ZARZĄDZANIE PROCESOWE Prof. WSB dr hab. Wojciech Popławski wojciech.poplawski@wsb.bydgoszcz.pl

ZARZĄDZANIE PROCESOWE – tematyka wykładu WSPÓŁCZESNE ROZWIĄZANIA W ORGANIZACJCH. GENEZA I KIERUNKI ZMIAN ORGANIZACJA PROCESOWA I JEJ DETERMNANTY IDENTYFIKOWANIE PROCESÓW PROJEKTOWANIE ORGANIZACJI PROCESOWEJ REENGINEERING JAKO INSTRUMENT ZMIAN W ORGANIZACJI ORGANIZACJA WIRTUALNA JAKO WYRAZ WSPÓŁCZESNYCH ROZWIĄZAŃ STRUKTURALNYCH SPOŁECZNO – KULTUROWE UWARUNKOWANIA TWORZENIA ORGANIZACJI PROCESOWEJ

LITERATURA Grajewski P., Organizacja procesowa, PWE, Warszawa 2009 Grajewski P., Procesowe zarządzanie organizacją, PWE, Warszawa 2012 Adair C., Murray B., Radykalna reorganizacja firmy, PWN, Warszawa 2010 Skrzypek E., Hofman M., Zarządzanie procesami w przedsiębiorstwie, OW Kluwer, Warszawa 2004 BrillmanJ., Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania, PWN, Warszawa 2002 Grudzewski J., Hejduk I., Przedsiębiorstwo wirtualne, Difin, Warszawa 2007 Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE, Warszawa 2009

Temat I WPROWADZENIE DO WSPÓŁCZESNYCH ROZWIĄZAŃ W DZIEDZINIE ZARZĄDZANIA Dynamika zmian w organizacji Od struktur klasycznych po nowoczesne struktury organizacyjne Czynniki wpływające na organizację i jej strukturę Współczesne wymogi zarządzania organizacją Organizacja „ucząca się” jako podstawa współczesnych tendencji zarządzania Zasady budowy konfiguracji współczesnych rozwiązań strukturalnych

Organizacja – grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien zestaw celów

Otoczenie organizacji ORGANIZACJA MAKROOTOCZENIE OTOCZENIE KONKURENCYJNE ekonomiczne polityczne społeczne technologiczne międzynarodowe prawne demograficzne klienci dostawcy konkurenci istniejący potencjalni

CZYNNIKI DYNAMIZUJĄCE OTOCZENIE WSPÓŁCZESNEJ ORGANIZACJI Powszechny dostęp do wiedzy i informacji Duża zmienność realiów rynkowych i technicznych Coraz krótszy cykl życia wyrobów Globalizacja procesów społecznych, kulturowych i gospodarczych

Zasoby rozwoju cywilizacji w okresach historycznych TEMPO ZWIĘKSZANIA SIĘ CAŁKOWITEJ ILOŚCI WIEDZY W PRZEKROJU HISTORYCZNYM Era koczownicza Era rolnicza Era przemysłowa Era wiedzy i informacji Całkowita ilość wiedzy Przetrwanie i sukces zapewniała siła fizyczna Chęć posiadania ziemi Główny zasób: kapitał i praca W biznesie liczy się dzisiaj pomysł, twórczość i wiedza 8000 r. p. n. e. 1750 r. 2000 r. Czas

Uproszczony schemat struktury liniowej -Kierownicy -Wykonawcy

Uproszczony schemat struktury funkcjonalnej -Kierownicy -Wykonawcy

Uproszczony schemat struktury liniowo-sztabowej - Wykonawcy - Kierownicy - Komórki sztabowe

Przykład macierzowej struktury organizacyjnej Dyrektor Z-ca dyrektora ds. handlu Z-ca dyrektora ds. produkcji Z-ca dyrektora ds. finansów Dział Marketingu i Sprzedaży Dział Przygotowania Produkcji Dział Realizacji Produkcji Dział Utrzymania Ruchu Dział Zaopatrzenia Dział Ekonomiczno- Finansowy Dział Księgowości Dział Kontroli Jakości Dział Kadr Koordynator Zadania A Koordynator Zadania B Koordynator Zadania C

Co, i w jaki sposób wpływało dotychczas na kształt i rodzaj struktury organizacyjnej? struktura jest środkiem, który służy kierownictwu do osiągania jego celów, zatem cele i struktury powinny być ze sobą skorelowane rozmiar organizacji technologia środowisko (otoczenie organizacji)

Czynniki strukturotwórcze w organizacji (wybrane koncepcje) Autor koncepcji Wybrane czynniki strukturotwórcze Steinmann M. Bielski B.R. Kuc Strategor R. Rutka Otoczenie, technologia, cykl życia organizacji, kultura, strategia Otoczenie, technologia, ludzie, strategia organizacji Cele organizacji, technologia, rodzaj produkcji, wielkość organizacji, otoczenie Wielkość organizacji, otoczenie, technologia, złożoność, kultura organizacji Cele organizacji, charakter otoczenia, technologia, kultura organizacji, strategia,

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY STRUKTURY ORGANIZACJI Cecha struktury Opis Specjalizacja Hierarchia Centralizacja Formalizacja Podział pracy, specjalizacja ról, zróżnicowanie (jednorodność), podział funkcjonalny/przedmiotowy Hierarchia zwierzchnictwa, hierarchia strukturalna, rozpiętość kierowania, konfiguracja Delegowanie uprawnień decyzyjnych, zróżnicowanie uprawnień, autorytet, autonomia System przepisów, system procedur, zakres reguł formalnych, dokładność opisu stanowisk, standaryzacja

PRZYKŁADOWE ZALEŻNOŚCI CZYNNIKÓW I CECH STRUKTUROTWÓRCZYCH ORGANIZACJI Cechy/czynniki Otoczenie Strategia Technologia Kultura Centralizacja Specjalizacja Formalizacja Hierarchia X

SYSTEMOWE PODEJCIE DO ORGANIZACJI (podstawowe przesłanki (wg H SYSTEMOWE PODEJCIE DO ORGANIZACJI (podstawowe przesłanki (wg H. Morgana) Organizacje są systemami otwartymi, którymi trzeba starannie zarządzać, aby przystosować je do warunków panujących w otoczeniu Nie ma jednego najlepszego sposobu organizowania. Wybór najlepszej formy organizacji zależy od zadania i od otoczenia, w którym trzeba działać W zarządzaniu przede wszystkim należy troszczyć się o osiągnięcie „dobrego dopasowania”. Do wykonywania w obrębie organizacji różnych zadań mogą być potrzebne różne podejścia do zarządzania, a w różnego typu warunkach otoczenia potrzebne są odmienne typy organizacji

STRUKTURA ORGANIZACYJNA JEST FUNKCJĄ STRATEGII JEJ DZIAŁANIA, KORYGOWANEJ PRZEZ WIELE INNYCH ZMIENNYCH

Podstawowe zmienne modelu decyzji D = f (P, S, W, H) gdzie: P – podmiot decyzyjny S – sytuacja decyzyjna (zbiór sytuacji) W – zbiór wyników (efektów) decyzji H – zbiór warunków decyzyjnych w przyszłości (hipotez)

Główne zależności czynników kształtujących strukturę organizacyjną Ustrój państwa Rynek dostawców Potencjał społeczny Warunki ekonomiczne Rynek odbiorców Technika OTOCZENIE FIRMY Zasoby ludzkie Zasoby materialne Zasoby finansowe ZASOBY FIRMY STRATEGIA FIRMY Struktura procesów podstawowych i pomocniczych Struktura procesów zarządzania Struktura dynamiczna Struktura statyczna Struktura aparatu produkcyjnego i usługowego Struktura aparatu zarządzania

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZMNIEJSZENIE RYZYKA PRZY PROJEKTOWANIU ORGNIZACJI Znajomość i stosowanie odpowiednich do konkretnej sytuacji zasad organizacyjnych Znajomość i stosowanie wzorcowych (typowych), lecz dostosowanych do konkretnej sytuacji rozwiązań strukturalnych Znajomość i wykorzystanie odpowiednich procedur i technik projektowania organizacyjnego Zaangażowanie do procesu budowania struktury organizacji odpowiednio kompetentnych i odpowiedzialnych ludzi

„Wiedza i informacja są podstawowymi zasobami współczesnej organizacji” (P. Drucker)

Interdyscyplinarność Powiązanie z odbiorcami i dostawcami PODSTAWOWE WARUNKI UWZGLĘDNIANE PODCZAS KONSTRUOWANIA WNĘTRZA FIRMY I JEJ RELACJI Z OTOCZENIEM (wg. Kaplana i Nortona) Interdyscyplinarność Powiązanie z odbiorcami i dostawcami Segmentacja klientów Globalna skala działania Innowacyjność Wykształcony personel

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ORGANIZACJI PRZYSZŁOŚCI (wg CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ORGANIZACJI PRZYSZŁOŚCI (wg. Grudzewskiego i Hejduk) Upowszechnienie się modelu organizacji sieciowej Sieci będą składać się z coraz mniejszych jednostek organizacyjnych Zmienia się hierarchia i model kariery. Struktury ulegają spłaszczeniu. Pojawia się wymóg wielozadaniowości, kompetencji i wysokich kwalifikacji Podstawowym elementem struktury stają się zespoły Organizacje stają się otwarte na informacje. W otoczeniu aktywnie szukają sygnałów zagrożeń i szans

CECHY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ PRZEDSIĘBIORSTWA XXI WIEKU Dawna charakterystyka sukcesu Nowa charakterystyka sukcesu Nastawienie na sprawność albo na cel Wizja – długookresowa perspektywa Struktura organizacji Funkcjonalna Hierarchiczna Lokalna, regionalna, narodowa Integracja pionowa Nastawiona na park maszynowy Nastawiona na akcjonariuszy Sztywna i sformalizowana Nastawiona na produkt Sprawna i stabilna Zintegrowana Płaska, zdecentralizowana Globalna Integracja sieciowa Informacja technologiczna Nastawiona na wszystkich partnerów Elastyczna, podatna na zmiany Nastawiona na klienta Innowacyjna, przedsiębiorcza

CECHY STRUKTURY ORGANIZACJI XXI W. Zadania mają charakter zmienny, złożony i są przypisane wyraźnie określonym zespołom Kwalifikacje i wykształcenie personelu przewyższają bieżące potrzeby na danym stanowisku Stanowiska częściowo pokrywają się z zakresami działań O zakresie pracy decyduje się indywidualnie i zespołowo Podporządkowanie służbowe jednemu lub kilku zwierzchnikom Możliwa jest rotacja zajmowanych stanowisk i odgrywanie ról zarówno w pionie, jak i w poziome Struktury organizacyjne są płaskie Wysoka gotowość innowacyjna i zdecentralizowany system podejmowania ryzyka

KONCEPCJA ŁAŃCUCHA WARTOŚCI Łańcuch wartości to sekwencyjna prezentacja wszystkich zyskotwórczych etapów zaspokajania potrzeby. Łańcuch ten ma charakter złożony, co oznacza, że każde ogniwo składa się z elementów niższego rzędu.

Schemat łańcucha wartości biznesu Koncepcja Produkcja Sprzedaż Klient Zakupy Logistyka Usługi Czas

ORGANIZACJA „UCZĄCA SIĘ” „PRAWDZIWA REWOLUCJA W BIZNESIE NASTĄPI WTEDY, KIEDY PRACOWNICY POZBĘDĄ SIĘ ZAHAMOWAŃ W KORZYSTANIU Z WIEDZY INNYCH LUDZI ORAZ STRACHU PRZED UDOSTĘPNIENIEM SWOJEJ WIEDZY WSZYSTKIM ZANTERESOWANYM” (I. Bartczak)

INSTRUMENTY INTEGRUJĄCE UCZENIE SIĘ LUDZI W ORGANIZACJI (wg. P. Senge) Myślenie systemowe, co oznacza konieczność postrzegania organizacji i jej otoczenia w sposób całościowy. Struktura systemu organizacyjnego determinuje przebieg zdarzeń i relacje wewnętrzne Mistrzostwo osobiste uzyskiwane jako rezultat ciągłego doskonalenia członków organizacji, w tym rozumienia jej wyzwań i misji Modele myślowe, które należy traktować w kategoriach zbiorów nie zawsze do końca uświadamianych założeń i prawd, wpływających na rozumienie rzeczywistości Wspólna wizja przyszłości jako niezbędny element wzajemnego rozumienia się członków organizacji i skutecznego komunikowania własnych oczekiwań i możliwości Zespołowe uczenie się, traktowane jako podstawa skutecznej współpracy

CECHY „ORGANIZACJI UCZĄCEJ SIĘ” Specyficzna kultura organizacyjna Wspólna wizja przyszłości Dominacja zespołowych procesów uczenia się Podporządkowanie ludziom wyborów w zakresie struktury i technologii (zatem kierunek odwrotny od dotychczasowego)

PODSTAWOWE KATEGORIE KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO Kapitał ludzki – jest źródłem powstawania wiedzy, gdyż wiąże się nierozerwalnie z pracownikiem, jego umiejętnościami i motywacją Kapitał organizacyjny – struktury organizacyjne, procesy zarządzania, strategie, technologie informatyczne Kapitał relacji z klientami – systemy komunikacji z rynkiem, reputacja marki, zdolność do konkurowania i tworzenia wartości dodanej

ORGANIZACJA „UCZĄCA SIĘ” „W takiej organizacji znikają linie podziału między przełożonymi a podwładnymi, odbiorcami a dostawcami, przedsiębiorstwem a otoczeniem. Struktura organizacji „uczącej się” staje się elastyczna i sprzyja zintensyfikowaniu przepływu informacji” (K. Zimniewicz) Organizacja ucząca się, aby odgrywać swoją rolę w praktyce, powinna mieć strukturę o dosyć słabo zarysowanej hierarchii, o stosunkowo niewielkim poziomie specjalizacji funkcjonalnej stanowisk i bardzo szerokich uprawnieniach szczebli wykonawczych.

SPRAWDŹ, CO I ILE WIESZ Jakie znasz czynniki dynamizujące otoczenie współczesnej organizacji? Czy znasz funkcyjną postać modelu decyzji? Zapisz i wymień podstawowe zmienne modelu Jakie czynniki wpływają na zmniejszenie ryzyka niepowodzenia przy projektowaniu organizacji? Jakie cechy charakteryzują organizację przyszłości? Czy znasz cechy struktury organizacji XXI w? Co to jest łańcuch wartości i z jakich składa się elementów? Wymień cechy organizacji uczącej się