Krajowa Polityka Miejska, Narodowy Plan Rewitalizacji Andrzej Brzozowy Departament Polityki Przestrzennej MIR Konferencja Dylematy rewitalizacji XIX-wiecznej zabudowy w strefach wielkomiejskich Warszawy i Łodzi Warszawa, 25 czerwca 2014

KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA – RAMY DOKUMENTU

PODMIOTY I ADRESACI instytucje rządowe, jednostki samorządu terytorialnego, mieszkańcy miast, podmioty należące do sfery biznesu, nauki oraz sfery pozarządowej korporacje samorządowe i podmioty reprezentujące obszary funkcjonalne miast (związki, stowarzyszenia itp.). Krajowa Polityka Miejska – definicja, podmioty i adresaci Krajowa Polityka Miejska (KPM): dokument określający planowane działania administracji rządowej dotyczące polityki miejskiej, uwzględniające cele i kierunki określone w średniookresowej strategii rozwoju kraju oraz krajowej strategii rozwoju regionalnego zwiększenie efektywności, kompleksowości i komplementarnośc i działań KPM to wyraz terytorialnie ukierunkowanej polityki rozwoju, odpowiadającej na specyficzne potrzeby danych terytoriów (KSRR, KPZK, Traktat Lizboński, Karta Lipska, Strategia Europa 2020).

KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA – ZOBOWIĄZANIA WOBEC ADRESATÓW Treści zawarte w KPM - dokumencie rządowym należy traktować : W ODNIESIENIU DO SAMORZĄDÓW, jako: pożądany kierunek rozwoju i działań, zbiór zaleceń, preferowanych działań i przedsięwzięć, jakie powinny podejmować samorządy W ODNIESIENU DO INSTYTYCJI RZĄDOWYCH, jako: zobowiązanie do wpisania się w swoich działaniach w wyznaczone w KPM cele i kierunki działań, KPM ma dla polityk sektorowych stanowić płaszczyznę odniesienia wobec obszarów zurbanizowanych.

Adresowana jest do wszystkich polskich miast niezależnie od ich wielkości czy położenia. Respektuje samodzielność samorządu terytorialnego. Odnosi się bezpośrednio do horyzontu czasowego 2020 roku. Wskazuje pożądane przez rząd kierunki rozwoju miast oraz ich obszarów funkcjonalnych. Koncentruje się na zagadnieniach o priorytetowym znaczeniu. Proponuje i postuluje szeroką paletę rozwiązań, narzędzi i instrumentów do wykorzystania przez miasta. Zapowiada rozwiązania służące wsparciu szczególnie mniejszych miast (między innymi centra wiedzy). Fundusze unijne są istotnym czynnikiem KPM, która optymalizuje sposób ich wykorzystania, choć nie jest elementem systemu ich wdrażania. KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA KLUCZOWE ZAŁOŻENIA

KONKURENCYJNE SILNE SPÓJNE poprawa konkurencyjności i zdolności głównych ośrodków miejskich do kreowania rozwoju, wzrostu i zatrudnienia ZWARTE I ZRÓWNOWAŻONE SPRAWNE wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich, przede wszystkim na obszarach problemowych polityki regionalnej poprzez wzmacnianie ich funkcji i przeciwdziałanie upadkowi ekonomicznemu, tworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich, w tym na obszarach metropolitalnych wspieranie zrównoważonego rozwoju ośrodków miejskich oraz przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegrad. społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich, Krajowa Polityka Miejska – cele miasto wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawa jakości życia mieszkańców

Krajowa Polityka Miejska - działania, zmiany przepisów, centra wiedzy Centra wiedzy  zgromadzone w jednym miejscu i udostępniane przez strony internetowe informacje dotyczące danego zagadnienia, których celem będzie wspieranie podmiotów polityki miejskiej, zwł. jst, w przygotowaniu i realizacji działań dotyczących złożonych lub nowych aspektów rozwoju miast. Zmiany przepisów  dotyczące albo zagadnień, które wymagają analizy i w dalszym kroku wprowadzenia ewentualnych zmian w prawie albo konkretnych propozycji zmian przepisów. Działania  wszelkie formy działań instytucji rządowych, zidentyfikowanych jako kluczowe w danym temacie.

KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA – WĄTKI TEMATYCZNE

Krajowa Polityka Miejska – wątki tematyczne

KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI  aktywna rola władz miejskich  uchwalanie dobrych jakościowo planów miejscowych  ograniczanie chaotycznego rozlewania się zabudowy  niwelowanie chaosu wizualnego i poprawa estetyki miast  rehabilitacja tkanki mieszkaniowej  przeciwdziałanie samowoli budowlanej  kształtowanie przestrzeni miejskich wysokiej jakości (lokalne centra, systemy przestrzeni publicznych, naprawa przestrzeni w obszarach substandardowego zagospodarowania) TREŚĆ ROZDZIAŁU STR

KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI cd C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a współpraca instytucji rządowych z samorządami dla kształtowania zrównoważonej struktury funkcjonalno-przestrzennej miast dot. warunków wydawanie pozwolenia na odrolnienie gruntów propozycje zmian przeciwdziałających niekontrolowanej suburbanizacji propozycje rozwiązań umożliwiających efektywne planowanie przestrzenne w mof wypracowanie modelu działań dot. przekształcania obszarów rozproszonej zabudowy w obszary o wielofunkcyjnym użytkowaniu terenu upowszechnianie dobrych praktyk, wzorcowych rozwiązań i wskazywanie zalecanych kierunków działań dla kształtowania ładu przestrzennego ściślejsze powiązanie procedur planistycznych z inicjowaniem procesów reparcelacji gruntów wprowadzenie obowiązku konsultacji społecznych (w aktywnej formie) na etapie przystępowania do prac nad mpzp i sukzp umożliwienie samorządom wykorzystywania szerszej palety skutecznych instrumentów egzekwowania ładu przestrzennego oraz estetyki przestrzeni miejskiej Z m i a n y p r z e p i s ó w współpraca z PKP dot. warunków zagospodarowania nieruchomości kolejowych uszczelniania systemu egzekwowania prawa w zakresie samowoli budowlanych i wyburzeń zakaz podejmowania działań, przez instytucje rządowe, degradujących estetykę przestrzeni rozwiązania ułatwiające realizację dużych założeń urbanistycznych przeciwko żywiołowej suburbanizacji

 budowa miasta otwartego na dialog  tworzenie odpowiedniego „klimatu” współdziałania: pełna, odpowiednio wczesna i transparentna informacja, wola dyskusji i osiągania porozumienia ze wszystkich stron, ukierunkowanie na potrzeby mieszkańców  priorytety w zakresie rozwijania partycypacji: edukacja (nabywanie wiedzy o tym jak współpracować), realna komunikacja, wspieranie oddolnej aktywności mieszkańców, atrakcyjne i aktywizujące metody współpracy i prowadzenia konsultacji społecznych, budowanie odpowiedzialności i troski o dobro wspólne, ewaluacja i monitoring PARTYCYPACJA SPOŁECZNA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR

13 C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a upowszechnianie udanych procesów partycypacji społecznej w miastach wprowadzanie i silne akcentowanie w programach nauczania kwestii związanych z wiedzą obywatelską PARTYCYPACJA SPOŁECZNA cd

 zrównoważona mobilność miejska  zmiana zachowań komunikacyjnych – odwrócenie trendu rosnącego korzystania z samochodu osobowego  nadawanie priorytetu komunikacji zbiorowej  integracja systemów transportowych, systemy zarządzania ruchem ulicznym, inteligentne systemy transportowe  poprawa warunków dla przemieszczania się pieszo i rowerem  ograniczanie „transportochłonności” miast  relacje z ruchem dalekobieżnym  zagospodarowanie przestrzenne miast a ich obsługa transportowa TREŚĆ ROZDZIAŁU STR TRANSPORT I MOBILNOŚĆ MIEJSKA

