POLSKO-UKRAIŃSKA IZBA GOSPODARCZA Konferencja Konferencja Polsko - Ukraińskie Forum „Polska i Ukraina – zawsze razem” „Bezpieczeństwo międzynarodowego łańcucha dostaw w procedurach celnych na granicy polsko-ukraińskiej” Przemyśl, 10 października 2014r. Prof. dr. hab. Wiesław Czyżowicz Kierownik Katedry Celnictwa w Uczelni Techniczno-Handlowej w Warszawie Przewodniczący Rady Konsultacyjnej Służby Celnej tel

2 Plan 1.Tradycyjny, współczesny i aktualny paradygmat polityki celnej UE 2.Zagrożenia w międzynarodowym łańcuchu dostaw: Ekonomiczne (handlowo-finansowe, czas!!!) Bezpieczeństwa narodowego (militarne, zagrożenia dla życia i zdrowia) 3. Wpływ rozwiązań UE na polsko-ukraiński handel przygraniczny

3 Tradycyjny paradygmat polityki celnej Pobór ceł i innych danim publicznych (myt i innych opłat np. drogowych, mostowych, tunelowych oraz podatków np. akcyzy, VAT) w międzynarodowym obrocie towarowym

4 Zmiana paradygmatu polityki celnej w końcu XX wieku Ułatwienia w odprawach celnych (np. tzw. odprawy w miejscu) i uproszczenia dokumentacji zgłoszeń celnych (od ustnych i behavioralnych, po różne dokumenty, w tym TIR, ATA, inne, łącznie z elektronicznymi, np. NCTS czy ECS) w międzynarodowym łańcuchu dostaw

5 Nowy ( w początkach XXI w., po 11 września 2001) paradygmat polityki celnej Bezpieczeństwo międzynarodowego łańcucha dostaw !!!

6 Aktualny paradygmat polityki celnej Balans między bezpieczeństwem międzynarodowego łańcucha dostaw a uproszczeniami i ułatwieniami w odprawach celnych

7 Zagrożenia w międzynarodowym łańcuchu dostaw Handlowe bezpieczeństwa ekonomicznego Bezpieczeństwa narodowego zdrowia i życia społecznego

8 Zagrożenia w międzynarodowym łańcuchu dostaw Handlowe oszustwa towarowe, błędy dokumentacyjne, różne wymogi narodowe (techniczne, sanitarne, etc.) nieuczciwa konkurencja korupcja przemyt

9 Zagrożenia w międzynarodowym łańcuchu dostaw Bezpieczeństwa narodowego Nielegalny obrót bronią i amunicją Nielegalny obrót materiałami rozszczepialnymi i bronią ABC Nielegalny obrót innymi towarami związanymi z praniem brudnych pieniędzy (narkotyki, CITES), Problemy związane z zagrożeniem życia i zdrowia - „ptasia grypa”, choroba „wściekłych krów”, afrykański pomór świń, (inne) Przemyt ludzi i nielegalna emigracja

10 Odpowiedź UE i włączenie Polski do systemu bezpieczeństwa międzynarodowego łańcucha dostaw Uczestnictwo Polski w unii celnej UE – wyłączna kompetencja UE - było związane z utratą suwerenności w polityce handlowej i celnej, co oznaczało przyjęcie polityki celnej UE, w tym i prawa celnego oraz innych regulacji odnoszących się do międzynarodowego obrotu towarowego, a więc i przyjęcie podstawowego paradygmatu tej polityki – bezpieczeństwa międzynarodowego łańcucha dostaw; W tej sferze oznaczało to utratę wcześniejszych autonomicznych układów handlowych, w tym i z Ukrainą; Zmienione wymagania dotyczące transgranicznej współpracy nie tylko związane zostały z całokształtem unijnego prawa celnego (standardów proceduralnych, technicznych, fito i weterynaryjnych, ale i ruchu osobowego, w tym przekraczania zewnętrznych granic celnych przez przedsiębiorców) W istocie oznaczało to, w porównaniu ze stanem sprzed akcesji, dodatkowe utrudnienia dla biznesu (wprowadzenie wiz, dodatkowych wymogów technicznych dla służb granicznych i celnych, etc.)

11 Regulacje UE Analiza ryzyka jako jedna z podstawowych metod kontroli - obligatoryjna dla służb celnych od końca 2006r. Wprowadzenie wprost do WKC kontroli ex ante – kontroli przedwysyłkowej i przedimportowej polegającej na obligatoryjnym składaniu deklaracji celnych przed wysyłką bądź przywozem towarów (obowiązkowo od 01 lipca 2009r.) Wykorzystanie NCTS dla potrzeb przewozów pod karnetem TIR Wprowadzenie ECS –Export Control System – Automatycznego Systemu Kontroli Eksportu ICS- Import Control System – Automatyczny System Kontroli Importu EORI - Economic Operators' Registration and Identification System– Europejski System Rejestracji i Identyfikacji Przedsiębiorców (od połowy 2009) AEO – Authorized Economic Operator -system certyfikowania tzw. Upoważnionych Przedsiębiorców Inne realizowane przy pomocy ICT (strategia i-granica, e-booking truck, bus, etc.)

12 Regulacje UE Najszerzej sprawy bezpieczeństwa międzynarodowego obrotu towarowego – praw i obowiązków zarówno dla służb celnych jak i dla biznesu znalazły odzwierciedlenie w Rozporządzeniu o AEO czyli o Upoważnionym operatorze gospodarczym („upoważnionym przedsiębiorcy”). Podstawa prawna: (WE) nr 648/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 kwietnia 2005r. zmieniającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. UE L117 z , s. 13), z tym, że jej zastosowanie będzie możliwe od 1 stycznia 2008r. po wejściu w życie przepisów wykonawczych przyjętych w dniu 18 grudnia 2006r. rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1875/2006 zmieniającym rozporządzenie (EWG) nr 2454/93 ustanawiające przepisy w celu wykonania Wspólnotowego Kodeksu Celnego (Dz. Urz. WE L 360 z str. 64) (Rozporządzenie Wykonawcze). Aktualnie: Unijny Kodeks Celny, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013r. ustanawiające unijny kodeks celny (wersja przekształcona, Sekcja 4 „upoważniony prrzedsiębiorca” art.38-41

13 Podpisanie politycznej umowy stowarzyszeniowej EU-Ukraina – 21 marca Polityczna część kompleksowego porozumienia obejmuje cztery rozdziały: I. Zasady ogólne; II. Dialog polityczny i reformy, stowarzyszenie polityczne, współpraca i zbieżność w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; VI. Współpraca finansowa z klauzulami antykorupcyjnymi; VII. Postanowienia instytucjonalne, ogólne i końcowe.

14 Podpisanie politycznej umowy stowarzyszeniowej EU-Ukraina – 21 marca 2014 Polityczna część kompleksowego porozumienia obejmuje cztery rozdziały: I. Zasady ogólne; II. Dialog polityczny i reformy, stowarzyszenie polityczne, współpraca i zbieżność w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; VI. Współpraca finansowa z klauzulami antykorupcyjnymi; VII. Postanowienia instytucjonalne, ogólne i końcowe.

15 Podpisanie politycznej umowy stowarzyszeniowej EU-Ukraina – 21 marca 2014 Przywódcy UE podpisali akt końcowy, zawierający zastrzeżenie, że na razie obowiązywać mają tylko określone części porozumienia. Najobszerniejsze rozdziały i aneksy, odnoszące się do współpracy handlowej i gospodarczej oraz współpracy w sferze wymiaru sprawiedliwości między UE a Ukrainą. Źródło: czesc-umowy-stowarzyszeniowej-podpisana,409914,s.htmlhttp:// czesc-umowy-stowarzyszeniowej-podpisana,409914,s.html

16 Podpisanie części handlowej umowy stowarzyszeniowej EU-Ukraina 27 czerwca 2014 Część gospodarcza umowy stowarzyszeniowej UE-Ukraina została podpisana na szczycie Unii Europejskiej w Brukseli. Umowa dotyczy m.in. utworzenia strefy wolnego handlu, współpracy w dziedzinie gospodarki oraz wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Podpisy pod dokumentem złożyli najpierw prezydent Ukrainy Petro Poroszenko, szefowie Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso i Rady Europejskiej Herman Van Rompuy, a następnie przywódcy 28 państw UE. Źródło:

17 Podpisanie części handlowej umowy stowarzyszeniowej EU-Ukraina 27 czerwca 2014 Umowa o wolnym handlu z Ukrainą jest jedną z najbardziej ambitnych. Oferuje Ukrainie otwarcie unijnego rynku poprzez stopniowe znoszenie ceł i kwot oraz poprzez harmonizację z UE prawa i norm w różnych sektorach. Dzięki obniżonym cłom ukraińscy eksporterzy zaoszczędzą rocznie ok. 487 mln euro. Umowa uważana jest za swego rodzaju program reform, jakie powinny zostać przeprowadzone, aby zbliżyć swoje standardy do tych obowiązujących w Unii. Najważniejsze części umów stowarzyszeniowych to zapisy porozumienia o utworzeniu strefy wolnego handlu. Nie zawiera jednak obietnicy przyjęcia Ukrainy do Wspólnoty w przyszłości. !!! Żródło:

18 Zawieszenie wejścia w życie części handlowej umowy stowarzyszeniowej EU-Ukraina z czerwca września 2014r. wdrażanie umowy o wolnym handlu UE- Ukraina zostało odłożone do 31 grudnia 2015 r. Zostało to uzgodnione w Brukseli przez przedstawiciele UE, Rosji i Ukrainy. Do tego czasu Ukraina – zgodnie z zapowiedzią - nadal będzie korzystać z jednostronnego zniesienia ceł przez UE. Unia zgodziła się na takie tymczasowe rozwiązanie już w marcu 2014r., jednak zastąpić je miała mająca wejść w życie w tym roku pogłębiona strefa wolnego handlu (DCFTA) będąca częścią umowy stowarzyszeniowej. Źródło: name=&idnews=179110&data=&status=biezace&_CheckSum= name=&idnews=179110&data=&status=biezace&_CheckSum=

19 Zawieszenie wejścia w życie części handlowej umowy stowarzyszeniowej EU-Ukraina z czerwca 2014 Do czasu wejścia w życie umowy o wolnym handlu UE-Ukraina, czyli stycznia 2016 r., kontynuowane będą trójstronne rozmowy w tej sprawie pomiędzy UE, Rosją i Ukrainą. Będą się one odbywały na poziomie technicznym oraz ministerialnym. Komisarz przekonywał, że będzie to elementem wspierania procesu pokojowego, który toczy się na Ukrainie. Rosyjski minister rozwoju gospodarczego i minister spraw zagranicznych Ukrainy potwierdzili jednak w Brukseli, że oba kraje nadal będą wzajemnie stosować zapisy porozumienia o wolnym handlu. Źródło: iat&idNewsComp=175799&filename=&idnews=179110&data=&status=biezace&_CheckSum= iat&idNewsComp=175799&filename=&idnews=179110&data=&status=biezace&_CheckSum=

