Agata Trzosek-Możdżeń Dział Nadzoru Nasiennego Rola Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w przestrzeganiu zasad stosowania konwencjonalnego materiału siewnego w rolnictwie ekologicznym. Leszek Mazurkiewicz Agata Trzosek-Możdżeń Ryszard Kolosa Dział Nadzoru Nasiennego

o rolnictwie ekologicznym Prawo Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. z 2009 r. Nr 116 poz. 975)

Prawo Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie nr 2092/91 (Dz.Urz. UE L 189 z 20.07.2007 str. 1 z późn. zm.)

Rozporządzenie Komisji (WE) Prawo Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dz.Urz. UE L 250 z 18.09.2008 str. 1)

Ustawa o rolnictwie ekologicznym Art. 12 ust. 1 Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa jest organem właściwym do utworzenia komputerowej bazy danych, o której mowa w art. 48 rozporządzenia nr 889/2008, obejmującej informacje o produktach wymienionych w art. 1 ust. 2 lit. d rozporządzenia nr 834/2007, a następnie administrowanie tą bazą na zasadach określonych w rozporządzeniu nr 889/2008

Ustawa o rolnictwie ekologicznym Art. 12 ust. 3 Producent ekologiczny ubiegający się o pozwolenie na zastosowanie w rolnictwie ekologicznym produktów wymienionych w art. 1 ust. 2 lit. d rozporządzenia nr 834/2007, nie spełniających wymagań określonych w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego składa wniosek do wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności przez tego producenta.

Ustawa o rolnictwie ekologicznym Art. 12 ust. 4 Wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa, w drodze decyzji wydaje, odmawia wydania, zmienia lub cofa pozwolenie na zastosowanie w rolnictwie ekologicznym produktów wymienionych w art. 1 ust. 2 lit. d rozporządzenia 834/2007, nie spełniających wymagań określonych w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego. W sprawach dotyczących pozwoleń, o których mowa między innymi w art. 12 ust. 4, nie pobiera się opłat

Ustawa o rolnictwie ekologicznym Art. 16 ust. 1 Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa współpracuje z Inspekcją Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przy sprawowaniu nadzoru nad produkcją ekologiczną w zakresie produktów wymienionych w art.1 ust. 2 lit d rozporządzenia nr 834/2007. (Upps...)

Rozporządzenie nr 834/2007 Art. 1 ust. 2 Niniejsze rozporządzenie stosuje się do następujących produktów rolnych: żywe lub nie przetworzone produkty rolne; przetworzone produkty rolne przeznaczone do spożycia; pasze; wegetatywny materiał rozmnożeniowy i nasiona do celów uprawy;

Rozporządzenie nr 889/2008 Art. 45 ust. 5 Zezwolenie na stosowanie nasion lub sadzeniaków ziemniaka, które nie są uzyskiwane zgodnie z metodami produkcji może być udzielone wyłącznie w następujących przypadkach: gdy żadna odmiana gatunku, który odbiorca chce uzyskać, nie została zarejestrowana w bazie określonej w art. 48; gdy żaden dostawca, czyli podmiot gospodarczy, sprzedający nasiona lub sadzeniaki ziemniaka innym podmiotom, nie jest w stanie dostarczyć nasion lub sadzeniaków ziemniaka przed zasiewami lub sadzeniem, pomimo złożenia zamówienia przez odbiorcę w stosownym czasie;

Rozporządzenie nr 889/2008 Art. 45 ust. 5 c.d. Art. 45 ust. 6 w przypadku, gdy odmiana, którą odbiorca chce nabyć, nie została zarejestrowana w bazie, o której mowa w art. 48 i jest on w stanie udowodnić, że żadna zarejestrowana odmiana alternatywna tego samego gatunku nie jest odpowiednia i że zatem udzielenie zezwolenia ma duże znaczenie dla jego produkcji; Art. 45 ust. 6 Zezwolenia udziela się przed siewem lub sadzeniem;

Rozporządzenie nr 889/2008 Art. 45 ust. 7 Art. 45 ust. 9 Zezwolenia udziela się indywidualnym odbiorcom jednorazowo na jeden sezon, przy czym organ lub jednostka odpowiedzialna za ich udzielanie rejestruje ilości nasion lub sadzeniaków ziemniaka, na których stosowanie zezwoliła. Art. 45 ust. 9 Zezwolenie może być udzielone wyłącznie w okresach, w których baza danych jest uaktualniona zgodnie z art. 49 ust.3.

