NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU Prof. Bogusław SMÓLSKI

SFERA BADAŃ I ROZWOJU NA ŚWIECIE Źródło: Ranking Top 1000 EU companies by R&D in the 2005 financial year

AKTUALNY STAN SFERY BADAŃ I ROZWOJU rozdrobnienie instytucji sektora BiR pod względem merytorycznym i instytucjonalnym, niski stopień współpracy nauki z gospodarką (niskie output indicators – m.in. liczba patentów), bardzo niski współczynnik mobilności naukowców np. udział pracowników naukowo-badawczych w przedsiębiorstwach w ogólnej liczbie pracowników badawczych – 7,5% (średnia w UE – 50%, stan w 2005 r.), bardzo niski udział nakładów na BiR (GERD) w PKB – w 2005 r. 0,57% PKB (średnia OECD – 2,24% PKB), relatywnie niska konkurencyjność międzynarodowa współczynnik sukcesu udziału w 6 Programie Ramowym UE– 15,8%.

STRUKTURA ROZDZIAŁU ŚRODKÓW FINANSOWYCH NA SFERĘ BADAŃ I ROZWOJU Źródło: OECD, December / 2006 w Unii Europejskiej badania podstawowe (frontier research) ok. 7,5 mld euro, czyli 15 % budżetu 7 PR - Program IDEAS badania stosowane (collaborative projects) ok. 44 mld euro, czyli ponad 50 % budżetu 7 PR Na 1000 firm w Europie inwestujących w BiR ~ 112,88 mld euro. Polska reprezentowana tylko przez 2 firmy: 488 pozycja TP ~ 14,31 mln euro 864 pozycja KGHM ~ 4,21 mln euro Źródło: Nauka i Technika GUS 2005, Warszawa

NOWY PODMIOT W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA OBSZAREM BADAŃ W POLSCE INNE MINISTERSTWA SŁUŻBY PUBLICZNE TRZECI SEKTOR PRZEDSIĘBIORCY MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU UCZELNIE PAN JBR PRZEDSIĘBIORCY INNI WYKONAWCY

NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU MISJA realizacja zadań wynikających z polityki naukowej państwa, służących rozwojowi gospodarki i potrzebom życia społecznego, poprawa efektywności wykorzystania polskiego potencjału w obszarze badań i wdrożeń w dziedzinach mających strategiczne znaczenie dla rozwoju Polski, tworzenie warunków sprzyjających konsolidacji zespołów badawczych, wspieranie komercjalizacji i transferu wyników badań do gospodarki, wspieranie mobilności i rozwoju kadry naukowej, zwiększenie udziału Polski w tworzeniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej.

NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU ZADANIA (I) zarządzanie programami o znaczeniu strategicznym (o budżecie nawet kilkaset milionów złotych każdy), w tym wspieranie prac w zakresie BiR o istotnym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa, wspieranie działań na rzecz komercjalizacji uzyskanych wyników badań naukowych i ich wykorzystywania przez gospodarkę, zarządzanie prawami własności intelektualnej powstałymi w wyniku realizacji programów badawczych, podejmowanie działań sprzyjających międzysektorowej synergii niezbędnej dla transferu wyników badań do gospodarki, wspieranie procesu budowy infrastruktury badawczej,

NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU ZADANIA (II) wspieranie rozwoju kadry naukowej, w szczególności młodych naukowców, wspieranie mobilności naukowców, wspieranie efektywnej współpracy międzynarodowej poprzez m.in. reprezentowanie Polski w inicjatywach i programach finansowanych przez UE, takich jak na przykład: ERA-NET, przedsięwzięcia zgodne z art. 169 TWE, itp., promocja Polskiej Nauki, realizacja innych zadań zlecanych przez Ministra Nauki, w ramach realizacji zadań statutowych, Centrum będzie również udzielać pomocy publicznej w obszarze badań, prac rozwojowych i wdrożeń – przedsiębiorstwa beneficjentami programów NCBiR. NCBiR może prowadzić programy badawcze na zlecenie dowolnego podmiotu (program musi być finansowany przez zlecającego).

NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU WŁADZE RADA CENTRUM złożona z przedstawicieli: Prezydenta RP, reprezentantów środowiska nauki i biznesu oraz administracji rządowej, kompetencje opiniodawcze. DYREKTOR powoływany przez Ministra Nauki na 5-letnią kadencję spośród kandydatów wyłonionych przez Radę Centrum w drodze konkursu, podejmuje decyzje w sprawach związanych z organizowaniem badań naukowych i prac rozwojowych, wykorzystując opinie Rady jak i ekspertów zarówno polskich, jak i zagranicznych.

NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU ŹRÓDŁA FINANSOWANIA dotacja Ministra Nauki (gwarantowane ustawowo nie mniej niż 10 % środków finansowych przeznaczonych na naukę), fundusze strukturalne UE, międzynarodowe programy badawcze, przychody z komercjalizacji praw własności przemysłowej, środki uzyskane w wyniku realizacji zadań zlecanych przez inne podmioty, zapisy i darowizny.

