Benchmarking Parków Technologicznych w Polsce Prezentacja raportu ogólnego dr Bronisława Kowalak Warszawa, 14 października 2010 r.

Plan prezentacji Cel badania benchmarkingowego. Metodologia badania Weryfikacja inicjatyw Analiza cyklu życia Ocena lokalizacji Ocena portali internetowych Ocena lokatorów parku Badania benchmarkingowe w 4 perspektywach i 8 obszarach Analiza grup strategicznych Określenie najlepszych schematów działania Najlepsze praktyki Wnioski i rekomendacje

Cel badania benchmarkingowego – Metodologia badania BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Cel badania benchmarkingowego – Metodologia badania Celem badania jest wsparcie kierownictwa i pracowników parków technologicznych w nowoczesnym procesie zarządzania strategicznego i operacyjnego, poprzez zdefiniowanie najlepszych praktyk i przekazanie tej wiedzy parkom Źródło: A. Jabłoński, M. Jabłoński, T. Marona, A. Szwej, M. Musztyga-Dawidowska, A. Lech, Metodologia benchmarkingu parków technologicznych w Polsce, opracowana dla PARP, 10.06.2009 r., s.10.

BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Weryfikacja 24 inicjatyw z listy PARP – zgodność z definicją parku technologicznego – 17 inicjatyw Kryteria - stosownie do ustawy z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji: bazuje na prawnie uregulowanej i wyodrębnionej, samodzielnie zarządzanej nieruchomości obejmującej konkretny teren i/lub budynki wraz z infrastrukturą techniczną posiada koncepcję zagospodarowania terenu należącego do parku oraz plan rozwoju w obszarze aktywności naukowo – badawczej i produkcyjnej zawiązanej z kreacją nowej wiedzy i technologii posiada formalne powiązania z instytucjami naukowo-badawczymi i edukacyjnymi, lokalną i regionalną administracją publiczną, działającymi w regionie instytucjami wspierania przedsiębiorczości i transferu technologii oraz finansowania ryzyka (venture capital) stwarza możliwość do korzystania przez przedsiębiorców z nieruchomości oraz infrastruktury technicznej na zasadach umownych oferuje usługi w zakresie doradztwa transferu technologii oraz tworzenia i rozwoju przedsiębiorstw zlokalizowanych w obrębie nieruchomości

Analiza cyklu życia 17 parków technologicznych (na koniec 2009 r.) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Analiza cyklu życia 17 parków technologicznych (na koniec 2009 r.) Wyniki oceny: 1park w fazie embrionalnej(działał krócej niż rok) 3 parki w fazie wzrostu 13 parków w fazie dojrzałości Fazy rozwoju - punktacja: embrionalna - 0 - 11 wzrostu - 12 - 34 dojrzałości - 35 - 68 schyłku - 69 - 80

Analiza cyklu życia parków technologicznych – struktura wyniku BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Analiza cyklu życia parków technologicznych – struktura wyniku Łącznie, najwięcej punktów parki uzyskały za kontakty krajowe, międzynarodowe i udział w sieci (139) oraz za strukturę organizacyjną (134), najmniej za liczbę zrealizowanych projektów międzynarodowych (49)

Ocena lokalizacji parków technologicznych wg 5 kryteriów BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Ocena lokalizacji parków technologicznych wg 5 kryteriów Zdecydowana większość parków zlokalizowana jest w pobliżu głównych traktów komunikacji drogowej i kolejowej oraz uczelni wyższych, a także dużych zakładów produkcyjnych. Najczęściej różnice w ocenie lokalizacji dotyczą odległości od lotniska

Ocena portali internetowych parków wg 4 kryteriów BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Ocena portali internetowych parków wg 4 kryteriów Łącznie najwięcej punktów parki uzyskały za dostosowanie do przeglądarek: Internet Explorer, Mozilla Firefox i Google Chrom (83), najmniej za pozycjonowanie się w wyszukiwarkach (48). Najwięcej unikalnych odwiedzin odnotowano w Parku nr 4 – 66 095 rocznie.

Ocena dokonana przez lokatorów parku wg 11 pytań – kryteriów BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Ocena dokonana przez lokatorów parku wg 11 pytań – kryteriów 1. W jakim stopniu jesteście Państwo zadowoleni z zarządzania parkiem technologicznym 2. Jak oceniacie Państwo ofertę parku technologicznym 3. W jakim stopniu lokalizacja Państwa firmy w parku przyczynia się do sukcesu Państwa firmy 4. Jak oceniacie Państwo wysokość opłat za korzystanie z infrastruktury parku 5. Jak oceniacie Państwo sieć powiązań parku z inst. naukowymi, adm. publ., innymi parkami naukowymi, itp. 6. Jaka jest według Państwa skala transferu technologii w parku 7. Jak oceniacie Państwo infrastrukturę parku technologicznego 8. Jak oceniacie Państwo usługi doradcze oferowane przez park 9. Jak oceniacie Państwo poziom ekspertów współpracujących z parkiem 10.Jak oceniacie Państwo współpracę z uczelnią wyższą 11.Jak oceniacie Państwo innowacyjność oferty parku

