Innowacje w zarządzaniu rozwojem społecznym regionu - kierunki i przykłady rozwiązań Konwent Marszałków Województw RP Książ, 2 -3 grudnia 2015

Projekt Narodowego Centrum Nauki Próba badawcza: Małopolskie, Dolnośląskie, Pomorskie, Mazowieckie Wymiar: Regionalny, dużych ośrodków miejskich o charakterze metropolitalnym oraz obszarów wiejskich

3  wąskie rozumienie pojęcia: „innowacje społeczne” jako element rozwoju gospodarczego i traktowane jako innowacyjne zmiany (niekoniecznie technologiczne) w przedsiębiorstwach, zapewniające wzrost i konkurencyjność gospodarki Wstępne wnioski

4  w regionalnych strategiach innowacji najczęściej w ogóle nie pojawia się odniesienie do innowacji w kontekście szeroko rozumianego rozwoju społecznego,  wdrażanie nowatorskich rozwiązań określonych jako innowacje społeczne zakładają: Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski na lata oraz Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza do 2020 roku. Wstępne wnioski

5  rozwój społeczny  zarządzanie zintegrowane, sieciowe, partycypacyjne  innowacje w rozwoju społecznym, innowacje społeczne  regionalne strategie innowacji Podstawowe pojęcia

6  element rozwoju regionalnego  nierozłącznie związany z rozwojem gospodarczym  zintegrowany z działaniami na rzecz rozwoju gospodarczego, psychospołecznego, kulturowego, technologicznego, politycznego Rozwój społeczny

7  nie: wydatki na kulturę, edukację, sport i turystykę, integrację społeczną  nie: „projekty miękkie” i „twarde”  tak: zintegrowane z innymi politykami sektorowymi (transport, obszary wiejskie, wsparcie rozwoju regionalnego)  tak: wpływające na poprawę satysfakcji z życia w regionie i obiektywnych warunków życia Rozwój społeczny

8  nie: problem  tak: inwestycja  nie: konsekwencja rozwoju gospodarczego  tak: świadoma polityka publiczna Rozwój społeczny

9  zarządzanie wielopoziomowe,  Biała Księga „European Governance” (2001),  działania odgórne i działania oddolne,  innowacje społeczne, inwestycje społeczne Rozwój społeczny w procesach europeizacji

10  Governance  Regional Governance  Integrated Governance  Participatory Governance Zarządzanie zintegrowane, sieciowe, partycypacyjne

11  zmiana pozycji i roli sektora publicznego  zmiana filozofii funkcjonowania sektora publicznego  „współzarządzanie”, „współrządzenie”, „dobre rządzenie” Zarządzanie zintegrowane, sieciowe, partycypacyjne

12 Schemat : Model poczwórnej helisy Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Lindgren, Packendroff, 2010, s. 10. Zarządzanie zintegrowane, sieciowe, partycypacyjne Sektor prywatny Sektor obywatelski Sektor publiczny Sektor nauki

13 Schemat : Praktyka instytucjonalna w polskich regionach Źródło: Opracowanie własne Zarządzanie zintegrowane, sieciowe, partycypacyjne Sektor prywatny Sektor obywatelski Sektor publiczny Sektor nauki

14  dobro, usługa lub pomysł, który jest nowy  dobro, usługa lub pomysł, który jest postrzegany jako nowy  zmiana, która powinna być kojarzona z wdrożeniem w życie idei, docelowo przynoszącej korzystny zwrot Innowacje

15  powinny uwzględniać rozwiązania organizacyjne stymulujące innowacje społeczne,  powinny być wypracowywane we współpracy ze społecznością regionalną,  docelowo powinny przynosić korzystny zwrot w rozwoju społeczności regionalnej Innowacje w rozwoju społecznym regionu

16  opierają się na „pomysłowości obywateli, organizacjach społeczeństwa obywatelskiego, społecznościach lokalnych, przedsiębiorcach i urzędnikach państwowych” [Guide to social innovation 2013],  nie: incydentalne zdarzenie, ale kontinuum, proces, wynik interakcji współzależnych organizacji Innowacje społeczne w założeniach UE

17 Schemat: Cechy i elementy innowacji społecznych Źródło: Caulier-Grice, Davies, Patrick, Norman Innowacje społeczne w założeniach UE

18  zawężają działania do sfery społecznej,  kluczowy w tym zakresie jest obszar edukacji,  bardzo często w dokumentach pojawia się perspektywa wspierania innowacyjnej edukacji, innowacji w nauczaniu szkolnym, innowacyjności studiów wyższych i kształcenia pracowników, Innowacje społeczne w regionalnych strategiach innowacji do 2020

19  nie pojawia się w strategiach idea postępu społecznego i dobrobytu społecznego jako niezależnego celu działań władz publicznych,  poza obszarem edukacji sfera innowacyjnych działań społecznych eksponowana jest także jako obszar działań administracji publicznej, najczęściej bez wskazania na konkretny zakres działań, Innowacje społeczne w regionalnych strategiach innowacji do 2020

20  nie pojawia się w strategiach idea spełniania potrzeb społecznych (raczej jako rozwiązanie już istniejącego problemu),  nie uwzględniają one konieczności „zwiększanie zdolności społeczeństwa do działania” przez tworzenie nowych ról i relacji, poprzez rozwój zasobów i zdolności oraz poprzez lepsze wykorzystanie zasobów i środków Innowacje społeczne w regionalnych strategiach innowacji do 2020

21 W strategiach zasadniczo stwierdzić należy brak uwzględnienia:  „międzysektorowości”, otwartości i współpracy,  inicjatyw oddolnych (poza jedną strategią),  aspektu prosumpcji (poza jedną strategią) i koprodukcji,  mutualizmu, Innowacje społeczne w regionalnych strategiach innowacji do 2020

22  lepszego wykorzystania kapitałów i zasobów,  rozwoju zasobów i zdolności (poza dwiema strategiami, pośrednio),  uznania, że innowacje społeczne dotyczą potrzeb indywidualnych i społecznych, co oznacza szerszy zakres niż wyłącznie miejsca pracy i dochody,  koncentracji na tworzeniu wartości społecznych i rozwoju społeczności regionalnej, Innowacje społeczne w regionalnych strategiach innowacji do 2020

23  z analiz strategii wynika, że brakuje konkretnych zadań i sposobów wsparcia innowacyjnych działań społecznych – projekty ograniczone są do ogólnych stwierdzeń dotyczących konieczności działań innowacyjnych, bez szczegółowych zadań, wskaźników ich realizacji czy środków finansowych. Innowacje społeczne w regionalnych strategiach innowacji do 2020

24  innowacyjność w sferze edukacji, doskonalenie kompetencji pracowników,  rozwój innowacyjnych usług elektronicznych,  innowacyjne projekty w zakresie dostępu do dostępu do treści cyfrowych Małopolskie

25  konieczność rozwijania nowych obszarów innowacji: innowacji w sektorze publicznym, innowacji w sektorach tradycyjnych, innowacji związanych z poprawą jakości życia oraz innowacji społecznych, Wielkopolskie (**)

26  edukacja dla innowacji - jednym z głównych celów w tym zakresie jest podniesienie świadomości i motywacji do tworzenia i wdrażania innowacji społecznych w regionie (m.in. poprzez rozwój sieci innowacji społecznych ukierunkowanych na rozwiązywanie ważnych wyzwań społecznych, gospodarczych i środowiskowych, rozwój kształcenia, dialogu społecznego, społeczeństwa informacyjnego, wspieranie innowacyjnych inicjatyw obywatelskich; edukacja dla innowacji obejmuje również zwiększanie innowacyjności szkół i innowacyjne rozwiązania w zakresie kształcenia zawodowego i ustawicznego, Wielkopolskie (**)

27  innowacyjność w nauce,  innowacyjność w administracji publicznej Wielkopolskie (**)

28  wkład społeczeństwa obywatelskiego w system innowacji,  innowacje w zarządzaniu i kształceniu pracowników Świętokrzyskie

29  innowacje społeczne i ekoinnowacje jako wymagające wsparcia instrumenty wspierające o horyzontalnym i funkcjonalnym znaczeniu dla rozwoju inteligentnych specjalizacji (lotnictwo i kosmonautyka, jakość życia, informacja i telekomunikacja),  jakość życia jako inteligentna specjalizacja, nacisk na włączenie społeczne Podkarpackie

30  rozwój innowacyjności w przedsiębiorstwach, w tym powstawanie i wdrażanie innowacji pozatechnologicznych w firmach, włączając innowacje społeczne,  innowacje w zakresie kształcenia, w tym kształcenia pracowników,  rozwój sprawnej i otwartej na innowacje administracji publicznej Lubelskie

31  innowacyjna edukacja i kształcenie Opolskie

32  pobudzenie kreatywności, przedsiębiorczości i postaw innowacyjnych w społeczeństwie,  innowacje w edukacji, w tym kształceniu pracowników Zachodniopomorskie

