Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) Działania samorządowe

FINANSOWANIE WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ (WPR) W LATACH 2007-2013 W latach 2007-2013 WPR finansowana będzie przez dwa fundusze: Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej (EFGR) – płatności bezpośrednie, mechanizmy rynkowe Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 (PROW 2007-2013)

Polityka rozwoju obszarów wiejskich w Unii Europejskiej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej – lata 2007 - 2013 Jeden program rozwoju obszarów wiejskich (dawny II filar WPR oraz część polityki strukturalnej dla obszarów wiejskich i rolnictwa) Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (dawna Orientacja + Gwarancja) Płatności bezpośrednie Płatności rynkowe Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej (dawna Gwarancja) 11

Podział środków finansowych UE na poszczególne państwa członkowskie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013

Rozwój obszarów wiejskich Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 SPO Restrukturyzacja… 2004-2006

Schemat powiązań pomiędzy EFS, EFRR oraz EFRROW Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (2007-2013) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Poprawa Konkurencyj- ności Poprawa stanu środowiska i krajobrazu Poprawa jakości życia i dywersyfikacja ekonomiczna OW Zatrudnie- nie Kapitał ludzki, szkolenia Inwestycje Środowisko ONW Zalesienia Różnicowanie gospodarki Infrastruktura Podstawowe usługi Powiązania miasto/wieś Podejście LEADER OBSZARY WIEJSKIE

oraz Wspólnej Polityki Rybackiej (w mld euro) Środki UE dla Polski w ramach Polityki Spójności, WPR (rozwój obszarów wiejskich) oraz Wspólnej Polityki Rybackiej (w mld euro) w tym ok. 5 mld euro na obszary wiejskie

Uproszczenie DLA WSZYSTKICH OBSZARÓW WIEJSKICH W UE Polityka rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 Uproszczenie Do roku 2006: Obecnie (od 2007 r.): 2 Źródła finansowania (fundusze) 2 Systemy finansowania, zarządzania i kontroli 2 Systemy programowania 1 fundusz 1 system finansowania zarządzania i kontroli 1 System programowania DLA WSZYSTKICH OBSZARÓW WIEJSKICH W UE

Podstawy prawne na poziomie UE Rozporządzenie Rady 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Rozporządzenie Rady 1290/2005 z 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej.

Rozporządzenia wykonawcze do rozporządzenia 1698/2005 Rozporządzenie 1320/2006 ustanawiające przepisy przejściowe dla rozwoju obszarów wiejskich, o którym mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005. Rozporządzenie 1974/2006 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Rozporządzenie 1975/2006 ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia (WE) nr 1698/2005 w odniesieniu do wprowadzania procedur kontroli, jak również wzajemnej zgodności dotyczącej środków wsparcia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.

Dokumenty na poziomie krajowym w zakresie rozwoju obszarów wiejskich Krajowy Plan Strategiczny Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 – dokument strategiczny; wdrażany w krajach UE poprzez programy rozwoju obszarów wiejskich. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- 2013 – dokument programowy; określa zasady udzielania pomocy oraz kryteria dla beneficjentów. Dokumenty dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi www.minrol.gov.pl (zakładka PROW 2007 – 2013).

Polskie podstawy prawne Ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Rozporządzenia MRiRW w sprawie szczegółowych zasad i warunków udzielania pomocy w ramach poszczególnych działań PROW 2007-2013.

OSIE PRIRYTETOWE PROW NA LATA 2007-2013 Oś 1 (gospodarcza): poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego. Oś 2 (środowiskowa): poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich. Oś 3 (społeczna): jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej. Oś 4: Leader.

działanie POPRAWIANIE I ROZWIJANIE INFRASTRUKTURY ZWIĄZANEJ Z ROZWOJEM I DOSTOSOWANIEM ROLNICTWA I LEŚNICTWA (działanie z osi 1 - Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego)

Schemat I: Scalanie gruntów Cele działania: Poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie prac scaleniowych. Wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych. Wydzielenie, bez procedury wywłaszczeniowej, niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego.