Rozporządzenie nr 889/2008 Art. 48 ust. 1 Art. 49 ust. 3 Każde państwo członkowskie zapewnia, aby została utworzona komputerowa baza danych w celu sporządzenia wykazu odmian, których nasiona lub sadzeniaki ziemniaków uzyskiwane zgodnie z metodami produkcji ekologicznej są dostępne na terytorium tego państwa. Art. 49 ust. 3 Każde państwo członkowskie wybiera okres w ciągu roku, w którym baza danych jest regularnie uaktualniana w odniesieniu do każdego gatunku lub grupy gatunków uprawianych na jego terytorium. Baza danych zawiera informacje na temat wyboru tego okresu

Rolnictwo ekologiczne Jest określane również jako: biologiczne, organiczne, biodynamiczne. Jest to system gospodarowania, w którym wyklucza się stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków paszowych. Gospodarstwa ekologiczne znajdują się w czystym środowisku, co pozwala wykluczyć lub maksymalnie ograniczyć zanieczyszczenia, których źródłem jest przemysł lub drogi szybkiego ruchu.

4 zasady rolnictwa ekologicznego zasada zdrowotności zasada ekologii zasada sprawiedliwości zasada troskliwości

Ekologiczna uprawa roślin Polega na uprawie roślin stosując odpowiednie zalecenia: właściwy płodozmian uwzględniający rośliny strukturotwórcze i zwiększające zawartość materii organicznej w glebie (np. rośliny motylkowe), nawożenie organiczne nawozami wytworzonymi w gospodarstwie (kompost, obornik, nawozy zielone) pozwalające utrzymać żyzność gleby, dobór gatunków odmian roślin i ras zwierząt dokonywany w oparciu o populacje, rasy i odmiany miejscowe z uwzględnieniem ich odporności na choroby, nawożenie mineralne ograniczone do mączek skalnych,

Ekologiczna uprawa roślin przykrywanie powierzchni gleby roślinnością przez jak najdłuższy okres w roku – są to wsiewki międzyplonów i poplonów,  mechaniczne odchwaszczanie gleby i niestosowanie chemicznych środków ochrony roślin, używanie preparatów biologicznych i wyciągów roślinnych, wykorzystanie agrotechnicznych metod walki z chorobami, szkodnikami poprzez odpowiednie następstwa i sąsiedztwa roślin, stosowanie ekologicznych materiałów siewnych i nasadzeniowych.

W rolnictwie ekologicznym nie wolno stosować : syntetycznych środków ochrony roślin, nawozów sztucznych, zapraw nasiennych, sztucznych koncentratów, organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO), pasz przemysłowych, promieni jonizujących.   W przetwórstwie można wykorzystywać jedynie certyfikowane surowce pochodzące z gospodarstw ekologicznych.

Nawożenie gleby i ochrona roślin NAWOZY MINERALNE Wykluczone jest stosowanie syntetycznych środków produkcji, w tym także sztucznych nawozów mineralnych. Istnieje jednak możliwość uzupełnienia ewentualnego niedoboru niektórych składników pokarmowych w glebie. W handlu dostępne są bowiem nawozy mineralne uzyskiwane z naturalnych skał mielonych, bez ich wcześniejszej obróbki chemicznej... NAWOZY UZUPEŁNIAJĄCE Dopuszcza się stosowanie niektórych nawozów handlowych, wyprodukowanych dla potrzeb rolnictwa ekologicznego oraz preparatów, które można wyprodukować we własnym gospodarstwie... ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN Dopuszcza się stosowanie niektórych środków grzybobójczych i owadobójczych oraz chemicznych środków ochrony roślin. Listę oficjalnych preparatów sporządza Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi...