20 Wnioski dla współpracy transgranicznej z Ukrainą 1.Polityczno-prawne 2.Infrastrukturalne 3.Organizacyjne

21 Wnioski dla współpracy transgranicznej z Ukrainą: polityczno-prawne 1.Konieczność zebrania przez Międzyresortowy Zespół ds. Zagospodarowania Granicy Państwowej wniosków od wojewodów przygotowanych przez samorządy gminne czy powiatowe o wprowadzenie do planu ustanowienia i otwierania nowych przejść na granicy polsko-ukraińskiej. 2.Uzgodnienie tych projektów tak na szczeblu polskim jak i przekazanie tych projektów zarówno stronie ukraińskiej jak i organom unijnym po to, by starać się o odpowiednie środki dla sfinansowania zaaprobowanych projektów. Celem winno być nasycenie przejściami granicy z Ukrainą tak jak ma to miejsce na granicy z Niemcami. 3.Zreformowanie ustawodawstwa blokującego możliwości wymiany informacji między służbami granicznymi polskimi, przede wszystkim z uwzględnieniem infrastruktury ICT, głównie Straży Granicznej i Służby Celnej. 4.Przyjęcie odpowiedniego ustawodawstwa opartego o umowę międzyrządową o współpracy i pomocy administracyjnej służb granicznych (straży granicznej i celników) Polski i Ukrainy pozwalających na wymianę określonych informacji między partnerami. 5.Doprowadzenie do skutecznego, zgodnego z polityką handlową UE, promowania i ochrony eksportu polskich produktów na Ukrainę (pełne wprowadzenie ułatwień i uproszczeń, Single Window, One Stop Shop (wspólna kontrola), zwrot VAT, etc.) 6.Zintensyfikowanie działalności euroregionów (Bug, Karpaty) na rzecz szerokiej współpracy społeczności przygranicznych. UE. Tu istotna rola we wprowadzeniu w życie tzw. Deklaracji Olsztyńskiej z konferencji NEEBOR z 7 września 2007r. i innych 7.Wprowadzenie dodatkowych ułatwień wizowych dla Ukraińców (np. możliwość uzyskiwania ich, w wyjątkowych sytuacjach, nawet w przejściach granicznych).

22 Wnioski dla współpracy transgranicznej z Ukrainą: Infrastrukturalne 1.Dokończenie, w porozumieniu z partnerami ukraińskimi, przebudowy istniejących przejść granicznych, z uwzględnieniem infrastruktury łączności i komunikacji pozwalających na wykorzystywanie ICT (Information and Communication Technologies – Technologii informatycznych i komunikacyjnych). 2.Rozpoczęcie, po wspólnym z partnerami ukraińskimi uzgodnieniu wszystkich wymogów techniczno ekonomicznych oraz infrastrukturalno-ekologicznych, budowy nowych przejść granicznych, w tym i infrastruktury dla odpraw fitosanitarnych i weterynaryjnych. Dotyczy to zarówno przejść drogowych jak i kolejowych. 3.Doprowadzenie do wspólnych wystąpień do organów międzynarodowych o odpowiednie wspomaganie środków (TACIS, INTEREG czy CBC) na infrastrukturę przejść granicznych i regionów przygranicznych.

23 Wnioski dla współpracy transgranicznej z Ukrainą – Organizacyjne 1.Opracowanie, uzgodnianych z partnerami ukraińskimi, lokalnych strategii rozwoju współpracy transgranicznej na szczeblu gmin i powiatów. 2.Wprowadzenie w przejściach granicznych standardów kontrolnych bazujących na jednolitym czasie pracy wszystkich służb granicznych (praca także służb fito i weterynaryjnych na zasadzie 24/7/365 czyli 24 godz. na dobę, 7 dni w tygodniu i 365 dni w roku), organizacji „one stop shop” (jednorazowego zatrzymania środka transportu i poddania go kontroli przez wszystkie, polskie i ukraińskie służby graniczne) i „single window” (pojedynczego okienka w którym dokumentacja towarowa była składana dla każdej ze służb – od granicznej, przez celną po fito i weterynaryjną). 3.Uzgodnienie podobnych rozwiązań z partnerami ukraińskimi tak, by np. zmiany były dokonywane w tym samym czasie co pozwoliłoby na uniknięcie dodatkowej straty czasu na przekazywanie służby przez poszczególnych partnerów. 4.Wykorzystanie w pełnym zakresie korzyści z ICT we współpracy tak polskich jak i ukraińskich służb granicznych i celnych, tak by zbierane TYLKO RAZ dane dotyczące zarówno obrotu towarowego jak i ruchu osobowego mogły być wykorzystywane ( w określonym w umowach zakresie) przez polskie służby zakresie. 5.Na tyle na ile to będzie wynikać z porozumień międzyrządowych umożliwić wymianę danych między bezpośrednimi partnerami granicznymi polskimi i ukraińskimi. 6. Upowszechnienie AEO

Dziękuję za uwagę 24 Prof. dr hab.. Wiesław CZYŻOWICZ Tel.: