w skład ogólnokrajowej sieci bibliotecznej.

Nowi beneficjenci rozporządzenia z 1997 r. Do 1996 roku obowiązywało Zarządzenie Ministra Kultury I Sztuki z dnia 2 sierpnia 1968 r. w sprawie dostarczania bibliotekom obowiązkowych egzemplarzy druków i nagrań dźwiękowych. (Monit. Pol. nr 34, poz. 234) Na podstawie art. 32 ust. 3 pkt 6 i ust 5 oraz art. 33 Ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o bibliotekach (Dz. U. nr 12, poz 63) Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego Biblioteka Uniwersytetu Opolskiego Biblioteka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Białymstoku

Obowiązek gromadzenia [1] Bibliotece Narodowej w Warszawie i Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie przekazuje się z obowiązkiem wieczystej archiwizacji: 1) po dwa egzemplarze: druków. dzienników urzędowych, dokumentów audiowizualnych, publikacji na nośnikach elektronicznych, publikacji polskich placówek zagranicą, z wyłączeniem publikacji wymienionych w pkt 2 2) po jednym egzemplarzu publikacji drukowanych w Polsce na zlecenie zagranicznego wydawcy, publikacji w nakładzie do 100 egz., oprogramowanie komputerowe, globusy, publikacje brajlowskie, kopie filmu kinowego i telewizyjnego

Obowiązek gromadzenia [2] cd... 2. Bibliotece Sejmowej w Warszawie przekazuje się po jednym egzemplarzu dzienników urzędowych organów administracji rządowej. 3. Filmoteka Narodowa po jednej kopii filmu kinowego i telewizyjnego 4. Innym wymienionym w Rozporządzeniu 13 bibliotekom przekazuje się po jednym egzemplarzu druków i dzienników urzędowych. 5. Wojewódzka Biblioteka w Białymstoku otrzymująca EO, ma obowiązek przekazywania do 7 wskazanych bibliotek wojewódzkich egz. o tematyce regionalnej

Ustawa o EO w Unii Europejskiej Francja – 2 egz. (do 2006 r. były 4) Wielka Brytania – 6 egz. Niemcy – 2 egz. Czechy – 4 egz. Włochy – 4 egz. Dania – 2 egz.

Kalendarium prób nowelizacji rozporządzenia 2005 – doniesienia prasowe o planach likwidacji egzemplarza obowiązkowego 2007 – spotkanie w Bibliotece Narodowej, propozycje dr. M. Strąka i dr. B. Skoczyńskiego 2009 – pismo Polskiej Izby Książki do MKIDN przedstawiające postulaty środowiska wydawców książek dotyczące między innymi Ustawy o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych 2009/2010 – spotkania powołanych zespołów roboczych wydawców i bibliotekarzy

Postulaty i działania Polskiej Izby Książki W odpowiedzi na ankietę skierowaną do wydawców w połowie 2009 roku zgłoszono szereg postulatów, z których najważniejsze brzmiały: - zmniejszenie liczby bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych - ograniczenie tytułów tylko do nowości - określenie zakresu specjalizacji bibliotek - umożliwienie zaliczenia darowizn do kosztów uzyskania przychodów bez VAT - wysyłka raz w roku ograniczająca czas i koszty - możliwość wysyłki za pośrednictwem firmy kurierskiej

Postulaty i działania Polskiej Izby Książki Na otwartym spotkaniu przedstawicieli wydawców i bibliotekarzy w Bibliotece Narodowej w dniu 15 marca 2010 r. wydawcy podtrzymali swoje stanowisko o ograniczeniu drukowanych egzemplarzy obowiązkowych do pięciu egz. I uzyskaniu ulgi w postaci odliczenia od podatku dochodowego. Postulowano kontynuowanie prac nad wprowadzeniem obowiązkowego egzemplarza elektronicznego.

