Pomiar procesów innowacyjnych Wojciech Pander II Regionalna Konferencja Ewaluacyjna – Rzeszów października 2009 r. WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

2 O czym jest prezentacja: - o innowacjach - o specyfice ewaluacji innowacji - o gromadzeniu danych dotyczących innowacji i potrzebach w tym zakresie - o pomiarze innowacji ogólnie i szczegółowo Na koniec sformułowane zostaną rekomendacje dotyczące pomiaru procesów innowacyjnych w regionie WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

3 Innowacja... [Oslo Manual] … to wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (usługi lub wyrobu) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

4 Rodzaje innowacji: innowacja produktowa - wprowadzenie na rynek przez dane przedsiębiorstwo nowego towaru lub usługi, lub znaczące ulepszenie oferowanych uprzednio towarów lub usług w odniesieniu do ich charakterystyk lub przeznaczenia innowacja procesowa (technologiczna) - wprowadzenie do praktyki w przedsiębiorstwie nowych, lub znacząco ulepszonych, metod produkcji lub dostaw WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

5 Rodzaje innowacji: innowacja marketingowa - zastosowanie nowej metody marketingowej obejmującej znaczące zmiany w wyglądzie produktu, jego opakowaniu, pozycjonowaniu, promocji, polityce cenowej lub modelu biznesowym, wynikającej z nowej strategii marketingowej przedsiębiorstwa innowacja organizacyjna - zastosowanie w przedsiębiorstwie nowej metody organizacji jego działalności biznesowej, nowej organizacji miejsc pracy lub nowej organizacji relacji zewnętrznych WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

6 Ewaluacja innowacji: - ma swoje początki w ewaluacji rządowych programów badawczo- rozwojowych (B+R) w USA w latach 70 i 80 - odzwierciedla stopień rozwoju innowacji jako takiej - napotyka wiele barier (brak szerokiej kultury ewaluacyjnej, brak wypracowanych podejść i strategii do kwestii ewaluacji innowacji, braki w odpowiedniej metodologii) - ma swoją charakterystykę, która musi być rozpatrywana w ścisłym związku z opisem charakterystyki programów innowacyjnych WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

7 Wyzwania procesu ewaluacji innowacji: - pomiar efektów interwencji (programy innowacji utożsamia się z oddziaływaniem, ważny jest dobór wskaźników – dobór wskaźników czyni pomiar efektów trudnym) - natura innowacji (złożona natura, wiele zmiennych, efekt netto; wymagana jest nie tylko znajomość programu ale także całego systemu innowacji) - szeroki zakres oddziaływania - długi horyzont czasowy interwencji (efekty interwencji nie tylko ukryte ale również rozciągnięte w czasie a oddziaływanie może ujawniać się po wielu latach) WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

8 Pomiar procesów innowacyjnych – co możemy mierzyć, analizować i oceniać na poziomie regionu: - system innowacji (złoty trójkąt innowacji: administracja-biznes-nauka) - politykę wspierania innowacji (RIS) - programy wspierania innowacji (PO KL, RPO, PO IG, środki własne samorządu) - innowacyjność firm WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

9

10 Pomiar procesów innowacyjnych – podstawowe problemy: Aby przygotować system pomiaru innowacji konieczne jest zrozumienie podstawowych aspektów procesu innowacyjnego – innowacje to nie tylko sfera B+R, ale również działalność innowacyjna poza sferą B+R, wzajemne oddziaływania między aktorami procesu, przepływ wiedzy i dyfuzja innowacji oraz konsekwencje tego procesu Innowacje są również tam, gdzie skala działalności B+R jest mniejsza (sektor usług i produkcji o niskim udziale czynnika technologicznego) Innowacja to proces o charakterze ciągłym – nieustanne zmiany procesów i produktów w firmach (pomiar procesów dynamicznych jest trudniejszy niż procesu statycznego) WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

11 Przy konstruowaniu wskaźników innowacji nadrzędne miejsce zajmują potrzeby informacyjne podmiotów kształtujących politykę Podejście systemowe – przesunięcie punktu ciężkości polityki w stronę wzajemnych powiązań między różnymi instytucjami i analizowanie interakcji (analiza sieci) WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