33  budowanie silnego kapitału społecznego i kultury innowacji, w tym m.in. pobudzanie lokalnych inicjatyw na rzecz innowacji, promowanie postaw innowacyjnych wśród kadry zarządzającej i pracowników przedsiębiorstw, samorządów, instytucji wsparcia oraz wśród społeczeństwa,  rozwój kreatywnego kapitału ludzkiego, m.in. poprzez innowacyjne kształcenie dla potrzeb rynku pracy, rozwój umiejętności i kwalifikacji pracowników, wykorzystanie kompetencji i doświadczenia osób 50+ Warmińsko-Mazurskie (*)

34  rozwój innowacyjnej edukacji od szkoły podstawowej do matury, innowacyjnej edukacji zawodowej,  rozwój kształcenia kadr dla innowacyjnej gospodarki na poziomie szkolnictwa wyższego,  kształtowanie innowacyjnej administracji publicznej, w tym rozwój i doskonalenie usług e-administracji Kujawsko-Pomorskie

35  wspieranie różnych form innowacji, w tym innowacji społecznych,  wspieranie indywidualnych inicjatyw innowacyjnych,  kreowanie kadr dla innowacyjnych przedsiębiorstw Podlaskie

36  innowacyjne usługi zdrowotne,  innowacyjność w zakresie edukacji,  innowacyjne rozwiązania z udziałem technologii informatycznych i telekomunikacyjnych w sektorze medycznym, administracji publicznej i edukacji,  wzmacnianie aktywności grup prosumenckich Śląskie

37  kształcenie na potrzeby specjalizacji regionu,  współpraca nauki i biznesu, wymiana kadr pomiędzy nauką i biznesem Łódzkie

38  innowacyjność w zakresie edukacji – innowacyjne programy kształcenia, dopasowane do potrzeb pracodawców Lubuskie

39  konkurencyjne szkolnictwo wyższe, podniesienie jakości oferty kształcenia i uatrakcyjnienie pomorskich szkół wyższych dla studentów spoza regionu i z zagranicy, spójna, nowoczesna i elastyczna oferta edukacyjna na poziomie wyższym, wypracowana we współpracy między uczelniami oraz pracodawcami,  kształcenie dla potrzeb gospodarki (rynku pracy) Pomorskie

40  innowacje społeczne są szansą na rozwój gospodarczej konkurencyjności poprzez oryginalne wykorzystanie posiadanych zasobów i tworzenie nowych rozwiązań, powstających przede wszystkim w sposób oddolny,  innowacje społeczne jako sposób rozwiązywania problemów gospodarczych i społecznych regionu, Mazowieckie (***)

41  Mazowsze docelowo ma się stać źródłem dobrych praktyk w zakresie innowacji społecznych,  promocja postaw oraz inicjatyw sprzyjających inicjowaniu i wdrażaniu innowacji społecznych w regionie,  wsparcie tworzenia i wdrażania inteligentnych systemów zarządzania oraz e- usług (m.in. e-administracja, e-zdrowie, e- praca, e-edukacja) Mazowieckie (***)

42  wzmacnianie innowacyjnych umiejętności i postaw, kluczowych dla gospodarki opartej na wiedzy (innowacje w edukacji nastawione na kreatywność i innowacyjne postawy) Dolnośląskie

43  produkt  proces  usługa  platforma  forma organizacyjna Innowacje społeczne w zarządzaniu rozwojem regionalnym – możliwe praktyki

44  produkt: technologie wspomagające osoby niepełnosprawne, syntezatory mowy, czy czytniki Braille'a,  budżet partycypacyjny, zintegrowany system dialogu, zintegrowany fundusz inicjatyw obywatelskich Innowacje społeczne w zarządzaniu rozwojem regionalnym – możliwe praktyki

45  proces: społeczna odpowiedzialność biznesu, empowerment, partnerstwo Innowacje społeczne w zarządzaniu rozwojem regionalnym – możliwe praktyki

46  usługa: sprawiedliwy handel, banki czasu, produkty lokalne Innowacje społeczne w zarządzaniu rozwojem regionalnym – możliwe praktyki

47  platformy: np. struktury prawne lub dokumenty instytucjonalne, np. wspierające osoby starsze w dostępie do informacji publicznej; sektor e-usług Innowacje społeczne w zarządzaniu rozwojem regionalnym – możliwe praktyki

48  formy organizacyjne, takie jak Regionalne Centrum Dialogu, Regionalny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich; Innowacje społeczne w zarządzaniu rozwojem regionalnym – możliwe praktyki

49 Bez zmian naszego sposobu myślenia nie będziemy w stanie rozwiązać problemów, które stworzyliśmy, używając aktualnego sposobu myślenia. Albert Einstein

50 Dziękuję za uwagę