Międzynarodowe stosunki gospodarcze Prof. dr hab. Jolanta Zieziula 30 godzin wykładów – semestr zimowy zaliczenie 15 godzin wykładów – semestr letni egzamin Podręcznik Międzynarodowe stosunki gospodarcze. 1996. Red. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska, PWE

Zasady zaliczeń wykładów oraz egzaminu Na każdym wykładzie „wejściówka -      oddanie wszystkich wejściówek => ocena z egzaminu podniesiona o jeden stopień -       brak trzech wejściówek w semestrze zimowym lub letnim => ocena z egzaminu podniesiona o pół stopnia -       inne opcje nie mają wpływu na wynik egzaminu

Zasady zaliczeń wykładów oraz egzaminu – cd. 2) W ciągu roku przygotowana praca przejściowa -      grupowa (nie więcej niż trzy osoby) -      temat do uzgodnienia z wykładowcą 3) Egzamin pisemny – test z elementami wyjaśnień 4) Ocena końcowa uwzględnia 1, 2, 3 oraz w przypadku wątpliwości ocenę z ćwiczeń

Pojęcie międzynarodowych i zagranicznych stosunków gospodarczych Międzynarodowe stosunki gospodarcze to zjawiska gospodarcze ujmowane globalnie, czyli dla świata jako całości Zagraniczne stosunki gospodarcze to powiązania danego kraju z innymi, czyli z zagranicą.

Pojęcie teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz międzynarodowej lub zagranicznej polityki gospodarczej Teoria międzynarodowych stosunków gospodarczych zajmuje się badaniami praw ekonomicznych rządzących procesami zachodzącymi w gospodarce światowej. Międzynarodowa lub zagraniczna polityka gospodarcza określa metody i środki osiągania określonych celów poprzez współpracę z zagranicą.

Międzynarodowe stosunki gospodarcze jako dyscyplina naukowa Międzynarodowe stosunki gospodarcze jako dyscyplina naukowa bazują na podstawach metodologicznych teorii ekonomii ale: -   inny jest jednak główny nurt badań -   występują też odrębności metodologiczne oraz istotne idee i założenia tj. koncepcja korzyści komparatywnych

Międzynarodowe stosunki gospodarcze jako dyscyplina naukowa – cd. -   ponieważ państwo narodowe stanowi dominującą jednostkę polityczną, to bariery przeciwdziałające pełnej mobilności produktów / czynników produkcji są większe niż w obrębie krajów / państw (różne waluty i kursy wymiany, możliwość utrudnień nakładania ograniczeń na import) -   utrudnienia w przepływie dóbr, pracy i kapitału -   różnice kulturowe - różnice warunków gospodarczych i uprawianej polityki gospodarczej

- gospodarka światowa jest bardziej niestabilna niż dawniej Konieczność badań z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych nasila się gdyż: - gospodarka światowa jest bardziej niestabilna niż dawniej

7 ważnych zagadnień 1) korzyści z wymiany międzynarodowej 2) struktura handlu międzynarodowego 3) problemy protekcjonizmu gospodarczego 4) treść i struktura bilansu płatniczego 5) czynniki kształtujące kurs walutowy 6) koordynacja międzynarodowa polityki gospodarczej 7) międzynarodowy rynek kapitałowy

Konieczność badań międzynarodowych stosunków gospodarczych -   rośnie współzależność gospodarcza pomiędzy krajami, grupami krajów i kontynentami -  przyrost ludności powoduje zagęszczenie świata -   postęp techniczny (spadek jednostkowego kosztu, czasu przewozu dóbr i ludzi na duże odległości, wzrost możliwości komunikowania się, decydowania, wzrost nauki stwarza możliwość wszechstronnego rozwoju ludzkości

Trudności i niebezpieczeństwa Podstawowe problemy świata: -    wyczerpują się tradycyjne zasoby materiałów -    środowisko naturalne jest coraz bardziej zagrożone (problemy ekologiczne – zanieczyszczenia, zachwianie równowagi) -    eksplozja demograficzna -    problemy głodu i niedożywienia

Waga studiowania teorii i polityki międzynarodowych stosunków gospodarczych -  poszerzenie horyzontów myślowych ludzi -   unaocznienie komplementarności pomiędzy poszczególnymi gospodarkami narodowymi -   zrozumienie roli w rozwoju poszczególnych gospodarek narodowych międzynarodowego transferu kapitału i pracy i potrzeby wymiennego świadczenia usług na zasadach ekwiwalentności