Inicjatywy i postulaty Rady Wykonawczej Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich Powołanie zespołu składającego się z przedstawicieli bibliotek uprawnionych do otrzymywania EO, do negocjacji z wydawcami Współpraca ze Stowarzyszeniem Bibliotekarzy Polskich oraz z Biblioteką Narodową Konsultacje z przedstawicielami bibliotek uniwersyteckich, beneficjentami EO Wystosowanie pisma do MNiSW z uzgodnionym stanowiskiem bibliotek uniwersyteckich

Stanowisko RW KDBASP ws Stanowisko RW KDBASP ws. egzemplarza obowiązkowego w bibliotekach uniwersyteckich (12.01.2010 r., 15 marca 2010) Dostęp do e-EO powinien być dla 18 bibliotek uniwersyteckich (w rozumieniu tradycyjnym) ze względu na pełnione przez te biblioteki funkcje środowiskowe – uniwersalnych publicznie dostępnych bibliotek naukowych. Proponowane zasady udostępniania: jeden dostęp w danej jednostce czasu z dowolnego komputera identyfikowanego jako pracujący w sieci danej biblioteki, z możliwością kopiowania w zakresie dopuszczonym przez prawo autorskie.

RW KDBASP oraz Stowarzyszenia Wydawców Szkół Wyższych – wspólny komunikat po spotkaniu (14.05.2010 r.) Stworzenie warunków finansowych, organizacyjnych i prawnych dla wspierania Open Access Wspieranie inicjatywy zmniejszenia liczby EO drukowanych do 5 egz. i wprowadzenie eEO Wspieranie zasady refundowania wydawcom kosztów EO .

Projekt Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Projekt z dnia 16 września 2009 r. 3.4. Zmiany dotyczące Ustawy z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych Proponuje się przeniesienie przepisów zawartych w ustawie o obowiązkowym egzemplarzu bibliotecznym do ustawy o bibliotekach jako odrębnego rozdziału.

Projekt Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego 3.4.1. Wykaz uprawnionych bibliotek Postulowane jest doprecyzowanie przepisów poprzez usprawnienie procedury jego przekazywania (możliwość przekazywania niektórych pozycji w wersji elektronicznej) i ograniczenie ilości bibliotek uprawnionych do jego otrzymywania (z reguły jest to 17 bibliotek. Proponuje się dodanie w art. 3 ust. 5 ustawy przepisu o możliwości przekazywania niektórych pozycji w wersji elektronicznej oraz nowej delegacji do wydania stosownego rozporządzenia wraz z odpowiednimi wytycznymi.

Elektroniczny egzemplarz obowiązkowy Proponowane zasady udostępniania: jeden dostęp w każdej bibliotece w danej jednostce czasu z dowolnego komputera identyfikowanego jako pracujący w sieci danej biblioteki, z możliwością kopiowania w zakresie dopuszczanym przez prawo autorskie. W celu ochrony i umożliwienia zdefiniowania i rozpoznania źródła kopii publikacje będą znakowane (metody DRM, steganografia np. niewidoczne dla człowieka cyfrowe znaki wodne, itp. Transmisja chronionej zawartości do terminala będzie zaszyfrowana).  

Elektroniczne egzemplarze obowiązkowe Polskich Norm Od 1 kwietnia 2009 r. Polski Komitet Normalizacyjny przekazuje nowe normy w postaci plików pdf. Uprawnione biblioteki pobierają pliki z serwera FTP PKN. Komputery służące do udostępniania norm nie mogą być podłączone do sieci zewnętrznej oraz muszą uniemożliwiać kopiowanie jakąkolwiek techniką.

Podsumowanie Do czasu uruchomienia platformy dostępu do elektronicznych egzemplarzy obowiązkowych na serwerach w Bibliotece Narodowej środowisko bibliotek uniwersyteckich postuluje o utrzymanie zapisów ustawy w obecnym kształcie. Zmniejszenie do pięciu tradycyjnych egzemplarzy obowiązkowych i udostępnienie egzemplarzy elektronicznych wszystkim bibliotekom uniwersyteckim. Udzielenie poparcia wydawcom w ich staraniach o ulgi podatkowe z tytułu ponoszonych kosztów EO. Obecnie zmiana stanu rzeczy dotycząca EO i dostarczania bieżącej literatury do bibliotek uniwersyteckich ale także wzbogacania zasobów bibliotek akademickich spowoduje brak kompletności tytułów w bibliotekach naukowych (brak katalogu składowego).

Dziękuję za uwagę Danuta Szewczyk-Kłos danuta@uni.opole.pl Jolanta Stępniak stepniak@bg.pw.edu.pl