Czynniki lokalizacji działalności gospodarczej -definicje -klasyfikacje

Wprowadzenie czynniki (lokalizacji) – elementy ekonomiczne wpływające na wielkość nakładów inwestycyjnych i kosztów produkcji lokalizowanych obiektów lokalizacja (łac. locare - umieścić) – umiejscowienie działalności gospodarczej; w praktyce odnosi się do procedury wyboru miejsca dla określonej działalności gospodarczej działalność gospodarcza – obejmuje produkcję wyrobów i (lub) świadczenie usług, dokonuje się w przedsiębiorstwach (podmiotach gosp. działających na własny rachunek, w celu osiągnięcia zysku i ponoszących ryzyko i odpowiedzialność zgodnie z przepisami prawa i stosunkami rynkowymi )

Co można lokalizować? produkcja przemysłowa (zakłady) produkcja rolna (uprawy) produkcja leśna (uprawy) obiekty usługowe obiekty handlowe infrastruktura techniczna budownictwo mieszkaniowe obiekty rekreacji inne rodzaje działalności gospodarczej

Grupy miejsc lokalizacji inwestycji (wg Maradony) punktowe, np. lotniska, parki przemysłowe liniowe, np. szlaki komunikacyjne strefowe, np. duże aglomeracje

Stopnień przydatności różnych miejsc do danej funkcji uwarunkowania wewnętrzne – cechy samego terenu uwarunkowania zewnętrzne – sytuacja istniejąca w otoczeniu terenu

Walory użytkowe każdego miejsca walory popytu, czyli atrakcyjność danej lokalizacji ze względu na możliwość zbytu produkowanych towarów (informacji, usług)  liczba i zdolność nabywcza konsumentów oraz łączność konsument – działalność gospodarcza walory zasobów to możliwości uzyskania w danym miejscu warunków niezbędnych do określonej działalności  teren i jego zagospodarowanie, zasoby pracy, surowce, urządzenia, energia, zasoby przyrody

Rodzaje lokalizacji (wg czynników) przymusowa – wpływ określonych czynników jest rozstrzygający zależna – częściowy wpływ określonych czynników niezwiązana – niewielki wpływ czynników

Rodzaje czynników lokalizacji (ujęcie syntetyczne) środowiskowe przestrzenne ekonomiczne społeczno – kulturowe polityczne prawno – administracyjne techniczno - technologiczne

Reguła koherencji lokalizacyjnej jedna z głównych zasad gospodarki przestrzennej pojedyncza jednostka produkcyjna powinna być z tą regułą zgodna „Właściwa działalność na właściwym miejscu” czyli każdej działalności opowiada właściwe miejsce Każdemu miejscu odpowiada właściwa działalność

Czynniki lokalizacji zakładów przemysłowych baza surowcowa rynek zbytu transport zasoby wodne zasoby pracy baza energetyczna pozostałe

Czynniki lokalizacji działalności usługowej koncepcja bazy ekonomicznej (funkcje miasta, funkcje miastotwórcze) teoria ośrodków centralnych (rozmieszczenie, hierarchia) rozwój gospodarczy

Czynniki lokalizacji agrofirm przyrodnicze  warunki glebowo - klimatyczne  rzeźba powierzchni  biosfera ekonomiczne  zewnętrzne, np. popyt, ceny, komunikacja, konkurencja  wewnętrzne, np. siła robocza, środki produkcji,

Czynniki lokalizacji przedsiębiorstwa [Bergin, Egan,1964] Łatwość naboru siły roboczej Dogodne powiązania z rynkiem Możliwość nabycia nieruchomości Koszty robocizny Łatwość nabycia surowców Słabszy wpływ związków zawodowych Lokalne możliwości kooperacji Siedziba dyrekcji Klimat Koszty transportu Dostatek mocy Centrum specjalnego przemysłu Urządzenia transportowe Decentralizacja działalności Korzystna struktura podatków Pomoc finansowa

Czynniki lokalizacji przedsiębiorstwa [Brenke, 1996] Bliśkosc rynku zbytu Środki wspierające działalność gospodarcza Koszty robocizny Kwalifikacje siły roboczej Bliskość autostrady Bliskość dostawców Koszty energii Usługi miejscowych banków … … Bliskość instytutów badawczych Komunikacja miejska mieszkania Zaplecze medyczne Połączenia lotnicze Ponadregionalne polaczenia kolejowe Propozycja kulturalna Możliwości wypoczynkowe

Czynniki lokalizacji przedsiębiorstwa [Domański 2001] Bliskość głównych dróg Współpraca ze strony gminy Dogodne położenie Pozytywne postawy ludzi wobec pracy Niskie koszty pracy Łatwość pozyskania wykwalifikowanych robotników Dostępność informacji o terenie Łatwość pozyskania wykwalifikowanych specjalistów … … Niewielka skłonność do strajków Ulgi podatkowe ze strony rządu Dostępność tanich budynków Pozytywne doświadczenia innych firm Brak wojowniczych organizacji związkowych Bliskość źródeł zaopatrzenia w surowce, materiały lub części Dostępność usług zaspokajających potrzeby pracowników firmy

Czynniki lokalizacji przedsiębiorstwa [Grabow, Henckel, Hollbach - Gromig] twarde [mierzalne, wpływ bezpośredni]  ekonomiczne  obiektywne np. podaż powierzchni produkcyjnej miękkie [trudno mierzalne, wpływ pośredni]  pozaekonomiczne  subiektywne np. możliwość spędzania wolnego czasu

Bariery lokalizacji produkcji przeszkody uniemożliwiające, utrudniające lub ograniczające prowadzenie działalności gospodarczej na danym obszarze podział:  bariery zasobowe/instrumentalne  bariery naturalne /demograficzne /infrastrukturalne /społeczne /polityczno – administracyjne

Bibliografia Fierla I., Lokalizacja przemysłu, PWE, Warszawa 1987 Kortus B., Wstęp do geografii przemysłu, PWN, Warszawa 1986 Wieloński A., Teoretyczne podstawy lokalizacji działalności gospodarczej, UW WGiSR, Warszawa 2007 Budner W., Lokalizacja przedsiębiorstw, AE, Poznań 1999.

Dziękuję za uwagę Olga Brodawka