TRANSPORT I MOBILOŚĆ MIEJSKA cd C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a wyprzedzające rozstrzygnięcia lokalizacji inwestycji transportowych o znaczeniu krajowym w obszarach silnie zurbanizowanych dla zabezpieczenia korytarzy transportowych przed zabudową uwzględniane potrzeb transportu rowerowego i pieszego w inwestycjach podlegających administracji rządowej upowszechnianie dobrych praktyk z zakresu rozwiązań ITS analiza potencjalnych potrzeb inwestycyjnych dot. zwiększenia przepustowości sieci kolejowej i jej dostępności w mof największych miast promowanie innowacyjnych rozwiązań z zakresu transportu publicznego upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie promowania, rozwijania i ułatwiania transportu rowerowego i ruchu pieszego przegląd treści rozporządzenia MTBiGM w sprawie warunków technicznych dla dróg publicznych i ich usytuowania pod katem preferencji dla ruchu rowerowego, pieszego i transportu publicznego rozwiązania legislacyjne wprowadzające mechanizmy perspektywicznego wyznaczania i utrzymania rezerw terenowych na potrzeby systemu transportowego analiza przepisów pod katem wprowadzenia rozwiązań umożliwiających jst wykorzystanie szerszej palety instrumentów do prowadzenia polityki transportowej Z m i a n y p r z e p i s ó w wspieranie jst przy organizowaniu atrakcyjnej, kompleksowej oferty transportu publicznego stworzenie ram do integracji instytucjonalnej w zakresie organizacji transportu publicznego doprecyzowanie przepisów wiążące planowanie przestrzenne z planowaniem transportu współpraca (zarządców infrastruktury kolejowej, przewoźników i jst) dla sprawnych i kompleksowych systemów kolei aglomeracyjnej

NISKOEMISYJNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR  realizacja zapisów pakietu klimatyczno-energetycznego  unowocześnianie struktur i prowadzenia polityk dla lepszego dostosowywania się do zmieniających się warunków zaopatrzenia w energię  działania podejmowane na rzecz niskoemisyjności przyczyniają się do poprawy efektywności energetycznej  emisja zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, problem tzw. niskiej emisji  plany gospodarki niskoemisyjnej  efektywność energetyczna budynków  potrzeba oszczędnego gospodarowania zasobami naturalnymi i dbałość o środowisko  niskoemisyjność a kształtowanie miast zwartych i zmiana zachowań komunikacyjnych

C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a opracowanie mechanizmów włączających budynki mieszkalne oraz użytkowe będących własnością lub zajmowanych przez jst w zakres krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii propagowanie wiedzy o poszanowaniu energii, efektywności energetycznej i niskoemisyjności; akcentowanie działań, jakie w tym zakresie powinny podejmować miasta opracowanie mechanizmów umożliwiających włączanie najuboższych w realizację projektów dot. ekologicznych rozwiązań ogrzewania mieszkań Z m i a n y p r z e p i s ó w wypracowanie i skoordynowanie mechanizmów wsparcia procesów termomodernizacji wypracowanie rozwiązań systemowych obligujących podmioty do zmiany systemu zaopatrzenia w ciepło w sytuacji dostępności efektywniejszych systemów NISKOEMISYJNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA cd

 Narodowy Plan Rewitalizacji  rewitalizacja jako proces „szyty na miarę”, prowadzony na obszarach najbardziej zdegradowanych, objętych programami rewitalizacji  kompleksowość, komplementarność, interdyscyplinarność, integracja „wewnętrzna” (poszczególne działania pomiędzy sobą) i „zewnętrzna” (z innymi politykami miejskimi, np. transportową) działań  włączanie lokalnych społeczność i innych partnerów  realizacja idei miasta zwartego  działania związane z mieszkalnictwem  diagnoza  wizja  dobór działań  określenie źródeł finansowania  monitoring i ewaluacja REWITALIZACJA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR

C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a Narodowy Plan Rewitalizacji upowszechnianie wiedzy nt. rewitalizacji ewentualne zmiany prawne dla powiązania rewitalizacji i planowania przestrzennego (koordynacja rewitalizacji z planowaniem miejscowym) Z m i a n y p r z e p i s ó w analiza barier w działaniach dot. mieszkalnictwa jako elementu rewitalizacji ewentualne uregulowanie wspierania mechanizmów oddolnych dot. mieszkalnictwa w działaniach rewitalizacyjnych ewentualne uregulowanie prawne lokalnego komitetu rewitalizacji propozycje zmian prawnych dla potrzeb złożonych procesów rewitalizacyjnych ewentualne uregulowanie prawne dla ustanowienia funkcji/roli operatora rewitalizacji przegląd krajowych źródeł finansowania dla rewitalizacji zwiększenie palety możliwości finansowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych (nowe i istniejące instrumenty finansowe) REWITALIZACJA cd

 TREŚĆ ROZDZIAŁU STR Narodowy Plan Rewitalizacji

 równowaga pomiędzy ambitnym spojrzeniem a racjonalną i oszczędną polityką wydatkowania środków, inwestycja jako adekwatna odpowiedź na wyzwania  wpisywanie inwestycji miejskich w długofalową strategię rozwoju miast  odpowiednie przygotowanie inwestycji  wpływ inwestycji na funkcjonowanie miasta  centra wiedzy, projekty pilotażowe, pomoc ekspercka, wypracowanie najlepszych praktyk i wzorców POLITYKA INWESTYCYJNA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR

22 C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a upowszechnianie dobrych praktyk i wzorcowych dokumentacji przedsięwzięć inwestycyjnych wsparcie dla jednostek sektora finansów publicznych w przygotowaniu i realizacji inwestycji (pilotaże, pomoc ekspercka, wzorce) Z m i a n y p r z e p i s ó w wytyczne lub wskazówki do stosowania w przetargach celem ograniczania uciążliwości inwestycji systemowe rozwiązania dla realizowania inwestycji na/pod powierzchnią gruntów współpraca instytucji rządowych z jst w celu minimalizowania uciążliwości ich inwestycji POLITYKA INWESTYCYJNA cd

ROZWÓJ GOSPODARCZY TREŚĆ ROZDZIAŁU STR  kompleksowy, realny pomysł na rozwój, powiązany z lokalnymi potencjałami i jego konsekwentna realizacja  zidentyfikowanie i rozwijanie lokalnych specjalizacji wyznaczających kierunki rozwoju lokalnego rynku pracy, edukacji, technologii oraz innowacji  zachęcanie przedsiębiorstw do poszukiwania i wprowadzania innowacyjnych rozwiązań  przegląd i wzmocnienie lokalnych instytucji otoczenia biznesu, zwłaszcza w mniejszych miastach  dbanie o wizerunek i tożsamość miasta oraz promowanie go wśród przedsiębiorców, inwestorów i turystów  rola jakości przestrzeni publicznych i usług w atrakcyjności gospodarczej miasta  powiązanie atrakcyjności gospodarczej miasta z demografią

D z i a ł a n i a propozycje zmiany przepisów ustawy Prawo budowlane dla usprawnienia procesu inwestycyjnego Z m i a n y p r z e p i s ó w mechanizmy wsparcia jst dla dostosowywania struktury kształcenia dla potrzeb regionalnej i lokalnej gospodarki przegląd funkcjonowania lokalnych instytucji otoczenia biznesu ROZWÓJ GOSPODARCZY cd uwzględnianie w podstawie programowej możliwości uzupełniania i dostosowywania ścieżek edukacyjnych pod kątem regionalnych uwarunkowań i specjalizacji ewentualna zmiana przepisów regulujących funkcjonowanie instytucji rynku pracy (większy wpływ władz miast na zakres i sposób ich działalności)

