STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU EKONOMII SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE KONFERENCJA UPOWSZECHNIAJĄCA PRODUKT FINALNY SOCIAL VENTURE CAPITAL STARE JABŁONKI, 11 CZERWCA 2013 r. STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU EKONOMII SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO-MAZURSKIM

Podmioty ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim wg REGON Stan ilościowy PES na dzień 31 XII 2012: Podmioty integracji społeczno-zawodowej Centra Integracji Społecznej (6) Kluby Integracji Społecznej (57) Warsztaty Terapii Zajęciowej (35) Przedsiębiorstwa społeczne Zakłady Aktywności Zawodowej (5) Spółdzielnie socjalne (36) Spółdzielnie pracy (20), spółdzielnie inwalidów (10) i niewidomych (1) Organizacje pozarządowe (4.750) Spółki non-profit (5)

Kluby integracji społecznej – efekty działalności Rok Liczba KIS Liczba uczestników zajęć w KIS Uczestnicy zajęć KIS, którzy otrzymali zatrudnienie 2008 58 3.403 1.433 2009 59 5.779 1.413 2010 61 5.037 1.477 2011 4.045 1.021 2012 57 4.578 1.117 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ROPS

Zakłady aktywności zawodowej Jednostkami prowadzącymi ZAZ w 2012 r. były: Starostwo Powiatowe w Elblągu – ZAZ w Kamionku Wielkim; Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych – ZAZ w Elblągu; Starostwo Powiatowe w Giżycku – ZAZ w Giżycku; Polski Związek Niewidomych – ZAZ w Olsztynie; Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Biskupcu – ZAZ w Biskupcu. Zakłady zatrudniały łącznie 225 osób, w tym 160 osób niepełnosprawnych. W latach 2003-2012 pracę na chronionym lub otwartym rynku pracy podjęło 44 uczestników ZAZ.

Centra integracji społecznej – efekty działalności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Polityki Społecznej Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie

III Sektor na Warmii i Mazurach – stowarzyszenia i fundacje Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Olsztynie (REGON)

Ekonomizacja III sektora (1) Stan zatrudnienia w organizacjach pozarządowych 11% organizacji zatrudniało pracowników na podstawie stosunku pracy; 4% organizacji zatrudniało pracowników wyłącznie na podstawie umów cywilno-prawnych; Liczba osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy – 2,8 tys., w tym 2 tys. kobiet Źródło: Badanie SOF-1 GUS za 2010 r.

Ekonomizacja III sektora (2) Organizacje pozarządowe w województwie wg rodzaju działalności prowadzące wyłącznie nieodpłatną działalność statutową – 79%; prowadzące odpłatną działalność statutową oraz nie prowadzące działalności gospodarczej – 15%; prowadzące działalność gospodarczą – 6% Źródło: Badanie SOF-1 GUS za 2010 r.

Spółdzielnie socjalne Na koniec 2012 r. na Warmii i Mazurach było zarejestrowanych 36 spółdzielni socjalnych, z czego 21 prowadziło faktyczną działalność. W 2012 r. zarejestrowano 9 nowych spółdzielni socjalnych: Spółdzielnia Socjalna „Mazurska Zagroda” (Kozarek Mały); Spółdzielnia Socjalna „Dobra Ekonomia” (Bartoszyce); Spółdzielnia Socjalna „Wrzos” (Ełk); Spółdzielnia Socjalna „Mira” (Wydminy); Spółdzielnia Socjalna „Zwiastun” (Dąbrówno); Spółdzielnia Socjalna „Nie jesteś sam” (Nidzica); „G-URAL” Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna (Tomaszkowo); Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna WIZUS (Elbląg); „Szansa” Olsztyńska Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna (Olsztyn).

Mapa wybranych podmiotów ekonomii społecznej – stan na 31 XII 2012 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 Kluby integracji społecznej 1 1 Centra integracji społecznej 1 Zakłady aktywności zawodowej 1 Spółki non-profit Spółdzielnie socjalne

Efektywność spółdzielni socjalnych Projekt MOPS Olsztyn „Praca zamiast zasiłku” – wg stanu na koniec 2011 r. przeprowadzono badanie efektywności finansowej wsparcia udzielonego 20 spółdzielniom socjalnym (131 miejsc pracy), które powstały w latach 2005-2010. A. Koszty wsparcia (dotacje, refundowane składki ZUS): 1.800.000 zł B. Korzyści (podatki, składki zdrowotne, nie zapłacone świadczenia z pomocy społ.): 970.000 zł Koszty państwa: A – B = 830.000 zł -> ok. 6.000 zł/os. Dochody i podatki w kolejnych latach spowodują wyzerowanie kosztów poniesionych przez państwo. ROPS: Badanie trwałości aktywizacji zawodowej członków spółdzielni socjalnych (XII 2010, VI 2011) potwierdziły, iż osoby uczestniczące w tej formie również po likwidacji spółdzielni utrzymały aktywność na rynku pracy/ nie powróciły do systemu pomocy społecznej.

