Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych Konferencja dla nauczycieli języków obcych szkół podstawowych, wrzesień 2014 WODN w Sieradzu

Kierunki polityki oświatowej państwa Wspieranie rozwoju dziecka młodszego Bezpieczeństwo i profilaktyka agresji w szkołach Edukacja włączająca uczniów niepełnosprawnych Jakość kształcenia ponadgimnazjalnego

Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych 1 Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych 1. Psychorozwojowe uwarunkowania wczesnej edukacji językowej

* Fazy wczesnego okresu szkolnego Faza 1: Faza operacji konkretnych Rozwój podstawowych funkcji intelektualnych: analiza i synteza wzrokowa, słuchowa i kinestetyczno-ruchowa Adaptacja w nowym środowisku Okres rozwoju społecznego dziecka

* Fazy wczesnego okresu szkolnego Faza 2: Wzmożony rozwój operacji konkretnych – odwracalność operacji myślowych, rozwój myślenia przyczynowo – skutkowego Sprawne posługiwanie się językiem ojczystym Opanowanie umiejętności pisania i czytania Wzrost aktywności społecznej i rozwój umiejętności współżycia w grupie

** Rozwój poznawczy Procesy poznawcze rozwijają się głównie dzięki aktywności sensomotorycznej dziecka Postrzeganie wzrokowe – ok. 75% zdobytej przez dziecko wiedzy Rozwój uwagi dowolnej Przejście od pamięci mechanicznej do logicznej Stopniowe przechodzenie z fazy pamięci mimowolnej do fazy pamięci dowolnej

*** Rozwój osobowości Rozwój składników osobowości: emocji, motywacji, potrzeb i zainteresowań. Kształtowanie się modeli postępowania w zachowaniach społecznych (istotna rola szkoły). Faza 1: reakcje emocjonalne (ekspresja behawioralna) Faza 2: kontrola emocjonalna (ekspresja werbalna).

*** Rozwój osobowości Procesy emocjonalne maja wpływ zarówno na przebieg czynności poznawczych, jak i sprawność działania. Sprawność działania jest zależna od rodzaju pobudzenia emocjonalnego – emocje pozytywne polepszają sprawność działania.

Procesy emocjonalne są bezpośrednio związane z potrzebami jednostki. *** Rozwój osobowości Procesy emocjonalne są bezpośrednio związane z potrzebami jednostki. Podstawowe potrzeby dziecka w okresie wczesnoszkolnym: wzmożona aktywność i ruchliwość osiągnięcie wymiernego sukcesu (dla dziecka sukcesem jest akceptacja jego dokonań) nagroda (zaraz po wykonaniu zadania) motywacja

**** Zasady nauczania języka obcego Systematyczne rozwijanie umiejętności postrzegania wykorzystanie mediów, zabawy językowe, drama, majsterkowanie, rysowanie, wycinanie, klejenie

**** Zasady nauczania języka obcego Wykorzystanie jak największej liczby zmysłów Prezentowanie treści przy użyciu bodźców wzrokowych, słuchowych, kinestetyczno-ruchowych, dotykowych i smakowych (np.:TPR)

**** Zasady nauczania języka obcego Poglądowość Proces nauczania powinien być oparty na konkretnych, połączonych z doświadczeniem uczniów treściach, skierowanych na przedmioty, a nie na ich słowne symbole.

**** Zasady nauczania języka obcego Częsta zmiana aktywności i form pracy Zaleca się zaplanowanie 12 różnych aktywności (na 45minutową lekcję).

**** Zasady nauczania języka obcego Częste powtarzanie ćwiczonego materiału językowego Proponuje się połączenie mimowolnego zapamiętywania struktur obcojęzycznych z uświadamianiem dziecku ich użycia. Nauka powinna przebiegać w określonym kontekście sytuacyjnym.

Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych 2 Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych 2. Kompetencje językowe młodszych dzieci.

* Językowa kompetencja komunikacyjna Podstawą językowej kompetencji komunikacyjnej jest zdobywanie przez dziecko wiedzy o świecie, rozwijanie umiejętności praktycznych i ciekawości poznawczej.

Kompetencje (według ESOKJ) Kompetencje ogólne Językowa kompetencja komunikacyjna Wiedza o świecie Umiejętność stosowania wiedzy Osobowość, postawa, motywacja Umiejętność uczenia się Wiedza dotycząca języka obcego Kompetencje socjolingwistyczne Kompetencje pragmatyczne

** Postawa ciekawości poznawczej Na pierwszym etapie edukacyjnym nadrzędnym celem jest zainteresowanie ucznia nauką języka obcego. Lekcje języka obcego powinny dostarczyć dziecku radości płynącej z rozumienia innego języka.

*** Wiedza i sprawności językowe Na etapie wczesnoszkolnym zakres niezbędnej wiedzy językowej obejmuje nazywanie i rozumienie pojedynczych słów i wyrażeń dotyczących osoby dziecka, jego najbliższego otoczenia oraz życia codziennego.

*** Wiedza i sprawności językowe Poziom opanowania sprawności językowych jest uzależniony od tempa rozwoju dziecka, jego potrzeb i zainteresowań. W niższych klasach pierwszego etapu kształcenia celem nadrzędnym jest: - rozwijanie sprawności rozumienia ze słuchu - wypracowanie gotowości do rozpoczęcia nauki czytania i pisania - rozwijanie umiejętności komunikacji na poziomie wyrazu i prostego zdania

**** Umiejętności interpersonalne Warunkiem powodzenia zajęć wykorzystujących różne formy interakcji jest systematyczna praca nad rozwojem zachowań społecznych uczniów.

***** Umiejętność uczenia się Od pierwszych klas w nauczaniu języka obcego wprowadzane są zadania poświęcone rozwijaniu efektywnych strategii uczenia się („learning to learn”/”study skills”)

***** Umiejętność uczenia się Możliwe osiągnięcia uczniów na etapie edukacji wczesnoszkolnej: uczeń rozumie cel zadań i potrzebę uczenia się języka obcego potrafi skupić uwagę na wykonywanych zadaniach jest wrażliwy na brzmienie języka potrafi pracować ze słowniczkiem obrazkowym potrafi ocenić swoje postępy sam podejmuje próby rozwiązywania zadań, wykonuje zadania dodatkowe potrafi poradzić sobie z niepowodzeniem

****** Wrażliwość interkulturowa Uczeń jest zainteresowany informacjami na temat dzieci z innych krajów, przyjmuje otwartą postawę wobec różności, rozumie, że wartość człowieka nie zależy od koloru skóry czy tez języka, którym mówi.

Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych 3. Nauczanie wielozmysłowe.

* Potrzeby dzieci Techniki wykorzystywane w nauczaniu dzieci powinny uwzględniać ich potrzeby: potrzebę poczucia bezpieczeństwa akceptacji potrzebę poczucia własnej wartości potrzebę ruchu i zabawy potrzebę odkrywania świata

* Potrzeby dzieci Nauczyciel powinien brać pod uwagę cechy osobowościowe swoich uczniów : ich inteligencję motywację rozwój biologiczny, społeczny, poznawczy i emocjonalny dojrzałość szkolną

** Inteligencje wielorakie Według teorii Howarda Gardnera obecnie wyróżnić można 8 typów inteligencji; mamy różne profile inteligencji, rozwinięte w odmienny sposób. 28

** Inteligencje wielorakie inteligencję językową inteligencję matematyczno – logiczną inteligencję muzyczną inteligencję przestrzenną inteligencję cielesno-kinestetyczną inteligencję interpersonalną inteligencję intrapersonalną inteligencję przyrodniczą 29

** Inteligencje wielorakie Według H, Gardnera, teoria inteligencji wielorakich powinna być rozumiana jako narzędzie edukacyjne, nie cel. Nauczyciel podchodząc do realizacji tematu na wiele sposobów, aktywizuje różne rodzaje inteligencji swoich wychowanków. 30

*** Nauczanie wielozmysłowe Metody wielozmysłowe VAK (patrzenie – słuchanie – działanie) początkowo wykorzystywane były do pracy z dziećmi, dla których konwencjonalne metody nauczania nie były efektywne oraz w pracy z dziećmi z dysleksją. Obecnie stosowane są w nauczaniu wczesnoszkolnym jako czynnik wspomagający proces uczenia się. 31

*** Nauczanie wielozmysłowe „ Im większą ilością różnych kanałów nowa informacja dociera do kory mózgowej, tym więcej będzie śladów neuronowych w korze mózgowej i tym trwalsze one będą”. (M. Jacenko, 2008) 32

*** Nauczanie wielozmysłowe Kluczem do sukcesu w nauczaniu wielozmysłowym jest różnorodność ćwiczeń i form oraz częste powtarzanie. Można uniknąć monotonii stosując: podejście spiralne, angażując równomiernie wszystkie zmysły, aktywizując obie półkule mózgu, przeplatając materiał litrowy i nieliterowy, zmieniając grupy i miejsca pracy. 33

*** Nauczanie wielozmysłowe Podejście spiralne pozwala powracać do poznanych już rzeczy w trakcie uczenia się nowych. 34

*** Nauczanie wielozmysłowe Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOG V wzrok (visual) A słuch (auditory) K ruch (kinaesthetic) O/G węch/smak (olfactory/gustatory) 35

*** Nauczanie wielozmysłowe Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOG Wzrok Ponieważ bodźce wizualne cały czas nam towarzyszą, postarajmy się również wykorzystać je jak najlepiej w procesie nauczania. 36

*** Nauczanie wielozmysłowe Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOG Słuch Staramy się wprowadzić jak najwięcej elementów muzycznych i melodycznych, np. „wyśpiewujmy” materiał lekcyjny. 37

*** Nauczanie wielozmysłowe Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów VAKOG Ruch Ruch sprzyja odreagowaniu napięc emocjonalnych, ułatwia uczenie się i koncentrację, poprawia także koordynację całego ciała. Słyszę – ZAPOMINAM Widzę – ZAPAMIĘTUJĘ Wykonuję - ROZUMIEM 38

Piramida zapamiętywania

*** Nauczanie wielozmysłowe Aktywizowanie obu półkul mózgu Równomierne angażowanie wszystkich zmysłów i aktywizacja różnych typów inteligencji pozwala na równomierne aktywizowanie obu półkul mózgu. 40

LEWA półkula: język, szczegół, logika, technika, kolejność działania, informacje cyfrowe, ukierunkowanie na strukturę (reguły), pamięć operacyjna, myślenie przyczynowe, analiza, przyszłość

PRAWA półkula: obraz, malowanie, język niewerbalny, intuicja, sztuka, działania spontaniczne, porównywanie, wyobrażanie, ukierunkowanie na ludzi, pamięć długotrwała, myślenie równoczesne, synteza, teraźniejszość

*** Nauczanie wielozmysłowe Przeplatanie materiału literowego i nieliterowego Postuluje się opóźnienie nauki pisania w języku obcym do klas II, III. (Dzieci przyzwyczajone są do polegania na języku mówionym) 43

*** Nauczanie wielozmysłowe Przeplatanie materiału literowego i nieliterowego Technika Grace M. Fernald jest jednym z wielozmysłowych sposobów wprowadzania tekstu pisanego. Kroki techniki Grace M. Fernald: 44

*** Nauczanie wielozmysłowe Przeplatanie materiału literowego i nieliterowego * Dzieci piszą słowo na kartce i wymawiają je (np. pisanie po śladzie) * Śledzą litery palcem wskazującym dominującej ręki, wymawiając kilkakrotnie słowo * Wstają i piszą to słowo w powietrzu, wymawiając je * Dzieci piszą słowo na plecach kolegi * Piszą słowo na papierze, patrząc na wzór * Piszą słowo nie patrząc na wzór, sprawdzają się nawzajem 45

Prezentację przygotowałam korzystając z pozycji Doroty Sikora – Banasik pt. „Wczesnoszkolne nauczanie języków. Zarys teorii i praktyki”. CODN Warszawa, 2009. Dziękuję za uwagę Krystyna Juźwicka