 potrzeba długofalowego podejścia do środowiska i zmian klimatycznych w myśleniu o rozwoju miasta  poprawa środowiska naturalnego w miastach (odpowiednie kształtowanie układu komunikacyjnego i optymalizacja struktury transportu publicznego)  promowanie terenów zielonych jako istotnego elementu struktury miasta  ważna rola planowania przestrzennego  gospodarka wodna (ograniczanie spływu wód opadowych, poprawa retencji, zapobieganie zasklepianiu powierzchni, zapobieganie powodzi)  rekultywacja terenów zdegradowanych (powiązana z rewitalizacją)  powiazanie działań adaptacyjnych z efektywnością energetyczną  plany adaptacji do zmian klimatu w miastach pow. 100 tys. mieszkańców OCHRONA ŚRODOWISKA I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU TREŚĆ ROZDZIAŁU STR

26 OCHRONA ŚRODOWISKA I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU cd działania mające na celu zaprogramowanie w politykach krajowych inwestycji infrastrukturalnych współfinasowanych z funduszy UE w zakresie poprawy jakości środowiska miejskiego, zahamowania spadku różnorodności biologicznej, zwiększenia możliwości zapobiegania i reagowania na skutki zagrożeń naturalnych oraz zwiększania odporności miast na zagrożenia związane z negatywnymi efektami zmian klimatu koordynacja działań na rzecz adaptacji do zmian klimatu oraz rozwiązań z zakresu infrastruktury i przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatycznych przegląd regulacji prawnych dot. zasilanie budynków w energię, ciepło, chłód; retencji i wykorzystania wód opadowych; zapobiegania degradacji systemów hydrologicznych przegląd skuteczności stosowania prawa dotyczącego gospodarki wodnej w zakresie zasad inwestowania na obszarach narażonych na powodzie wytyczne dotyczące inwestycji odpornych na zmiany klimatu krajowy system zielonych inwestycji opracowanie planów adaptacyjnych uwzględniających m.in. wrażliwość poszczególnych sektorów na zmiany klimatu C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a Z m i a n y p r z e p i s ó w

27 C e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a promowanie dobrych praktyk w zakresie wspierania rodzin, zwłaszcza wielodzietnych; wypracowywanie rozwiązań i tworzenie warunków do łączenia funkcji zawodowych i rodzinnych propozycje zmian regulujących sposób zarządzania gminnym zasobem mieszkaniowym i funkcjonowanie prywatnego rynku najmu; rozważenie modyfikacji systemu wspierania społecznego budownictwa czynszowego wspieranie miast w przygotowaniu rozwiązań technicznych i dostosowywaniu infrastruktury do potrzeb rodziców, osób starszych i niepełnosprawnych DEMOGRAFIA  2 najważniejsze wyzwania : starzenie się społeczeństwa, malejąca liczba ludności miast  kompleksowe, zintegrowane planowanie strategiczne uwzgl. trendy demograficzne  miasta przyjazne seniorom, miasta przyjazne rodzinom z dziećmi  przyjazne przestrzenie miejsce (projektowanie uniwersalne)  kwestie dot. mieszkalnictwa (dostępność mieszkań dla różnych grup społecznych, sektor mieszkań czynszowych)  optymalizacja funkcjonowania miast o malejącej liczbie ludności TREŚĆ ROZDZIAŁU STR

 współpraca w miejskich obszarach funkcjonalnych: zasady partnerstwa i wielopoziomowego zarządzania, elastyczne mechanizmy współpracy (nie: przeregulowywanie ale niwelowanie barier)  zapewnienie spójności działań instytucji rządowych z kierunkami wyznaczonymi przez KPM  dokonanie przeglądu i analizy regulacji i stanu faktycznego dot. finansów JST  integracja gminnych dokumentów o charakterze strategicznym  integrowanie i koordynowanie działań dla większej synergii i efektywności wydatkowania środków publicznych  technologie w zarządzaniu miastem  „smart city” ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI TREŚĆ ROZDZIAŁU STR