Ekologiczny chów zwierząt Zwierzęta muszą mieć zapewnioną: odpowiednią powierzchnię w pomieszczeniach gospodarskich, zapewniony dostęp do wybiegów i pastwisk, żywienie paszami wytworzonymi metodami ekologicznymi, zabronione jest profilaktyczne stosowanie alopatycznych weterynaryjnych produktów leczniczych i antybiotyków, w szczególnych przypadkach za zgodą jednostki certyfikującej dopuszczalne jest leczenie zwierząt przy zastosowaniu powyższych środków na odpowiedzialność lekarza weterynarii.

Zalety rolnictwa ekologicznego wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, ograniczenie lub całkowita rezygnacja z chemizacji, czyli stosowanie tylko nawozów naturalnych i opryskiwanie upraw jedynie za pomocą wywarów z odpowiednich roślin, ochrona gleby i wody, wytwarzanie produktów najlepszej jakości, dostosowanie mechanizacji do warunków środowiska, dobra jakość przechowalnicza.

Wady rolnictwa ekologicznego bardziej pracochłonna metoda, niższe plony niż produkowane konwencjonalnie o ok. 20 % - więc niższe zyski dla producentów, ekologiczna żywność jest droższa, metody rolnictwa ekologicznego sprawdzają się na małych powierzchniach – od kilku do kilkunastu hektarów, niektóre wyciągi roślinne stosowane do opryskiwania, mogą być silniejszymi i bardziej niebezpiecznymi truciznami, zwierzęta częściej są zarażone pasożytami.

Liczba producentów ekologicznych w Polsce w latach 2004-2009

Liczba producentów ekologicznych w podziale na województwa (stan na 31 Liczba producentów ekologicznych w podziale na województwa (stan na 31.XII.2009 r.)

Liczba gospodarstw ekologicznych w podziale na kontynenty (stan na 31 Liczba gospodarstw ekologicznych w podziale na kontynenty (stan na 31.XII.2005 r.)

Dlaczego warto inwestować w rolnictwo ekologiczne? pozwala na stwarzanie nowych miejsc pracy, poprzez pracochłonne metody produkcji, rośnie zapotrzebowanie na produkty rolnictwa ekologicznego – wysokiej jakości, co daje realną szansę zwiększeniu dochodów gospodarstw, daje ogromną szansę na eksport produktów ekologicznych na rynki Unii Europejskiej, wymusza powstawanie firm zajmujących się obrotem towarowym oraz punktów sprzedaży, daje szansę stworzenia przetwórstwa produktów ekologicznych poprzez rozwój sieci przetwórni.

Produkty ekologiczne ekologiczne warzywa i owoce mają wyraźniejszy zapach i smak, są też słodsze, warzywa, ziemniaki i owoce z produkcji ekologicznej wykazują lepszą jakość przechowalniczą podczas zimowego przechowywania, zawierają mniej azotanów i azotynów  oraz mniej pestycydów  zawierają z reguły więcej suchej masy, witaminy C i witamin z grupy B, niezbędnych aminokwasów oraz cukrów,  zawierają więcej żelaza, magnezu i fosforu.

Produkty ekologiczne zwierzęta gospodarskie ze stad ekologicznych wykazują mniej chorób, mleko i mięso z ekologicznie chowanych zwierząt mają korzystniejszy profil kwasów tłuszczowych i zawierają więcej CLA, zwierzęta wykazują lepsze parametry zdrowia i płodności

Dlaczego żywność ekologiczna jest droższa od konwencjonalnej? W rolnictwie ekologicznym wykorzystuje się metody produkcji wymagające większych nakładów czasowych niż w rolnictwie konwencjonalnym. Rolnicy ekologiczni stosują wiele kosztownych zabiegów pielęgnacyjnych, które nie wpływają negatywnie na stan środowiska tj. wody, gleby i powietrza, jak również decydują o wysokiej jakości żywności pochodzącej z tej produkcji.

