jako instrument partycypacji społecznej Aneta Rozwadowska Jachacz Inicjatywa lokalna jako instrument partycypacji społecznej Opracowała: Aneta Rozwadowska Jachacz 1 1

2 2

Inicjatywa lokalna stanowi formę współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej. 3 3

Mechanizm zakłada symetrię – przedsięwzięcie jest realizowane dzięki wspólnemu zaangażowaniu władz i mieszkańców. 4 4

Inicjatywa lokalna łączy się bezpośrednio z dwoma wymiarami obywatelskiego zaangażowania w rozwój swojej społeczności. Pierwszy wymiar to partycypacja, współudział zwykłych mieszkańców w rządzeniu lokalną wspólnotą. Drugi wymiar to aktywność społeczności lokalnych w realizacji zadań publicznych, które odpowiadają na zbiorowe potrzeby mieszkańców. 5 5

Podstawa prawna Wymóg wprowadzenia inicjatywy lokalnej wynika z nowelizacji ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. (tekst jednolity Dz. U. Nr 96,poz. 873 z późn. zm.) Tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków powinna określić Rada Miasta w drodze uchwały (na podst. art. 19c ustawy). Oceny wniosków na podstawie przyjętej uchwały dokonuje Zarząd jst (na podst. art. 19c ustawy). Jeżeli uzna inicjatywę za ważną i wymagającą wsparcia, zawiera umowę na czas określony na jej realizację. 6 6

Skąd się wzięła inicjatywa ? Źródłem inspiracji dla Ustawodawcy był czyn społeczny jako oddolna inicjatywa społeczna. Ustawodawca sformalizował działania społeczne poprzez zdefiniowanie i określenie zakresu przedmiotowego inicjatywy. Dlaczego akurat w Ustawie o pożytku...? Bo jest to forma zlecania zadań. 7 7

Wsparcie może mieć charakter a. rzeczowy – poprzez użyczenie sprzętu i narzędzi niezbędnych do realizacji inicjatywy lokalnej, w zakresie możliwości miasta; b. organizacyjny – poprzez wsparcie merytoryczne przy opracowywaniu dokumentacji oraz wsparcie informacyjne, w zakresie możliwości miasta; c. finansowy – poprzez bezpośrednie wydatkowanie wkładu finansowego na realizowane zadanie. 8 8

Zobowiązanie wnioskodawcy Istotą inicjatywy jest to, że mieszkańcy oprócz pomysłu na konkretne przedsięwzięcie, deklarują współudział w jego realizacji, który może polegać na: - świadczeniu pracy społecznej, - na świadczeniach pieniężnych, - na świadczeniach rzeczowych. 9 9

Ważne... Wysokość udziału finansowego wnioskodawcy stanowić będzie zwiększenie majątku jednostki samorządu terytorialnego. Powstałe w trakcie realizacji zadania w ramach inicjatywy lokalnej środki trwałe będą stanowić własność miasta. 1010 10

Pierwszy krok... Ze strony samorządu (Rady Miasta) będzie to podjęcie decyzji o zabezpieczeniu środków na realizację inicjatywy lokalnej - w poszczególnych działach budżetu: transport i łączność (drogi), oświata i wychowanie, kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, bez przypisywania ich do konkretnych zadań na kolejny rok. Można też zaplanować w budżecie rezerwę celową na realizację inicjatyw lokalnych, którą uruchamiał będzie organ wykonawczy w przypadku decyzji o realizacji inicjatywy. To 2 rozwiązanie wydaje się najbardziej elastyczne i najlepiej dostosowane do specyfiki tej formy realizacji zadań publicznych. 11 11

Początek procedury - wniosek Jeśli mieszkańcy mają pomysły na konkretne działanie, ważne dla społeczności lokalnej, to mogą zaprosić samorząd / miasto do współpracy przy jego realizacji. W tym celu składają wniosek. Wniosek mogą złożyć mieszkańcy – bezpośrednio lub za pośrednictwem organizacji pozarządowych. Wniosek składany w ramach inicjatywy lokalnej jest wnioskiem w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego. 1212 12

Wniosek powinien zawierać… adresata wniosku – właściwej jednostki samorządu (jeżeli uchwała o inicjatywie nie wskazuje innego trybu, składamy wniosek do organu wykonawczego, czyli wójta, burmistrza, prezydenta lub zarządu powiatu albo zarządu województwa); wskazanie zadania publicznego, którego dotyczy wniosek, zgodnego z art. 19b ust. 1w celu ułatwienia oceny wniosku należy zacytować wprost, którego zadania dotyczy inicjatywa – pozwoli to urzędowi przekazać rozpatrzenie wniosku do właściwej jednostki organizacyjnej i przyspieszy postępowanie; wskazanie dlaczego, po co i jak chcemy realizować zadanie publiczne; wskazanie wkładu własnego i szacowanego wkładu samorządu; podpisy mieszkańców. 1313 13

Wniosek c.d. Dla ułatwienia warto przygotowa wzór wniosku, który może stanowić załącznik do uchwały. Wzór ten ma pomóc mieszkańcom opisać swój pomysł tak, aby zawrzeć we wniosku wszystkie istotne informacje. Dla urzędników wzór wniosku może być dużym ułatwieniem przy dokonywaniu oceny. 1414 14

Przykładowe terminy... Składanie wniosków od 1 stycznia do 30 września danego roku kalendarzowego. Wnioski składane po 30 września będą rozpatrywane w pierwszej kolejności w następnym roku. 1515 15

Obszary inicjatywy lokalnej Określne są w rozdziale 2a - art. 19b ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 ze zm.) 1616 16

