Aktywizacja społeczna i zawodowa oraz włączanie osób niepełnosprawnych w rynek pracy stan obecny i perspektywy Spotkanie z przedstawicielami samorządów powiatowych 3, 9, 13 i 16 lutego 2006 MPiPS, Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych

Włączenie społeczne osób niepełnosprawnych - uwarunkowania Sytuacja społeczno – gospodarcza Polityka zdrowotna edukacyjna rynku pracy Otoczenie prawne Zachowania i postawy głównych aktorów Klimat społeczny

Najważniejsze akty prawne - stan obecny Ustawa zasadnicza Kodeks pracy Ustawy sektorowe (dotyczące zdrowia, edukacji, zatrudnienia, ubezpieczenia społecznego, pomocy społecznej itp.) Ustawy kompetencyjne (ustawa o samorządzie powiatowym - art. 4 ust. 1 pkt. 5) Lex specialis Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych Karta Praw Osób Niepełnosprawnych

Główni aktorzy administracja rządowa samorząd terytorialny przedsiębiorstwa, regionalne i lokalne środowiska gospodarcze, związki zawodowe organizacje pozarządowe osoby niepełnosprawne

Statystyka w tys. Osoby niepełnosprawne ogółem w tym osoby niepełnosprawne prawnie Dzieci niepełnosprawne (w wieku poniżej 16 lat) 202 w tym niepełnosprawne prawnie 135 Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wynikającymi z niepełnosprawności 179,5*) Niepełnosprawni studenci 9,2 Osoby niepełnosprawne w wieku produkcyjnym (18-59/64 lat): w tym osoby niepełnosprawne prawnie (2.396) Rodziny z co najmniej jedną osobą niepełnosprawną *) bez dzieci niedostosowanych społecznie, z zaburzeniami zachowania, zagrożonych uzależnieniem Źródło: GUS; NSP 2002, GUS - Edukacja 2004/2005, GUS- Szkoły Wyższe 2004/2005, BAEL- iii kwartał 2005

Udział osób niepełnosprawnych prawnie na 100 osób ludności w wieku 15 lat i więcej w 2004 r. Polska – 13,4%

Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej, w tys. 2004III kw.2005 w wieku 15 lat i więcej w wieku produk- cyjnym w wieku 15 lat i więcej w wieku produk- cyjnym Razem Aktywni zawodowo Pracujący Bezrobotni Bierni zawodowo Źródło: BAEL, GUS 2004, III kwartał 2005 r

Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym Wiek produkcyjny (18-59/64 lat) 2004I półrocze 2005 WskaźnikiNSNS współczynnik aktywności zawodowej 23,474,923,974,1 wskaźnik zatrudnienia 18,160,418,760,2 stopa bezrobocia 22,619,321,718,8 Źródło: BAEL, GUS 2004,2005

Statystyka współczynnik aktywności zawodowej i wskaźnik zatrudnienia ponad trzykrotnie niższe niż osób sprawnych Bezrobocie rejestrowane osób (listopad 2005)

Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędach pracy w listopadzie 2005 r. bezrobotni poszukujący pracy niepozostający w zatrudnieniu razem

Zadania powiatu Ustawa o samorządzie powiatowym : edukacja, zdrowie, pomoc społeczna, polityka prorodzinna, wspieranie osób niepełnosprawnych, transport, kultura Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy : pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa, pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, organizacja szkoleń... Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej: rehabilitacja zawodowa, rehabilitacja społeczna, orzecznictwo o niepełnosprawności (pierwsza instancja)

Zadania powiatu rehabilitacja zawodowa promocja zatrudnienia osób niepełnosprawnych wdrażanie skutecznych instrumentów włączania osób niepełnosprawnych w regionalny i lokalny rynek pracy pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo rolniczej dofinansowanie do oprocentowania kredytu bankowego zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy oraz adaptacji pomieszczeń zakładu pracy, adaptacji lub nabycia urządzeń, rozpoznania przez służby medycyny pracy szkolenie osób niepełnosprawnych pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych, ich szkolenie oraz przekwalifikowanie

Zadania powiatu rehabilitacja społeczna Dofinansowanie: uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych likwidacji barier funkcjonalnych sprzętu rehabilitacyjnego przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych sportu, kultury, rekreacji i turystyki kosztów tworzenia i działania wtz

Zadania powiatu niepodlegające dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (wybór) kreowanie i realizacja lokalnej polityki gospodarczej i społecznej uwzględniającej perspektywę osób niepełnosprawnych współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej tych osób doradztwo organizacyjno-prawne i ekonomiczne w zakresie działalności gospodarczej lub rolniczej podejmowanej przez osoby niepełnosprawne orzekanie o niepełnosprawności (pierwsza instancja)