Wymagania stawiane produktom ekologicznym warzywom, owocom, zbożom i ich przetworom Każdy produkt musi pochodzić z pola, na którym nie stosowano środków ochrony roślin i nawozów sztucznych przez przynajmniej trzy ostatnie lata. Produkty muszą być przechowywane i przetwarzane zgodnie z określonymi wymogami.

Wymagania dla ekologicznego mleka i jego przetworów (serów, masła, śmietany, jogurtów) Mleko ekologiczne nie może być mieszane, ani wchodzić w kontakt z mlekiem konwencjonalnym. Zwierzęta muszą mieć dostęp do humanitarnych warunków bytowania - wolnej przestrzeni, świeżego powietrza, wody, paszy i naturalnego światła. Wypas zwierząt odbywa się na pastwiskach podlegających certyfikacji. Zwierzętom nie podaje się leków weterynaryjnych, a w szczególności hormonów wzrostu i antybiotyków. Zachowane muszą być wszelkie zasady higieny i bezpieczeństwa w procesie produkcji.

Wymogi dla ekologicznego mięsa i jego przetworów Zwierzętom nie podaje się leków weterynaryjnych, stabilizatorów  wzrostu i antybiotyków. Konieczność zapewnienia zwierzętom humanitarnych warunków bytowania. Przetwórstwo mięsa musi spełniać określone wymogi, a przetwórnie są poddawane systematycznym kontrolom.

Jak odróżnić produkty ekologiczne od konwencjonalnych ? Kupując produkt ekologiczny należy zwracać szczególną uwagę na jego oznakowanie. Nie wystarczy umieszczone na etykiecie zapewnienie producenta, że jest on „naturalny”, „zdrowy” czy „ekologiczny” Produkt rolnictwa ekologicznego zawsze posiada na etykiecie numer certyfikatu zgodności oraz numer i nazwę jednostki certyfikującej. Jeśli produkt nie zawiera tych informacji, to nie jest on produktem ekologicznym. W przypadku braku stuprocentowej pewności, czy produkt został wyprodukowany metodami ekologicznymi, warto zapytać sprzedawcę o nazwę producenta, numer certyfikatu, nazwę i numer upoważnionej jednostki certyfikującej, potwierdzających że jest to żywność ekologiczna. W przypadku wyrażenia takiej prośby przez konsumenta, sprzedawca ma obowiązek udzielenia tego typu informacji i okazania stosownych dokumentów.

Znakowanie produktów ekologicznych Produkty rolne pochodzące z zagranicy są znakowane etykietą i wprowadzane do obrotu jako produkty rolnictwa ekologicznego, jeżeli zostały wyprodukowane lub przetworzone zgodnie z polskimi wymogami, określonymi w ustawie. W przypadku tych produktów na etykiecie, oprócz nazwy producenta, musi znajdować się również nazwa importera. Na produktach pochodzących z krajów UE musi być zamieszczony dodatkowy napis „objęte systemem kontroli Unii Europejskiej” oraz unijne logo rolnictwa ekologicznego z inskrypcją „Organic Farming - EC Control System”. Gwarancją wiarygodności produktów i producentów jest kontrola sposobu produkcji przeprowadzana przez upoważnione do tego celu przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jednostki certyfikujące, nadzorowane przez Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Atesty jakości produktów ekologicznych W rolnictwie ekologicznym kontroli poddaje się: stan środowiska na obszarze, którego znajduje się gospodarstwo metody produkcji, przechowalnictwa i przetwórstwa. Kontrolowany jest: proces wytwarzania, a nie sam produkt. Celem jest sprawdzenie : czy cały proces wytwarzania i przygotowania produktu - od producenta do konsumenta - spełnia kryteria ekologicznej produkcji żywności.

Gdzie można nabyć żywność ekologiczną? Bezpośrednio w gospodarstwie ekologicznym. Na zamówienie u rolnika ekologicznego. Na wybranych stoiskach na targach, bazarach. W wyspecjalizowanych sklepach detalicznych z żywnością ekologiczną. W sklepach konwencjonalnych i supermarketach na specjalnie wyznaczonych półkach dla produktów ekologicznych.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