Obszary inicjatywy lokalnej Wnioski w ramach inicjatywy lokalnej mogą być składane w zakresie: 1) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, obejmującej w szczególności budowę, rozbudowę lub remont dróg, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność powiatu nowosądeckiego, 2) działalności charytatywnej, 3) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, 4) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, 1717 17

Obszary inicjatywy lokalnej c.d. 5) promocji i organizacji wolontariatu, 6) edukacji, oświaty i wychowania, nauki, 7) działalności w sferze wspierania i upowszechniania kultury fizycznej, 8) turystyki i krajoznawstwa, 9) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego, 10) porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zakres ten nie może zostać rozszerzony ani ograniczony w uchwale Rady Miasta. 1818 18

Realizacja wniosku Oceny wniosku dokonuje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, biorąc pod uwagę szczegółowe kryteria oceny (uchwalone wcześniej przez organ stanowiący) oraz celowość inicjatywy z punktu widzenia potrzeb społeczności lokalnej. Zarząd podejmuje uchwałę o realizacji zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej oraz po zawarciu umowy z wnioskodawcą lub jej odmowie. Warto powołać Zespół ds. Oceny Wniosków Inicjatywy Lokalnej. 19 19

Przykładowe kryteria oceny a. spodziewane korzyści realizacji inicjatywy lokalnej, w tym liczbę osób, którym inicjatywa będzie służyć (0-20 pkt); b. wysokość udziału finansowego wnioskodawcy (0-10 pkt), c. wkład rzeczowy wnioskodawcy (0-10 pkt), d. wkład pracy społecznej wnioskodawcy (0-30 pkt); e. zaawansowanie przygotowań do realizacji przedsięwzięcia będącego przedmiotem wniosku (0-10 pkt); f. wysokość środków z budżetu Miasta potrzebnych do realizacji zadania (0-10 pkt - tj. im wyższa wysokość środków z budżetu Miasta, tym mniej punktów); g. przewidywane koszty eksploatacji inicjatywy lokalnej, ponoszone przez Miasto po jej zrealizowaniu (0-10 pkt). 20 20

Ocena wniosku Szczegółowe kryteria oceny powinny uwzględniać przede wszystkim społeczną potrzebę realizacji zadania oraz wkład pracy społecznej w realizację inicjatywy lokalnej. Wzory wniosków: http://prawomiejscowe.pl/FILE_REPOSITORY/19007/LegalActs/157383/Zalacznik1.pdf http://www.prawomiejscowe.pl/institution/18051/legalact/74/18051/pdfpreview 2121 21

Umowa 2222 Umowa powinna zawierać w szczególności: a. szczegółowy opis realizowanego zadania; b. termin i miejsce jego realizacji; c. dokładne określenie udziału i zobowiązań stron realizujących zadanie; d. tryb kontroli wykonywania zadania; e. termin i sposób rozliczenia realizacji zadania. 2222 22

Umowa Jak wspomniano, przy realizacji inicjatywy lokalnej samorząd nie przekazuje wnioskującym mieszkańcom lub organizacjom żadnych środków finansowych. Wspiera jedynie rzeczowo i organizacyjnie. Jeśli rolą samorządu w ramach realizacji inicjatywy lokalnej będzie zabezpieczenie wkładu finansowego, to nie trafi on do wnioskodawców, tylko jest wydatkowany bezpośrednio przez organ wykonawczy zgodnie z prawem zamówień publicznych. 2323 23

Korzyści... - zrealizowanie ważnej społecznie inwestycji – wymiar społeczny, - obniżenie kosztów poprzez wnoszony wkład mieszkańców – wymiar ekonomiczny, - odpowiedzialność mieszkańców za efekt wspólnych działań, - aktywizacja mieszkańców – bezcenna. 24 24

Cel … przykład… 25 W inicjatywie lokalnej celem jest: zwiększenie udziału mieszkańców poprzez ich zaangażowanie w podejmowanie decyzji oraz obecność w konkretnej realizacji, w każdej możliwej sferze zadań publicznych i wydatkowanych na nie środków budżetowych. Inicjatywa lokalna jest też koniecznym rozwinięciem stosowania innych narzędzi korzystnie wpływających na rozwój lokalny. Przykład: Należy tu wymienić chociażby fundusz wkładu własnego, który z powodzeniem funkcjonuje w wielu miejscach w Polsce. 25 25

.Otwarty konkurs ofert z zakresu dofinansowania wkładu własnego do projektów finansowanych z funduszy zewnętrznych W zakresie dofinansowania wkładu własnego do projektów finansowanych z funduszy zewnętrznych, wspierane są zadania publiczne w dziedzinie: kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, kultury fizycznej, turystyki, ochrony i promocji zdrowia, edukacji ekologicznej. 26 26

.wkład własny – c.d. Dotowane z budżetu jednostki mogą być tylko zadania realizowane na terenie miasta lub na rzecz jego mieszkańców, Wspierane są tylko projekty, na które oferenci pozyskali lub pozyskają środki finansowe ze źródeł zewnętrznych, Środki przyznane na wsparcie realizacji zadania zostaną uruchomione po podpisaniu przez Oferenta umowy z grantodawcą zewnętrznym i dostarczeniu kopii umowy do urzędu miasta, Dotacja może być udzielona w wysokości do 100% wkładu własnego, wymaganego zgodnie z zasadami innych konkursów/ programów przy pozyskiwaniu środków finansowych na realizację zadań ze źródeł zewnętrznych. 27 27

Aneta Rozwadowska Jachacz Dziękuję za uwagę! Aneta Rozwadowska Jachacz Doradca w projekcie:„ „Wzmocnienie mechanizmów współpracy finansowej administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi jako realizatorami zadań publicznych”, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej. 28 28