Klastry w Kraju Basków Juan Manuel Esteban Koordynator Polityki Klastrowej Wydział Przemysłu, Handlu i Turystyki Rząd Baskijski Kielce, 14 września 2007 Projekt pn. „Centrum Rozwoju Klastrów Świętokrzyskich” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i ze środków budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działanie 2.6. „Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy”.

Nieco historii(I) Klastry w Kraju Basków Jesteśmy małym krajem: 2,1 mln. mieszkańców 7,234 km2 O dobrych wynikach gospodarczych: PBK 2005 (PPS): 125.1 (UE 25 średnia=100) Stopa bezrobocia: mniej niż 5 % (2006) Lecz nie było to łatwe do osiągnięcia: Głęboki kryzys w latach 80. i początku 90. Spadek znaczenia tradycyjnych przemysłów Stopa bezrobocia: 25 % (początek lat 90.)) Ta sytuacja wywołała potrzebę głębokiego przemyślenia polityki rozwoju przemysłowego w kraju Basków: Zapoczątkowanie Programu Konkurencyjności w 1990

Nieco historii (II) Klastry w Kraju Basków „Rewolucyjny” pomysł (w tamtych latach): Czy wprowadzenie klastrów mogłoby przyczynić się do szybkiego rozwoju baskijskiej gospodarki? To mogło by się stać! Pan Porter z wizytą w Kraju Basków Minister Przemysłu gotów wprowadzić klastry Wstępna lokalizacja klastrów na mapie kraju

Klastry: Nowy sposób spojrzenia na gospodarkę i jej rozwój Klastry w Kraju Basków Klastry: Nowy sposób spojrzenia na gospodarkę i jej rozwój Niezwykle znaczące odkrycie Portera: Konkurencja w gospodarce mikro, wszystko ma znaczenie i wszystko jest ważne. Pełne zrozumienie natury konkurencji oraz pochodzenie przewagi konkurencji Zrozumienie złożoności wzajemnych powiązań między czynnikami Zmiany w funkcjonowaniu prywatnego, rządowego sektora gospodarki, oraz wszelkich stowarzyszeń i instytucji Dla ludzi formułujących politykę rozwoju: Klastry to bardzo użyteczne narzędzie polityki uprzemysłowienia!!

Klastry: dwie definicje Klastry to zgrupowania firm, które funkcjonują w określonym obszarze gospodarki i wytyczonym obszarze geograficznym. A to pozwala na wygenerowanie cykli współdziałań operacyjnych i wyciąganie korzyści z konkurencyjności Klastry są to grupy współzależnych firm i przemysłów działających w środowisku charakteryzującym się wysokim stopniem specjalizacji, wysokim stopniem konkurencji oraz koncentracją w obszarze świetnie wykształconych pracowników World Economic Forum

Inicjatywy klastrowe i instytucje wspomagające współpracę Klastry w Kraju Basków Inicjatywy klastrowe i instytucje wspomagające współpracę Klastry to ”naturalne” jednostki, lecz z pragmatycznego punktu widzenia musimy znaleźć praktyczny plan działania: Inicjatywy tworzenia klastrów Inicjatywa tworzenia klastrów to zorganizowana akcja prowadząca do wzrostu gospodarczego, konkurencyjności klastrów wewnątrz regionu, obejmująca firmy, rząd, oraz/lub ludzi zajmujących się badaniami naukowymi Dojrzałe inicjatywy tworzenia klastrów zwykle prowadzą do powstawania trwałych struktur, nazywanych Instytucjami Wspierającymi Współpracę (Stowarzyszenia Klastrów)

Zarządzanie klastrami: podejście praktyczne Klastry w Kraju Basków Zarządzanie klastrami: podejście praktyczne Klastry są i będą, rozumiemy ich dynamiczną złożoność: Co teraz z nimi zrobić? Po ich wstępnym zlokalizowaniu w latach 90., zdecydowaliśmy, która grupa klastrów będzie priorytetową w Kraju Basków, a w latach następnych utworzyliśmy różne stowarzyszenia klastrowe. Obecnie mamy 12 priorytetowych klastrów, które w przybliżeniu obejmują połowę przemysłu baskijskiego, poniżej podane, (lata stwarzania stowarzyszeń):

Oto 12 Priorytetowych klastrów w Kraju Basków Klastry w Kraju Basków Oto 12 Priorytetowych klastrów w Kraju Basków Samochodowy (1993) AGD (1992) Ochrona Środowiska (1995) IT and Telekomunikacja (1994) Narzędziowy (1992) Aeronautyka (1997) Papierowy (1998) Stoczniowy (1997) Port w Bilbao (1994) Energetyczny (1996) Znajomość zarządzania (1996) Audiowizualny (2004, ostatni)

Podstawowe charakterystyki klastrów priorytetowych Klastry w Kraju Basków Podstawowe charakterystyki klastrów priorytetowych   AGD (ACEDE) Narzędziowy (AFM) Samochodowy (ACICAE) Port Bilbao Telecomu-nikacja (GAIA) Ochrona Środowiska (ACLIMA) Wiedzy Energetyczny Arenautyka (HEGAN) stocznowy Papierowy Utworzenie 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Liczba członków 13 68 49 138 160 64 76 24 116 19 zatrudnienie 9.200 4.602 15.560 4.300 8.000 2.888 - 25.000 4.732 14.000 2.059 obroty M€ 1.430 612 2.243 839 1.600 695 10.000 674 682 526 Eksport: M€ %/sprzedaż 646 45% 390 64% 1.337 60% 540 34% 132 19% 2.200 22% 532 78% 240 46%

