Polska Platforma Technologiczna Środowiska Beata Michaliszyn, Janusz Krupanek, Izabela Ratman-Kłosińska Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Katowice Konferencja „Rola i funkcjonowanie polskich platform technologicznych”, 8 grudnia 2006, Politechnika Śląska, Gliwice

Kontekst europejski Plan Działań na rzecz Technologii Środowiskowych (Environmental Technologies Action Plan - ETAP): promuje eko‑innowacyjność i wzmacnia zainteresowanie technologiami środowiskowymi wspiera ich badania, rozwój i wdrażanie uruchamia fundusze pomaga kierować popytem i regulować warunki rynkowe. Jego działania pokrywają się z trzema obszarami zainteresowania określonymi w Strategii Lizbońskiej: ekonomicznym, społecznym i środowiskowym Europejskie platformy technologiczne np.: Water Supply and Sanitation Technologies EURODEMO: European Platform for Demonstration of Effective Soil and Groundwater Remediation Technologies Life Cycle Analysis Platform

Technologie środowiskowe i eko‑innowacyjność Technologie przyjazne środowisku obejmują wszystkie te rozwiązania technologiczne, których zastosowanie skutkuje mniejszym obciążeniem środowiska w porównaniu do ich odpowiedników Pojęcie eko-innowacyjności odnosi się do wszystkich form innowacji (technologiczne i nie-technologiczne, nowe produkty i usługi, nowe praktyki biznesowe, itp.), które zmniejszają niekorzystny wpływ na środowisko, lub które umożliwiają optymalne wykorzystanie zasobów (w tym zużycie energii)

Jak ważne są technologie środowiskowe? W krajach Unii Europejskiej obserwuje się stosunkowo wysoki rozwój technologii środowiskowych. Eko‑przemysł stanowi około 2% całkowitego krajowego produktu brutto w UE przy wielkości produkcji przekraczającej 200 miliardów euro. Szacuje się, że produkty UE stanowią 1/3 światowego rynku w sektorze eko-przemysłu. Rozwój technologii środowiskowych jest ważnym źródłem zatrudnienia (3,5 miliona pełnoetatowych miejsc pracy w całym sektorze eko-przemysowym).

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Zadania 2006  Zidentyfikowano interesariuszy platformy oraz powołano Grupę Założycielską Dokonano analizy rozwoju technologii środowiskowych w Polsce Opracowano wizję Polskiej Platformy Technologicznej Środowiska (dokument roboczy, w trakcie konsultacji) Opracowano założenia struktury organizacyjnej platformy 2007 Opracowanie Programu Badań Strategicznych w oparciu o foresight technologii ochrony środowiska Wdrożenie i realizacja zadań

Analiza SWOT technologii ochrony środowiska w Polsce Mocne strony Duża podaż wykształconych pracowników Stosunkowo nowa i regularnie rozbudowywana infrastruktura informatyczna Potencjał rozwoju technologii oczyszczania ścieków, zagospodarowania odpadów oraz technologii remediacji Zwiększenie popytu na technologie ochrony środowiska z uwagi na wysoki stopień zużycia infrastruktury technicznej niedostosowanej do europejskich standardów XXIw Słabe strony Niski udział wytworzonych innowacyjnych produktów w produkcji sprzedanej Niewystarczające promocja polskich marek handlowych i firmowych Słaba współpraca między przedsiębiorcami oraz pomiędzy przedsiębiorcami a jednostkami naukowymi Niewielka liczba udzielonych patentów Niewystarczające zainteresowanie naukowców prowadzeniem badań stosowanych i prac rozwojowych

Analiza SWOT technologii ochrony środowiska w Polsce Szanse Koncentracja funduszy UE na inwestycjach ochrony środowiska Dostęp do osiągnięć światowych w zakresie przedsiębiorczości i innowacji Udział Polski w budowie ERA Rosnąca ranga problematyki ochrony środowiska Rosnący popyt na produkty i usługi przyjazne środowisku Zagrożenia Niski poziom innowacyjności przedsiębiorstw i wynalazczości Niski poziom nakładów budżetowych i pozabudżetowych na badania i prace rozwojowe Pomoc publiczna ukierunkowana na sektory schyłkowe Niewystarczające zainteresowanie naukowców prowadzeniem badań stosowanych i prac rozwojowych Brak konsekwencji w realizacji polityki zwiększania nakładów na badania i rozwój