29 ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI cd c e n t r a w i e d z y D z i a ł a n i a przegląd zasad nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa upowszechnianie nowoczesnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem miast program sieciowania miast europejskich URBACT przegląd i analiza regulacji i stanu faktycznego dot. finansów jst ramy prawne do prowadzenia dialogu między rządem a miastami Z m i a n y p r z e p i s ó w integracja lokalnych dokumentów sektorowych lub planów, które gminy sporządzają na podstawie różnych ustaw promowanie nowoczesnych, kompleksowych, elastycznie funkcjonalnych rozwiązań z zakresu zintegrowanego zarządzania w obszarach funkcjonalnych miast ramy i mechanizmy dla lepszej integracji i współpracy jst koordynacja wdrażania strategii zintegrowanych z KPM

Najważniejszym i podstawowym podmiotem wdrażającym cele KPM są jednostki samorządu lokalnego. Na poziomie regionalnym w realizacji KPM uczestniczyć będzie także samorząd województwa. Szczególna rola ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego – do jego kompetencji należy inicjowanie, programowanie i prowadzenie polityki miejskiej. W realizacji KPM uczestniczą też wszystkie pozostałe resorty przez adresowanie i dopasowywanie polityk sektorowych do potrzeb miast i ich obszarów funkcjonalnych. Niezbędnym wsparciem dla realizowanych działań będzie zaangażowanie przedstawicieli partnerów społecznych, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców Kluczowa rola dwóch podmiotów koordynujących współpracę: na poziomie rządowym – Zespół KKPR ds. wymiaru terytorialnego, ładu przestrzennego i krajowej polityki miejskiej (MF, MG, MŚ, MPiPS, MAiC, MRiRW + ad hoc inne resorty i instytucje rządowe) na poziomie rządowo-samorządowym – Zespół KWRiST ds. Funkcjonalnych Obszarów Metropolitalnych i Miejskich (FOMM KWRiST) WDRAŻANIE KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ

ETAP I: Opracowanie projektu Krajowej Polityki Miejskiej ETAP II (II kwartał 2014): Nieformalna dyskusja nt. projektu Krajowej Polityki Miejskiej ETAP III (III kwartał 2014): Uzgodnienia międzyresortowe + konsultacje społeczne ETAP IV (IV kwartał 2014): Przekazanie projektu dokumentu na Radę Ministrów Przekazanie projektu dokumentu na Radę Ministrów ETAPY PRAC – KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA

NARODOWY PLAN REWITALIZACJI -ZAŁOŻENIA

KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Narodowy Plan Rewitalizacji Potrzeba przyjęcia NPR Diagnoza sytuacji miast Potrzeba przyjęcia Narodowego Planu Rewitalizacji Przyczyny:  duża skala degradacji tkanki miejskiej  erozja stosunków społecznych  problemy gospodarcze  niekorzystne procesy przestrzenne (niekontrolowana suburbanizacja)  niekorzystne procesy demograficzne (spadek liczby ludności miast)

KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Narodowy Plan Rewitalizacji Potrzeba przyjęcia NPR Diagnoza sytuacji miast  czynnik warunkujący rozwój i poprawę warunków życia  narzędzie zahamowania wielu niekorzystnych zjawisk i zapobiegania ich skutkom REWITALIZACJA jako ważna część myślenia o rozwoju miasta (kluczowy wątek KPM)  promowanie idei „powrotu do miast” (zwartych, niskoemisyjnych, przyjaznych do życia)  priorytet brownfield ponad greenfield  konieczność upowszechnienia zintegrowanego podejścia do rewitalizacji

KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Narodowy Plan Rewitalizacji DEFINICJA rewitalizacji Rewitalizacja jako odpowiedź na kryzys miast Rewitalizację należy rozumieć jako wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji na podstawie projektu Krajowej Polityki Miejskiej