Ilustracja projektu scalenia gruntów - klasycznego

Ilustracja projektu scalenia gruntów - infrastrukturalnego

Zakres pomocy Beneficjent Opracowanie projektu scalania (dokumentacji geodezyjno-prawnej) Zagospodarowanie poscaleniowe związane z organizacją rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Beneficjent Starosta Powiatu jako organ prowadzący postępowanie scaleniowe

Forma i wysokość pomocy Pomoc polega na refundacji kosztów kwalifikowanych na realizację projektów: zgodnie z ustawą z dnia 26 marca 1982 roku o scalaniu i wymianie gruntów w szczególności poparte wystąpieniem do starosty ponad 50% właścicieli gospodarstw rolnych z projektowanego obszaru scalenia lub, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru scalenia zgodnie z wieloletnim programem inwestycyjnym dla których opracowano założenia do projektu scalania gruntów dla których przeprowadzono ocenę oddziaływania na środowisko zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska

Pomoc polega na refundacji kosztów kwalifikowanych na realizację projektów: które nie będą realizowane na obszarach NATURA 2000 oraz obszarach chronionych dla których maksymalny koszt opracowania projektu scalenia nie przekroczy kwoty: 500 euro na 1 ha gruntów objętych postępowaniem dla województw: lubelskiego, podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego i świętokrzyskiego 350 euro na 1 ha gruntów objętych postępowaniem – dla pozostałych województw

w zakresie zagospodarowania poscaleniowego, związanego z organizacją rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zgłoszonych do realizacji w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006”; dla których maksymalny koszt wykonania prac poscaleniowych nie przekroczy kwoty 900 euro na 1 ha scalanych gruntów.

Zakres pomocy Opracowanie projektu scalenia (dokumentacji geodezyjno-prawnej), w szczególności: pomiary niezbędne do opracowania projektu scalenia, oszacowanie wartości gruntów i ich części składowych, opracowanie projektu rozmieszczenia nowych działek dla poszczególnych uczestników scalenia, wyznaczenie i stabilizacja nowych granic nieruchomości (działek ewidencyjnych), sporządzenie ostatecznej dokumentacji geodezyjno-prawnej w tym dokumentacji katastralnej, w części dotyczącej gruntów, prowadzonej zgodnie z przepisami prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz zasadami sporządzania dokumentacji niezbędnej do ujawnienia w księgach wieczystych decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia;

Zagospodarowanie poscaleniowe związane z organizacją rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w szczególności : budowa lub przebudowa wydzielanych w ramach postępowania scaleniowego dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych uczestników scalenia, w tym urządzania przepustów korekta przebiegu oraz poprawa parametrów technicznych urządzeń melioracji wodnych niezbędnych do ułatwienia zagospodarowania gruntów działania przystosowujące grunty nowo wydzielonych działek do podjęcia na nich racjonalnych prac agrotechnicznych, w tym likwidacja zbędnych miedz, dróg, robót rekultywacyjnych umożliwiających ich uprawę mechaniczną sporządzenie dokumentacji projektowo – kosztorysowej, obsługa geodezyjna i nadzór budowlany związany z realizacją zagospodarowania poscaleniowego.

Do kosztów kwalifikowalnych mogą być zaliczone wydatki poniesione na pokrycie kosztów ogólnych, które były bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji, w szczególności na: przygotowanie dokumentacji technicznej operacji, w szczególności: założeń do projektu scalenia kosztorysów projektów architektonicznych lub budowlanych ocen lub raportów oddziaływania na środowisko , dokumentacji geodezyjno – kartograficznej, geologicznej lub hydrologicznej

analizy i oceny materiałów geodezyjno-kartograficznych pod względem możliwości ich wykorzystania w projekcie scalenia,; nadzór urbanistyczny, architektoniczny, budowlany lub konserwatorski; usługi dotyczące zarządzania operacją w tym obsługi finansowo- księgowej; opłaty za patenty lub licencje; sprawowanie nadzoru inwestorskiego lub autorskiego i związane z kierowaniem robotami budowlanymi.

