Projekt realizowany przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL

Elastyczne formy zatrudnienia – umowy, kontrakty, zlecenia Swoboda kształtowania zatrudnienia wykonywanego w ramach stosunku pracy Zatrudnienie niepracownicze (oparte na innej podstawie prawnej niż stosunek pracy) Elastyczność z punktu widzenia prawa - łatwość rozwiązania umowy

Podstawą prawną wykonywania pracy przez osobę fizyczną na rzecz drugiego podmiotu może być zawarcie: umowy o pracę umów cywilnoprawnych (umowa zlecenia, o dzieło, kontakt menedżerski) umowy o pracę nakładczą umowy aktywizacyjnej umowy o współpracy z agencją pracy tymczasowej umowy o współpracy z osobą wykonującą samodzielną działalność gospodarczą

Umowy cywilnoprawne Umowy cywilnoprawne generalnie charakteryzuje: swoboda wykonawcy w wyborze sposobu wykonywania pracy, niezależność wykonawcy od zlecającego pracę, relatywnie niskie koszty osobowe, możliwość szybkiej rezygnacji ze współpracy z daną osobą.

Umowa zlecenia Na podstawie art. 750 KC umowę zlecenia stosuję się do wykonywania czynności faktycznych, tj. takich czynności, których bezpośrednim celem jest świadczenie określonych usług, jak np. sprzątanie, obsługa centrów telemarketingowych, specjalistyczne doradztwo. Cechą charakterystyczną jest staranne działanie. Relacja prawna między stronami umowy: brak podporządkowania Sposób wykonywania pracy: staranne działanie Odpłatność za wykonaną pracę: możliwość braku odpłatności Osobiste wykonanie pracy: reguła Ryzyko zamawiającego w zakresie wykonania pracy: ograniczone, zwłaszcza osobowe i socjalne

Zalety dla zlecającego duża elastyczność w ustalaniu wzajemnych praw i obowiązków, zleceniodawca może wypowiedzieć umowę w każdej chwili; możliwe jest jednak umowne ograniczenia uprawnienia do wypowiedzenia z ważnych powodów, możliwe ustalenie odszkodowania za rozwiązanie umowy, umowa zlecenia może być nieodpłatna; brak ustawowego określenia minimalnych świadczeń stron, brak określenia częstotliwości wypłaty, która może być dokonana jednorazowo po zakończeniu pracy, zleceniobiorca sam organizuje sobie pracę, nie przysługują mu więc godziny nadliczbowe czy świadczenia przestojowe, zleceniobiorcy nie przysługują też płatne urlopy wypoczynkowe i inne zwolnienia okolicznościowe od świadczenia pracy, brak ryzyka przekształcenia kolejnej umowy w umowę bezterminową, zleceniodawca nie finansuje świadczeń w razie zwolnienia lekarskiego, występują stosunkowo niskie koszty osobowe związane z obowiązkowymi składkami ubezpieczeniowymi i opodatkowaniem.

Wady dla zlecającego zleceniobiorca sam organizuje sobie pracę, w zasadzie sam decyduje kiedy i w jaki sposób zlecenie ma zostać wykonane, zleceniobiorca nie pozostaje w dyspozycji zlecającego, nie można mu doraźnie polecić innej pracy niż będąca przedmiotem umowy, stworzenie najczęściej krótkotrwałej więzi prawnej, co może powodować brak dbałości o dobro zlecającego, zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zlecenia innej osobie jeśli wynika to z umowy, ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności (np. chorobę); w takim przypadku zleceniobiorca odpowiada jedynie za brak należytej staranności w wyborze zastępcy, a jeśli nie zawiadomił zleceniodawcy o zastępstwie to ponosi solidarną odpowiedzialność za należyte wykonanie umowy, możliwość korzystania z usług niepełnoletnich w wielu od 13 do 18 lat tylko za zgodą przedstawicieli ustawowych

Umowa o dzieło Przez umowa o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 KC). Jest to umowa rezultatu, takiego jak np. wybudowanie domu, napisanie utworu literackiego, przygotowanie planu, sporządzenie bilansu, opracowanie opinii, remont mieszkania, itp. Dzieło powinno mieć charakter indywidualny, dostosowany do potrzeb zamawiającego. Relacja prawna między stronami umowy: swoboda organizacyjna wykonawcy Sposób wykonywania pracy: osiągnięcie rezultatu Odpłatność za wykonaną pracę: odpowiadające wartości wykonanego dzieła Osobiste wykonanie pracy: regulacja umowna Ryzyko w zakresie wykonania pracy: ponosi przyjmujący zamówienie

Umowa o współpracy z samozatrudnionym Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej charakteryzuje się brakiem osobowości prawnej i tożsamością pod względem prawnym z osobą fizyczną, która ją prowadzi. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko (elementy niezbędne). Jednoosobowy przedsiębiorca w obrocie cywilnoprawnym, jak i publicznoprawnym występuje jako osoba fizyczna ze wszystkimi tego konsekwencjami. Wobec prawa samozatrudniony i zatrudniający traktowani są jako równorzędne podmioty i profesjonaliści w obrocie prawnym.

