UMIEJĘTNOŚĆ KORZYSTANIA Z MEDIÓW W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ Dr Małgorzata Gruchoła Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

WPROWADZENIE „Jeśli twoje dziecko żyje nad morzem, W 1999 roku na posiedzeniu Parlamentu Europejskiego G. M. Nissin – jeden z teoretyków edukacji medialnej powiedział: „Jeśli twoje dziecko żyje nad morzem, lepiej nauczyć je pływać, zamiast budować mur na plaży”.

WPROWADZENIE Czy nadal budujemy mur na plaży? A może pływamy już w rzeczywistości medialnej? Czy w XXI wieku można i trzeba uciec od mediów? Na wycieraczce, pod drzwiami leżą gazetki lokalne i ulotki; w domu oglądamy telewizje, słuchamy radia; na ulicy widzimy billboardy z reklamami, a na uczelni, w pracy, także w domu korzystamy z internetu. Nie wspomnę o telefonie komórkowym. Kolejne pytanie: po co budować mur na plaży jeśli można „nauczyć się pływać”. „Pływać” – czyli umiejętnie korzystać z mediów. Czym więc jest umiejętność korzystania z mediów?

Umiejętność korzystania z mediów to: sprawność, wiedza i osąd Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/65/WE o audiowizualnych usługach medialnych z 11 grudnia 2007 r. Umiejętność korzystania z mediów to: sprawność, wiedza i osąd świadome wybory korzystanie z całego zakresu nowych technologii komunikacyjnych ochrona odbiorcy i jego rodziny.

Komunikaty Komisji: - Europejskie podejście do umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym, 20.12.2007 C(2007) 833 - Europejskie podejście do umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym, 20.08.2009 C(2009) 6464 Umiejętność korzystania z mediów to zdolność do: korzystania z mediów rozumienia i krytycznej oceny różnych aspektów mediów i ich treści porozumiewania się w różnych kontekstach.

Komunikat Komisji: Europejskie podejście do umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym, 20.12.2007 C(2007) 833 Poziomy umiejętności korzystania z mediów: łatwość korzystania ze wszystkich mediów aktywne korzystanie z mediów (interaktywna telewizja, wyszukiwarki internetowe, dostęp do kultury) krytyczne podejście do mediów odnośnie ich jakości i treści kreatywne używanie mediów; tworzenie i rozpowszechnianie obrazów, informacji i treści rozumienie ekonomii mediów oraz różnicy między pluralizmem a własnością mediów znajomość zagadnień związanych z prawami autorskimi.

Umiejętność korzystania z mediów - dobre praktyki Komisja Europejska nie posiada kompetencji w krajowych systemach oświaty, stąd pewne propozycje działań – dobrych praktyk. Skupiono się na trzech dziedzinach. Umiejętności korzystania z mediów w zakresie: informacji handlowych dzieł audiowizualnych mediów online

1. Umiejętność korzystania z informacji handlowych Trzy aspekty: Po pierwsze, dostarczanie narzędzi do krytycznego podejścia do informacji handlowych (reklam) - Fińska spółka nadawców YLE przygotowała stronę internetową Mediakompassi, która posiada sekcję poświęconą tylko reklamie. Szwedzka Agencja ds. Konsumentów opublikowała kilka książek i współfinansuje materiały edukacyjne na temat reklam w telewizji.

1. Umiejętność korzystania z informacji handlowych Po drugie, podnoszenie wiedzy na temat mechanizmów samoregulacji oraz wdrażania kodeksów postępowania Europejskie porozumienie 17 firm internetowych na rzecz poprawy bezpieczeństwa internautów (10.02.2009 r.) System PEGI Kodeksy dostawców usług internetowych (ISPA – Internet Service Providers Association): AFA we Francji, ISPAI w Irlandii, @IIP we Włoszech ICTF i FSM w Niemczech, Kodeks Etyki Internetu - Polska

1. Umiejętność korzystania z informacji handlowych Po trzecie, zachęcanie do publicznego/prywatnego finansowania inicjatyw w tym zakresie Program Media Smart o charakterze niezarobkowym skierowany do dzieci. Zapoczątkowany w Zjednoczonym Królestwie w 2002 roku, obecnie obejmuje Belgię, Niemcy, Holandię, Zjednoczone Królestwo, Finlandię, Szwecję, Włochy, Portugalię i Węgry. Finansowany przez przedsiębiorstwa z branży reklamowej, wspierany przez rządy państw członkowskich.

