oprac.: Aleksandra Perkowska Muzykoterapia z elementami choreoterapii w pracy z dzieckiem autystycznym oprac.: Aleksandra Perkowska

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Od września 2004 roku w naszej szkole realizujemy zajęcia muzyczno-terapeutyczne w oparciu o metodę innowacji pedagogicznej. Muzykoterapia z elementami choreoterapii stanowi jeden z głównych sposobów rewalidacji naszych wychowanków.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Wśród uczniów objętych innowacją są dzieci z różnym stopniem upośledzenia umysłowego, równocześnie z autyzmem, zespołem Downa i dziecięcym porażeniem mózgowym i niedorozwojem aparatu ruchowego.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Muzykoterapię z elementami choreoterapii wykorzystujemy codziennie podczas zajęć w zespołach edukacyjno-terapeutycznych oraz w czasie cyklicznych, wspólnych zajęć uczniów głębiej i lekko upośledzonych w ramach zespołu ”ADeO” poprzez przygotowania i przedstawienia występów i koncertów w okolicznościowych imprezach szkolnych i pozaszkolnych.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Efektem wprowadzonej na zajęciach muzykoterapii było, nie tylko uatrakcyjnienie zajęć z uczniami, ale przede wszystkim stworzenie im możliwości większego rozwoju psychoruchowego poprzez śpiew, ruch i taniec.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE W pracy rewalidacyjnej muzyka dostarcza bodźców rytmicznych do ćwiczeń ruchowych, pomaga nawiązać kontakt z dzieckiem autystycznym, z dzieckiem, które nie reaguje na bodźce słowne lub nie chce z nami rozmawiać. ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE

Muzykoterapia z elementami choreoterapii jest jednym z niewerbalnych II PRZEGLĄD TWÓRCZOŚCI TEATRALNO –POETYCKIEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ZIEMI LUBLINIECKIEJ Muzykoterapia z elementami choreoterapii jest jednym z niewerbalnych sposobów wyrażania siebie, daje możliwość odbioru miłych i przyjemnych doznań, może być źródłem odprężenia, pomaga przezwyciężyć monotonię, nawiązywać kontakt z drugim człowiekiem.

VI POWIATOWY KONKURS EKOLOGICZNY Śpiew i zabawy muzyczno-rytmiczne wpływają na rozwój procesów poznawczych, takich jak: spostrzeganie, wyobraźnia, uwaga, pamięć. Korzystnie oddziałują na rozwój autoorientacji i orientacji przestrzennej, poprawia się również samoocena uczniów oraz buduje pozytywny obraz samego siebie. VI POWIATOWY KONKURS EKOLOGICZNY

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Instrumenty kształtują wrażliwość na barwę, rozwijają poczucie rytmu, wyobraźnię muzyczną oraz twórczość, uczą koncentracji uwagi oraz dyscypliny.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE W czasie zabaw muzycznych nasi uczniowie w sposób spontaniczny próbują swoich sił w przezwyciężaniu nieśmiałości, przez co nabrali wiary w siebie i swoje możliwości. Różnorodne formy muzyki ułatwiają zaprezentowanie swoich umiejętności i zachęcają do podejmowania dalszych działań i to nie tylko muzycznych. ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE

LUBLINIECKA WIOSNA KULTURALNA Muzyka i śpiew w szczególny sposób wpływa na rozwój dzieci, a zwłaszcza na rozwój dzieci o innych potrzebach edukacyjnych. LUBLINIECKA WIOSNA KULTURALNA

FESTIWAL PIOSENEK HARCERSKICH "WERBELEK" Pobudza uczniów apatycznych, uspokaja nadpobudliwych, prowadzi do pokonywania lęków i wyzbycia się kompleksów.

II WIOSENNY KONCERT DLA MAMY Umożliwia dzieciom niepełnosprawnym integrację ze środowiskiem lokalnym i uczestnictwo w życiu kulturalnym poprzez udział w konkursach i przeglądach artystycznych dla dzieci i młodzieży „specjalnej troski” ale również na festiwalach piosenek dla uczniów ze szkół masowych

KONCERT KOLĘD - SZPITAL NEUROPSYCHIATRYCZNY W LUBLIŃCU Śpiew piosenek pomagał naszym uczniom zapomnieć o swoich problemach, był formą rozładowania emocji, których osoba umysłowo niepełnosprawna nie potrafi werbalizować. KONCERT KOLĘD - SZPITAL NEUROPSYCHIATRYCZNY W LUBLIŃCU

ŚWIATOWY DZIEŃ TOLERANCJI - SP NR1 LUBLINIEC Na zajęciach stosujemy taniec leczniczy-choreoterapię, ćwiczenia ruchowo-muzyczne o stopniu trudności dostosowanym do rodzaju dysfunkcji fizycznych dzieci.

POWIATOWY TYDZIEŃ EKOLOGICZNY - ZSS NR 2 LUBLINIEC Podczas zajęć tanecznych wykorzystujemy różne przybory, m.in.: wstążkę, chińskie pałeczki, pompony, chusty itd. POWIATOWY TYDZIEŃ EKOLOGICZNY - ZSS NR 2 LUBLINIEC

SPARTAKIADA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W LUBLIŃCU

Muzykę dobieramy w zależności od nastroju dzieci, zarówno relaksacyjną, aktywizującą, klasyczną, współczesną, jak i religijną JASEŁKA SZKOLNE

POWIATOWE SPOTKANIE KOLĘDOWE W ZSS NR 2 LUBLINIEC Najciekawsze i najbardziej oczekiwane przez dzieci były występy przed publicznością. Toteż starałyśmy się przygotowywać piosenki razem z ruchem scenicznym przed każdą niemal akademią szkolną, a także brać udział w wielu różnych imprezach, festiwalach, konkursach i przeglądach piosenek

XIV MUZYCZNA SCENA INTEGRACJI W CZĘSTOCHOWIE Poprzez występy w czasie uroczystości szkolnych, akademii oraz imprez organizowanych poza szkołą uczniowie mieli możliwość zaprezentowania swoich wyuczonych umiejętności, co pozwoliło im wyzwolić pozytywne myślenie o swoich możliwościach. XIV MUZYCZNA SCENA INTEGRACJI W CZĘSTOCHOWIE

Wychowankowie poprzez udział w zajęciach wyzbywają się różnych lęków, odczuwają zadowolenie i ulgę.

XV MUZYCZNA SCENA INTEGRACJI W CZĘSTOCHOWIE Muzykoterapia z elementami choreoterapii wpływa korzystnie na rewalidację sfery psychoruchowej dziecka, na wszystkie poziomy jego funkcjonowania, pozwala zaspokoić te potrzeby, które nie mają szans realizacji w trakcie zajęć szkolnych.

Muzykoterapia z elementami choreoterapii, którą stosujemy w pracy z naszymi wychowankami ma na celu: rozwijanie percepcji wzrokowo-słuchowej rozwijanie autoorientacji i orientacji przestrzennej usprawnianie rozwoju motorycznego rozwijanie czynnego mówienia i rozumienia mowy modyfikowanie zachowań i uspołecznienie uczniów integracja ze środowiskiem lokalnym i uczestnictwo w życiu kulturalnym rozładowanie napięć emocjonalnych, działanie pobudzające lub relaksujące, działanie przeciw stresowe, wyciszanie agresji, stymulowanie koncentracji uwagi i pamięci, pomaganie w akceptacji społecznej działanie rekompensujące, dające możliwość uzyskania sukcesu

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE W zajęciach muzykoterapeutycznych uczestniczą również dzieci autystyczne. W terapii dzieci autystycznych wiąże się nieodłącznie trudność w uzyskaniu z nimi kontaktu. W początkowej fazie procesu rewalidacyjnego, kiedy zawodziły wszystkie inne sposoby nawiązania kontaktu z dzieckiem upośledzonym pozostawała muzyka. Dzięki niej można było spróbować wejść w świat dziecka autystycznego, jak również wyciszyć dziecko nadpobudliwe. ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE

Każdy utwór muzyczny, oprócz zawartej w nim treści emocjonalnej, jest dziełem niezwykle dokładnie uporządkowanym według pewnych reguł kompozycji muzycznej. Każdy dźwięk, każdy wyraz melodyczny, każdy akord, sekwencja niosąc konkretną informację o zachodzącym w przestrzeni utworu zdarzeniu, zajmuje w nim precyzyjne wyznaczone i przemyślane miejsce. Być może to „królestwo porządku”, gdzie każdy dźwięk, każdy wyraz muzyczny i zdanie ma swoje miejsce, tak fascynuje i przyciąga uwagę dziecka, szczególnie autystycznego.

Prowadzona z dzieckiem autystycznym terapia środkami muzyki w znacznym stopniu przyczynia się do rozwoju mowy dziecka autystycznego, likwidacji lub redukcji występujących w tym zakresie zaburzeń. W znacznym stopniu może zmniejszyć występowanie charakterystycznych dla tych dzieci echolalii.