PODMIOT ZAANGAŻOWANY W KREOWANIE POLITYKI WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ Zespół ds. wdrażania i promocji ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim - powołany Uchwałą Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 10 listopada 2009 roku.

Zespół ds. wdrażania i promocji ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim W skład zespołu wchodzą przedstawiciele: Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Wojewódzkiego Urzędu Pracy Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich Konwentu Powiatów Województwa Warmińsko-Mazurskiego Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Olsztynie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Braniewie Miejskiego Urzędu Pracy w Olsztynie Warmińsko-Mazurskiego Kuratorium Oświaty Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej w Olsztynie, Elblągu, Ełku i Nidzicy Stowarzyszeń i fundacji Działdowskiej Agencji Rozwoju Warmińsko-Mazurskiego Klubu Biznesu

ZADANIA ZESPOŁU DS. EKONOMII SPOŁECZNEJ ocena stanu rozwoju ekonomii społecznej w województwie, promowanie ekonomii społecznej i tworzenie przyjaznego klimatu dla jej rozwoju w regionie, opiniowanie aktów prawnych dotyczących ekonomii społecznej, wypracowywanie i proponowanie nowych rozwiązań w zakresie wdrażania ekonomii społecznej w województwie, upowszechnianie dobrych praktyk w obszarze ekonomii społecznej, inicjowanie i wspieranie współpracy pomiędzy jednostkami sektora publicznego, prywatnego, organizacjami pozarządowymi i ośrodkami badawczymi na rzecz promocji i rozwoju ekonomii społecznej. udział w procesie monitoringu RPDES, w szczególności poprzez opiniowanie raportów rocznych z wdrażania Planu.

PODSTAWY PROGRAMOWE REGIONALNYCH DZIAŁAŃ NA RZECZ EKONOMII SPOŁECZNEJ STRATEGIA Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020 Wymiar strategiczny STRATEGIA Polityki Społecznej Województwa Warmińsko-Mazurskiego do 2020 r. Wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi Regionalny Plan Działań na Rzecz Promocji i Upowszechniania Ekonomii Społecznej w Województwie Warmińsko-Mazurskim na lata 2011-2015 Wymiar realizacyjny Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury 2007-2013 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet VII Programy wojewódzkie z zakresu polityki społecznej

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji zawodowej i społecznej CEL GŁÓWNY REGIONALNEGO PLANU DZIAŁAŃ NA RZECZ EKONOMII SPOŁECZNEJ NA LATA 2011-2015 Zwiększenie udziału ekonomii społecznej w rozwoju społeczno-gospodarczym województwa warmińsko-mazurskiego ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji zawodowej i społecznej grup zagrożonych wykluczeniem

PRIORYTETY RPDES Priorytet I Spójny system wsparcia ekonomii społecznej w Regionie Priorytet II Wzrost świadomości na temat ekonomii społecznej Priorytet IV Administracja publiczna wspiera rozwój ekonomii społecznej w Regionie Priorytet III Poprawa efektywności ekonomi- cznej podmiotów ekonomii społecznej

System wsparcia ekonomii społecznej na Warmii i Mazurach Utworzenie sieci Ośrodków Wspierania Ekonomii Społecznej (utworzono 5 OWES) Utworzenie inkubatorów przedsiębiorczości społecznej (utworzono 8 IPS) Utworzenie systemu wsparcia finansowego: Fundusz dotacyjny (3 operatorów) Fundusz pożyczkowy (TISE) Fundusz poręczeniowy (DAR) Tworzenie lokalnych zespołów ds. ekonomii społecznej (powołane 3 zespoły powiatowe)

Wybrane efekty działania systemu wsparcia w 2012 r. 1.884 osób objętych wsparciem OWES w różnych formach (szkolenia, doradztwo, animacja) 270 podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem (w tym organizacje pozarządowe planujące działalność gospodarczą) 18 organizacji pozarządowych rozpoczęło działalność gospodarczą dzięki wsparciu OWES Utworzenie 6 nowych spółdzielni socjalnych dzięki wsparciu operatora finansowego w 2012 r. 116 gmin i 19 powiatów objętych regionalną kampanią informacyjno-promocyjną

