Maciej H.Grabowski Strategia Lizbonska w wymiarze regionalnym Warszawa, 23 marca 2006 r. Konferencja: Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza Warszawa, 23 marca 2006 r. Konferencja: Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza

Główne przesłanki Strategii Lizbońskiej Przyjęcie Strategii Lizbońskiej było efektem dwóch szerszych zjawisk i przesłanek: Świadomości wśród przywódców krajów UE o konieczności podejmowania reform społecznych i gospodarczych (a więc wewnętrzne przekonanie o potrzebie zmian); Przekonanie, że takie zmiany są nie tylko pożądane, ale i możliwe (a to było świadectwem optymizmu, ambicji i woli politycznej) Dorównywanie i doganianie Stanów Zjednoczonych było raczej celem wynikającym z powyższych przesłanek, a nie najważniejszym podjętym wyzwaniem. Cel strategiczny SL mówi o...(i) najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarce (ii) zdolnej do trwałego wzrostu (iii) charakteryzującej się większą spójnością społeczną. Przyjęcie Strategii Lizbońskiej było efektem dwóch szerszych zjawisk i przesłanek: Świadomości wśród przywódców krajów UE o konieczności podejmowania reform społecznych i gospodarczych (a więc wewnętrzne przekonanie o potrzebie zmian); Przekonanie, że takie zmiany są nie tylko pożądane, ale i możliwe (a to było świadectwem optymizmu, ambicji i woli politycznej) Dorównywanie i doganianie Stanów Zjednoczonych było raczej celem wynikającym z powyższych przesłanek, a nie najważniejszym podjętym wyzwaniem. Cel strategiczny SL mówi o...(i) najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarce (ii) zdolnej do trwałego wzrostu (iii) charakteryzującej się większą spójnością społeczną. 1

Główne przyczyny Strategii Lizbońskiej Główne przyczyny? Niedostateczny udział kobiet i osób starszych na rynku pracy, zbyt wysokie bezrobocie strukturalne, niedostosowanie kwalifikacyjne pracowników (niskie stopy zatrudnienia) Brak dynamizmu gospodarki europejskiej wynika z: Rynki zbyt rozdrobnione (m.in.. niedokończony projekt Jednolitego Rynku) Bariery rozwoju przedsiębiorczości Niedostateczne nakłady na B+R i niewystarczająca innowacyjność UE pozostaje w tyle w rozwoju nowych technologii Główne przyczyny? Niedostateczny udział kobiet i osób starszych na rynku pracy, zbyt wysokie bezrobocie strukturalne, niedostosowanie kwalifikacyjne pracowników (niskie stopy zatrudnienia) Brak dynamizmu gospodarki europejskiej wynika z: Rynki zbyt rozdrobnione (m.in.. niedokończony projekt Jednolitego Rynku) Bariery rozwoju przedsiębiorczości Niedostateczne nakłady na B+R i niewystarczająca innowacyjność UE pozostaje w tyle w rozwoju nowych technologii 1

Główne cele Strategii Lizbońskiej Reformy strukturalne miały wzmocnić wzrost gospodarczy przez: –Poprawę funkcjonowania rynku pracy (70% stopa zatrudnienia) –Zwiększenie presji konkurencji (dokończenie jednolitego rynku) –Stymulowanie inwestycji i innowacji; ale Występują naturalne napięcia: (i) wzrost, a spójność; (ii) wzrost, a trwały rozwój; (iii) wzrost, a budowa społeczeństwa informatycznego i gospodarki wiedzy => efekt jest wypadkową różnych wizji UE i poziomów rozwoju Reformy strukturalne miały wzmocnić wzrost gospodarczy przez: –Poprawę funkcjonowania rynku pracy (70% stopa zatrudnienia) –Zwiększenie presji konkurencji (dokończenie jednolitego rynku) –Stymulowanie inwestycji i innowacji; ale Występują naturalne napięcia: (i) wzrost, a spójność; (ii) wzrost, a trwały rozwój; (iii) wzrost, a budowa społeczeństwa informatycznego i gospodarki wiedzy => efekt jest wypadkową różnych wizji UE i poziomów rozwoju 1

Bariery zasadnicze realizacji Strategii Lizbońskiej Strategia Lizbońska napotkała cztery zasadnicze bariery: -Na poziomie krajów raczej tendencja do zamykania, a nie otwierania (rynek usług, rynek pracy, patenty) – niechęć do poddawania się większej konkurencji; -Zwiększanie oporów politycznych i społecznych przed reformami (to nie brak pomysłów politycznych reform na poziomie krajów, ale znaczny opór); -Niedostatek środków budżetowych, ale też brak elastyczności na finansowanie przyszłości -Brak mocnych narzędzi wdrażania, albo brak rzeczywistego gospodarza SL (szczyty rady, a polityki krajowe i w regionach): otwarta metoda koordynacji (jako nowość w 2000r.) stosowana do reform strukturalnych obejmuje wrażliwe polityki krajowe i nie objęte koordynacją traktatową Strategia Lizbońska napotkała cztery zasadnicze bariery: -Na poziomie krajów raczej tendencja do zamykania, a nie otwierania (rynek usług, rynek pracy, patenty) – niechęć do poddawania się większej konkurencji; -Zwiększanie oporów politycznych i społecznych przed reformami (to nie brak pomysłów politycznych reform na poziomie krajów, ale znaczny opór); -Niedostatek środków budżetowych, ale też brak elastyczności na finansowanie przyszłości -Brak mocnych narzędzi wdrażania, albo brak rzeczywistego gospodarza SL (szczyty rady, a polityki krajowe i w regionach): otwarta metoda koordynacji (jako nowość w 2000r.) stosowana do reform strukturalnych obejmuje wrażliwe polityki krajowe i nie objęte koordynacją traktatową 1

Jakie zmiany od 2005 roku? W praktyce politycznej brak możliwości wycofania się z deklaratywnej realizacji SL; Szczyt w marcu 2005r. - SL powinna: (i) być uwzględniona w perspektywie finansowej (lizbonizacja funduszy); (ii) być wzmocniona na szczeblu państw członkowskich i regionów (unarodowienie, aby uzyskać legitymację społeczną i lepsze wykorzystanie funduszy), (iii) priorytezacja celów (i połączonych z nimi wskaźników) w kierunku wzrostu i zatrudnienia; (iv) Narodowe Plany Reform plus Mr/Mrs Lisbon Punkt ciężkości przełożony na reformy i działania w krajach członkowskich z działań podejmowanych przez Komisję i decyzji ze szczytów Rady Nowy buzz-word: nationalization of Lisbon Strategy (jako odpowiedź na lack of political ownership at the national level) W praktyce politycznej brak możliwości wycofania się z deklaratywnej realizacji SL; Szczyt w marcu 2005r. - SL powinna: (i) być uwzględniona w perspektywie finansowej (lizbonizacja funduszy); (ii) być wzmocniona na szczeblu państw członkowskich i regionów (unarodowienie, aby uzyskać legitymację społeczną i lepsze wykorzystanie funduszy), (iii) priorytezacja celów (i połączonych z nimi wskaźników) w kierunku wzrostu i zatrudnienia; (iv) Narodowe Plany Reform plus Mr/Mrs Lisbon Punkt ciężkości przełożony na reformy i działania w krajach członkowskich z działań podejmowanych przez Komisję i decyzji ze szczytów Rady Nowy buzz-word: nationalization of Lisbon Strategy (jako odpowiedź na lack of political ownership at the national level) 1

NPF a cele lizbońskie 1 Propozycja KE ( z 2004) Kompromis brytyjski (XII.2006) Zmiana względna Mld EuroMld euro% 1.Wzrost 1a. Konkurencyjność 1b. Spójność 2.Zasoby naturalne 3.Bezpieczeństwo i sprawiedliwość 4.UE jako partner światowy 5.Administracja % -41% -9% -7% -33% -21% -14% Razem (zobowiązania) %

Główne ramy realizacji SL w regionach 1 Uwarunkowania przygotowania programów operacyjnych na lata Strategiczne dokumenty UEStrategiczne dokumenty UE -Zintegrowane wytyczne w sprawie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na lata (m.in. 24 wytyczne obejmujące makro-, mikro- i rynek pracy) -Polityka Spójności wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienia: strategiczne wytyczne wspólnoty -Dokument Rady nr 15915/05 z 19 grudnia 2005r. o Perspektywie Finansowej Strategiczne dokumenty RPStrategiczne dokumenty RP -Krajowy Program Reform na lata (przyjęty przez RM) -Strategia Rozwoju Kraju (założenia przyjęte przez RM) -Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie (projekt przyjęty przez RM) -Program Konwergencji (przyjęty przez RM) Uwarunkowania przygotowania programów operacyjnych na lata Strategiczne dokumenty UEStrategiczne dokumenty UE -Zintegrowane wytyczne w sprawie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na lata (m.in. 24 wytyczne obejmujące makro-, mikro- i rynek pracy) -Polityka Spójności wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienia: strategiczne wytyczne wspólnoty -Dokument Rady nr 15915/05 z 19 grudnia 2005r. o Perspektywie Finansowej Strategiczne dokumenty RPStrategiczne dokumenty RP -Krajowy Program Reform na lata (przyjęty przez RM) -Strategia Rozwoju Kraju (założenia przyjęte przez RM) -Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie (projekt przyjęty przez RM) -Program Konwergencji (przyjęty przez RM)

Główne ramy realizacji SL w regionach 1 Główne zasady funkcjonowania EFRR i EFS Europejskie ramy prawneEuropejskie ramy prawne -projekt rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne przepisy dla EFRR, EFS i Funduszu Spójności (z grudnia 2005r.) -projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR (i odpowiednio EFS – oba z grudnia 2005r.) Obszary i cele funkcjonowania funduszyObszary i cele funkcjonowania funduszy -cel główny konwergencja (dla polityki spójności), a przez to celem ma być realizacja celów odnowionej SL: wzrost i zatrudnienie -Obszary EFRR: (i) inwestycje produkcyjne, (ii) infrastruktura, (iii) inne rozwojowe, np. fundusze lokalne (iv) wymiana doświadczeń. -Obszary EFS: (i) wzmocnienie adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw, (ii) zwiększenie dostępu do zatrudnienia, przeciwdziałaniu bezrobociu oraz wydłużaniu okresu aktywności zawodowej, (iii) wzmocnieniu integracji społecznej, (iv) promocji partnerstwa na rzecz reform w dziedzinie zatrudnienia i integracji społecznej. Główne zasady funkcjonowania EFRR i EFS Europejskie ramy prawneEuropejskie ramy prawne -projekt rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne przepisy dla EFRR, EFS i Funduszu Spójności (z grudnia 2005r.) -projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR (i odpowiednio EFS – oba z grudnia 2005r.) Obszary i cele funkcjonowania funduszyObszary i cele funkcjonowania funduszy -cel główny konwergencja (dla polityki spójności), a przez to celem ma być realizacja celów odnowionej SL: wzrost i zatrudnienie -Obszary EFRR: (i) inwestycje produkcyjne, (ii) infrastruktura, (iii) inne rozwojowe, np. fundusze lokalne (iv) wymiana doświadczeń. -Obszary EFS: (i) wzmocnienie adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw, (ii) zwiększenie dostępu do zatrudnienia, przeciwdziałaniu bezrobociu oraz wydłużaniu okresu aktywności zawodowej, (iii) wzmocnieniu integracji społecznej, (iv) promocji partnerstwa na rzecz reform w dziedzinie zatrudnienia i integracji społecznej.

Główne ramy realizacji SL w regionach 1 Główne zasady realizacji celów NSRO (a więc RPO i PO Kapitał Ludzki) W projekcie NSRO wskazanych jest 13 zasad, w części powtarzających przepisy UE. Najważniejsze z tych zasad to:W projekcie NSRO wskazanych jest 13 zasad, w części powtarzających przepisy UE. Najważniejsze z tych zasad to: -Zasada dodatkowości -Komplementarności i spójności (z priorytetami Wspólnoty Europejskiej); -Koncentracji, -Współfinansowania -Programowania (wieloletniego) czy partnerstwa i przedkładania projektów Zasady dodatkoweZasady dodatkowe -60% wszystkich funduszy na cele polityki spójności (w tym na EFS); -jednofunduszowość (a więc nie łączenie EFRR i EFS) -Elastyczność do 10% pomiędzy priorytetami EFS i EFRR -Vat jest kwalifikowalny, a rozliczenia wg zasady n+3 i n+2 po zasady zarządzania, monitoringu, kontroli, wymiany danych Główne zasady realizacji celów NSRO (a więc RPO i PO Kapitał Ludzki) W projekcie NSRO wskazanych jest 13 zasad, w części powtarzających przepisy UE. Najważniejsze z tych zasad to:W projekcie NSRO wskazanych jest 13 zasad, w części powtarzających przepisy UE. Najważniejsze z tych zasad to: -Zasada dodatkowości -Komplementarności i spójności (z priorytetami Wspólnoty Europejskiej); -Koncentracji, -Współfinansowania -Programowania (wieloletniego) czy partnerstwa i przedkładania projektów Zasady dodatkoweZasady dodatkowe -60% wszystkich funduszy na cele polityki spójności (w tym na EFS); -jednofunduszowość (a więc nie łączenie EFRR i EFS) -Elastyczność do 10% pomiędzy priorytetami EFS i EFRR -Vat jest kwalifikowalny, a rozliczenia wg zasady n+3 i n+2 po zasady zarządzania, monitoringu, kontroli, wymiany danych

Główne ramy realizacji SL w regionach 1 Główne zasady realizacji celów NSRO c.d. Zarządy regionów są instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego RPOZarządy regionów są instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego RPO Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego PO Kapitał Ludzki, a instytucjami współpracującymi są m.in. samorządy województw. 70% środków z EFS ma być w gestii regionów.Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego PO Kapitał Ludzki, a instytucjami współpracującymi są m.in. samorządy województw. 70% środków z EFS ma być w gestii regionów. Całość alokacji na EFS ma wynieść 8,126 mln euro, a łącznie ze środkami krajowymi PO Kapitał Ludzki ma mieć finansowanie na poziomie 9559,9 mln euro (stanowi to15% funduszy z polityki spójności).Całość alokacji na EFS ma wynieść 8,126 mln euro, a łącznie ze środkami krajowymi PO Kapitał Ludzki ma mieć finansowanie na poziomie 9559,9 mln euro (stanowi to15% funduszy z polityki spójności). Całość alokacji na 16 RPO wyniesie (fundusze krajowe i europejskie) mln euro (52% z funduszy polityki spójności)Całość alokacji na 16 RPO wyniesie (fundusze krajowe i europejskie) mln euro (52% z funduszy polityki spójności) Główne zasady realizacji celów NSRO c.d. Zarządy regionów są instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego RPOZarządy regionów są instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego RPO Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego PO Kapitał Ludzki, a instytucjami współpracującymi są m.in. samorządy województw. 70% środków z EFS ma być w gestii regionów.Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego PO Kapitał Ludzki, a instytucjami współpracującymi są m.in. samorządy województw. 70% środków z EFS ma być w gestii regionów. Całość alokacji na EFS ma wynieść 8,126 mln euro, a łącznie ze środkami krajowymi PO Kapitał Ludzki ma mieć finansowanie na poziomie 9559,9 mln euro (stanowi to15% funduszy z polityki spójności).Całość alokacji na EFS ma wynieść 8,126 mln euro, a łącznie ze środkami krajowymi PO Kapitał Ludzki ma mieć finansowanie na poziomie 9559,9 mln euro (stanowi to15% funduszy z polityki spójności). Całość alokacji na 16 RPO wyniesie (fundusze krajowe i europejskie) mln euro (52% z funduszy polityki spójności)Całość alokacji na 16 RPO wyniesie (fundusze krajowe i europejskie) mln euro (52% z funduszy polityki spójności)

Strategia Lizbońska w regionach - wnioski Wnioski Strategia Lizbońska i jej cele znajdują obecnie swoje odbicie w podstawowych dokumentach strategicznych UE i Polski, również w odniesieniu do polityki regionalnejStrategia Lizbońska i jej cele znajdują obecnie swoje odbicie w podstawowych dokumentach strategicznych UE i Polski, również w odniesieniu do polityki regionalnej Stąd SL musi być brana pod uwagę przy programowaniu RPO i PO Kapitał LudzkiStąd SL musi być brana pod uwagę przy programowaniu RPO i PO Kapitał Ludzki Poza RPO największe znaczenie dla regionu będzie mieć PO Kapitał Ludzki, ponieważ będzie wdrażany w znacznej części przez regiony (70% środków z EFS);Poza RPO największe znaczenie dla regionu będzie mieć PO Kapitał Ludzki, ponieważ będzie wdrażany w znacznej części przez regiony (70% środków z EFS); Nowe zasady (m.in. cross-financing) zwiększają elastyczność wykorzystania funduszy;Nowe zasady (m.in. cross-financing) zwiększają elastyczność wykorzystania funduszy; Najbliższy czas konsultacji i negocjacji z MRR i innymi regionami będzie decydującyNajbliższy czas konsultacji i negocjacji z MRR i innymi regionami będzie decydujący Wnioski Strategia Lizbońska i jej cele znajdują obecnie swoje odbicie w podstawowych dokumentach strategicznych UE i Polski, również w odniesieniu do polityki regionalnejStrategia Lizbońska i jej cele znajdują obecnie swoje odbicie w podstawowych dokumentach strategicznych UE i Polski, również w odniesieniu do polityki regionalnej Stąd SL musi być brana pod uwagę przy programowaniu RPO i PO Kapitał LudzkiStąd SL musi być brana pod uwagę przy programowaniu RPO i PO Kapitał Ludzki Poza RPO największe znaczenie dla regionu będzie mieć PO Kapitał Ludzki, ponieważ będzie wdrażany w znacznej części przez regiony (70% środków z EFS);Poza RPO największe znaczenie dla regionu będzie mieć PO Kapitał Ludzki, ponieważ będzie wdrażany w znacznej części przez regiony (70% środków z EFS); Nowe zasady (m.in. cross-financing) zwiększają elastyczność wykorzystania funduszy;Nowe zasady (m.in. cross-financing) zwiększają elastyczność wykorzystania funduszy; Najbliższy czas konsultacji i negocjacji z MRR i innymi regionami będzie decydującyNajbliższy czas konsultacji i negocjacji z MRR i innymi regionami będzie decydujący 1

Strategia Lizbońska a regiony DZIĘKUJĘ za uwagę! Maciej H.Grabowski Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Polskie Forum Strategii Lizbońskiej DZIĘKUJĘ za uwagę! Maciej H.Grabowski Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Polskie Forum Strategii Lizbońskiej 1