OD PBZ DO PROGRAMU STRATEGICZNEGO PROJEKT BADAWCZY ZAMAWIANY PROGRAM STRATEGICZNY budżet ok. 5-30 mln zł, podejście bottom-up, propozycje zgłasza środowisko naukowe. budżet >100 mln zł, podejście top-down – cel programów określa państwo, oferty wykonania priorytetowych zadań w ramach procedur konkursowych, przedstawia środowisko naukowe i gospodarcze.

PROGRAMY STRATEGICZNE PROCEDURA USTANAWIANIA KOMITET POLITYKI NAUKOWEJ I NAUKOWO- TECHNICZNEJ RADY NAUKI opracowuje propozycję priorytetowych obszarów badawczych w ramach Krajowego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych. MINISTER NAUKI po zasięgnięciu opinii Zespołu Interdyscyplinarnego, w ramach priorytetowych obszarów badań określa– strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych kierując na ich realizację niezbędne środki finansowe. NCBiR przejmuje realizację programów strategicznych.

PROGRAMY STRATEGICZNE REALIZACJA PROGRAMÓW NCBiR ocenia wpływ uzyskanych rezultatów na rozwój nauki i gospodarki, prowadzi analizy efektów realizowanych badań i uzyskiwanych wyników, nadzoruje wykonanie, odbiera i rozlicza realizację zadań badawczych, ustanawia dyrektorów programów i komitety sterujące, definiuje zadania badawcze oraz wyłania realizatorów,

ZARZĄDZANIE PROGRAMAMI Rada Centrum Dyrektor Centrum Dyrektor programu Komitet sterujący Koordynator programu Zespoły NCBiR Zespoły ekspertów Wykonawcy

ZARZĄDZANIE PROGRAMAMI PODMIOTY ZAANGAŻOWANE (I) Komitet Sterujący eksperci, weryfikuje i opiniuje harmonogram realizacji oraz kosztorys programu (na podstawie propozycji Dyrektora programu); nadzór nad realizacją programu. Dyrektor programu wyłoniony w konkursie, zarządza na bieżąco programem, współpracuje z Komitetem Sterującym. Koordynator programu contact person dla programu – pośrednik pomiędzy wykonawcami zadań badawczych, Komitetem Sterującym, Dyrektorem programu i Dyrektorem Centrum; Inni pracownicy NCBiR obsługa techniczna programu; zespół analiz – ewaluacja końcowa programu, Zespoły ekspertów ocena ofert na wykonanie zadań badawczych; ewaluacja śródokresowa programu.

PROGRAMY STRATEGICZNE POTENCJALNI WYKONAWCY ZADAŃ BADAWCZYCH Jednostki naukowe – podmioty, które: posiadają osobowość prawną i siedzibę w Polsce, prowadzą w sposób ciągły badania naukowe lub prace rozwojowe (w poprzednim roku obrotowym co najmniej 10% przychodów przeznaczyły na BiR lub co najmniej 10% personelu zatrudnione było przy pracach w sferze BiR), posiadają kategorię nadaną w wyniku oceny parametrycznej. Sieci naukowe i konsorcja naukowo-przemysłowe Inne podmioty, które: prowadzą działalność BiR, w ostatnim roku uzyskały ze sprzedaży wyników tej działalności co najmniej 400 tys. euro. Podstawa prawna: art. 2 pkt 9 ustawy o zasadach finansowania nauki (Dz.U. z 2004 r., Nr 238 poz. 2390 z późn. zm.) oraz art. 17 ustawy o NCBiR (Dz.U. Nr 115 poz. 789)

PROGRAMY STRATEGICZNE EWALUACJA PROGRAMU Śródokresowa Końcowa Stały zespół ekspertów NCBiR: w trakcie realizacji programu wg harmonogramu na wniosek Komitetu Sterującego, cel - weryfikacja, czy program został dobrze sformułowany oraz czy należy go kontynuować w danym kształcie. Zespół analiz: po zakończeniu programu, cel – weryfikacja, czy i w jakim stopniu program zrealizował cele oraz, m.in, jakie nieoczekiwane wywarł skutki.

Realizacja zadań NCBiR – wsparcie dla przedsiębiorstw (pomoc publiczna) dotacje przeznaczone na wspieranie zadań badawczych prowadzonych całościowo lub częściowo przez przedsiębiorstwo (w przypadku zachowania przez przedsiębiorstwo praw do wyników badań) – intensywność pomocy (wartość wsparcia w stosunku do kosztów badań): do 50% na prace rozwojowe do 75% na badania przemysłowe do 100% na badania podstawowe wsparcie komercjalizacji wyników badań, np: dofinansowanie ochrony własności przemysłowej, stymulowanie współpracy z centrami transferu technologii, wspieranie spółek spin - off, itp.

ZESPOŁY EKSPERTÓW NCBiR OBSZARY: matematyka i fizyka, informatyka i telekomunikacja, chemia, nauki biologiczne, nauki medyczne, rolnictwo, nauki o ziemi i środowisku, nauki inżynieryjne i techniczne, procesy biznesowe i ekonomia, nauki społeczne i humanistyczne.

dodatkowe informacje: www.ncbir.gov.pl NARODOWE CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU Dziękuję za uwagę dodatkowe informacje: www.ncbir.gov.pl