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Przedmiot zainteresowania Innowacyjne technologie ochrony środowiska: odpylania i oczyszczania gazów redukcji emisji i zwiększenia pochłaniania gazów cieplarnianych oczyszczania ścieków inżynierii ekologicznej wód oczyszczania gleb oczyszczania wód podziemnych inżynierii ekologicznej gleb segregacji odpadów recyklingu unieszkodliwiania odpadów składowania odpadów kształtowania ekosystemów redukcji hałasu, wibracji i promieniowania organizacyjne

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Kierunki rozwoju platformy Technologie ochrony środowiska gospodarka odpadami: recyrkulacja, technologie unieszkodliwiania odpadów ochrona zasobów wód: kształtowanie i ochrona zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi technologie ochrony powietrza i przeciwdziałających powstawaniu globalnych zmian klimatycznych technologie ochrony gleb Działania i rozwiązania w zakresie zrównoważonej produkcji i konsumpcji Działania edukacyjne, informacyjne oraz integracja rozwoju technologii środowiskowych

Stan i uwarunkowania rozwoju technologii ochrony środowiska w Polsce Duży potencjał naukowy w zakresie technologii ochrony zasobów wód: kształtowanie i ochrona zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi Technologie związane z oczyszczaniem ścieków przemysłowych Technologie zagęszczania i odwadniania osadów zmniejszające ich objętość Beztlenowa stabilizacja osadów (produkcja biogazu – odzysk energii) Wdrażanie obowiązującego prawodawstwa Unii Europejskiej, Ramowa Dyrektywa Wodna i dyrektywy pochodne

Stan i uwarunkowania rozwoju technologii ochrony środowiska w Polsce Istnieje duży potencjał naukowo-badawczy w zakresie technologii ochrony powietrza i przeciwdziałających powstawaniu globalnych zmian klimatycznych Technologie związane z poprawą jakości paliw oraz z konwersją uciążliwych odpadów na produkt mający cechy paliwa Wytwarzanie paliw alternatywnych, systemy energetyki solarnej Technologie związane z procesami energetycznego spalania węgla Metody ograniczania emisji związków organicznych i metali ciężkich do powietrza Konieczność podniesienia efektywności gospodarki i konsumpcji indywidualnej w związku z możliwym wzrostem presji na jakość powietrza

Stan i uwarunkowania rozwoju technologii ochrony środowiska w Polsce Istnieje duży potencjał naukowo-badawczy w zakresie technologii gospodarowania odpadami Technologie przeróbki odpadów: Technologie przeróbki odpadów niebezpiecznych Technologie przetwarzania odpadów na produkty użyteczne Technologie przetwarzania odpadów dla bezpiecznego składowania Konieczność intensyfikacji działań w zakresie odzysku i zagospodarowania odpadów, zwiększenie efektywności istniejących systemów gospodarki odpadami Przewidywany wzrost ilości i zróżnicowania jakości odpadów

Stan i uwarunkowania rozwoju technologii ochrony środowiska w Polsce Technologie ochrony gleb: Duży potencjał naukowo-badawczy i wdrożeniowy w zakresie technologii remediacji gruntu Bariera ekonomiczna ich wdrażania Potrzeba zwiększenia efektywności gospodarowania przestrzenią, konieczność minimalizacji oddziaływań na środowisko obszarów zdegradowanych chemicznie. Przyszłe wymagania związane z propozycjami legislacyjnymi Komisji Europejskiej.

Stan i uwarunkowania rozwoju technologii ochrony środowiska w Polsce Tworzenie podstaw rozwoju technologii zapewniających zrównoważoną produkcję i konsumpcję: Czysta produkcja Technologie surowcowe Nanonauka i nanotechnologie Technologie ograniczające emisję z procesów wytwarzania energii elektrycznej i ciepła Wymogi zwiększenia konkurencyjności gospodarki oraz efektywności sektora ochrony środowiska

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Misja Rozwój i upowszechnienie innowacyjnych technologii ochrony środowiska wzmacniające gospodarkę i środowisko - dwa podstawowe filary determinujące jakość życia i zrównoważony rozwój

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Cele ogólne Określenie kierunku polskich badań i rozwoju innowacyjnych technologii ochrony środowiska Współpraca na poziomie unijnym Weryfikacja technologii ochrony środowiska Analizowanie docelowych środowiskowych poziomów odniesienia Mobilizacja środków finansowych na rozwój innowacyjnych technologii ochrony środowiska Analizowanie instrumentów rynkowych rozwoju i wdrażania technologii ochrony środowiska Podnoszenie świadomości ekologicznej konsumentów i producentów Organizowanie szkoleń w zakresie umiejętności wdrażania i stosowania technologii ochrony środowiska

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Schemat organizacyjny Grupa Zarządzająca Komitet Sterujący Sekretariat Centrum Twórców Grupa Robocza 2 Grupa Robocza 1 Grupa Robocza 3 Grupa Robocza 4 Centrum Odbiorców Grupa Wspierająca partnerzy członkowie Sympatycy Forum uczestnicy zwyczajni Centrum Dostawców Centrum Otoczenia

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Organizacja Forum Centra PPTŚ Komitet Sterujący Grupa Zarządzająca PPTŚ Opracowanie Programu Badań Strategicznych Grupa wspierająca Grupy robocze

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Grupy robocze Stałe grupy robocze Śledzenie planów działań na rzecz rozwoju technologii środowiskowych w Polsce i przedkładanie propozycji dla platformy w zakresie jej dalszego rozwoju Podnoszenie świadomości w zakresie technologii środowiskowych i eko-innowacyjności Ocena i weryfikacja technologii środowiskowych uczestników PPTŚ Tymczasowe grupy robocze Identyfikacja i propozycja rozwiązania problemów technologicznych członków PPTŚ Przygotowanie ofert na realizację projektów

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Podstawowe zasady Dobrowolny udział w platformie Brak sterowania przez organ administracyjny

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Uczestnicy platformy Sympatycy – osoby prawne deklarujące poparcie dla misji i wizji PPTŚ, nie angażujące się bezpośrednio w działania platformy Uczestnicy zwyczajni – każda zainteresowana krajowa organizacja (osoba prawna), która podpisze deklarację przystąpienia do PPTŚ Członkowie – osoby prawne, które zadeklarowały udział w pracach grup roboczych Partnerzy – uczestnicy PPTŚ, którzy podpisali deklarację partnerską. Biorą udział w pracach Komitetu Sterującego lub Grupy Zarządzającej PPTŚ

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Korzyści krótko i długoterminowa perspektywa efektywnego rozwiązywania problemów z zakresu ochrony środowiska przedsiębiorstw mobilizacja potencjału ludzkiego (wszystkich uczestników procesu eko-innowacyjności) mobilizacja funduszy na badania, rozwój i wdrażanie technologii środowiskowych zgodnie z rzeczywistymi potrzebami gospodarki: efektywniejsze finansowanie prac badawczo-rozwojowych dedykowanych technologiom środowiskowym zwiększone możliwości finansowania eko-innowacji w przedsiębiorstwach wzmacnianie wymiany wiedzy, edukacji oraz transferu wyników badań nad technologiami środowiskowymi do praktyki rozwój kooperacji oraz dobre rozeznanie w kompetencjach jednostek naukowo-badawczych, centrów innowacji i jednostek wdrożeniowych rozwój rynku sektora ochrony środowiska przez lepsze wykorzystanie istniejącego potencjału i wprowadzanie nowych produktów i usług

Polska Platforma Technologiczna Środowiska Koordynator: dr hab. inż. Jan Skowronek Dyrektor Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ul. Kossutha 6, 40-844 Katowice Tel.(32) 254 01 64 Fax. (32) 254 17 17 j.skowronek@ietu.katowice.pl Sekretariat platformy: mgr Izabela Ratman-Kłosińska, mgr Marcin Kelm Dział Współpracy z Zagranicą Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ul. Kossutha 6 40-844 Katowice Tel.(32) 254 60 31 w. 243 Fax.(32) 254 17 17 rat@ietu.katowice.pl