Argumenty ZA samodzielność prowadzenia działalności i podejmowania decyzji brak podporządkowania i stałej kontroli przełożonego odpowiedzialność za własne działania i zaniechania możliwość uzyskania wyższego wynagrodzenia najczęściej dzięki obniżeniu wysokości obciążeń podatkowych możliwość skorzystania z odliczenia podatku VAT od zakupu towarów i usług możliwość korzystania z preferencji dla małych przedsiębiorstw w zakresie kredytowania, dotacji możliwość zachowania namiastek niektórych uprawnień pracowniczych (np. „urlop”)

Argumenty PRZECIW brak poczucia bezpieczeństwa, jakie daje umowa o pracę i związane z nią „instytucje” o charakterze ochronnym niebezpieczeństwo ukształtowania wynagrodzenia w sposób nieadekwatny do nakładu pracy konieczność poniesienia obciążeń podatkowych i w zakresie ubezpieczeń społecznych, niezależnie od faktycznej wypłaty wynagrodzenia i jej terminu, łatwość rozwiązania umowy przez zatrudniającego, co nie wymaga uzasadnienia zaostrzona odpowiedzialność w stosunku do odpowiedzialności pracowniczej, zarówno co do zakresu, jak i wysokości odpowiedzialność za zgodne z prawem prowadzenie działalności

Dla zatrudniającego Zbytni „wyzysk” lub niekorzystna realizacja warunków umowy może spowodować utratę cennego pracownika Ryzyko zakwalifikowania stosunku prawnego łączącego go z samozatrudnionym jako umowy o pracę

ZAWIERANIE RÓZNYCH UMÓW W większości przypadków ta sama praca może być wykonywana zarówno w ramach jednej z umów cywilnoprawnych, jak i umowy o pracę. Istnieją jednak powszechnie obowiązujące przepisy, które w pewnych okolicznościach, ze względu na rodzaj pracy i specyficzne warunki organizacyjne jej wykonywania, zobowiązują do zastosowania umowy o pracę (por. art. 22 § 1 1 i 1 2 KP, art. 281 pkt 1 KP, art. 218 KK). Nie można jednocześnie prowadzić działalności gospodarczej i w tym samym zakresie wykonywać działalność osobiście. Można jednak wykonywać osobiście działalność, która nie wchodzi w zakres prowadzonej działalności gospodarczej.

Lista płac porównująca koszty zatrudnienia na podstawie najczęściej wykorzystywanych umów (uproszczona) Umowa o pracę Umowa zlecenia (ze składką) Umowa zlecenia (bez składki na ZUS) 1 Umowa o dzieło Umowa o dzieło (autorska) Umowa z przedsiębio rcą (firmą) Kwota brutto1000 zł Kwota do wypłaty 669,67 zł 2 701,73 zł838,00 zł848 zł905 zł1000 zł Całkowity koszt zatrudnienia 1202,80 zł 1188,10 zł 1000 zł

Elastyczność zatrudnienia wykonywanego w ramach stosunku pracy Zakres swobody stron umowy o pracę w zakresie kształtowania treści umowy (odstępstwa od przepisów Kodeksu pracy mogą być dokonywane o ile są „korzystniejsze” dla pracowników, np. klauzula przewidująca dłuższy okres wypowiedzenia). Umowa na czas określony (łatwość rozwiązania, brak konieczności uzasadniania wypowiedzenia, ale ograniczenie liczby zawieranych umów, wydłużenie czasu trwania umowy w przypadku ciąży pracownicy) Praca w niepełnym wymiarze czasu pracy (możliwość wydłużania czasu pracy w zależności od bieżących potrzeb) „Wypożyczanie” pracowników (art KP) Wspólne zatrudnienie przez kilka podmiotów Elastyczność czasu pracy (np. systemy: ruchomego, równoważnego, przerywanego, zadaniowego czasy pracy, skróconego tygodnia i pracy weekendowej, indywidualny rozkład czasu pracy)