W perspektywie finansowej rewitalizacja stanowiła istotny cel interwencji w 15 Regionalnych Programach Operacyjnych. Wydatki dla wszystkich RPO *  P rojekty na rzecz rewitalizacji - 7,96 mld zł (w tym dofinansowanie UE - 4,6 mld zł)  Infrastruktura mieszkalnictwa – 619 mln zł (w tym dofinansowanie UE – 286 mln zł) Łącznie wydatki z obu kategorii – 8,58 mld zł (w tym dofinasowanie UE – 4,9 mld zł) Narodowy Plan Rewitalizacji * Wydatki wg umów o dofinansowanie stan na koniec kwietnia 2014 Rewitalizacja w Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO)

Doświadczenia z perspektywy Rosnąca świadomość znaczenia rewitalizacji dla rozwoju 2.Włączenie finansowania zwrotnego i formuły ppp do działań rewitalizacyjnych 3.Nie zawsze właściwe rozumienie rewitalizacji 4.Słaby nacisk na przedsięwzięcia dotyczące kapitału ludzkiego – w efekcie n iska skuteczność wobec grup wykluczonych 5.Fragmentaryczność działań (brak kompleksowości) 6.Słaba partycypacja społeczna Rewitalizacja w Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO)

Rewitalizacja w RPO – Efekty i wnioski dla perspektywy Wnioski dla perspektywy  zwiększenie koordynacji i spójności projektów rewitalizacji  premiowanie za zintegrowane podejście  podnoszenie znaczenia kwestii gospodarczych w rewitalizacji  zagadnienia społeczne w centrum uwagi  koncentracja na najważniejszych obszarach problemowych  poszerzanie możliwości montażu finansowego na rzecz rewitalizacji

Dostrzegając skalę wyzwań i potrzeb w zakresie rewitalizacji Rząd podjął strategiczną decyzję o przygotowaniu Narodowego Planu Rewitalizacji, aby działania w tym zakresie ująć w całościowy plan krajowy o powszechnym charakterze Narodowy Plan Rewitalizacji powstaje jako wielokierunkowa odpowiedź na specyfikę wyzwań w zakresie rewitalizacji Warunki skuteczności NPR:  konieczne zaangażowanie strony rządowej, samorządowej oraz podmiotów prywatnych,  ukierunkowanie i koordynacja środków i instrumentów polityk publicznych (środki UE, środki krajowe)  profesjonalne zaplecze instytucjonalne dla prowadzonych, złożonych działań rewitalizacyjnych  odpowiednie dostosowanie prawa Narodowy Plan Rewitalizacji

Czym jest Narodowy Plan Rewitalizacji?  pakiet rozwiązań systemowych  forma: dokument rządowy  moduły: Założenia Narodowego Planu Rewitalizacji Dokumenty Regulacje Instrumenty wsparcia Informacja i edukacja  podkreślenie kluczowego znaczenia program ów rewitalizacji  rewitalizacja jako ważny czynnik rozwoju miast i poprawy warunków życia mieszkańców  odpowiedź na niekorzystne procesy przestrzenne i demograficzne Zasadniczy przekaz NPR

Program rewitalizacji  pogłębiona diagnoza społeczna  skoncentrowanie na najbardziej zdegradowanych obszarac h i na rozwiązaniu kluczowych problemów  charakter zintegrowany, wieloaspektowy Program rewitalizacji  podstawa prowadzenia działań rewitalizacyjnych  instrument tworząc y ramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych  uchwalany przez samorząd lokalny Cechy:

Moduły NPR: Dokumenty Dokumenty NPR  dokument rządowy  wytyczne do rewitalizacji  wzorcowe dokumenty strategiczne, operacyjne, techniczne  ew. tematyczne programy rozwoju Dokumenty Powiązane z NPR  umowa partnerstwa  programy operacyjne  kontrakty terytorialne