Waga studiowania teorii i polityki międzynarodowych stosunków gospodarczych – cd. -   odkrywanie terenów wyobraźni międzynarodowej przed politykami i ekonomistami aby lepiej zrozumieć zachodzące procesy i właściwie je ukierunkowywać, zapobiegać konfliktom narodowym (konfliktowym narodowym programom polityki gospodarczej) -   wskazanie możliwości rozwiązywania wielu problemów wyłącznie w kooperacji międzynarodowej

Współpraca gospodarcza międzynarodowa i dobrobyt narodowy idą w parze!! Studia w zakresie międzynarodowych stosunków gospodarczych oprócz walorów naukowych mają duże walory praktyczne!

Pojęcie międzynarodowego podziału pracy Międzynarodowy podział pracy jest zjawiskiem historycznym i stanowi szczególną formę ewolucji społecznego podziału pracy, dokonującego się między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w obrębie różnych organizmów państwowych.

Przesłanki międzynarodowego podziału pracy -   trwała nadwyżka produkcyjna -   rozwój wymiany handlowej z innym krajem (krajami) -   (następnie) powstały też inne rodzaje powiązań gospodarczych -   możliwości długotrwałego przechowywania produktów i przemieszczania na duże odległości -   niezbędny rozwój infrastruktury organizacyjno-ekonomicznej i technicznej

Czynniki kształtujące międzynarodowy podział pracy I. Czynniki wewnętrzne (wiążą się ze specyficznymi właściwościami gospodarki konkretnych krajów) II. Czynniki zewnętrzne (efekt rozwoju międzynarodowego podziału pracy, wynik przekształceń strukturalnych w gospodarce światowej)

Czynniki wewnętrzne 1. Warunki naturalne istotne z punktu widzenia możliwości specjalizacji (dawniej decydujące, dziś tworzą ramy) -         położenie geograficzne (góry, doliny, wody itp.) -         klimat, warunki glebowe, -         zasoby naturalne, -         czynniki demograficzne (liczba i struktura ludności)

Czynniki wewnętrzne – cd. 2. Osiągnięty poziom rozwoju gospodarczego i struktura gospodarki -         stan infrastruktury -         zgromadzony kapitał -         poziom technologiczny aparatu wytwórczego - nowoczesność rozwiązań instytucjonalno-systemowych itp. O możliwościach inwestycyjnych decydują posiadane zasoby a o ich efektywności – zdolności innowacyjne gospodarki (możliwość ponoszenia nakładów na badania naukowe, kształcenie kadr, opracowanie rozwiązań organizacyjnych, śledzenie dorobku zagranicy, szybkie wdrażanie rozwiązań do produkcji).

Czynniki wewnętrzne – cd. 3. Rośnie rola postępu technicznego 4. system gospodarczo-polityczny (w tym społeczny) 5. zdarzenia nieprzewidywalne (tj. wojna, zaburzenia społeczne, klęski żywiołowe) 6. religia, kultura i tradycja

Czynniki zewnętrzne Oddziaływanie krajów o różnym poziomie rozwoju, potencjale ekonomicznym i demograficznym, różnych systemach społeczno-ekonomicznych itp.

Gospodarka światowa i jej ewolucja Gospodarka światowa to system trwałych powiązań ekonomicznych, włączających gospodarki narodowe poszczególnych krajów w procesy produkcji i wymiany o zasięgu globalnym. Zasięg i intensywność tych powiązań ulegają ewolucji wraz z postępem technicznym.

Ewolucja gospodarki światowej -   Powstanie gospodarki europejskiej (XV/XVI w.) (międzygałęziowy podział pracy – przemysł a rolnictwo) -   Rozkwit kolonializmu (XVIII/XIX w.) w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej

Czynniki kształtujące międzygałęziowy podział pracy -   rewolucja przemysłowa => gwałtowny wzrost produkcji, możliwość przechowywania i transportu na duże odległości -   wywóz kapitału -   migracja ludności -   aktywna polityka państw (kolonialnych) -   skala i dynamika przeobrażeń (w latach 1820-1900, produkcja przemysłu świata wzrosła ponad 29 razy a handel 31 razy!)

Tradycyjny międzynarodowy podział pracy a nowoczesny międzynarodowy podział pracy = międzygałęziowy podział pracy    nowoczesny międzynarodowy podział pracy wewnątrzgałęziowy podział pracy