Adam Kupczyk – Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO; WIP SGGW, członek KIB) Konferencja Międzynarodowa nt. Jakość paliw w Polsce i UE, Hotel Mercure Wybrane problemy produkcji biopaliw transportowych w Polsce na tle UE. (W prezentacji wykorzystano wstępne wyniki projektu UE REFUEL)

Cele wprowadzania biopaliw transportowych - Zmniejszenie emisji GHG w transporcie - Bezpieczeństwo zaopatrzenia energetycznego UE - Wykorzystanie zasobów rolniczych do innych niż dotychczas cele (nie żywnościowe), nowe miejsca pracy na wsi, podniesienie standardu życia ludności wiejskiej) Aktualnie, szybko się rozwijająca I-sza generacja (biodiesel i bioetanol) Biodiesel (estryfikacja olejów roślinnych: rzepakowy, palmowy, sojowy) Bioetanol (fermentacja alkoholowa: pszenica, żyto, kukurydza, buraki cukrowe, melasa, trzcina cukrowa) Wkrótce druga generacja biopaliw transportowych (z roślin niekonsumpcyjnych, odpadów): FT-diesel, DME (gazyfikacja: drewno, szybko rosnące uprawy, słoma, trawy), spirytus lignocelulozowy i in.).

Co to są biopaliwa 2-giej generacji ? ( na podst. R.Bakker- Wageningen, Warszawa, 2007) a/ Brak jest jednoznacznej definicji. b/ Istniejące definicje bazują na: - Rodzaju wykorzystanego surowca, - Typie konwersji biomasy (technologii), - Inne kryteria: koszt produkcji biopaliw, wystarczalność produktów żywnościowych jako podstawa liczenia zasobów do produkcji biopaliw 2- generacji. c/ Generalnie biopaliwa 2 –giej generacji: - mogą być produkowane w większej dywersyfikacji surowców i w przyszłości po niższych kosztach, - Mogą przynieść korzyści w zakresie redukcji GHG, - Mogą spowodować zmniejszenie konkurencyjności dla roślin przeznaczonych na żywność (w 2007 wzrost cen makaronu bo ziarno przeznaczono na biopaliwa, Kraje zamierzające produkować biopaliwa transportowe ze swoich surowców obecnie powinny wprowadzać dodatkowe wspomaganie dla produkcji biopaliw II generacji.

Bariery wprowadzania biopaliw I generacji (ECN)

Uwarunkowania prawne w zakresie biopaliw w roku 2006 Uwarunkowania prawne w PL do 2006 r. 1. Dyrektywa 2003/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2003 roku w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych. 2. Polityka Energetyczna Polski (PEP) do 2025 r. 3. Raport dla Komisji Europejskiej wynikający z art 4(1) dyrektywy 2003/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych za 2004 r., Warszawa, kwiecień Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy, z dnia 19 października 2005 r. w sprawie: - wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz.U. Nr 216 poz. 1825) - wymagań jakościowych dla biokomponentów oraz metod badań jakości biokomponentów (Dz.U. Nr 218/2005, poz. 1845) zgodne z EN Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 8 września 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych (Dz.U. Nr 166, poz. 1182). Zał. 1 i 2 określa wymagania jakościowe dla estrów, stanowiących paliwo samoistne w pojazdach, ciągnikach rolniczych a także maszyn nie nieporusząjących się po drogach oraz ON z zawartością do 20% estrów. 6. Ustawa o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, z dnia 25 sierpnia 2006 r. Ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości z 25 sierpnia 2006 r. 7. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego z dnia 22 grudnia 2006r.