Muzyka może być również wykorzystana jako środek ułatwiający dziecku autystycznemu zdobycie doświadczeń sensorycznych i dotykowych. Sam proces tworzenia dźwięku za pomocą instrumentu muzycznego daje dziecku autystycznemu wiele doświadczeń kinestetycznych, dotykowych i słuchowych. W trakcie wydobywania dźwięku istnieje możliwość odczucia nie tylko różnej siły uderzenia palcem o klawisz, szarpnięcia struny, uderzenia pałeczką o sztabki cymbałków, czy bęben, ale i porównania tego działania z jakością „wyprodukowanego” dźwięku. Dziecko może korygować formy swojej aktywności, np. poprzez siłę uderzenia w instrument z pożądaną siłą wydobywanego dźwięku. Jest to niezmiernie ważne w pracy z dzieckiem nadwrażliwym sensorycznie i kinestetycznie.

Wykorzystując muzykę w terapii dziecka autystycznego musimy pamiętać, że ze względu na to, że żadne dziecko nie jest takie same, szczególnie dzieci autystyczne, nie istnieje żaden uniwersalny program ani technika, ani reguła. Dlatego bardzo ważne w muzykoterapii dzieci upośledzonych, a tym bardziej autystycznych jest przestrzeganie następujących reguł:

Indywidualizacji-co oznacza opracowanie programu terapeutycznego dla każdej poszczególnej jednostki, koniecznie uwzględniającego zarówno diagnozę, jak i różnice indywidualne;

Kontroli i strukturyzacji całego procesu terapii muzyką W tym celu terapeuta powinien znać diagnozę każdego dziecka i na tej podstawie winien wyszczególnić przebieg każdej konkretnej części terapii. Oprócz tego konieczna jest umiejętność pewnego prognozowania możliwych niepożądanych sytuacji.

Uzgodnienia programu muzykoterapeutycznego z innymi programami terapeutycznymi ponieważ do każdego dziecka autystycznego i upośledzonego umysłowo podejście musi być indywidualne. Pozwoli to dopasować terapię muzyczną do innych programów, nie tylko pod względem wspólnych wymogów, ale tak, aby była naturalnym składnikiem całościowego systemu wspierającego rozwój dziecka autystycznego.

Większość naszych niepełnosprawnych dzieci angażuje się bez kłopotu podczas zajęć muzykoterapeutycznych w klasie. Stają się aktywne w muzykowaniu i wedle swoich możliwości towarzyszą terapeucie. Młodsze lub głębiej upośledzone i autystyczne dzieci rzadko używają bębenka i talerza podczas początkowych zajęć. Terapia musi się zatem zacząć od stworzenia oprawy muzycznej dla charakterystycznych zachowań dziecka, dla każdej wywołanej reakcji. Niewskazane są żadne zewnętrzne instrukcje czy wymagania, szczególnie we wczesnym okresie terapii.

Często dzieci wykrzykują swoją złość, którą terapeuci konfrontują za pomocą muzyki. Następuje intensywna wymiana długich trzymanych dźwięków i krótkich melodyczno-rytmicznych fraz. W późniejszym etapie zaczynamy akompaniować kołysaniu dziecka, dźwiękom jakim wydobywa, zazwyczaj delikatnie grając na gitarze, klawiszach (syntezatorze), instrumentach perkusyjnych, lub śpiewając na jednej sylabie bez słów.

Zdarza się, że dziecko pod naszym wpływem zaczyna wydobywać dźwięki brzmiące w tonacji granej przez nas improwizacji, czy to przez uderzanie w instrumenty perkusyjne, czy też wydobywając dźwięki śpiewem bez słów, zawsze w rytmie swojego kiwania lub kołysania.

Rodzaje wypowiedzi muzycznych dzieci autystycznych i upośledzonych umysłowo podczas zajęć muzykoterapeutycznych w klasie:

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Gra nieuporządkowana Dzieci reagują pozytywnie na improwizację, ale nie są zdolne do swobody rytmicznej i brakuje im wytrwałości, ich wypowiedzi muzyczne są impulsywne. Przy użyciu bębenka, talerza, grzechotki wyrażają swoje emocje z dużą intensywnością

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Gra unikowa Dzieci często unikają gry zgodnej z pulsem muzyki. Przestają grać, gdy terapeuta zmienia tempo improwizacji, by dostosować je do gry dziecka. Czasami celowo zmieniają tempo, by uniknąć spotkania z terapeutą w muzyce.

Pełna swoboda rytmiczna U takich dzieci obserwujemy radość i podekscytowanie wywołane muzyką. Aktywnie reagują na stymulację muzyką. Dzieci grają na bębenku, talerzu, grzechotce, kołatce, janczarach i znajdują dla swoich przeżyć wewnętrzny i naturalny wyraz. Gra jest zharmonizowana z improwizacją, która im towarzyszy.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Wypowiedzi wokalne Niektóre dzieci odpowiadają śpiewem na improwizację nauczyciela terapeuty. Bardzo ważne jest dla nich swobodne użycie głosu w kształtowaniu melodii

Rytmiczne reakcje dzieci niemówiących Dzieci z rozwojowymi zaburzeniami mowy często reagują rodzajem krzyku, zawołania, które mogą nawiązywać tonalnie bądź rytmicznie do improwizacji nauczyciela. Terapeuta znajduje muzykę, w której określony ładunek emocjonalny może mieć znaczenie dla dziecka. Celem jest wtedy zachęcenie dziecka do wokalnej formy ekspresji. Struktury melodyczne i rytmiczne mają za zadanie prowokować i wspierać wokalizację.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Reakcja dziecka na śpiew nauczyciela terapeuty Pojawienie się w improwizacji wokalnej nauczyciela imienia dziecka, fragmentów znanych piosenek lub innego znanego już materiału muzycznego inicjuje zmianę w zachowaniu dziecka. Dziecko w początkowej fazie terapii niezdolne do samodzielnej aktywności rytmicznej czy wokalnej, może pozytywnie zareagować na śpiew terapeuty. Dzięki szczególnemu charakterowi kontaktu nawiązanego przez nauczyciela improwizującego głosem i zwracającego się do dziecka w śpiewie może dojść do czynnego włączania się dziecka do wspólnej improwizacji.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Walorem muzykoterapii jest możliwość pełnego dostosowania działań nauczyciela – terapeuty do potrzeb dziecka w danej chwili. Czasami jest to odzwierciedlanie zachowań dziecka przez powtarzanie jego czynności, czasami dostosowanie do nich muzyki, na przykład w przypadku dzieci autystycznych. Dostosowujące działanie muzykoterapeuty może prowadzić do zmiany zachowań obciążających system nerwowy dziecka. Lęk, płacz, autoagresję udaje się niekiedy wyciszyć kołyszącym ruchem, spokojną mową ale przede wszystkim lubianą przez dziecko muzyką

Wdrażanie innowacji pedagogicznej zostało już ukończone, ale zamierzamy ją kontynuować, bowiem dostarcza nam wymiernych efektów: Przyczynia się do kształtowania orientacji w przestrzeni i schemacie ciała Rozwija funkcje słuchowo-kinestetyczne Sprzyja nawiązaniu kontaktu wzrokowego i dotykowego dziecka autystycznego Słuchanie muzyki uspokaja, wyzwala radość. Terapia ogranicza napady agresji, złości, stereotypii. Wspólne muzykowanie sprzyja okazywaniu przeżyć emocjonalnych U dzieci poprawia się koordynacja słuchowo-ruchowa. Ruchy stają się celowe i precyzyjne. Czas koncentracji uwagi na określonej czynności wydłuża się. Dzieci potrafią skupiać uwagę by wykonać zadanie.

ZAJĘCIA MUZYCZNO TERAPEUTYCZNE Muzykoterapia sprzyja uspołecznieniu dzieci autystycznych- muzykoterapię najczęściej stosuje się w grupie, jest to tym samym terapia grupowa. Uczestnicy, bawiąc się i muzykując, uczą się wzajemnej tolerancji, dostrzegają siebie nawzajem w otoczeniu. Efektem terapii jest socjalizacja dzieci. Dzieci uczą się tolerować w swoim otoczeniu innych, interesują się pozostałymi członkami grupy. Uczestnicy potrafią włączyć się do wspólnych zabaw, naśladować gesty, wspólnie muzykować. Zajęcia muzykoterapeutyczne dają poczucie bezpieczeństwa- mają swoje określone miejsce, czas, kolejność poszczególnych etapów. Dzieci mogą przewidzieć co będzie dalej, przez co daje im to poczucie bezpieczeństwa.

Największym sukcesem dla terapeuty jest, gdy wykorzystując różnorodne metody muzykoterapeutyczne można zauważyć, jak przyczyniają się one do wyjścia dziecka autystycznego spod „klosza jego choroby” i włączania go do działalności w otwartym środowisku. Uczestnicząc w zajęciach z muzykoterapii i choreoterapii uczniowie upośledzeni umysłowo i autystyczni mają większą szansę, aby przekroczyć swoje deficyty i zaburzenia, zapomnieć o tym, co nieprzyjemne i osiągnąć rzadko dostępny na co dzień sukces.

Dziękujemy za uwagę