2. Umiejętność korzystania z dzieł audiowizualnych Po pierwsze, kształtowanie świadomości na temat dziedzictwa filmowego oraz zwiększanie zainteresowania nowymi filmami Europa Cinemas - pierwsza sieć teatrów filmowych z głównie europejskim programem, która organizuje m.in. działania promocyjne europejskich filmów. Utworzona w 1992 roku dzięki finansowaniu przez program Unii Europejskiej MEDIA i Krajowe Centrum Filmowe. Thessaloniki Film Festival (Grecja) Festival Premiers Plans (Francja) Festival Européen du Film Court de Brest (Francja) Festival Internacional de cine para jóvenes (Hiszpania) International Short Film Festival (Niemcy) Crossing Europe Film Festival (Austria) European Youth Film Festival of Flanders (Belgia) Programy unijne: eContent lub eContentPlus12

2. Umiejętność korzystania z dzieł audiowizualnych Po drugie, wspieranie umiejętności w zakresie tworzenia przekazów medialnych - FILM-X: interaktywne studio filmowe Duńskiego Instytutu Filmowego. Umożliwia doświadczenie produkcji filmowej, pomaga w nauczeniu się różnych sposobów komunikowania poprzez film. - Weekendowe warsztaty cyfrowego opowiadania historii organizowane w Szwecji: samodzielne stworzenie krótkich filmów z użyciem technologii multimedialnych oraz dzielenie się postrzeganiem mediów przez młodzież.

2. Umiejętność korzystania z dzieł audiowizualnych Po trzecie, znajomość praw autorskich, zarówno z perspektywy konsumentów jak i twórców treści - Program pilotażowy BBC, który w granicach określonych w licencji pozwala użytkownikom na pobieranie, ponowne opracowanie, używanie i dzielenie się nagraniami dla ich własnych, niekomercyjnych, ale kreatywnych celów.

3. Umiejętność korzystania z mediów online Po pierwsze, wyposażenie internautów w narzędzia do krytycznej oceny treści online Program pomocowy UE – Safer Internet INSAFE - Europejska Sieć Bezpiecznego Internetu narodowe kampanie adresowane do placówek oświatowych: Connecting Schools, Networking People 2000 - Wielka Brytania kampanie społeczne: Dzień Bezpiecznego Internetu (w 2010 roku obchodzony w ponad 50 państwach) spoty telewizyjne: Gdzie jest Klaus? (Niemcy), Nigdy nie wiadomo, kto jest po drugiej stronie ekranu (Polska), Pomyśl, zanim wyślesz (UE) gry internetowe - Przez dzikie internetowe lasy – opracowana w 6 językach serwisy internetowe dla dzieci: Sieciaki serwisy internetowe dla nauczycieli: Jak dziś uczyć, www.TeachToday.eu poradnik i podręczniki: eSafety zawierający historyjki i ćwiczenia dla dzieci - opublikowany w 10 językach

3. Umiejętność korzystania z mediów online edukacja moderatorów nadzorujących serwisy internetowe (Dania) międzynarodowe konferencje - Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie – organizowana przez FDN i NASK organizacja forów - Forum Bezpiecznego Internetu – (Unia Europejska i Rada Europy)

3. Umiejętność korzystania z mediów online Po drugie, kreowanie umiejętności produkcyjnych oraz zwiększenie świadomości w odniesieniu do praw autorskich - serwis internetowy: http://www.internet-abc.de/kinder/, który pozwala dzieciom na zapoznanie się z internetem oraz tworzeniem i produkcją treści online

3. Umiejętność korzystania z mediów online Po trzecie, zapewnienie, że każdy może odnosić korzyści ze społeczeństwa informacyjnego Programy: e-Dostępność e-Integracja

3. Umiejętność korzystania z mediów online Po czwarte, podnoszenie świadomości w zakresie funkcjonowania wyszukiwarek (priorytetyzacja odpowiedzi) oraz innych narzędzi technicznych: oprogramowanie filtrujące: DansGuardian, Net Nanny, CyberPatrol, Surw Watch oprogramowanie służące do monitoringu i kontroli stron internetowych oprogramowanie służące do weryfikacji wieku internauty: ARCOR, Blue Movie/Erotic Media, RST Datentechnik, inne: Kontrola czasu, Procesy automatycznego uwierzytelniania, Cyfrowy znak wodny, tzw. Mechanizm antygroomingowy

Wnioski Umiejętność korzystania z mediów to nie tylko krytyczny ich odbiór ale: umiejętność tworzenia przekazów medialnych a przede wszystkim: ochrona odbiorców i użytkowników (dzieci i młodzieży) ochrona własności intelektualnej i praw autorskich ochrona prywatności i danych osobowych (tożsamość cyfrowa) ochrona tożsamości narodowej oraz kulturowej. Umiejętność korzystania z mediów – jak stwierdziła Viviane Reding, komisarz ds. społeczeństwa informatycznego i mediów UE - ma obecnie tak istotne znaczenie dla pełnej aktywności obywatelskiej jak umiejętność czytania i pisania na początku XIX wieku.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!