Uwarunkowania prawne w zakresie biopaliw w roku 2007 Uwarunkowania prawne w PL w 2007 r. 1. Rozporządzenie ministra gospodarski z dnia 22 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych stosowanych w wybranych flotach oraz wytwarzanych przez rolników na własne potrzeby, liberalizujące wymagania jakościowe dla tego typu biopaliw (Dz. U. Nr 24, Poz. 149), 2. Rozporządzenie ministra gospodarki z 28 lutego 2007 r. w sprawie metod badania jakości biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 44, Poz. 280 i 281), 3. Ustawa z dnia 11 maja 2007 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 99, poz. 666) 4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2007 w sprawie Narodowych Celów Wskaźnikowych na lata (Dz. U. Nr 110, Poz. 757). 5. Uchwała nr 134/2007 Rady Ministrów w sprawie „Wieloletniego programu promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata ’’, (M.P. z 2007r. Nr 53; poz. 607) 5. Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,

Cele rozwoju energetyki odnawialnej przyjęte na podstawie propozycji Komisji Europejskiej (Road Map) przez Radę UE w dniu 9 marca 2007: Prawne zobowiązanie do redukcji emisji CO 2 o 20% do 2020 r. (jeżeli inne rozwinięte kraje przystąpią do protokołu z Kioto, cel zostanie zwiększony do 30 %) Redukcja zużycia energii w latach o 20% Zobowiązanie do osiągnięcia 20% udziału OZE w całkowitym zużyciu energii w UE do 2020r. Prawnie wiążące zobowiązanie do uzyskania min. 10% udziału biopaliw w całkowitej konsumpcji paliw transportowych w UE w 2020r Dodatkowy roczny koszt osiągnięcia ww. celów wyniesie 10.6 mld €, co np. odpowiada kosztowi 20 € na statystycznego mieszkańca UE. Pakiet energetyczny UE dla OZE: cele na 2020r (tzw. Renewable Energy Road Map) Renewable energies in the 21st century: building a more sustainable future, Approved by European Commission, Brussels, , COM(2006) 848)

Piotr Prusakiewicz - Członek Zarządu Rafinerii Trzebinia S.A. (informacja bezpośrednia) Analizując sytuację na polskim rynku estrów, można zauważyć następujące sprawy: - w dalszym ciągu nie można korzystać z zachęt ekonomicznych (ulg podatkowych), - brak perspektywy ratyfikacji przez Komisję Europejską wydanych przez MF rozporządzeń, nie wiadomo kiedy zostanie w ogóle wysłane do ratyfikacji, - tendencje wzrostowe cen surowców do produkcji estrów (wpływ rynku niemieckiego), - opóźnienia w uruchomieniu instalacji do produkcji estrów przez Wratislawia Bio, -należy oczekiwać, że wpłynie to na obniżony poziom produkcji estrów na rynku polskim w całym 2007r. -Ewentualnej korekty "na plus" wolumenów, należy oczekiwać w IV kwartale, ze względu na przygotowywanie się głównych polskich wytwórców paliw (Orlen, Lotos) do wypełniania obowiązków związanych z NCW już od 1 stycznia 2008r.

Niskie ale znacznie rosnące wykorzystanie biopaliw transportowych UE 1.Niecałe 20% w produkcji UE biopaliw stanowi bioetanol 2.61 % wzrostu produkcji bioetanolu w 2006 r (FO Lichts, May 2007) 3.Wskaźnik wykorzystania biopaliw za ok.. 1,2-1,4 przybliżył się do ok. 2% w końcu 2006 r. 4.Dyrektywa 2003/30/EC wskazuje na 3,5% w 2006 r.

Źródło: Ministerstwo Finansów Miesięczne wykorzystanie bioetanolu w Polsce jako biokomponentu benzyn (technologia dojrzała, sektor istniejący ponad 15 lat)

Miesięczne wykorzystanie estrów w Polsce jako biokomponentu ON (technologia zgodna z EN opanowana przez nielicznych producentów) Źródło: Ministerstwo Finansów

Wady i zalety agrorafinerii w zależności od skali produkcji przedstawiono w tabeli poniżej. Duże - produkujące biopaliwa wg EN14214, małe - wg rozporządzenia z dnia 8 września 2006 r. Zródło: na podstawie C. Bocheński

Koszty i struktura kosztów w 2005 r. dla kluczowych sześciu biopaliw w Projekcie Biotrans (wstępne wyniki)

Rys. Zakres kosztów produkcji etanolu i benzyny w 2006 (a) i 2010 r. (b) (Worldwatch Institute, 2006)

Rys. Efekt skali i uczenia się technologicznego Prawdopodobnie druga generacja „pokona” pierwszą, nastąpi to między 2010 a 2015 r. ‘10 ‘05‘15 ’20 ’25 ’30 [t] [€/GJ] 1 st generation crops 2 nd generation crops Produkcja surowców ‘10 ‘05‘15 ’20 ’25 ’30 [t] [€/GJ] 1 st 2 nd ’10’05’15 ’20 ’25’30 [t] [€/GJ] 1 st generation fuels 2 nd generation fuels Technologia konwersji ’10’05’15 ’20 ’25’30 [t] [€/GJ] 1 st generation fuels 2 nd Efekt skali – element obniżki części kosztów dla bioetanolu

Ścieżki rozwoju biopaliw i wodoru (wstępne wyniki)

Ocena potencjału biomasy w UE w dłuższym okresie i stopnia wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej źródło: De Witt, 2007 (REFUEL Project) Polska może dostarczyć 12% ( 2200 PJ ) europejskich zdolności (17.5 EJ/rok) w zakresie biomasy energetycznej, głównie z upraw energetycznych na ziemiach uprawnych (problem konkurencji o przestrzeń rolniczą)

Strumienie przepływu biopaliw (wstępne wyniki) 1.Niższe ceny biodiesla w 2005 r (kolor pomarańczowy) (Raport Rynkowy IEO, 2007) 2.Podobne zależności dla bioetanolu (bez Niemiec)

Podsumowanie Realizacja i cele UE: ok. 2% biopaliw zrealizowanych w 2006 r. w UE, 5,75% w 2010 r. wg 2003/30/EC, 10% w 2020 r. W Polsce 0,92 % biopaliw w 2006 r, i ok.6% w 2007 r. Dalszy rozwój prawdopodobnie wg NCW. Problemy w Polsce podobne do UE, póki co bez surowcowych. Od 2008 r. znikną prawdopodobnie prawne bariery hamujące rozwój sektorów biopaliwowych w Polsce (nowe uwarunkowania legislacyjne i fiskalne). Obecnie biopaliwa I generacji są droższe niż paliwa tradycyjne ale tańsze niż biopaliwa II generacji. Wprowadzenie efektywniejszych (i tanśzych) biopaliw drugiej generacji jest konieczne dla realizacji celów i przewidywane w ciągu najbliższych kilku lat. Polska ważnym uczestnikiem biopaliwowego rynku europejskiego duży areał powierzchni rolnych i leśnych, ugorów, zainteresowanie energetycznymi uprawami wzrasta, duży potencjał produkcji biopaliw pierwszej i drugiej generacji w tym na eksport.

Dziękuję za uwagę Więcej informacji nt projektu REFUEL : Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) i ECN (Holandia) zapraszają na Międzynarodową Konferencję nt. „Uwarunkowania rozwoju sektora biopaliw w Polsce i w UE do 2020 r.” Warszawa, Więcej informacji:

Podstawowe jednostki energii J dżul kJkilodżul, 1kJ = 10 3 J MJmegadżul, 1 MJ = 10 6 J GJgigadżul, 1 GJ = 10 9 J TJteradżul 1 TJ = J PJpeta dżul, 1 PJ = J Whwatogodzina kWhkilowatogodzina, 1 kWh = 10 3 Wh MWhmegawatogodzina, 1 MWh = 10 6 Wh GWhgigawatogodzina, 1GWh = 10 9 Wh t, Mgtona, jednostka masy tputona paliwa umownego (węgla), jednostka energii, 1 tpu = 29 GJ toetona oleju ekwiwalentnego, jednostka energii, 1 toe = 41,9 GJ m3pm3p metr sześcienny przeliczeniowy, jednostka przeliczeniowa ilości gazu o wartości opalowej 34.3 GJ/m 3 Podstawowe jednostki energii