Moduły NPR: Regulacje propozycje legislacyjne D  ustawowa definicja rewitalizacji  zadanie własne gminy  umocowanie prawne programu rewitalizacji  cel publiczny  zwiększenie partycypacji społecznej – Komitet Rewitalizacji Statusu rewitalizacji i procedur jej bezpośrednio dotyczących powiązania rewitalizacji i planowania przestrzennego otoczenia prawnego i ewentualnych zachęt

Moduły NPR: Instrumenty wsparcia Instrumenty wsparcia krajowe ze środków UE + nowe instrumenty (wypracowywane sukcesywnie) Profilowanie instrumentów pod katem obszarów zdegradowanych Wsparcie dotyczące m.in.:  wykluczenia społecznego i polityki społecznej  mieszkalnictwa  środowiska i efektywności energetycznej  infrastruktury inwestowanie środków będzie uregulowane w przygotowywanych Wytycznych do rewitalizacji w programach operacyjnych ~ 25 mld zł

Krajowe instrumenty wsparcia + nowe instrumenty (wypracowywane sukcesywnie) PRZYKŁADY:  instrumenty wsparcia mieszkalnictwa:  np. Fundusz Termomodernizacji i Remontów  program wspierający gminy w budowie mieszkań komunalnych  instrumenty z zakresu efektywności energetycznej, ochrony środowiska i niskoemisyjności:  projekty wspierane w m.in. ramach Systemu Zielonych Inwestycji,  program Lemur - Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej  wsparcie tworzenia mikroinstalacji OZE  upowszechnianie zastosowania ppp w rewitalizacji – jako skuteczną alternatywę dla finansowania inwestycji ze środków krajowych lub europejskich

Wytyczne w zakresie rewitalizacji Przedmiot:  kwestie definicyjne  programy rewitalizacji (podstawa do realizacji projektów, oceny i akceptacji przez IZ RPO)  preferencje dla rewitalizacji w krajowych programach operacyjnych (dodatkowe punkty/konkursy celowane/dofinansowania w trybie pozakonkursowym)  priorytety inwestycyjne na rzecz rewitalizacji  indykatywne alokacje na rewitalizację będą wskazane w programach  monitorowanie wydatków  wdrażanie projektów (wiązki projektów, projekty zintegrowane) WYTYCZNE w zakresie rewitalizacji obszarów zdegradowanych. CEL CHARAKTER ADRESACI

Moduły NPR: Informacja i edukacja Informacja i edukacja  informowanie  monitorowanie  upowszechnianie dobrych praktyk Centra wiedzyDziałania  konkursy dotacji  kampania informacyjna  podręczniki dobrych praktyk  materiały informacyjno- promocyjne pilotaże

Centrum wiedzy zgromadzone w jednym miejscu i udostępniane przez stronę internetową informacje dotyczące rewitalizacji, których celem będzie wspieranie różnych podmiotów, a zwłaszcza samorządów lokalnych, w przygotowaniu i realizacji działań rewitalizacyjnych. Moduły NPR: Informacja i edukacja wspieranie różnych podmiotów, a zwłaszcza samorządów lokalnych, w przygotowaniu i realizacji działań rewitalizacyjnych cel REALIZACJA NPR poziomie centralnym będzie koordynowana przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego (współpraca : resorty, samorządy i Rada Rewitalizacji)

KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Narodowy Plan Rewitalizacji Kluczowe elementy założeń NPR Kluczowe elementy założeń Narodowego Planu Rewitalizacji: Możliwie powszechny charakter NPR Holistyczne podejście do rewitalizacji Terytorializacja polityk publicznych na rzecz wyprowadzania z kryzysu obszarów zdegradowanych poprzez profilowanie (koncentrowanie) instrumentów „sektorowych” Kompleksowe podejście do obszaru  kluczowa rola programu rewitalizacji  podejście: najpierw program, potem wynikające z niego projekty Koordynacja podmiotów, funduszy, instrumentów

Dziękuję za uwagę