Konferencja Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Jacek Szlachta Janusz Zaleski Dylematy polityki strukturalnej Unii Europejskiej po roku 2013 Konferencja Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Warszawa, 17 styczeń 2008

IV raport kohezyzyjny wartość dodana polityki spójności (1) (1) Przyspieszenie perspektyw rozwoju największych beneficjentów polityki spójności (wzrost PKB i tworzenie miejsc pracy) (2) koncentracja zasobów na inwestycjach celem wzrostu jakości kapitału ludzkiego i fizycznego aby maksymalizować wpływ na konkurencyjność i wzrost

IV raport kohezyjny wartość dodana polityki spójności (2) (3) Przestrzeganie zasad jednolitego rynku w relacji do polityki konkurencji i zamówień publicznych. Efektem bardzo szybki wzrost wielkości handlu wewnętrznego w UE (4) uwaga na tworzenie trwałych miejsc pracy w nowych sferach działalności, tak aby lepiej radzić sobie ze zmianami ekonomiczno-społecznymi

IV raport kohezyjny wartość dodana polityki spójności (3) (5) Wkład do partnerstwa i dobrego rządzenia. Współdziałanie różnych szczebli administracji publicznej (6) Efekt mnożnikowy wydatków ponoszonych w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (7) Wkład do inwestycji publicznych w krajach członkowskich, w słabszych z nich stanowi około 50%

IV raport kohezyjny wartość dodana polityki spójności (4) (8) Demonstrowanie znaczenia solidarności Wspólnoty na rzecz biednych państw i regionów. Regiony najbiedniejsze w 1989 koncentrowały 56% środków, w 2013 85% nakładów (9) Wsparcie dla innych polityk Wspólnoty - pomoc we wdrożeniu acquis, słabsze regiony mogą osiągnąć standardy UE (środowisko) - wsparcie dla nowych inwestycji w zakresie edukacji, transportu, energetyki

Słabości IV raportu kohezyjnego (1) Całkowite pominięcie problemu ewolucji polityki spójności po roku 2013 (pytania strategiczne znalazły się jednak na szczęście w Komunikacie Komisji) Bardzo słabe zarysowanie klasycznego problemu dostępności terytorialnej (m.in. na poziomie NUTS 2 i NUTS 3 Odnoszenie rozwiązania wszystkich problemów jakie stoją przez UE do Odnowionej Strategii Lizbońskiej (mantra)

Słabości IV raportu kohezyjnego (2) Jednostronne pozytywne komentowanie wszystkich zmian jakie nastąpiły od 2007 roku (jedno funduszowość, poszerzenia zakresu finansowania funduszy, n+, wyprowadzenie tematyki obszarów wiejskich) brak jakiejkolwiek refleksji na temat konsekwencji przesunięcia Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich do Wspólnej Polityki Rolnej

Słabości IV raportu kohezyjnego (3) Analiza sytuacji nowych krajów członkowskich nie dotyczy zasadniczo sytuacji mającej miejsce po akcesji Pominięcie współpracy wzdłuż zewnętrznych granic Wspólnoty Pominięcie problemu niespójności czasowych KPR i NSRO, co jest wynikiem rozwiązań na poziomie Wspólnoty

Silne strony IV raportu kohezyjnego (1) Trzy modele makroekonomiczne dokumentujące oddziaływanie funduszy Nowoczesne wnioski dotyczące szczegól-nego znaczenia przestrzeni (m.in. klastrów produkcyjnych, współpracy transgranicznej, wymiaru regionalnego) Rozpisanie kwestii znaczenia współpracy wzdłuż wewnętrznych granic Wspólnoty Doskonały w warstwie analitycznej

Polska w IV Raporcie Kohezyjnym (1) Zauważenie Mazowsza jako jednego z najszybciej rozwijających się regionów UE (90% średniej UE w 2013 roku), w tym dynamiki Warszawy i niewiarygodnego sukcesu ekonomicznego tego miasta Niedocenianie potencjału pozostałych ośrodków metropolitalnych Polski i siły policentrycznego układu Wyróżnienie Polski Wschodniej jako najpoważniejszego obszaru problemowego w nowych krajach członkowskich

Polska w IV Raporcie Kohezyjnym (2) Polska przekroczy 75% PKB UE27 w ostatniej grupie państw razem z Bułgarią i Rumunią (pesymistyczne prognozy gospodarcze dotyczące naszego kraju) Bardziej pesymistyczne oceny efektów funduszy w Polsce w latach 2007-2013 niż wynika to z polskiego modelu HERMIN Dokumentacja, iż Polska będzie poddana bardzo silnej presji migracyjnej wysysającej siłę roboczą z naszego kraju

Jaki przyjąć model dyskusji nad polityką spójności po 2013 roku (1) (1) Powrót do źródeł – czy uzasadnienie z 1988 roku, iż polityka ta jest niezbędna aby zapewnić słabszym regionom rekompensatę wynikającą z mniejszych efektów unii gospodarczej i walutowej jest aktualne (2) Nawiązanie do wartości dodanej polityki spójności opisanej w IV Raporcie Kohezyjnym

Jaki przyjąć model dyskusji nad polityką spójności po 2013 roku (2) (3) Określenie jakie są operacyjne konsekwencje zapisów traktatu reformującego z grudnia 2007 roku. Co znaczy zapis, iż „Unia wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między państwami członkowskimi” (4) Zaproponowanie najważniejszych pól dyskusji nad reformą tej polityki

Jak zapewnić kompleksowość polityki strukturalnej Wspólnoty (1) Sposób finansowania rozwoju obszarów wiejskich (model przyjęty od 2007 roku prowadzi do dwu polityk rozwojowych – ogólnej i obszarów wiejskich) Łatwość włączania nowych elementów do polityki spójności (czy szacunek dla elastyczności reagowania na nowe wyzwania czy też model śmietniczka, jak nie wiemy co robić to niech zajmie się tym polityka strukturalna)

Jak zapewnić kompleksowość polityki strukturalnej Wspólnoty (1) Czy jednofunduszowość programów operacyjnych okazała się mądrym rozwiązaniem Dlaczego rezerwy proponowane w latach 2007-2013 nie przyjęły się

Jak zapewnić mądrą „Lizbo-nizację” polityk Wspólnoty Priorytety Lizbońskie wzmacniają wymiar sektorowy w porównaniu z wymiarem regionalnym polityki strukturalnej Priorytety Lizbońskie sprzyjają wzrostowi zróżnicowań między i wewnątrz regionalnych Konsekwentne wdrażanie SL wymagałoby przesunięcia środków do 7 regionów które wydają ponad 50% nakładów na B+R Jakie są korzyści alokowania środków w biedniejszych krajach i regionach

Jak osiągnąć i udokumentować efektywność wykorzystania funduszy Jak zapewnić zawężenie pola finansowania funduszy do sfery przedsięwzięć rozwojowych zamiast wszystkoizmu i finansowania potrzeb konsumpcyjnych Rozwijanie modelowania makroekonomicznego dotyczącego wpływu funduszy – HERMIN i inne modele

W jaki sposób uwzględnić wymiar spójności terytorialnej Jaka rola spójności terytorialnej na tle spójności gospodarczej i społecznej Jakie będą podstawowe priorytety w sferze spójności terytorialnej (dostępność i inne) Jakie mierniki spójności terytorialnej wynikają z prac ESPON Jakiego typu działania niezbędne wobec obszarów izolowanych przestrzennie Czy niezbędna jest nowa ESDP jako rama dla działań w tej sferze

W jaki sposób doprowadzić do zgodności polityki ekonomicznej i zatrudnienia UE z polityką strukturalną Jak zapewnić współzależność Krajowych Programów Reform (dokument czteroletni) z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (dokument siedmioletni) o niespójnych horyzontach czasowych W jaki sposób dokument o krótszym horyzoncie czasowym może rządzić dokumentem o dłuższym horyzoncie

Jak definiować rolę władz regionalnych i rządów w tej polityce Jakie powinno być odwzorowanie procesu emancypacji regionów w ramach polityki spójności Jak rozwijać dobre praktyki partnerstwa w zakresie polityki rozwojowej pomiędzy Komisją Europejską, rządami i władzami regionalnymi Jaki mix segmentu krajowego i regionalnego funduszy

Jakie są korzyści polityki spójności dla całej UE Czy dualna struktura gospodarcza Wspólnoty prowadzi do negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych Czy skala środków funduszy wracających do najbogatszych regionów Wspólnoty ma istotne znaczenie Czy zróżnicowania są barierą pogłębiania integracji europejskiej

Jakie jest znaczenie funduszy dla jakości administracji publicznej Programy strukturalne oznaczają nową jakość w zakresie programowania, zarządzania, finansowania, wyboru projektów, zamówień publicznych, monitoringu, ewaluacji, audytu, szczególnie NMS Dobre praktyki wypracowane w ramach polityki spójności stają się standardami w ramach całej administracji publicznej NMS Znacznie dla wzrostu konkurencyjności całej UE

Jak znaczenie ma polityka spójności dla zadań traktatowych Wspólnoty Wspieranie wprowadzenia wysokich jednolitych standardów środowiskowych Wspieranie zasad polityki konkurencji Wspieranie równych praw kobiet i mężczyzn Likwidacja barier związanych z granicami wewnętrznymi Jaka rola poza traktatowych wymiarów spójności (polityczna, kulturowa itd.)

Wyzwania stojące przed krajem takim jak Polska Określenie kierunków reformy polityki rozwojowej i regionalnej gwarantującej adaptację modelu tej polityki do nowych wyzwań rozwojowych, między innymi tych opisanych w Komunikacie Komisji do IV Raportu Kohezyjnego (przykładem teza, iż „Globalizacja przynosi większe zagrożenia dla biedniejszych regionów Wspólnoty”)

Źródło tych rozważań artykuł autorów przyjęty do druku Gospodarka Narodowa numer 3 z roku 2008 Dziękujemy za uwagę