Podmioty infrastrukturalne – zakres wsparcia w ramach Poddziałania 7.2.2 PO KL Usługi Ośrodka Wspierania Ekonomii Społecznej (OWES): Usługi prawne, księgowe, marketingowe Szkolenia, doradztwo, Rozwój partnerstw lokalnych Promocja ES Użyczenie lokali i sprzętu (Inkubator Przedsiębior-czości Społecznej - IPS) Operator wsparcia finansowego dla spółdzielni socjalnych zapewnia: Doradztwo i szkolenia dla grup inicjatywnych Dotacja do 20 tys. na członka lub osobę zatrudnianą w spółdzielni Wsparcie pomostowe finansowe w okresie 6-12 m-cy

7) IPS w Braniewie Stowarzyszenie ESWIP 9) IPS w Lidzbarku Warm. Stowarzyszenie ESWIP 8) IPS w Bartoszycach Stowarzyszenie ESWIP 2) OWIES + IPS w Olsztynie Stowarzyszenie ESWIP 1) OWIES + IPS w Elblągu Stowarzyszenie ESWIP 12) Operator Stowarzyszenie ESWIP 7 8 1 9 14 12 13 4 2 5 10 4) OWIES w Ełku Stowarzyszenie ADELFI 6 3 5) OWES Stowarzyszenie WAMA-COOP 13) IPS w Mrągowie Stowarzyszenie WAMA-COOP 10) IPS w Ostródzie Stowarzyszenie ESWIP 11 14) IPS w Kętrzynie Stowarzyszenie WAMA-COOP 6) Operator Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości ATUT w Ostródzie 11) Operator Działdowska Agencja Rozwoju S.A. 3) OWIES w Nidzicy Nidzicka Fundacja Rozwoju NIDA

BRANŻE DZIAŁALNOŚCI SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO-MAZURSKIM Opieka nad dziećmi, osobami starszymi i niepełnosprawnymi (punkty opieki przedszkolnej, opieka środowiskowa, dom pobytu dla osób w podeszłym wieku) Usługi remontowo-budowlane Usługi gastronomiczne Agencja eventowa, agencja reklamowa Działalność artystyczna (koncerty) Serwis ogumienia i mechanika pojazdowa, Renowacja i rekonstrukcja starych motocykli i samochodów Hodowla i wystawiennictwo ptactwa ozdobnego (park ptaków) Odzysk surowców z materiałów segregowanych

INTELIGENTNE SPECJALIZACJE WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Naprawa i konserwacja Projektowanie Przetwórstwo i sprzedaż drewna Sprzedaż produktów drzewno-meblarskich TARGI I PROMOCJA Produkcja żywności nieprzetworzonej Przetwórstwo spożywcze FINANSOWANIE Transport wodny Produkcja maszyn Chów i hodowla ryb oraz zwierząt Ochrona środowiska przyrodniczego Unieszkodliwiane odpadów porolniczych Przemysł rolno- spożywczy

Wyzwania w zakresie poprawy potencjału PES wzmocnienie lokalnej współpracy oraz partnerstw formalnych pomiędzy administracją publiczną, podmiotami ekonomii społecznej oraz biznesem; większe zaangażowanie JST w rozwój ekonomii społecznej poprzez przekazywanie większej liczby zadań publicznych na rzecz PES, szersze wykorzystanie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych („klauzule społeczne” w PZP) a także bezpośrednie zaangażowanie JST w tworzenie spółdzielni socjalnych osób prawnych; wsparcie samoorganizacji sektora ekonomii społecznej w postaci izby przedsiębiorstw społecznych, organizacji branżowych, klastrów itp.; bardziej skuteczna promocja produktów i usług ekonomii społecznej oraz wsparcie marki ES w lokalnych środowiskach poprzez targi, „otwarte drzwi” w podmiotach ES, promocję w środkach masowego przekazu; wzrost liczby nowych miejsc pracy w sektorze ES, „przyjaznych” dla osób bezrobotnych i niepełnosprawnych, w szczególności dla młodzieży (w tym absolwentów szkół wyższych) oraz osób w wieku 50+ zamieszkałych na terenach wiejskich.

Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej WIESŁAWA PRZYBYSZ - DYREKTOR ul. Głowackiego 17, 10-447 Olsztyn Tel.: (0-89) 512-55-00 Faks: (0-89) 512-55-09 e-mail: rops@warmia.mazury.pl