Rehabilitacja społeczna Warsztaty terapii zajęciowej – 2005 r. liczba placówek uczestnicy osób koszt mln zł w 52 powiatach nie ma wtz w 7 powiatach jest od 6- 9 wtz w 2 powiatach jest więcej niż 10 wtz 60% wtz prowadzą organizacje pozarządowe 62% uczestników to osoby z upośledzeniem umysłowym Turnusy rehabilitacyjne /I-III kw uczestnicy tys./148 tys. Koszt - 85 mln/81 mln

Praktyka Rehabilitacja społeczna Zadanie Liczba osób objętych zadaniemKwota dofinansowania (zł) 2004 r.I-III kw r.2004 r. I-III kw r. Warsztaty terapii zajęciowej Turnusy rehabilitacyjne (+opiekunowie) ( ) ( ) Likwidacja barier funkcjonalnych (zawarte umowy I-III kw r.) (20 092) ( ) Zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny i przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze Sport, kultura, rekreacja i turystyka razem: (stan na dzień 31 grudnia 2004 r. oraz dane za I-III kw r. źródło PFRON)

Turnusy rehabilitacyjne Lata Liczba osób biorących udział w turnusach rehabilitacyjnych (na podstawie danych z PCPR) ogółem w tym osób niepełnosprawnych (75,4%) (75,7%) I- III kw (74,0%)

Turnusy rehabilitacyjne Liczba osóbKwota w zł informacja za trzy kwartały

uczestnicy wtz wg możliwości podjęcia pracy Źródło: PFRON, 2004

uczestnicy wtz wg miejsca pracy jaką mogliby podjąć Źródło: PFRON, 2004

uczestnicy wtz wg rodzaju pracy jaką mogliby podjąć Źródło: PFRON, 2004

Okres przebywania uczestników w warsztatach terapii zajęciowej (wg danych z Raportu PFRON za 2003 r.) Czas pobytu w wtzLiczba uczestników[%] do 1 roku ,3 1,1 – 2 lata ,2 2,1 – 3 lata ,7 3,1 – 4 lata ,2 4,1 – 5 lata1.2497,9 5,1 – 6 lata8265,3 6,1 – 7 lata9005,7 7,1 – 8 lata1.2658,0 powyżej 8 lat ,7 Razem: ,0

Praktyka Rehabilitacja zawodowa osób skorzystało z dofinansowania ze szkoleń ( zł) Dofinansowano przystosowanie 489 stanowisk pracy osób niepełnosprawnych zatrudnionych na otwartym i chronionym rynku pracy ( zł.) Wsparcie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby niepełnosprawne 568 osób skorzystało z pożyczki na rozpoczęcie działalności ( zł) 64 osób skorzystało z dofinansowania odsetek kredytu zaciągniętego na kontynuację działalności ( zł) (stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON)

Osoby niepełnosprawne Zmiana postaw aktywność, wola samostanowienia gotowość na zmiany gotowość do partnerskiej współpracy Zdolność do wyłonienia reprezentacji

Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności

Instrumenty finansowe - stan obecny Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Środki własne samorządu Budżet państwa Fundusz Pracy Środki UE Fundusze strukturalne (EFS, EFRR) Środki przeznaczone na finansowanie programów wspólnotowych (m. in. EQUAL)

Podział środków na rehabilitację społeczną i zawodową w zadaniach powiatu Wysokość środków PFRON na rehabilitację w powiatach ogółem (bez obsługi) rehabilitację społeczną rehabilitację zawodową stopa bezrobocia osób niepełn. w wieku produkcyjnym ,2% 100%75,2%24,8% ,6% 100%84,77%15,23% 2005 za trzy kwart ,8% 100%93,21%6,79%

Praktyka Rehabilitacja społeczna

Praktyka Rehabilitacja społeczna (lata 2003, 2004, 2005)

EFS – SPO-RZL –działanie 1.4

Rodzina Ośrodek wsparcia ( Środowiskowy dom samopomocy, Dzienny dom pomocy Klub samopomocy ) Warsztat terapii zajęciowej Zakład aktywności zawodowej Zakład pracy chronionej Otwarty rynek pracy Lokalny system wsparcia

Model docelowy Kogo wspieramy? Powiązania systemowe z innymi obszarami wsparcia ( zdrowie, edukacja, rynek pracy, zabezpieczenie społeczne,pomoc społeczna) Działania specjalne w obszarze rynku pracy Rola wtz i zaz w systemie rehabilitacji i zatrudniania osób niepełnosprawnych

Kierunki ewentualnych zmian – podstawowe dylematy Które instrumenty są skuteczne, a które nie i dlaczego? Czego brakuje? – niezbędne uzupełnienia Co jest zbędne? Co wymaga zmiany albo uproszczenia? Uwarunkowania i ograniczenia