Fundusze PROW na lata 2007 – 2013 wspierające rozwój przedsiębiorczości, ze szczególnym uwzględnieniem agroturystyki Ryszard Żochowski Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie

…..to zorganizowanie przez rodzinę rolniczą na wsi wypoczynku we własnym gospodarstwie rolnym. Warunkiem nieodzownym są też związane z tym atrakcje, które dany region lub gospodarstwo może zaoferować. Agroturystyka

CZ. 1 OBSZARY WIEJSKIE CZ. 2 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Cz. 3 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA – Programy pomocowe a) Fundusze PROW

OBSZARY WIEJSKIE : tereny położone poza granicami administracyjnymi miast W Polsce – 93,4% obszaru

Powszechnie uważa się, że polska wieś jest zdominowana przez rolnictwo.

PODR Szepietowo Rolnictwo postrzegane jest poprzez jego funkcje produkcyjne, które zapewniają z jednej strony zaopatrywanie społeczeństwa w żywność i surowce techniczne, z drugiej są miejscem pracy i źródłem dochodów dla ludności wiejskiej. Monofunkcyjność gospodarki wiejskiej

8% ludności związanej z działalnością rolniczą czerpie swe dochody wyłącznie z rolnictwa * dla 27,4% ludności wiejskiej działalność rolnicza stanowi podstawowe źródło utrzymania * 47,5% gospodarstw rolnych w Polsce produkuje na rynek pozostałe ograniczyły produkcję tylko do samozaopatrzenia lub w ogóle zaniechały jej - 52,5% * dochody z rolnictwa są zbyt małe, aby pozwoliły generować środki na dalszy rozwój

i wkomponowanie w przestrzeń wiejską coraz większej liczby funkcji nierolniczych, co zmienia strukturę zatrudnienia ludności wiejskiej i źródła jej dochodów Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich

z produkcji rolniczej przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego przedsiębiorstwa poza gospodarstwem zatrudnienie w rolnictwie poza gospodarstwem zatrudnienie poza rolnictwem dochody nie zarobkowe / renta, emerytura, itp./ Potencjalne źródła dochodu ludności wiejskiej:

usługi rolnicze i pozarolnicze agroturystyka, turystyka wiejska rekreacja połączona z turystyką świąteczną. osiedla letniskowe i mieszkalne / proces suburbanizacji / rzemiosło, przetwórstwo, przemysł / wypychanie przemysłu na obszary wiejskie/ Pozarolnicza działalność gospodarcza na obszarach wiejskich

Czynniki rozwoju alternatywnych źródeł dochodów ekonomiczne / stopa bezrobocia, struktura zatrudnienia dostępność środków finansowych / techniczne / infrastruktura/ społeczne /kapitał ludzki; kapitał społeczny/

Jeden z podstawowych elementów zagospodarowania przestrzennego. Decyduje w dużej mierze o: możliwościach modernizacji i wzrostu produkcji rolniczej oraz kształtowaniu wielofunkcyjności wsi i warunków życia mieszkańców możliwościach rozwoju inicjatyw gospodarczych i przyciąganiu kapitału z zewnątrz, Infrastruktura techniczna

Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna na wsi stanowi jedną z najpoważniejszych barier wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Nieodpowiedni stopień rozwoju infrastruktury technicznej wpływa niekorzystnie na warunki życia i gospodarowania na wsi i obniża atrakcyjność tych terenów dla potencjalnych inwestorów. Infrastruktura techniczna cd.

Zróżnicowanie obszarów wiejskich pod kątem zasięgu oddziaływania ośrodków miejskich obszary podmiejskie obszary położone poza strefami podmiejskimi z dobrą dostępnością do ośrodka miejskiego obszary peryferyjne

osiągnięcie przez ludzi dobrobytu nie zależy od tego, czy dysponują oni gruntami, maszynami czy energią, lecz od ich wiedzy Theodor Schultz - ekonomista O przyszłości gospodarki wiejskiej zdecyduje wykorzystanie wielu różnych zasobów obszarów wiejskich. Tym jednak zasobem, który łączy w sobie kapitał, pracę i przedsiębiorczość jest kapitał ludzki - wiedza, nawyki, zdrowie, zdolności człowieka. Czynniki społeczne

Kapitał społeczny to w wielkim skrócie zdolność do kooperacji i tworzenia więzi pomiędzy ludźmi. Gdy kapitał społeczny jest wysoki obcy sobie ludzie łatwo się organizują, pomagają sobie, zawiązują szybko organizacje / kółka pomocy/, ale są też ufni wobec obcych i nie zakładają na początek, że może spotkać ich coś złego. społeczeństwo obywatelskie Kapitał społeczny