12 Pomiar innowacji na poziomie firm: Działalność innowacyjna firmy zależy od różnorodności i struktury jej związków z źródłami informacji, wiedzy, technologii, zasobów ludzkich i finansowych. Każde powiązanie łączy innowacyjną firmę z innymi aktorami systemu (laboratorium, uczelnią, konkurentami, dostawcami i klientami) WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

13 Pomiar innowacji – co można mierzyć na poziomie firm (przykładowe obszary badań): - Motywy i przeszkody w działalności innowacyjnej - Zmiany w sposobach funkcjonowania firm - Rodzaje podejmowanej działalności innowacyjnej - Źródła innowacji - Działalność B+R - Powiązania firm z aktorami systemu - Nakłady na działalność innowacyjną WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

14 Case study - przygotowanie zestawu wskaźników ewaluacyjnych dla Programu (PO IG) WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

15 Przygotowanie zestawu wskaźników ewaluacyjnych dla PO IG: CEL: Opracowanie trafnych rozwiązań badawczych i wypracowanie systematycznego podejścia do bieżącego pomiaru (on-going) i oceny efektów działań PO IG Kolejne etapy projektu: Analiza celów i logiki programowej PO IG, pod kątem zaprojektowania przyszłych działań ewaluacyjnych Audyt danych - przegląd i weryfikacja systemu gromadzenia danych i sprawozdawczości PO IG, pod kątem identyfikacji informacji, które powinny być dodatkowo zbierane, w celu zapewnienia pełnej oceny działań realizowanych w ramach PO IG Analiza wskaźników działań PO IG wraz z opracowaniem katalogu wskaźników ewaluacyjnych WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

16 CELE OGÓLNE CELE OPERACYJNE CEL PROJEKTU ZADANIA ZASOBY I ŚRODKI Oddziaływanie: Zmniejszenie różnic … Produkty: Wzrost świadomości… Poprawa dostępności… Rezultat: Wzrost liczby … Działania: Przeprowadzenie szerokiej kampanii promującej region… Budowa drogi… Przekazanie szpitalom w Rzeszowie i Przemyślu… Przeszkolenie personelu… Nakłady Budżet projektu X, Y osobo-dni szkoleń, sprzęt medyczny o wartości Z. Hierarchia celów Cel globalny Cel bezpośredni Cele operacyjne Hierarchia efektów Oddziaływanie Rezultaty Produkty Hierarchia wskaźników Wskaźnik oddziaływania Wskaźniki rezultatu Wskaźniki produktu Nakłady i Działania WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

17 KROK 1: Naniesienie na mapę zapisów Uszczegółowienia PO IG Produkt: Mapa - wersja 0 (stan wyjściowy) KROK 2: Pomysły zespołu - ułożenie elementów na właściwym poziomie - poprawienie ciągu logicznego między poziomami - wypełnienie luk (brakujące efekty lub wskaźniki) Produkt: Mapa – wersja 1 (propozycje zespołu) 4 kroki analityczne w ramach projektu: WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

18 KROK 3: Konsultacje - przedyskutowanie mapy 1 z interesariuszami Produkt: Mapa – wersja 2 (konsultacje) KROK 4: Wypracowanie końcowej propozycji - uspójnianie pomysłów - sprawdzenie wskaźników (SMART) - wskazanie źródeł danych (audyt danych) Produkt: Mapa - wersja 3 (ostateczna propozycja)+ plik xls ze wszystkimi wskaźnikami 4 kroki analityczne w ramach projektu: WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

19 Rekomendacje dla systemu ewaluacji i pomiaru innowacji: - Konieczne jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: jakie są nasze potrzeby informacyjne, czyli co chcemy mierzyć i co chcemy osiągnąć dzięki temu - Należy uwzględnić różne aspekty procesu innowacyjnego oraz złożoność procesu innowacji - Model ewaluacji – rozproszony lub skoncentrowany (podział kompetencji; powielanie prac badawczych i analitycznych; spójność systemu monitoringu i ewaluacji;optymalizacja kosztów) WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE

Dziękuję za uwagę "Projekt finansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata " 20 WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE