Projekt: Wzrost innowacyjności regionu jako efekt rozwijania i upowszechniania dobrych praktyk w zakresie strategicznego zarządzania środowiskowego w organizacjach województwa lubuskiego Zielona Góra 2007 Zakład Zarządzania Środowiskiem i Gospodarką Publiczną

Potencjał innowacyjny Jednostek Samorządu Terytorialnego (JST) regionu lubuskiego - wstępne wyniki badań koordynator – dr inż. Joanna Zarębska Zakład Zarządzania Środowiskiem i Gospodarką Publiczną

Cel projektu: Jednym z celów projektu była identyfikacja oraz wzmacnianie koordynacyjnej roli samorządu w procesie tworzenia warunków do wzrostu innowacyjności terytorium (np. poprzez wejście prywatnych i publicznych aktorów w tzw. sieci współpracy). Dzięki temu może zaistnieć zjawisko tzw. umieszczania MŚP w płaszczyźnie globalnej poprzez poziom lokalny. Jednym z celów projektu była identyfikacja oraz wzmacnianie koordynacyjnej roli samorządu w procesie tworzenia warunków do wzrostu innowacyjności terytorium (np. poprzez wejście prywatnych i publicznych aktorów w tzw. sieci współpracy). Dzięki temu może zaistnieć zjawisko tzw. umieszczania MŚP w płaszczyźnie globalnej poprzez poziom lokalny. Jednocześnie założono istnienie tzw. dobrych praktyk sprzyjających szybszemu wdrażaniu strategii innowacyjnych. Jednocześnie założono istnienie tzw. dobrych praktyk sprzyjających szybszemu wdrażaniu strategii innowacyjnych.

Innowacyjność terytorialna jest pożądanym stanem pozwalającym wytworzyć strukturalną przewagę regionu w sytuacji globalizującej się gospodarki światowej. W tej sytuacji zadaniem władz lokalnych jest prowadzenie polityki lokalnej w taki sposób, aby sprostać konkurencji. Celem tej polityki jest trwały i zrównoważony rozwój terytorium.

Rozwój zrównoważony jest to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przeszłych pokoleń. Ustawa Prawo ochrony środowiska (DzU 2001, nr 62, poz. 627, art. 3, pkt 50)

Nadrzędną cechą dobrych praktyk jest ich skuteczność, efektywność i uniwersalność Na potrzeby projektu do dobrych praktyk zakwalifikowano wszelkie przedsięwzięcia cykliczne lub jednorazowe, które pozwalają na skuteczną realizację nowej jakości w zakresie zarządzania środowiskowego, a ponadto spełniają następujące warunki: w sposób racjonalny i efektywny wykorzystują zasoby środowiskowe regionu dla celów społecznych i gospodarczych, w sposób racjonalny i efektywny wykorzystują zasoby środowiskowe regionu dla celów społecznych i gospodarczych, można je zastosować i rozpowszechniać w wielu organizacjach. można je zastosować i rozpowszechniać w wielu organizacjach.

Jednocześnie założono istnienie tzw. dobrych praktyk sprzyjających szybszemu wdrażaniu strategii innowacyjnych. Zidentyfikowane w trakcie badań wtórnych (literaturowych) dobre praktyki w obszarze działań administracji publicznej można podzielić na dwie grupy: dobre praktyki w wymiarze wewnętrznym" - dotyczące struktury funkcjonowania samego urzędu, dobre praktyki zewnętrzne" - dotyczące inicjatyw i działań proinnowacyjnych w zakresie zarządzania środowiskowego.

Dobre praktyki w zakresie funkcjonowania struktur administracji samorządowej to: przedsięwzięcia reorganizacyjne zwiększające efektywność działania urzędu oraz jakość świadczonych usług, przedsięwzięcia reorganizacyjne zwiększające efektywność działania urzędu oraz jakość świadczonych usług, działania na rzecz tworzenia systemu przepływu informacji między jednostkami administracji terenowej oraz sektorem przedsiębiorstw w celu koordynacji wspólnych działań, działania na rzecz tworzenia systemu przepływu informacji między jednostkami administracji terenowej oraz sektorem przedsiębiorstw w celu koordynacji wspólnych działań, komputeryzacja urzędu, komputeryzacja urzędu, tworzenie zespołów zadaniowych, tworzenie zespołów zadaniowych, uzyskanie certyfikatów ISO, uzyskanie certyfikatów ISO, dbałość o rozwój kapitału ludzkiego organizacji, dbałość o rozwój kapitału ludzkiego organizacji, promocja nowych rozwiązań i własnych inicjatyw, promocja nowych rozwiązań i własnych inicjatyw, otwartość na współpracę z otoczeniem zewnętrznym, otwartość na współpracę z otoczeniem zewnętrznym, współpraca i wymiana z zagranicą. współpraca i wymiana z zagranicą.

działania na rzecz rozwoju infrastruktury technicznej, działania na rzecz rozwoju infrastruktury technicznej, działania stymulujące rozwój sektora MŚP, działania stymulujące rozwój sektora MŚP, działania na rzecz budowania infrastruktury rynku, działania na rzecz budowania infrastruktury rynku, innowacyjne metody promocji lokalnych walorów, produktów i usług, innowacyjne metody promocji lokalnych walorów, produktów i usług, stosowanie systemu ulg inwestycyjnych w celu zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej oraz pobudzenia rozwoju lokalnego, stosowanie systemu ulg inwestycyjnych w celu zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej oraz pobudzenia rozwoju lokalnego, tworzenie systemu powiązań (związków i porozumień gmin, powiatów) celem zwiększenia efektywności działań i podniesienia poziomu szans rozwojowych. tworzenie systemu powiązań (związków i porozumień gmin, powiatów) celem zwiększenia efektywności działań i podniesienia poziomu szans rozwojowych. Dobre praktyki i innowacyjne przedsięwzięcia w obszarze zarządzania środowiskowego:

Techniki badawcze: W niniejszym badaniu wykorzystano następujące techniki: wywiad, ankietę ową, ankietę pocztową (kwiecień – sierpień 2007). Blisko 60 % odpowiedzi na ankiety uzyskano techniką pierwszą, 30 % stanowią ankiety wypełnione i nadesłane drogą elektroniczną, a 10% - techniką trzecią. Z uwzględnieniem podziału na rodzaje JST otrzymano: 45,8 % zwrot ankiet z urzędów gmin oraz 28,6 % w przypadku urzędów powiatowych.

Kwestionariusz ankiety JST 50 pytań merytorycznych: dotyczących analizy struktury gospodarczej gmin i kierunków ich rozwoju, dotyczących analizy struktury gospodarczej gmin i kierunków ich rozwoju, analizy zarządzania środowiskiem, analizy zarządzania środowiskiem, zadań gmin i budżetu, zadań gmin i budżetu, warunków działania urzędów warunków działania urzędów 4 pytania metryczki.

Wielkość próby: Całkowita wielkość próby wynosi 97 jednostek organizacyjnych. Na tę liczbę składa się: –9 gmin miejskich – uzyskano 9 zwrotów ankiet co stanowi 100% (Gorzów Wlkp., Gozdnica, Gubin, Łęknica, Małomice, Niegosławice, Zielona Góra, Żagań, Żary), –33 gminy miejsko-wiejskie – uzyskano 16 zwrotów ankiet co stanowi 48,5% (Babimost, Brzeźnica, Bytom Odrzański, Cybinka, Czerwieńsk, Kargowa, Krosno Odrzańskie, Kożuchów, Lubsko, Nowogród Bobrz., Skwierzyna, Słubice, Sulechów, Szprotawa, Świebodzin, Wschowa), –41 gmin wiejskich – uzyskano 13 zwrotów ankiet co stanowi 31,7% (Lipinki Łużyckie, Przewóz, Żagań, Trzebiel, Żary, Łagów, Bojadła, Nowa Sól, Bytnica, Szczaniec, Pszczew, Skąpe, Bogdaniec), –2 powiaty grodzkie – brak zwrotów, –12 powiatów ziemskich – uzyskano 4 zwroty ankiet co stanowi 33,3% (Gorzów Wlkp., Międzyrzecz, Słubice, Świebodzin).

Szczegółowe problemy badawcze: aktualny stan i zakres działań JST w województwie lubuskim w kontekście nowoczesnych metod, form oraz narzędzi uznawanych za innowacyjne dla administracji publicznej, poziom wiedzy i umiejętności pracowników administracji samorządowej w zakresie zarządzania środowiskowego, identyfikacja i charakterystyka barier w zakresie certyfikacji zarządzania jakością i środowiskiem.

Tabela. 1. Zestawienie obszarów i kryteriów zarządzania środowiskowego dla urzędu gminy, starostwa powiatowego i urzędu marszałkowskiego, stosowanych w rozwoju zrównoważonym Obszar zarządzania Kryteria zarządzania Urząd gminyStarostwo powiatoweUrząd marszałkowski I. Zarządzanie strategiczne i finansowe 1. Planowanie strategiczne 2. Perspektywiczna ocena sytuacji finansowej 3. Wieloletnie planowanie inwestycyjne 4. Roczne planowanie finansowe, monitorowanie i ocena wykonania planów 1. Planowanie strategiczne 2. Perspektywiczna ocena sytuacji finansowej 3. Wieloletnie planowanie inwestycyjne 4. Roczne planowanie finansowe, monitorowanie i ocena wykonania planów 1. Planowanie strategiczne 2. Perspektywiczna ocena sytuacji finansowej 3. Wieloletnie planowanie inwestycyjne 4. Roczne planowanie finansowe, monitorowanie i ocena wykonania planów II. a. Gospodarka przestrzenna II. b. Stymulowanie rozwoju gospodarczego 5. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy 6. Plan miejscowy 7. Program rozwoju gospodarczego 8. aktywna polityka wspierająca przedsiębiorczość 9. uzbrojenie terenów pod działalność gospodarczą 5. Program rozwoju gospodarczego 6. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego (PZPWL) 5. Program rozwoju gospodarczego IV. a. Zarządzanie środowiskiem IV. b. Zintegrowane zarządzanie środowiskowe 10. Tworzenie planów: gospodarki odpadami, zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 11. Strategie, programy, plany ochrony środowiska 12. Plany ochrony parków krajobrazowych (uzgodnienie i zatwierdzenie) 13. Wykonanie audytu ekologicznego 14. EMAS 15. ISO 6. Tworzenie planów: gospodarki odpadami, zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 7. Strategie, programy, plany ochrony środowiska 8. Plany ochrony parków krajobrazowych (uzgodnienie) 7. Tworzenie wojewódzkich planów: gospodarki odpadami, zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 8. Strategie, programy, plany ochrony środowiska 9. Plany ochrony parków krajobrazowych (uzgodnienie) VI. Organizacja i funkcjonowanie urzędu 16. Podział uprawnień decyzyjnych i odpowiedzialności 17. Zarządzanie procesami 18. Efektywność komunikacji wewnętrznej 9. Podział uprawnień decyzyjnych i odpowiedzialności 10. Zarządzanie procesami 11. Efektywność komunikacji wewnętrznej 10. Podział uprawnień decyzyjnych i odpowiedzialności 11. Zarządzanie procesami 12. Efektywność komunikacji wewnętrznej VII. Partycypacja społeczna i stymulowanie rozwoju społecznego 19. Komunikacja i partycypacja społeczna 20. Współpraca z organizacjami pozarządowymi 21. Wspieranie inicjatyw społecznych 12. Komunikacja i partycypacja społeczna 13. Współpraca z organizacjami pozarządowymi 13. Komunikacja i partycypacja społeczna 14. Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Obszar zarządzania Kryteria zarządzania Urząd gminyStarostwo powiatoweUrząd marszałkowski IV. a. Zarządzanie środowiskiem IV. b. Zintegrowane zarządzanie środowiskowe 10. Tworzenie planów: gospodarki odpadami, zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 11. Strategie, programy, plany ochrony środowiska 12. Plany ochrony parków krajobrazowych (uzgodnienie i zatwierdzenie) 13. Wykonanie audytu ekologicznego 14. EMAS 15. ISO 6. Tworzenie planów: gospodarki odpadami, zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 7. Strategie, programy, plany ochrony środowiska 8. Plany ochrony parków krajobrazowych (uzgodnienie) 7. Tworzenie wojewódzkich planów: gospodarki odpadami, zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 8. Strategie, programy, plany ochrony środowiska 9. Plany ochrony parków krajobrazowych (uzgodnienie)

Rys. Nasycenie dokumentami programowymi z zakresu zarządzania zrównoważonego (strategicznego, finansowego, środowiskowego) w ankietowanych JST I/II a/IV a

Zestawienie wyników działań w zakresie zarządzania środowiskiem w gminach lubuskich

Systemy zarządzania wdrożone w urzędzie gminy Strategiczna Karta Wyników ISO serii 9000 dobre praktyki – kopiowanie sprawdzonych rozwiązań 14/15

Rys. Wskaźnik gospodarstw domowych na terenie badanych gmin lubuskich objętych selektywną zbiórką odpadów 10 A

Rys. Inwestycje w zakresie ochrony środowiska zrealizowane przez gminę w latach IV a

Rys. Priorytety przyszłych inwestycji w gminie w obszarze ochrony środowiska, w latach Inwestycje w zakresie gospodarki wodno- ściekowej Inwestycje w zakresie gospodarki odpadami

Rys. Priorytety przyszłych inwestycji w gminie w obszarze ochrony środowiska, w latach Inwestycje w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego Inwestycje w zakresie ochrony przed hałasem

Wskaźnik wagi dla JST w zakresie: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska, gospodarki wodnej

Wskaźnik wagi dla JST w zakresie: wodociągi, zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, utrzymywanie wysypisk, unieszkodliwianie odpadów

Wskaźnik wagi dla JST w zakresie: gminne budownictwo mieszkaniowe

Rys. Rodzaje działalności o największym znaczeniu dla gospodarki gminy

Dziękuję za uwagę koordynator – dr inż. Joanna Zarębska Wszystkich zainteresowanych projektem serdecznie zapraszamy do dalszej współpracy