Korygowanie nieprawidłowości w PO IiŚ dla rozwoju infrastruktury i środowiska Korygowanie nieprawidłowości w PO IiŚ 1) Podstawy prawne 2) Obowiązki instytucji 3) Definicja nieprawidłowości 4) Postępowanie z nieprawidłowościami w zależności od momentu wykrycia Jacek Horodko, Departament Wsparcia Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Podstawy prawne Art. 325 (dawniej 280 ust.2) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Unia i Państwa Członkowskie – obowiązek zwalczania nadużyć finansowych i wszelkich innych działań nielegalnych naruszających interesy finansowe Unii Państwa Członkowskie podejmują takie same środki do zwalczania nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii, jakie podejmują do zwalczania nadużyć finansowych naruszających ich własne interesy finansowe Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017 2

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Podstawy prawne Rozporządzenie ogólne Rady (WE) nr 1083/2006 z dn. 11.07.2006 r. Definicja nieprawidłowości (art. 2 ust. 7) art. 70 ust. 1 - Państwa członkowskie są odpowiedzialne za: zapobieganie, wykrywanie i korygowanie nieprawidłowości oraz odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych wraz z odsetkami (...). Państwa członkowskie zgłaszają nieprawidłowości i informują KE na bieżąco o przebiegu postępowań administracyjnych i prawnych Wstrzymanie/Zawieszenie płatności/Korekty KE: (art. 91, 92 oraz 99) Rozporządzenie wykonawcze KE (WE) nr 1828/2006 z dn. 8.12.2006 r. Rozwinięcie definicji, obowiązki w zakresie raportowania, współpraca z KE (art. 27-36) Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017 3

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Dokumenty krajowe Ustawa o finansach publicznych Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków PO IiŚ Wytyczne w zakresie kontroli realizacji PO IiŚ Wytyczne w zakresie sposobu korygowania wydatków nieprawidłowo poniesionych w ramach PO IiŚ (PROJEKT) Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie sposobu postępowania w razie wykrycia nieprawidłowości w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013 Zalecenia IZ PO IiŚ Umowa o dofinansowanie projektu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017 4

OBOWIĄZKI INSTYTUCJI W ZAKRESIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI WYKRYWANIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI RAPORTOWANIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI USUNIĘCIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI ODZYSKANIE ŚRODKÓW KORYGOWANIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI Raportowanie nieprawidłowości: Raporty o nieprawidłowościach – do OLAF (za pośrednictwem MF) - zgodnie z PION, Zestawienia kwartalne nieprawidłowości niepodlegających raportowaniu do KE – do IC, Rejestry korekt – dla IZ. Korygowanie nieprawidłowości: Pomniejszenie poświadczenia i deklaracji wydatków (ROP) - w celu zapewnienia, by budżet UE nie został obciążony nieuzasadnioną kwotą bądź w celu zwrotu kwoty nienależnie pobranej do budżetu UE, Pomniejszenie maksymalnej kwoty dofinansowania projektu - w celu zapewnienia, że anulowany wkład publiczny w myśl art. 98 rozp. 1083/2006 nie zostanie ponownie wykorzystany na operację lub operacje, które były poddane korekcie. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego DEFINICJA NIEPRAWIDŁOWOŚCI - art. 2 ust. 7 rozporządzenia 1083/2006 Jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony podmiotu gospodarczego, które powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot Europejskich w związku z finansowaniem nieuzasadnionego wydatku z budżetu Wspólnoty 1) Zgodnie ze stanowiskiem KE, uwzględnionym w Wytycznych MRR w zakresie sposobu postępowania w razie wykrycia nieprawidłowości w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013 oraz PION, pojęcie „naruszenia prawa” jest interpretowane szeroko, obejmując również kwestie związane z krajowymi zasadami wykorzystania środków z funduszy UE. Naruszeniem będzie więc jakiekolwiek naruszenie zasady obowiązującej beneficjenta przy wdrażaniu projektu. Nieprawidłowość ma miejsce również w przypadku naruszenia jakichkolwiek przepisów prawa krajowego, w tym koniecznych do zapewnienia odpowiedniego stosowania prawa unijnego. Przykład: Umowy zawierane z udziałem środków publicznych, do których nie stosuje się trybów przewidzianych w Prawie Zamówień Publicznych, powinny być zawierane zgodnie z zasadami opisanymi w Wytycznych do kwalifikowania wydatków w ramach PO IiS. Złamanie tych zasad będzie naruszeniem prawa w rozumieniu definicji nieprawidłowości. 2) Definicja nieprawidłowości posługuje się pojęciem „podmiot gospodarczy”, zgodnie z art. 27 lit. a rozporządzenia wykonawczego. „Podmiot gospodarczy” oznacza każdą osobę fizyczną, prawną lub inny podmiot biorący udział we wdrażaniu pomocy z funduszy, z wyjątkiem Państwa Członkowskiego podczas wykonywania uprawnień władzy publicznej. Powyższa definicja nie odnosi się do pojęcia „beneficjent”, którego definicja prawna określona jest w art. 2 pkt 4 rozporządzenia ogólnego. Wskazuje to więc, że nieprawidłowości może dopuścić się nie tylko podmiot inicjujący lub realizujący projekt, ale każdy podmiot, który ubiega się dopiero o wsparcie. 3) Brak wystąpienia skutku finansowego, rzeczywistego lub potencjalnego, uniemożliwia zakwalifikowanie danego naruszenia jako nieprawidłowości i tym samym rozpoczęcie procedury związanej z uznaniem jakichkolwiek wydatków za nieprawidłowe. Zatem, w przypadku naruszeń/uchybień/błędów zwłaszcza o charakterze formalnym, przy których nie występuje skutek finansowy (nawet o charakterze potencjalnym) nie należy nakładać na beneficjenta sankcji o charakterze finansowym. Powyższe podejście zaprezentowane jest również w tzw. „taryfikatorze”, zarówno wydanym przez służby KE (COCOF 07/0037/03-EN), jak i opracowanym przez służby MRR. Niemniej, należy zwrócić uwagę, że w przypadku stwierdzenia naruszenia określonego w taryfikatorze, istnieje domniemanie wystąpienia skutku finansowego dla budżetu ogólnego UE. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego WYCENA SZKODY Szkoda powinna odzwierciedlać rzeczywistą / potencjalną stratę poniesioną przez budżet ogólny UE Gdy skutki finansowe naruszenia są pośrednie lub rozproszone, a uznanie całości wydatku za niekwalifikowalny byłoby nieproporcjonalnie dotkliwe dla beneficjenta w stosunku do popełnionego naruszenia proponuje się uznanie za niekwalifkowalny jedynie części wydatku (case by case) W przypadku naruszeń PZP stosuję się taryfikator Brak szkody – brak nieprawidłowości Naruszenia/uchybienia/błędy zwłaszcza o charakterze formalnym, przy których nie występuje nawet potencjalna szkoda finansowa – brak sankcji o charakterze finansowym, należy jednak usunąć uchybienie Art.. 98 rozporządzenia 1083/2006 - Państwo członkowskie bierze pod uwagę charakter i wagę nieprawidłowości oraz straty finansowe poniesione przez fundusze. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

UoD - Zasady realizacji Projektu § 4 – Beneficjent zobowiązuje się do zrealizowania Projektu w pełnym zakresie, zgodnie z Umową i jej załącznikami, z należytą starannością, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego i wspólnotowego. Beneficjent zobowiązuje się w szczególności do przestrzegania: zasad polityk wspólnotowych, które są dla niego wiążące, w tym przepisów dotyczących konkurencji, pomocy publicznej, udzielania zamówień publicznych, ochrony środowiska, oraz polityki równych szans; wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego wydanych na podstawie art. 35 ust. 3 ustawy. Beneficjent jest zobowiązany do stosowania wytycznych w wersji obowiązującej na dzień dokonywania odpowiedniej czynności lub operacji związanej z realizacją Projektu; § 13 – IP II może odmówić części lub całości dofinansowania dla umowy lub umów w ramach Projektu, które zostały zawarte niezgodnie z zasadami zawierania umów, a w przypadku, gdy środki finansowe zostały już wypłacone, wystąpić do Beneficjenta o ich zwrot Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Postępowanie z nieprawidłowościami w zależności od momentu wykrycia przed podpisaniem umowy o dofinansowanie przed rozliczeniem wydatku beneficjentowi po rozliczeniu wydatku beneficjentowi, ale przed refundacją, nie zadeklarowane do KE po rozliczeniu wydatku beneficjentowi, ale przed refundacją, zadeklarowane do KE po rozliczeniu / po refundacji wydatku beneficjentowi 1) W przypadku, gdy wykrycie nieprawidłowości nastąpi przed podpisaniem umowy o dofinansowanie z beneficjentem instytucja będąca stroną umowy o dofinansowanie z beneficjentem może obniżyć maksymalną wartość dofinansowania projektu o ustaloną (np. w sytuacji poniesienia już nieprawidłowych wydatków przez beneficjenta) lub przewidywaną (np. nieprawidłowość w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, z tytułu którego beneficjent jeszcze nie poniósł wydatków) kwotę nieprawidłowości. Po takiej operacji, uwolniona kwota będzie mogła zostać przeznaczona na dofinansowanie innych projektów. Po obniżeniu dofinansowania, wydatki w ramach kontraktu obarczonego naruszeniem są rozliczane w sposób, o którym mowa w pkt 5.3 Wytycznych, czyli dokonywane jest odpowiednie pomniejszanie wydatków na etapie wniosków beneficjenta o płatność. Ostateczna decyzja w kwestii pomniejszenia maksymalnej kwoty dofinansowania pozostaje w gestii IP. 2) Możliwe jest odstąpienie od obniżenia maksymalnej kwoty dofinansowania projektu w przypadku, o którym mowa powyżej, pod warunkiem, że: - beneficjent oświadczy, że przedstawi w miejsce wydatków zakwestionowanych inne wydatki kwalifikowalne w ramach projektu (w pełni prawidłowe, tzw. wydatki „czyste”), - IW/IP II lub IP przeprowadzi analizę, która wykaże możliwość i zasadność zastąpienia przez beneficjenta wydatków niekwalifikowalnych innymi wydatkami dot. kwalifikowalnego zakresu rzeczowego, - wszystkie koszty poniesione w sposób nieprawidłowy nie będą stanowiły wydatków kwalifikowalnych i nie będą przedstawiane do refundacji. 3) W sytuacjach, w których nieprawidłowość wiązałaby się z korektą 100% wydatków w ramach kluczowego zamówienia dla realizacji projektu należy rozważyć odstąpienie od finansowania projektu i niepodpisywanie umowy o dofinansowanie z beneficjentem. Odmowa podpisania umowy o dofinansowanie powinna szczególnie dotyczyć sytuacji, której korektą objęte byłoby 100% wydatków kwalifikowanych w ramach całego projektu. Ostateczna decyzja w kwestii odstąpienia od podpisania umowy o dofinansowanie pozostaje w gestii IP. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Wykrycie nieprawidłowości przed rozliczeniem wydatków Brak korekty finansowej (brak wymogu obniżenia kwoty dofinansowania dla projektu) Należy zmniejszyć kwotę wydatków kwalifikowalnych w ramach wniosku beneficjenta o płatność (potrącenie) Beneficjent może przedkładać do rozliczenia/refundacji inne wydatki kwalifikowalne (brak obniżenia dofinansowania) Jeżeli beneficjent nie będzie w stanie zastąpić wydatków nieprawidłowo poniesionych innymi, które mogłoby zostać uznane za kwalifikowalne należy (np. znaczna kwota nieprawidłowości) należy rozważyć obniżenie maksymalnej kwoty dofinansowania w drodze zmiany umowy o dofinansowanie W sytuacji, w której do wykrycia nieprawidłowości dochodzi przed rozliczeniem wydatków beneficjentowi, wydatek nieprawidłowo poniesiony zostanie uznany w całości lub w części za niekwalifikowalny, co będzie de facto skutkować zmniejszeniem kwoty wydatków kwalifikowalnych po autoryzacji w ramach wniosku beneficjenta o płatność. W takim przypadku, co do zasady obniżenie maksymalnej kwoty dofinansowania nie będzie miało miejsca, ponieważ kwota nieprawidłowo wydatkowana zostanie skorygowana najpóźniej na etapie weryfikacji i zatwierdzania wniosku beneficjenta o płatność. Tym samym nie zostanie ujęta w poświadczeniu i deklaracji wydatków oraz wniosku o płatność do KE. W wyniku wykrycia nieprawidłowości budżet UE zostaje uchroniony przed skutkiem finansowym w postaci finansowania nieuzasadnionego wydatku. Podejście polegające na korygowaniu wniosków o płatność jest o tyle korzystne dla beneficjenta, że nie powodując obniżenia maksymalnej kwoty dofinansowania daje możliwość przedkładania do rozliczenia innych wydatków kwalifikowanych, które nie są dotknięte nieprawidłowością. Należy jednak zwrócić uwagę, że przedstawiając inne wydatki muszą one spełniać zasady kwalifikowalności wydatków, o których mowa w Wytycznych w zakresie kwalifikowania PO IiŚ, a więc m.in. muszą również dotyczyć „kwalifikowanego zakresu rzeczowego projektu”. Jednakże w sytuacjach opisanych powyżej powinna zostać przeprowadzona analiza możliwości i zasadności zastąpienia przez beneficjenta wydatków niekwalifikowanych innymi wydatkami dot. kwalifikowanego zakresu rzeczowego (tzw. wydatkami „czystymi”). Gdyby, po przeprowadzeniu analizy okazało się, że beneficjent nie będzie mógł przedłożyć do refundacji/rozliczenia innych wydatków kwalifikowalnych, należy rozważyć obniżenie maksymalnej kwoty dofinansowania o przewidywaną wartość pomniejszeń, które nie będą mogły zostać zastąpione. Po takiej operacji, uwolniona kwota będzie mogła zostać przeznaczona na dofinansowanie innych projektów. Ostateczna decyzja w kwestii pomniejszenia maksymalnej kwoty dofinansowania pozostaje w gestii IP. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Nieprawidłowości wykryte po rozliczeniu wydatku beneficjentowi wszczęcie postępowania mającego na celu odzyskanie kwoty nieprawidłowo wykorzystanej przez beneficjenta wraz z odsetkami (nie dotyczy pjb) – art. 207 ust. 1 ufp (2009), nałożenie korekty finansowej polegającej na pomniejszeniu maksymalnej kwoty dofinansowania o kwotę nieprawidłową (bez odsetek) – art. 98 rozp. 1083/2006, odpowiednie pomniejszenie poświadczenia i deklaracji wydatków oraz wniosku o płatność poprzez wypełnienie rejestru obciążeń na projekcie (KSI) – w celu zapewnienia, by budżet UE nie został obciążony nieuzasadnioną kwotą bądź w celu zwrotu kwoty nienależnie pobranej do budżetu UE. 1) W przypadku zaistnienia sytuacji, o której mowa w art. 207 ust. 1 ufp (2009), powstaje konieczność wszczęcia postępowania mającego na celu odzyskanie kwoty nieprawidłowo wykorzystanej przez beneficjenta wraz z odsetkami (nie dotyczy pjb). 2) Zgodnie z art. 98 ust 2 i 3 rozporządzenia ogólnego oraz na podstawie zapisów umowy o dofinansowanie dokonywana jest korekta finansowa polegająca na pomniejszeniu maksymalnej kwoty dofinansowania o kwotę nieprawidłową (bez odsetek). Anulowany wkład publiczny nie może zostać ponownie wykorzystany na projekt, który był poddany korekcie, ani też w przypadku gdy korekta finansowa dotyczyła nieprawidłowości systemowej - na istniejące projekty w ramach całości lub części priorytetu, w obrębie którego nastąpiła nieprawidłowość systemowa. 3) W celu zapewnienia, by budżet UE nie został obciążony nieuzasadnioną kwotą bądź w celu zwrotu kwoty nienależnie pobranej do budżetu UE wymagane jest odpowiednie pomniejszenie poświadczenia i deklaracji wydatków oraz wniosku o płatność instytucji (docelowo deklaracji wydatków do KE) o kwoty nieprawidłowe (całość wydatku lub wg stawki %) poprzez odpowiednie wypełnienie rejestru obciążeń na projekcie. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Nieprawidłowości wykryte po rozliczeniu wydatku beneficjentowi, ale przed refundacją Wydatki nie certyfikowane do KE: Brak korekty finansowej (tj. pomniejszenia maksymalnej kwoty dofinansowania o kwotę nieprawidłową); Pomniejszenie kwoty do wypłaty beneficjentowi; Pomniejszenie poświadczenia i deklaracji wydatków oraz wniosku o płatność (poprzez ROP). Wydatki certyfikowane do KE: należy nałożyć korektę finansową, ze względu na obciążenie budżetu ogólnego UE nieuzasadnioną kwotą W przypadku gdy wniosek beneficjenta o płatność został zatwierdzony, lecz wydatek nie został jeszcze zrefundowany (tzn. nie dokonano płatności z tytułu refundacji nieprawidłowego wydatku), co do zasady nie wystąpią przesłanki, o których mowa w art. 207 ust. 1 ufp (2009), z zastrzeżeniem pkt 2. Przypadek taki nie będzie zatem skutkował nałożeniem korekty finansowej, tj. pomniejszeniem maksymalnej kwoty dofinansowania o kwotę nieprawidłową. W takiej sytuacji należy odpowiednio pomniejszyć kwotę do wypłaty beneficjentowi, a następnie zarejestrować pomniejszenie wypłaty w Rejestrze obciążeń na projekcie w KSI i dokonać odpowiedniego pomniejszenia poświadczenia i deklaracji wydatków oraz wniosku o płatność (kwota wydatków kwalifikowalnych we wniosku załączonym do deklaracji pozostaje niezmieniona). Wyjątkiem od powyższej sytuacji jest przypadek, w którym wydatek nie został jeszcze zrefundowany beneficjentowi, ale został już zadeklarowany do KE - wówczas należy nałożyć korektę finansową, o której mowa w pkt 5.5.2, ze względu na obciążenie budżetu ogólnego UE nieuzasadnioną kwotą. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego USUNIĘCIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI Procedura odzyskiwania kwot nieprawidłowo wydatkowanych IZ jest odpowiedzialna za odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych beneficjentom - art. 26 ust.1 pkt 15 uzppr W przypadku (art. 207 ust. 1 ufp): wykorzystania środków niezgodnie z przeznaczeniem z naruszeniem procedur obowiązujących przy realizacji projektu pobraniu środków nienależnie lub w nadmiernej wysokości powstaje konieczność wszczęcia postępowania mającego na celu odzyskanie kwoty nieprawidłowo wykorzystanej przez beneficjenta wraz z odsetkami. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Procedura odzyskiwania środków W pierwszej kolejności beneficjent powinien mieć możliwość zwrócenia środków nieprawidłowo wykorzystanych – zgodnie z art. 207 ust. 8 pkt 1 ufp bądź wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnej płatności – zgodnie z art. 207 ust. 8 pkt 2 ufp (2009); Jeżeli rozwiązania przedstawione powyżej nie zostaną wykorzystane przez beneficjenta, po upływie terminu, o którym mowa w art. 207 ust. 8 właściwa instytucja wydaje decyzję o zwrocie – zgodnie z art. 207 ust. 9 ufp; Potrącenie odpowiednich środków z zabezpieczenia wykonania umowy Egzekucja administracyjna Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Zgodnie ustawą o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest: niedochodzenie nadmiernie lub nienależnie pobranych środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej (art.5) przekazanie dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej udzielania (art. 8) przyznanie lub przekazanie środków z budżetu UE bez zachowania lub z naruszeniem procedur obowiązujących przy ich przyznaniu lub przekazaniu (art.13) Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego art. 207 ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. oraz odpowiednio art. 211 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych W przypadku korekty finansowej za tzw. błąd ”systemowy” (tj. niewynikający z błędu beneficjenta) instytucje w systemie wdrażania zobligowane są do odzyskania od beneficjenta kwoty nienależnej wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl www.pois.gov.pl Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 marca 2017