ROLA SIŁ ZBROJNYCH W SYSTEMIE OBRONNYM PAŃSTWA WARSZAWA – Listopad 2009 r. Temat 3: ROLA SIŁ ZBROJNYCH W SYSTEMIE OBRONNYM PAŃSTWA WYKŁAD dr Hieronim SZAFRAN tel.: 504 600 452 h.szafran@wp.pl

Zagadnienia : 1. Misje i zadania Sił Zbrojnych RP 2. Poziom zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP 3. Struktura organizacyjna Sił Zbrojnych RP 4. Miejsce i rola organów dowodzenia Sił Zbrojnych RP w podsystemie kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa

Literatura: Balcerowicz B., Siły zbrojne w państwie i stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2006. Huzarski M., Zmienne podstawy bezpieczeństwa i obronności państwa, AON, Warszawa 2009. Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa III RP. Podręcznik dla studentek i studentów, red. R. Jakubczak, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007. Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej (projekt), MON Departament Strategii i Planowania Obronnego, Warszawa 2009.

ROLA SIŁ ZBROJNYCH RP - są podstawowym elementem systemu obronnego państwa, przeznaczonym do skutecznej realizacji polityki bezpieczeństwa i obronnej. Miejsce i rola SZ RP w budowaniu architektury bezpieczeństwa państwa wynikają z potrzeb bezpieczeństwa i obrony narodowej, zobowiązań sojuszniczych oraz uczestnictwa w działaniach na rzecz międzynarodowego pokoju i stabilności. Zwiększające się spektrum zadań sił zbrojnych wymusza zmiany w procesie planowania strategicznego oraz częstą aktualizację podstawowych założeń planistycznych, w tym szczególnie misji i zadań sił zbrojnych.

1. Misje i zadania Sił Zbrojnych RP

TRZY RODZAJE MISJI: zagwarantowanie obrony państwa i przeciwstawienie się agresji; udział w procesie stabilizacji międzynarodowej oraz w operacjach reagowania kryzysowego i humanitarnych; wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomoc społeczeństwu.

MISJA ZAPEWNIENIA ZDOLNOŚCI PAŃSTWA DO OBRONY I PRZECIWSTAWIENIA SIĘ AGRESJI W RAMACH ZOBOWIĄZAŃ SOJUSZNICZYCH gotowość do realizacji zadań związanych z obroną i ochroną nienaruszalności granic RP; udział w działaniach antyterrorystycznych w kraju i poza nim; udział w rozwiązywaniu lokalnego lub regionalnego konfliktu zbrojnego na obszarze odpowiedzialności NATO lub poza nim; udział w operacji obronnej poza obszarem kraju odpowiednio do zobowiązań sojuszniczych w ramach artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego; prowadzenie strategicznej operacji obronnej na terytorium RP.

MISJA WSPIERANIA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO I POMOCY SPOŁECZEŃSTWU zdolność do realizacji zadań polegających na: monitorowaniu i ochronie przestrzeni powietrznej oraz wsparciu ochrony granicy lądowej i wód terytorialnych; prowadzeniu działalności rozpoznawczej i wywiadowczej; monitorowaniu skażeń promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych na terytorium kraju; oczyszczaniu terenu z materiałów wybuchowych i przedmiotów niebezpiecznych pochodzenia wojskowego; prowadzeniu działań poszukiwawczo-ratowniczych; pomocy władzom państwowym, administracji publicznej oraz społeczeństwu w reagowaniu na zagrożenia.

2. Poziom zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP

UTRZYMANIE NIEZBĘDNEGO POZIOMU ZDOLNOŚCI OPERACYJNYCH powinny zapewnić: - w czasie pokoju – integralność terytorialną oraz nienaruszalność granic, stanowiące bezwzględny priorytet oraz sprawne przejście do realizacji zadań w wypadku konfliktu, a także możliwość zaangażowania w operacje międzynarodowe zgodnie z podjętymi zobowiązaniami; - w razie konfliktu o małej skali – obronę państwa utrzymywanym w czasie pokoju potencjałem obronnym, na jednym kierunku operacyjnym. - w razie konfliktu o dużej skali – rozwinięcie strategiczne całości sił i utrzymanie strategicznie ważnych obszarów państwa, przyjęcie na terytorium państwa Sojuszniczych Sił Wzmocnienia i udział w strategicznej sojuszniczej operacji obronnej w celu stworzenia warunków do politycznego rozwiązania konfliktu zgodnie z polską racją stanu.