Misja (prosta, jednak b. trudna do osiągnięcia!) Klastry w Kraju Basków Misja (prosta, jednak b. trudna do osiągnięcia!) Podniesienie konkurencyjności firm Baskijskich poprzez kooperację Koncentracja na wyzwaniach strategicznych w zakresie konkurencyjności, takich którym firmy nie mogłyby podołać indywidualnie i poprzez pojedyncze działania Klastry jako świadczący usługi: katalityczna funkcja, intensyfikująca zakres i szybkość komunikacji współdziałania podmiotów

Obszary działań Klastry w Kraju Basków Związane ze strategicznymi wyzwaniami wymagającymi kooperacji w obszarach: Internacjonalizacja Technologia Jakość/Doskonałość zarządzania Logististyka Różne

Cele operacyjne: Piramida Kooperacji Klastry w Kraju Basków Cele operacyjne: Piramida Kooperacji Począwszy od niższego do wyższego poziomu osiągnięć z punktu widzenia poziomu kooperacji: Zebranie i rozprowadzenie strategicznych informacji Identyfikacja strategicznych wyzwań i potencjalnych współdziałań Zidentyfikowanie i ewaluacja potencjalnych synergii Identyfikacja oraz wspieranie kooperujących grup zainteresowanych generowaniem projektów współpracy

Zarządzanie i Kierowanie (I) Klastry w Kraju Basków Zarządzanie i Kierowanie (I) Oparte na rzeczywistym Prywatno-Publicznym Partnerstwie Rząd nie hamuje prywatnych działań, lecz jest jednocześnie rygorystyczny w sprawie osiągania celów Zdawanie sobie sprawy z kluczowych czynników osiągania sukcesu w inicjatywach klastrów: Zaangażowanie firm Dobry koordynator Wspólna wizja Członkostwo otwarte dla wszystkich organizacji w “naturalnym” klastrze Wysoki poziom zgody co do działań jakie powinny być rozpoczęte Coroczne Umowy 2,3 M. € na rok na cały program (więcej dobrych pomysłów niż pieniędzy!) Codzienne współdziałania między urzędnikami rządowymi i szefami stowarzyszeń klastrów

Zarządzanie i Kierowanie(II) Klastry w Kraju Basków Zarządzanie i Kierowanie(II) Urzędnicy w Departmencie Przemysłu i pracownicy SPRI to bardzo doświadczeni ludzie Uczestniczą we wszystkich spotkaniach Dyrektorów, Zarządów, i innych spotkań Komitetów lecz nie głosują Ich zadanie to towarzyszyć, wspierać, dawać rady, lecz nie interweniować Schemat macierzowy: Szefowie pionów : 12, jeden na klaster (wspomaganych 12 SPRI pracownikami) Szefowie grup (w poziomie): 1 na każdy strategiczny obszar Ogólna koordynacja Ponieważ szefowie grup są jednocześnie odpowiedzialni za standardową politykę grup, w ten sposób łączymy politykę klastrów ze standardową polityką grupy Wyeliminowanie formalnych granic między sekcjami miało pierwszorzędny wpływ na sukces tej polityki

Rezultaty i Ocena Klastry w Kraju Basków Niewymierne rezultaty, pomimo że trudne do wycenienia, mają wielką wagę. Zaufanie między podmiotami Główna oś postępu to publiczno-prywatna współpraca Kooperacja między konkurencjami Strategiczna orientacja klastrów w kierunku konkretnych celów, bez względu na komplikacje lub wydłużenie w czasie Lecz także były rezultaty wymierne: Utworzenie różnych Konsorciów Eksportu Projekty Technologiczne “wewnątrz klastrowe” (Elektronika Samochodowa, Maszynowo-Narzędziowy, Energetyczno-Środowiskowa) Imponujące wyniki w doskonałym zarządzaniu oceniane zgodnie z modelem EFQM, większe firmy mają motywujący wpływ na mniejsze Istnieje wiele możliwych wskaźników jakościowych i ilościowych w celach mierzenia osiągnięć, lecz “króluje” liczba i jakość projektów dot. kooperacji w klastrach, które posiadają znaczenie strategiczne

Przyszłość Klastry w Kraju Basków Wydział Komunikacji stworzył klaster Transportu i Logistyki, zgodnie z naszą filozofią Wydział Przemysłu, Handlu i Turystyki aktualnie zajmuje się: konsolidacją bio klastra: BIOBASK 2O1O studium dotyczącym możliwości utworzenia Klastra Turystycznego Analizowaniem możliwości utworzenia klastra metalurgiczno-mechanicznych stowarzyszeń W ciągu najbliższych lat prawdopodobnie przeanalizujemy możliwości zmiany priorytetów klastrów, tak aby inne z nich mogłyby osiągnąć status priorytetowy

Końcowe Wskazówki Klastry w Kraju Basków To jest ciężka praca wymagająca długiego czasu, cierpliwości, której nie należy pospieszać Zaufanie jest niezwykle ważne, ale nie powstaje z dnia na dzień Nie ma tu cudów Nie ma recept, każdy region musi tego dokonać na swój sposób Możecie jednak tego dokonać Kooperacja to trudne zadanie na całym świecie

Dziękuję Państwu! juan-esteban@ej-gv.es Klastry w Kraju Basków Projekt pn. „Centrum Rozwoju Klastrów Świętokrzyskich” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i ze środków budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działanie 2.6. „Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy”.