Przygotowała: Monika Jamróz WFOŚiGW w Kielcach Stosowanie w obecnej oraz nowej perspektywie finansowej zasady „zanieczyszczający płaci” – na przykładzie projektów z gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami Przygotowała: Monika Jamróz WFOŚiGW w Kielcach

Zasada „zanieczyszczający płaci” Zasada zanieczyszczający płaci oznacza, że pełne koszty działań mających na celu likwidację zanieczyszczenia powinien ponosić zanieczyszczający (sprawca, który spowodował szkodę w środowisku lub zagrożenie powstania szkody) chyba, że nie można zidentyfikować podmiotu odpowiedzialnego za zanieczyszczenia lub nie można go pociągnąć do odpowiedzialności.

Zasada „zanieczyszczający płaci” Zasada „zanieczyszczający płaci” jest jedną z podstawowych zasad, na których opiera się polityka UE w dziedzinie środowiska, zgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Zasada „zanieczyszczający płaci” Regulacje prawne UE: W prawie Unii Europejskiej obowiązują dwie regulacje, których zasadniczym celem jest wdrożenie zasady „zanieczyszczający płaci”. Regulacje te są jednocześnie narzędziem służącym wzmocnieniu przestrzegania przepisów środowiskowych.

Zasada „zanieczyszczający płaci” Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu - ustanawia zasady odpowiedzialności administracyjnej za szkody w środowisku w oparciu o zasadę zanieczyszczający płaci.

Zasada „zanieczyszczający płaci” Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne - ustanawia zasady odpowiedzialności karnej za szkody w środowisku w celu skuteczniejszej ochrony środowiska.

Zasada „zanieczyszczający płaci” Implementacja prawa UE do polskiego porządku prawnego Dyrektywa 2004/35/WE - Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U z 2007 r. Nr 75 z poźn. zm). Dyrektywa 2008/99/WE - Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 94, poz. 549)

Zasada „zanieczyszczający płaci” Fundamentalną zasadą dla ewaluacji projektów dofinansowywanych ze środków UE jest wdrożenie zasady „zanieczyszczający płaci”, która zgodnie z przepisami powinna być stosowana przy kształtowaniu stopy współfinansowania. Art. 52 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS stanowi: „Wkład funduszy może być kształtowany w świetle: (...) c) ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, przede wszystkim poprzez stosowanie zasady ostrożności, zasady działania zapobiegawczego oraz zasady „zanieczyszczający płaci”.

Zasada „zanieczyszczający płaci” w projekcie Zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci do kalkulacji opłat/taryf muszą być wliczane wszystkie koszty eksploatacji i utrzymania, w tym roczna amortyzacja infrastruktury obejmująca: majątek obecny, majątek z realizowanych inwestycji oraz od odpowiadających im inwestycji odtworzeniowych. Ponadto do kalkulacji powinny być wliczone (jeśli występują) koszty finansowe, marża zysku, spłaty rat kapitałowych ponad poziom amortyzacji i należności nieregularne.

Zasada „zanieczyszczający płaci” 1) Gospodarka wodno-ściekowa - Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie określenia taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. nr 127, poz. 886), Rozdział 2 §6. 2) Gospodarka odpadami – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz.628), Art. 61.

Dualizm cenowy w projektach PO IiŚ Wytyczne do przygotowania inwestycji w zakresie środowiska współfinansowanych przez FS i EFRR w latach 2007-2013 dopuszczają korygowanie taryf w analizie luki finansowej z uwzględnieniem tzw. dostępności cenowej (affordability): do 3 % dochodu do dyspozycji gospodarstwa domowego dla gospodarki wodno ściekowej, do 0,75 % dochodu do dyspozycji gospodarstwa domowego dla gospodarki odpadami.

Dualizm cenowy w projektach PO IiŚ Zgodnie z ww. Wytycznymi w projektach współfinansowanych z FS i EFRR zastosowali w niektórych projektach różne taryfy: - w analizie trwałości finansowej projektu z uwzględnieniem wdrożenia pełnej zasady „zanieczyszczający płaci”, - w analizie luki finansowej z korektą przychodów do poziomu dostępności cenowej.

Dualizm cenowy w projektach PO IiŚ Zastrzeżenia Komisji Europejskiej z 2011 r.: - systematyczne niedoszacowanie przychodów w projekcie stanowi nieprawidłowość, - warunek zatwierdzenia projektu – złożenie przez beneficjenta oświadczenia dotyczącego stosowania taryf stosowanych w fazie operacyjnej.

Dualizm cenowy w projektach PO IiŚ Oświadczenie beneficjenta „Oświadczamy, że plany taryfowe zawarte w analizie finansowej załączonej do dokumentacji aplikacyjnej projektu pn. ….. , są tymi, które planujemy wdrożyć w okresie operacyjnej projektu.” (oświadczenie dotyczy taryf uwzględnionych w analizie luki finansowej)

Dualizm cenowy w projektach PO IiŚ Problemy: beneficjent powinien wykazać w jaki sposób zostanie pokryta różnica w przychodach (analiza zdolności budżetowych gmin do dotowania opłat za usługi), taryfy podlegają zatwierdzeniu w drodze uchwały rady gminy (beneficjenci – spółki komunalne) .

Struktura kosztów w projektach PO IiŚ wdrażanych przez WFOŚiGW w Kielcach (gospodarka wodno-ściekowa) Koszty Udział procentowy w taryfie Amortyzacja 27,8% - 38,9% Zużycie materiałów i energii 9,0% - 29,4% Usługi obce 2,3% - 6,5% Podatki i opłaty 8,6% - 20,5% Wynagrodzenia i świadczenia 20,8% - 23,3% Koszty finansowe 1,9% - 10,2% Pozostałe 0,1% - 3,5%

Wpływ zastosowania dualizmu cenowego na poziom dotacji w projektach PO IiŚ wdrażanych przez WFOŚiGW w Kielcach (gospodarka wodno-ściekowa) Projekty Dofinansowanie z FS (zgodnie z umową o dofinansowanie z zastosowaniem dualizmu cenowego) w mln zł Dofinansowanie z FS ( z uwzględnieniem wdrożenia pełnej zasady zanieczyszczający) w mln zł Różnica w dotacji z FS Końskie 120,3 86,7 33,6 Busko 88,3 64,3 24,0 Nidzica 75,3 60,1 15,2 Morawica 22,7 1,3