Polska jest krajem mającym jeden z najniższych kapitałów społecznych na świecie (..). Przez 20 lat nie posunęliśmy się ani krok do przodu. Do tyłu już się nie da, bo za nami jest ściana (..). Nieufność od dawna zacementowała się w polskiej tożsamości. Prof. Janusz Czapiński, KAPITAŁ SPOŁECZNY W POLSCE

Na razie należymy do krajów ubogich. Stopień złożoności relacji gospodarczych jest jeszcze niewielki. Na tym etapie najważniejszym paliwem rozwoju jest kapitał ludzki. Wszystkie porównania wskazują, że im niżej rozwinięty kraj, tym większe znaczenie ma wzrost poziomu wykształcenia. [..] Kapitał społeczny

Ale od pewnego etapu podnoszenie poziomu wykształcenia nie ma już znaczenia dla wzrostu gospodarczego [..], jeżeli się nic dramatycznego nie stanie, przed 2020 r. natkniemy się na potężną barierę rozwoju. Kapitał społeczny

… bo za kilka lat wejdziemy do grupy społeczeństw względnie bogatych, gdzie rozwój wymaga innego paliwa niż wzrost kapitału ludzkiego. Od pewnego poziomu, żeby rozwijać się dalej, poza kapitałem fizycznym, finansowym i ludzkim, trzeba jeszcze mieć kapitał społeczny. Prof. Janusz Czapiński, Kapitał społeczny

wsparcia samozatrudnienia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw wsparcia edukacji ogólnej i kształcenia zawodowego, w tym i ustawicznego mieszkańców obszarów wiejskich; budowy kapitału społecznego rozwoju infrastruktury, zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej obszarów wiejskich i pozyskiwania zewnętrznych inwestorów; - zwiększenia dostępności i upowszechnienia wykorzystania Internetu; poprawy powiązań: największe centra rozwoju – obszary wiejskie; zwiększenia wahadłowej mobilności przestrzennej mieszkańców obszarów wiejskich; upowszechnienia elastycznych form pracy. Tworzenie alternatywnych pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich zależy od:

1. Postawa życiowa 2. Podejmowanie działalności gospodarczej PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ - to umiejętność dostrzegania i wykorzystywania nadarzających się szans w celu zaspokojenia własnych potrzeb lub potrzeb innych. Przedsiębiorczość

niskie aspiracje ludności wiejskiej nastawienie na przetrwanie a nie rozwój spoglądanie na świat od strony zagrożeń a nie szans obawy względem sukcesu finansowego nieznajomość prawa potencjalne korzyści wydają się być niewarte ryzyka kompleks pochodzenia ( ci z miasta są lepsi) brak okazji do rozwoju osobistego innego niż w kierunkach rolniczych Bariery przedsiębiorczości wiejskiej

brak pozarolniczego doświadczenia zawodowego nacisk środowiska co do modelu życia lokalnego brak odwagi podjęcia innej działalności /wyjście poza normę/ strach przed zerwaniem z bezpieczeństwem w nawet niskodochodowym gospodarstwie, wyjście poza = niebezpieczeństwo przyzwyczajenie do noszenia wiader i nie szukanie możliwości zbudowania wodociągu Bariery przedsiębiorczości wiejskiej cd.

WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 1. MIEĆ POMYSŁ !!!

Rzecz niby błaha, a jednak tak bardzo istotna - dobry pomysł na rodzaj prowadzonej działalności stanowi poniekąd fundament firmy. Wybierając określony rodzaj działalności warto od razu oprzeć się o Polską Klasyfikację Działalności. Aby osiągnąć sukces, przedsiębiorca musi wytwarzać i sprzedawać dokładnie to, co jacyś klienci będą chcieli kupować. Pomysł

WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 2.OPRACOWAĆ BIZNES PLAN (główne aspekty przedsięwzięcia, tzn. co, jak i kiedy zamierzamy robić jakie są gwarancje powodzenia działania firmy). 3.WYBRAĆ FORMĘ PRAWNĄ (firma jednoosobowa, spółka).

WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 4. ZNALEŹĆ ŹRÓDŁA FINANSOWANIA własne finanse, wkłady wspólnika, pożyczka z banku, Funduszu Pracy, Funduszu Rozwoju Przedsiębiorczości itp.). dotacje z programów pomocowych

Środki UE dla Polski (w mld euro) w tym ok. 5 mld na obszary wiejskie

Możliwości wsparcia działalności gospodarczej na obszarach wiejskich Fundusze unijne: PROW 2007 – 3013 PO KL 2007 – 2013 RPO 2007 – 2013

KOMPONENT CENTRALNY Priorytet I: Zatrudnienie i integracja społeczna Działanie 1.1 Wsparcie systemowe instytucji rynku pracy Działanie 1.2 Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej Działanie 1.3 Ogólnopolskie programy integracji i aktywizacji zawodowej Priorytet III: Wysoka jakość systemu oświaty, Priorytet IV: Szkolnictwo wyższe i nauka Priorytet V: Dobre rządzenie Działanie 5.2 Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej Działanie 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora Działanie 5.5 Rozwój dialogu społecznego PO KL 2007 – 2013

KOMPONENT REGIONALNY Priorytet VI: Rynek pracy otwarty dla wszystkich Priorytet VII: Promocja integracji społecznej Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki Priorytet IX : Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach PO KL 2007 – 2013

Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości oraz samozatrudnienia Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty – PODDZIAŁANIE Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechniania edukacji przedszkolnej Działanie 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich PO KL 2007 – 2013

RPO 2007 – 2013 np. R egionalny P rogram O peracyjny Województwa Podlaskiego na lata Działanie 3.1. Rozwój atrakcyjności turystycznej regionu Działanie 3.2. Wsparcie inwestycyjne przedsiębiorstw z branży turystycznej Poddziałanie Mikroprzedsiębiorstwa Poddziałanie Małe i średnie przedsiębiorstwa

Działanie 311. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Działanie 312. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwa Działanie 413. Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju PROW 2007 – 2013

Fundusze unijne – PROW PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH (PROW 2007 – 2013) Działanie : Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Beneficjent: osoba fizyczna, która podejmuje albo wykonuje działalność gospodarczą jako mikroprzedsiębiorca

PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH (PROW 2007 – 2013) Działanie : Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Mikroprzedsiębiorca - prowadzący mikroprzedsiębiorstwo Mikroprzedsiębiorstwo – do 10 osób ; do 2 mln euro Małe przedsiębiorstwo – do 50 osób; do 10 mln euro Średnie przedsiębiorstwo – do 250 osób do 50 mln euro Beneficjent:

Działanie : Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwcd. Beneficjent: jest pełnoletni i nie ukończył 60 roku życia, nie podlega przepisom o ubezpieczeniu społecznym rolników utworzy co najmniej 1 miejsce pracy, zamieszkuje na terenie gminy wiejskiej lub gminy miejsko - wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys mieszkańców

Działanie: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwcd. Uruchamianie lub rozwój : usług dla ludności, gospodarstw rolnych, leśnictwa usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych, usług transportowych, sprzedaży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub rękodzielnictwa przetwórstwa produktów rolnych lub leśnych, magazynowania lub przechowywania towarów, wytwarzanie materiałów energetycznych z biomasy (zagospodarowanie słomy, odpadów łąkowych, leśnych) rachunkowość, doradztwo lub usługi informatyczne. Zakres pomocy

Działanie: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwcd. Maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych projektu Min PLN Max. do PLN 1 miejsce pracy – PLN 2 miejsca pracy – PLN 3 i więcej miejsc pracy – PLN Wysokość pomocy

Działanie :Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwcd. koszty budowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją niemieszkalnych obiektów budowlanych wraz z zakupem instalacji technicznej koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki; Koszty kwalifikowane:

Działanie :Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwcd. koszty nadbudowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją budynków mieszkalnych koszty zakupu instalacji technicznej koszty zagospodarowania terenu; koszty zakupu maszyn, urządzeń, narzędzi, koszty zakup środków transportu, Koszty kwalifikowane cd.:

Fundusze unijne – PROW PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH (PROW 2007 – 2013) Działanie : Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Beneficjent: rolnik, małżonek rolnika lub domownik w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Rolnik : prowadzi gospodarstwo o pow. minimum 1 ha, opłaca podatek rolny, nie pobiera renty lub emerytury

Działanie : Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej cd. Domownik : ukończył 18 lat, pozostaje we wspólnym gospodarstwie lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa, stale pracuje w tym gospodarstwie i nie jest związany umową o pracę jest objęty w pełnym zakresie ubezpieczeniem (wypadkowe, chorobowe, emerytalno-rentowe)

Działanie : Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej cd. Maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych projektu nie więcej niż 100 tys. zł/ jednego beneficjenta /rolnik ; współmałżonek; domownik/ Wysokość pomocy

Fundusze unijne – PROW PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH (PROW 2007 – 2013) Działanie : Wdrażanie Lokalnych Strategii np. LGD Kraina Bobra: Przewidywana liczba zrealizowanych projektów : Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw – 20 x 30 tys zł Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej – 31 x 20 tys.

INNE FORMY WSPARCIA Środki z Funduszu Pracy Kredyty i pożyczki Fundusze pożyczkowe i poręczeniowe Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości

Dziękuję za uwagę