155 000 000,00 Euro - projekty rozpoczęte po 1 stycznia 2007 r. Budżet 160 000 000,00 Euro w tym: 5 000 000,00 Euro - projekty kontynuowane z SOP 2004-2006 (zobowiązania) 155 000 000,00 Euro - projekty rozpoczęte po 1 stycznia 2007 r.

Schemat II: Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Cele działania : Poprawa jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych. Zwiększenie retencji wodnej. Poprawa ochrony użytków rolnych przed powodziami.

Zakres pomocy: Budwa lub remony następujących urządzeń melioracji wodnych szczegółowych: rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie, rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m, drenowanie, groble na obszarach nawadnianych, systemy nawodnień grawitacyjnych, fitomelioracje i agromelioracje, systemy przeciwerozyjne, pierwsze zagospodarowania zmeliorowanych łąk i pastwisk;

2. budowa lub remont urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczającego poza działania związane z utrzymaniem wód, w tym: budowli piętrzących, budowli upustowych oraz obiektów służących do ujmowania wód, stopni wodnych oraz zbiorników wodnych, kanałów wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie, rurociągów o średnicy co najmniej 0,6 m, budowli przeciwpowodziowych, budowli regulacyjnych, stacji pomp, z wyjątkiem stacji wykorzystywanych do nawodnień ciśnieniowych, budowli wstrzymujących erozję wodną, dróg dojazdowych niezbędnych do właściwego użytkowania obszarów zmeliorowanych oraz utrzymania urządzeń melioracji wodnych podstawowych;

3. zakup usług budowlano – montażowych niezbędnych do realizacji operacji; 4. zakup użytków gruntowych pod inwestycje w zakresie niezbędnym i warunkującym realizację operacji. Beneficjent: Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych

Beneficjent: Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Kryteria dostępu: Pomoc, polega na refundacji kosztów kwalifikowanych poniesionych na realizację projektów: zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne w szczególności: poparte wystąpieniem właścicieli gruntów o przeprowadzenie inwestycji w zakresie budowy urządzeń melioracji wodnych szczegółowych; dla których, po zrealizowaniu projektu właściciele gruntów dokonują zwrotu 20% kosztów wykonania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych określonych w końcowym raporcie z realizacji inwestycji, w ramach opłaty inwestycyjnej, stanowiącej dochody budżetu państwa;

zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne w szczególności: poparte wystąpieniem właścicieli gruntów o przeprowadzenie inwestycji w zakresie budowy urządzeń melioracji wodnych szczegółowych; dla których, po zrealizowaniu projektu właściciele gruntów dokonują zwrotu 20% kosztów wykonania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych określonych w końcowym raporcie z realizacji inwestycji, w ramach opłaty inwestycyjnej, stanowiącej dochody budżetu państwa;

zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. – o ochronie przyrody w szczególności w zakresie: nie powodowania pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin i zwierząt na obszarach Natura 2000, uzyskiwania decyzji wojewody dotyczącej warunków prowadzenia robót na terenach o walorach krajobrazowych i ekologicznych, terenach masowych lęgów ptactwa, występowania skupień gatunków chronionych oraz tarlisk, zimowisk i miejsc masowej migracji ryb i innych organizmów wodnych, w tym na obszarach Natura 2000, rezerwatów przyrody, itp.

Poziom wsparcia – Schemat I i Schemat II Poziom pomocy wynosi maksymalnie 100% kosztów kwalifikowanych inwestycji. Wymagany krajowy wkład środków publicznych, w wysokości co najmniej 25% kosztów kwalifikowanych projektu pochodzi z budżetu państwa.

Wydatki publiczne: 600 000 000,00 EUR Schemat I: 160 000 000,00 EUR Finansowanie: Koszt całkowity: 600 000 000,00 EUR Wydatki publiczne: 600 000 000,00 EUR Schemat I: 160 000 000,00 EUR Schemat II: 440 000 000,00 EUR

Działanie: Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej

Cele działania: poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich, obejmujących elementy infrastruktury technicznej, warunkujących rozwój społeczno-gospodarczy poprawy warunków życia oraz prowadzenia działalności gospodarczej

Zakres pomocy Pomocy udziela się na realizację projektów w zakresie: gospodarki wodno-ściekowej w szczególności: zaopatrzenia w wodę odprowadzania i oczyszczania ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej; tworzenie systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadków komunalnych; wytworzenia lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy.

Beneficjent Gmina lub jednostka organizacyjna, dla której organizatorem jest j.s.t. wykonująca zadania określone w zakresie pomocy

Kryteria dostępu Pomoc może być przyznana na: projekt realizowany w miejscowości należącej do: gminy wiejskiej lub gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, lub gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. projekt spełniający wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa

Forma i wysokość pomocy Pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowanych projektu. Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej gminie, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć: 4 mln zł – na projekty w zakresie gospodarki wodno-ściekowej 200 tys. zł – na projekty w zakresie tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych 3 mln zł – na projekty w zakresie wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych

Poziom pomocy Poziom pomocy z EFRROW wynosi maksymalnie 75% kosztów kwalifikowanych inwestycji. Wymagany krajowy wkład środków publicznych, w wysokości co najmniej 25% kosztów kwalifikowanych projektu pochodzi ze środków własnych.

Wydatki publiczne: 1 471 440 320,00 EUR (37 889 588) Finansowanie Koszt całkowity : 1 471 440 320,00 EUR Wydatki publiczne: 1 471 440 320,00 EUR (37 889 588)

Koszty kwalifikowane budowy, przebudowy, remontu obiektów budowlanych związanych z realizacją operacji rozbiórki i unieszkodliwienia materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki pod warunkiem, że rozbiórka jest niezbędna w celu realizacji operacji zakupu i montażu maszyn, urządzeń i instalacji, które są niezbędne do osiągnięcia celów operacji zakupu sprzętu komputerowego i oprogramowania służącego wspieraniu procesów technologicznych zakupu pojemników służących do segregacji odpadów komunalnych zakupu środków transportu na potrzeby systemu zbioru, segregacji lub wywozu odpadów komunalnych; z wyłączeniem zakupu samochodów osobowych budowy i wyposażenia punktów segregacji odpadów komunalnych (gniazd segregacji odpadów komunalnych, punktów selektywnej zbiórki odpadów) zakupu materiałów i usług niezbędnych do realizacji operacji

Koszty ogólne – do 10% pozostałych kosztów kwalifikowalnych operacji przygotowania dokumentacji technicznej operacji, w szczególności: kosztorysów projektów architektonicznych lub budowlanych ocen lub raportów oddziaływania na środowisko operatów wodno-prawnych dokumentacji geologicznej lub hydrologicznej wypisów lub wyrysów z katastratu nieruchomości usług geodezyjno - kartograficznych

Koszty ogólne c.d. przygotowania innych dokumentów niezbędnych do realizacji operacji opłat za patenty lub licencje Sprawowania nadzoru inwestorskiego lub autorskiego i związane z kierowaniem robotami budowlanymi.

Działanie: Odnowa i rozwój wsi

Cele działania: poprawa jakości życia na obszarach wiejskich promocja obszarów wiejskich zachowanie dziedzictwa kulturowego rozwój tożsamości społeczności wiejskiej wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich

Zakres pomocy Pomocy finansowej udziela się podmiotom z tytułu inwestycji w zakresie: budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów: pełniących funkcje publiczne, społeczno – kulturalne, rekreacyjne i sportowe; służących promocji obszarów wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury; kształtowania obszaru przestrzeni publicznej;

Zakres pomocy c.d. budowy, remontu lub przebudowy infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych i społeczno – kulturalnych; zakupu obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, w tym budynków będących zabytkami, z przeznaczeniem na cele publiczne; odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych, budynków będących zabytkami lub miejsc pamięci; kultywowania tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów.

Beneficjenci gmina instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego kościół lub inny związek wyznaniowy organizacja pozarządowa o statusie organizacji pożytku publicznego (w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie)

Kryteria dostępu Pomoc finansowa może być przyznana, jeżeli: projekt realizowany jest w miejscowości należącej do: gminy wiejskiej lub gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, lub gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; projekt wpisuje się w zakres Planu Odnowy Miejscowości, projekt nie ma charakteru komercyjnego,

Pomoc finansowa może być przyznana, jeżeli: w przypadku, gdy projekt realizowany będzie na nieruchomości nie należącej do beneficjenta, beneficjent posiada prawo do dysponowania tą nieruchomością na cele określone w projekcie przez okres 7 lat po realizacji projektu organizacja pozarządowa działa w obszarze zbieżnym z celami działania „Odnowa i rozwój wsi” w szczególności na rzecz aktywizacji ludności, rozwoju oraz zachowania dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego projekt składany przez instytucję kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego został zaakceptowany przez tę jednostkę.

Forma i wysokość pomocy Pomoc finansowa ma formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych projektu. Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej miejscowości wynosi 500 tys. złotych w okresie realizacji Programu. Wysokość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu nie może być nisza niż 25 tys. złotych. Poziom pomocy Poziom pomocy finansowej z EFRROW wynosi maksymalnie 75% kosztów kwalifikowalnych projektu. Wymagany krajowy wkład środków publicznych, w wysokości co najmniej 25% kosztów kwalifikowanych projektu, pochodzi ze środków własnych beneficjenta.

589 580 000,00 Eur – wydatki publiczne Finansowanie 589 580 000,00 Eur – koszt całkowity 589 580 000,00 Eur – wydatki publiczne (15 181 685)

Koszty kwalifikowalne Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się koszty: 1) budowy, przebudowy, remontu lub wyposażania budynków pełniących funkcje rekreacyjne, sportowe i społeczno - kulturalne, w tym świetlic i domów kultury, z wyłączeniem szkół, przedszkoli i żłobków; 2) budowy, przebudowy lub remontu lub wyposażania obiektów małej architektury; 3) budowy, przebudowy lub remontu obiektów sportowych, ścieżek rowerowych, szlaków pieszych, placów zabaw, miejsc rekreacji, przeznaczonych do użytku publicznego; 4) zakupu towarów służących przedsięwzięciom związanym z kultywowaniem tradycji społeczności lokalnych lub tradycyjnych zawodów;

5) związane z kształtowaniem oszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych, ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalno – przestrzenne, w szczególności poprzez odnawianie lub budowę placów parkingowych, chodników lub oświetlenia ulicznego; 6) urządzania i porządkowania terenów zielonych, parków lub innych miejsc wypoczynku; 7) budowy, przebudowy lub remontu infrastruktury turystycznej; 8) zagospodarowania zbiorników i cieków wodnych w celu wykorzystania ich do rekreacji lub poprawy estetyki miejscowości;

9) rewitalizacji budynków wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków, użytkowanych na cele publiczne oraz obiektów małej architektury, odnawiania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych i miejsc pamięci; 10) zakupu i odnawiania obiektów charakterystycznych dla danego regionu lub tradycji budownictwa wiejskiego i ich adaptacji na cele publiczne; 11) budowy, przebudowy, remontu lub wyposażania obiektów budowlanych przeznaczonych na cele promocji lokalnych produktów i usług, w tym pawilonów, punktów wystawowych, sal ekspozycyjnych lub witryn;

12) odnawiania elewacji zewnętrznych i dachów w budynkach architektury sakralnej wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków i cmentarzy wpisanych do rejestru zabytków; 13) wyburzenia i rozbiórki zdewastowanych obiektów budowlanych w celu uporządkowania terenu w miejscowości, jeżeli niemożliwe jest ich odnowienie i dalsze użytkowanie – w zakresie koniecznym do realizacji operacji wymienionych w pkt 1-12. 14) zakupu materiału siewnego lub nasadzeniowego roślin wieloletnich; 15) zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji.

Koszty ogólne – do 10% kosztów kwalifikowalnych operacji przygotowanie dokumentacji technicznej operacji, w szczególności: a) kosztorysów b) projektów architektonicznych lub budowlanych; c) ocen lub raportów oddziaływania na środowisko; d) dokumentacji geologicznej lub hydrologicznej; e) wypisów i wyrysów z katastru nieruchomości; f) usług geodezyjno – kartograficznych; g) usług rzeczoznawcy majątkowego; opłaty za patenty lub licencje; sprawowania nadzoru inwestorskiego lub autorskiego i zwiuązane z kierowaniem robotami budowlanymi; przygotowania innych dokumentów niezbędnych do realizacji operacji.

OŚ 4 LEADER W PROGRAMIE ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007 – 2013

Działania i Beneficjenci osi 4 - Leader Działanie 4.1 - Wdrażanie LSR: - beneficjenci działań osi 3 objętych osią 4, - beneficjenci tzw. „Małych projektów”: osoby fizyczne zameldowane na obszarze działania LGD osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, posiadające siedzibę na obszarze działania LGD lub działające na tym obszarze osoby prawne: organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz pozostałe osoby prawne posiadające siedzibę lub działające na obszarze LGD Działania 4.2 - Wdrażanie projektów współpracy: - LGD Działania 4.3 - Funkcjonowanie LGD:

LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA Procedura wyboru LGD MRiRW ARiMR informacja o wyborze LGD SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA lista LGD rozpatrywanie wniosku uzupełnienia wybór LGD lista rankingowa LGD wybranych do realizacji LSR formularz umowy potwierdzenie złożenia wniosku wezwanie do usunięcia braków we wniosku informacja o wyniku oceny i wyboru wskazanie terminu zawarcia umowy podpisanie umowy z LGD wniosek o wybór LGD + dokumenty Informacja o zmianach zastrzeżenia LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA konferencja ogłoszenie konkursu (max dwukrotnie) formularz SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA

Działania Osi 3 objęte Osią 4 Działania Osi 3 objęte Osią 4. LEADER wdrażane są na zasadach określonych dla osi 3 z pewnymi różnicami (1): miejsce składania wniosków – LGD, którego obszar działania obejmuje miejsce zamieszkania/zameldowania lub działalności wnioskodawcy, nabór wniosków - zamknięty, ocena zgodności operacji z LSR, konkurs - wybór najlepszych operacji do finansowania (z puli wniosków zgodnych z LSR),

( 2): beneficjentami działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” mogą być również osoby zamieszkałe w miasteczkach gmin miejsko- wiejskich liczących od 5 do 20 tys. mieszkańców, pomoc na działanie „Odnowa i rozwój wsi” przyznawana jest wg kolejności na liście rankingowej przesłanej do SW przez LGD (SW nie tworzy listy rankingowej na bazie oceny wysokości dochodu podatkowego gminy oraz wysokości bezrobocia), uprawnieni do otrzymania pomocy są tylko mieszkańcy obszarów objętych lokalną strategią rozwoju, pomoc dla beneficjentów wypłacana jest z odrębnej puli finansowej Osi 4, koszty operacji realizowanych na obszarze działania LGD granicznych, refundowane są z obszarowo odpowiednich budżetów samorządów województw.

Beneficjenci „małych projektów” Osoby fizyczne, które: są obywatelami państwa członkowskiego UE, są pełnoletnie, zameldowane na obszarze objętym LSR lub prowadzące działalność gospodarczą na tym obszarze; Osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej: działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, które posiadają siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzą działalność na tym obszarze; utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje albo stowarzyszenia, posiadające siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzące działalność na tym obszarze.

Wysokość pomocy „małych projektów” 70 % kosztów kwalifikowalnych - dla wszystkich beneficjentów; (do kosztów kwalifikowalnych operacji zalicza się również rynkową wartość pracy oraz usług świadczonych nieodpłatnie, lecz nie więcej niż 10 % wszystkich kosztów kwalifikowalnych)

Składanie wniosku o przyznanie pomocy wnioski o przyznanie pomocy, w ramach działania „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja”, składane są za potwierdzeniem w urzędzie marszałkowskim, nie później niż do 30 września roku poprzedzającego rok, którego ten wniosek dotyczy, pierwszy wniosek składany jest wraz z wnioskiem o wybór LGD do realizacji LSR, po pozytywnej weryfikacji wniosku samorząd województwa podpisuje z LGD umowę o przyznaniu pomocy.

Dziękuję za uwagę