UTRZYMANIE NIEZBĘDNEGO POZIOMU ZDOLNOŚCI OPERACYJNYCH zdolność do działania w środowisku sieciocentrycznym skuteczność zaangażowania, w tym poziom i jakość wyposażenia technicznego oraz wyszkolenie dowództw i sztabów możliwości zintegrowanej logistyki zdolności ekspedycyjne (do przemieszczania i przerzutu wojsk, do przetrwania i ochrony wojsk) rozszerzona współpraca cywilno-wojskowa profesjonalizacja

3. Struktura organizacyjna Sił Zbrojnych RP

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI ORGANIZACJA SIŁ ZBROJNYCH RP wynika z charakteru i specyfiki przypisanych im misji konieczności zapewnienia odpowiednich zdolności operacyjnych Umożliwia ona realizację zadań w czasie pokoju, kryzysu i wojny.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI wojska operacyjne, obejmujące siły i środki rodzajów sił zbrojnych, przygotowane do prowadzenia działań połączonych w kraju i poza jego terytorium, w strukturach Sojuszu i w ramach innych organizacji bezpieczeństwa międzynarodowego oraz doraźnie tworzonych koalicji. W zależności od charakteru wykonywanych zadań w strukturach wojsk operacyjnych wyróżnia się: jednostki bojowe: ogólnowojskowe, aeromobilne, specjalne, lotnictwa taktycznego, rakietowe obrony powietrznej (OP) oraz okręty uderzeniowe; jednostki wsparcia bojowego: rozpoznania, wywiadu, walki elektronicznej, działań psychologicznych, rakietowe i artylerii, obrony przeciwlotniczej, chemiczne, inżynieryjne, radiotechniczne OP, okręty obrony przeciwminowej, zwalczania okrętów podwodnych i zabezpieczenia hydrograficznego; jednostki zabezpieczenia bojowego: dowodzenia, łączności i informatyki, logistyczne, medyczne, współpracy cywilno-wojskowej oraz inne. Siły Zbrojne RP dzielą się na:

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP dzielą się na: wojska wsparcia, przeznaczone do wspierania wojsk operacyjnych i wykonywania zadań obronnych głównie na terytorium kraju we współdziałaniu z pozamilitarnymi elementami systemu obronnego państwa. W ich skład wchodzą jednostki administracji wojskowej oraz logistyki stacjonarnej i inne zabezpieczające w systemie stacjonarnym. W szczególnych sytuacjach jest możliwe czasowe podporządkowanie części tych sił – w strefie bezpośrednich działań na terenie kraju – dowództwom sojuszniczym i koalicyjnym. Narodowe Siły Rezerwowe, przygotowane do realizacji zadań w okresie stanów nadzwyczajnych i stwarzające możliwości wzmocnienia potencjału obronnego państwa. Ich trzon, na podstawie kontraktu, stanowią dobrze przygotowani i wyszkoleni żołnierze rezerwy posiadający nadane przydziały kryzysowe.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI utrzymywane są na różnych poziomach gotowości bojowej: siły o zróżnicowanej gotowości (wysokiej gotowości i niższej gotowości) siły o wydłużonym terminie gotowości. Ponadto, ze względu na kryterium mobilności jednostki dzielą się na: siły zdolne do przerzutu (ekspedycyjne); siły na miejscu, przeznaczone głównie do kolektywnej obrony państwa i prowadzenia działań w pobliżu jego terytorium. Część sił na miejscu stanowią siły wysokiej gotowości, zapewniające początkową reakcję na bezpośrednie zagrożenia dla Polski i Sojuszu. Siły Zbrojne RP dzielą się na:

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP W skład Sił Zbrojnych RP wchodzą następujące ich rodzaje: - Wojska Lądowe, - Siły Powietrzne, - Marynarka Wojenna, - Wojska Specjalne.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP Wojska Lądowe przeznaczone są do zapewnienia obrony przed atakiem lądowo-powietrznym w dowolnym rejonie kraju, na każdym kierunku, w obliczu każdej formy zagrożenia militarnego. Ich struktura oparta jest na związkach taktycznych, oddziałach i pododdziałach. Wojska Lądowe przystosowane są do wykonywania zadań operacyjnych i taktycznych w każdych warunkach meteorologicznych i bojowych. Cechuje je duża siła ognia, manewrowość i odporność na uderzenia przeciwnika, szerokie wykorzystanie nowoczesnych technik prowadzenia walki oraz wielopłaszczyznowe współdziałanie z pozostałymi rodzajami sił zbrojnych. Ponadto, Wojska Lądowe są przygotowane do realizacji zadań wynikających z międzynarodowych zobowiązań Polski, związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa, pełnieniem misji pokojowych i humanitarnych, a także w akcjach związanych z likwidacją klęsk żywiołowych. Trzon Wojsk Lądowych stanowią dywizje zmechanizowane i kawalerii pancernej, brygady powietrzno-desantowa i kawalerii powietrznej oraz inne jednostki rodzajów wojsk, dowodzenia, zabezpieczenia oraz szkolnictwa wojskowego. Wojska Lądowe składają się z następujących rodzajów wojsk: wojsk pancernych i zmechanizowanych; wojsk aeromobilnych; wojsk rakietowych i artylerii; wojsk obrony przeciwlotniczej; wojsk inżynieryjnych; wojsk chemicznych; wojsk łączności i informatyki. Ponadto w skład WL wchodzą: oddziały i pododdziały rozpoznania i walki elektronicznej; oddziały i pododdziały logistyczne oraz pododdziały działań psychologicznych.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP Siły Powietrzne są rodzajem sił zbrojnych przeznaczonym głównie do obrony przestrzeni powietrznej kraju oraz wsparcia działań Wojsk Lądowych. Funkcjonują w ramach narodowego systemu obrony powietrznej, który jest zintegrowany z systemem sojuszniczym oraz z właściwym europejskim systemem cywilno-wojskowym. Wydzielone jednostki Sił Powietrznych są przygotowane do udziału w operacjach sojuszniczych poza granicami RP. Trzon Sił Powietrznych stanowią skrzydła lotnictwa taktycznego i lotnictwa transportowego oraz brygady rakietowa OP i radiotechniczna. Siły Powietrzne składają się z następujących rodzajów wojsk: wojsk lotniczych; wojsk przeciwlotniczych obrony powietrznej; wojsk radiotechnicznych. Ponadto w skład Sił Powietrznych wchodzą: jednostki wsparcia i zabezpieczenia bojowego oraz szkolnictwa wojskowego.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP Marynarka Wojenna przeznaczona jest do obrony granicy morskiej państwa i strefy odpowiedzialności sojuszniczej, ochrony żeglugi i interesów gospodarczych Polski na akwenach morskich oraz wybrzeża we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych. Trzon Marynarki Wojennej stanowią flotylle okrętów oraz brygada lotnictwa. Ponadto, w skład Marynarki Wojennej wchodzą jednostki wsparcia, zabezpieczenia działań, jednostki pomocnicze i brzegowe oraz szkolnictwa wojskowego. Zgodnie ze zobowiązaniami sojuszniczymi Marynarka Wojenna wydziela część swoich sił do realizacji zadań sojuszniczych, zarówno w strefie Morza Bałtyckiego, jak i poza nią.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP Wojska Specjalne wykonują zadania o znaczeniu strategicznym i operacyjnym w okresie pokoju, kryzysu i wojny. Stanowią samodzielne oddziały i pododdziały, złożone z wyselekcjonowanych, specjalnie wyszkolonych i wyposażonych żołnierzy, przygotowanych do działań w niewielkich grupach o różnym składzie, w środowisku podwyższonego ryzyka. Rozwój jednostek specjalnych jest naturalnym rozwinięciem nowoczesnej doktryny militarnej, która zakłada tworzenie wysoce wyspecjalizowanych sił, w pełni uzawodowionych, zdolnych do realizacji różnorodnych i specyficznych celów będących poza zasięgiem możliwości konwencjonalnych jednostek wojskowych.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP W skład Sił Zbrojnych RP wchodzi również Żandarmeria Wojskowa, jako ich wyodrębniona i wyspecjalizowana służba. W jej składzie znajdują się: oddziały, w tym specjalny i manewrowe, wydziały oraz placówki ŻW. Wsparcie działań Sił Zbrojnych RP zapewniają podległe Ministrowi Obrony Narodowej wyspecjalizowane służby Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego. Ponadto, w Siłach Zbrojnych występują jednostki o charakterze pomocniczym i zabezpieczającym funkcjonowanie sił zbrojnych, pozostające poza składem organizacyjnym zasadniczych ich rodzajów.

STRATEGICZNE CELE RP W DZIEDZINIE OBRONNOŚCI Siły Zbrojne RP Struktura organizacyjna zapewnia wymagany stopień autonomii, skuteczność rażenia oraz odpowiednie standardy zaopatrzenia i wsparcia. Autonomiczność bojowa jest utrzymywana od odpowiedniego szczebla organizacyjnego, pozwalając tworzyć moduły bojowe – grupy zadaniowe: w Wojskach Lądowych – moduły batalionowe; w Siłach Powietrznych – eskadry lotnictwa, dywizjony rakietowe i kompanie radiotechniczne; w Marynarce Wojennej – grupy zadaniowe okrętów; w Wojskach Specjalnych – zadaniowe zespoły bojowe i zadaniowe grupy specjalne.