4 perspektywy i 8 obszarów badania benchmarkingowego BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE 4 perspektywy i 8 obszarów badania benchmarkingowego Do badania wyliczono 56 wskaźników. Po opracowaniu raportów dedykowanych, Eksperci ds. benchmarkingu zaproponowali rezygnację z 4-ch wskaźników: koszt budowy parku do powierzchni parku (PLN/m2),  liczba lokatorów, którzy opuścili park a dalej prowadzą działalność  odniesiona do liczby lokatorów (%), liczba miejsc pracy stworzonych przez park w ostatnim roku obrotowym do liczby osób pracujących w regionie na koniec roku (%) czas budowy parku (liczony od momentu podjęcia decyzji o budowie parku do momentu wprowadzenia się pierwszego lokatora) Źródło: A. Jabłoński, M. Jabłoński, T. Marona, A. Szwej, M. Musztyga-Dawidowska, A. Lech, Metodologia benchmarkingu parków technologicznych w Polsce, opracowana dla PARP, 10.06.2009 r., s. 20.

Najlepsze wyniki w 8 obszarach BSC BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Najlepsze wyniki w 8 obszarach BSC Obszar 1. Źródła finansowania parku technologicznego – opisuje źródła finansowania inwestycji i działalności parków technologicznych, zwłaszcza pomoc ze środków publicznych, z UE oraz granty z organizacji międzynarodowych. W tym obszarze dwa z najlepszych wyników uzyskały parki we wczesnej fazie rozwoju (pomoc ze środków publicznych i wydatki na inwestycje), a trzy pozostałe uzyskały parki dojrzałe (wartość pozyskanych środków z UE, przychody z tytułu wynajmu, pomoc finansowa dla lokatorów). Obszar 2. Działalność operacyjna – skupia się na kluczowych wskaźnikach finansowych, określających skuteczność prowadzonych działań operacyjnych. W tym obszarze 5 najlepszych wyników (produktywność i zyskowność aktywów, przychody do liczby umów, koszty sprzedaży do sprzedaży ogółem i płynność szybką) uzyskały parki w fazie dojrzałości, 2 najlepsze wyniki (dynamikę sprzedaży i płynność bieżącą) parki w fazie wzrostu. Obszar 3. Wartość dla lokatorów parku – określa w jakim stopniu park technologiczny realizuje oczekiwania lokatorów oraz czy strategia parku jest prawidłowa. Oceniane były działania marketingowe i efekty tych działań w postaci nowo pozyskanych klientów parku ale również nowych lokatorów oraz relacje liczby pracowników parku do liczby lokatorów. W tym obszarze wszystkie najwyższe wyniki osiągnęły parki będące w fazie wzrostu lub park w fazie embrionalnej.

Najlepsze wyniki w 8 obszarach BSC (2) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Najlepsze wyniki w 8 obszarach BSC (2) Obszar 4. Powiązania zewnętrzne oraz wpływ a region – ocenia się relację pomiędzy podmiotami gospodarczymi, takimi jak: jednostki naukowe, przedsiębiorstwa, niezależni eksperci i firmy doradcze, instytucje finansowe typu venture capital, współpracującymi z parkiem. W tym obszarze najlepsze wyniki uzyskały parki w fazie dojrzałości – 5 wskaźników, z wyjątkiem liczby współpracujących jednostek naukowych odniesionych do liczby lokatorów. Obszar 5. Projektowanie i tworzenie parku technologicznego – pozwala na zbadanie i określenie roli takich czynników jak udziałowcy parku, lokalizacja i atrakcyjność regionu, forma prawna, struktura organizacyjna, planowany obszar działalności (sektor gospodarki) oraz uwarunkowania prawne. Wiele czynników determinuje bowiem osiągnięcie sukcesu już na etapie planowania i budowy parku technologicznego. W tym obszarze najlepsze wyniki uzyskały parki w fazie dojrzałości – 6 wskaźników, z wyjątkiem liczby współpracujących jednostek naukowych w stosunku do liczby lokatorów. Obszar 6. Efektywność działania – ma za zadanie ocenić skuteczność działań prowadzonych przez kierownictwo parku technologicznego. Analizie poddane zostały wskaźniki efektywności, takie jak procent wykorzystania powierzchni parkowej, czy też liczba sprzedanych usług, Kluczowym aspektem będzie ocena zewnętrzna (opinie lokatorów parku) oraz ocena skuteczności strategii internetowej. W tym obszarze najlepsze wyniki uzyskały parki w fazie dojrzałości z wyjątkiem 2 wskazników. n

Najlepsze wyniki w 8 obszarach BSC (3) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Najlepsze wyniki w 8 obszarach BSC (3) Obszar 7. Kreacja i transfer wiedzy – ma ocenić innowacyjność parków oraz określić czy i w jakim stopniu realizowany jest proces transferu i komercjalizacji technologii. Ma ogromne znaczenie, ponieważ jest to podstawowa funkcja i zadanie parku technologicznego. W tym obszarze najlepsze wyniki osiągnęły parki dojrzałe (wydatki na szkolenie , na ICT, firmy innowacyjne i lokatorzy prowadzący działalność B+R), ale w zakresie wskaźnika firm innowacyjnych oraz działalności B+R lokatorów wynik taki osiągnął także park w fazie wzrostu Obszar 8. Kompetencje i doświadczenie – ma ocenić posiadany przez park technologiczny kapitał intelektualny oraz posiadane zaplecze zarządcze (kadrę menedżerską). Najlepsze wyniki osiągnęły parki dojrzałe posiadające pracowników z wyższym wykształceniem, z tytułem naukowym, odpowiednią liczbę managerów ale występują tu także parki we wczesnej fazie rozwoju np. park w fazie wzrostu ma największa liczbę chronionych prawem patentów i znaków towarowych do liczby lokatorów Dwa modele działania: parki naukowo- technologiczne i parki przemysłowo-technologiczne

Analiza grup strategicznych – specjalizacja parków BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Analiza grup strategicznych – specjalizacja parków  

Analiza grup strategicznych – firmy innowacyjne (2) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Analiza grup strategicznych – firmy innowacyjne (2)

Analiza grup strategicznych – firmy typu start-up (3) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Analiza grup strategicznych – firmy typu start-up (3)

Analiza grup strategicznych – liczba firm typu spin-off (4) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Analiza grup strategicznych – liczba firm typu spin-off (4)

Analiza grup strategicznych – liczba chronionych prawem patentów BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Analiza grup strategicznych – liczba chronionych prawem patentów

Określenie najlepszych schematów działania BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Określenie najlepszych schematów działania 1)  Wykorzystanie synergii, wynikającej z łączenia zasobów wiedzy z infrastrukturą zasobów materialnych przez: staranne dobieranie firm - w parku działa Radna Naukowa, która kwalifikuje firmy do Parku pod kątem innowacyjności, udzielanie pomocy finansowej lokatorom, dobrą obsługę lokatorów i klientów umiejętne powiązanie ww. działań z uzyskiwaniem bardzo dobrych wyników finansowych Parku 2) Preferowanie i wspieranie działalności innowacyjnej i rozwojowej w parku przez: rozwijanie współpracy z jednostkami naukowymi w celu pozyskiwania firm spin-off i spin-out, rozwijania współpracy w zakresie wdrożeń technologicznych i innowacyjnych, pozyskiwania lokatorów prowadzących działalność B+R, świadczenie pomocy finansowej firmom w okresie inkubacji z własnych środków, udzielanie informacji i wsparcia przy aplikowaniu o pomoc ze środków publicznych, rozszerzania zakresu usług działanie na rzecz specjalizacji parku, z możliwością powstania na jego terenie wysokoinnowacyjnego klastra, propagowanie zasobów i osiągnięć parku i jego lokatorów, przede wszystkim przez skuteczną strategię internetową. 3) Wdrożenie systemu zarządzania opartego na kompetentnych pracownikach, wykorzystujących doświadczenia dojrzałego Parku: z dojrzałą strukturą organizacyjną (ISO) i delegacją uprawnień, właściwą liczbą managerów i pracowników do liczby lokatorów, z wyższym wykształceniem, niektórzy z tytułem naukowym, korzystających z ICT, permanentnie szkolonych korzystaniem z wiedzy umożliwiającej realizację szerokiego zakresu usług, aktywną współpracą z jednostkami naukowymi, firmami doradczymi i indywidualnymi ekspertami.  4) Zbudowanie i  aplikacja całościowo rozumianego modelu biznesowego opartego na: nowoczesnych zasobach materialnych (lokalizacja, nowoczesna infrastruktura), kompetencjach pracowników, kapitale intelektualnym strategicznego partnera i specjalizacji, szerokim zakresie oferowanych procesów biznesowych (w tym usług dla lokatorów), uzyskiwanej przewadze konkurencyjnej, wyrażającej się pełnym wykorzystaniem powierzchni parku i skutecznym pozyskiwaniem środków publicznych, współudziałem w projektach badawczych, zwłaszcza międzynarodowych.

Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC Efektywne działania, mierzone skalą wydatków i wynikami finansowymi - najlepszy w badanej próbie stosunek przychodów do aktywów oraz stosunek zysku do aktywów, bardzo dobra dynamika sprzedaży, udzielanie pomocy finansowej dla lokatorów w wysokości ponad 50% przychodów, co owocuje dużą liczbę lokatorów i wynajętą w 99,7% powierzchnią, posiadaniem oczekujących wirtualnych e- lokatorów, dzięki czemu Park nie musi ponosić wysokich wydatków na marketing. Prowadzenie działalności inwestycyjnej dla stworzenia nowoczesnej infrastruktury, przy skutecznym pozyskiwaniu środków publicznych z Unii Europejskiej, co świadczy o  kompetencjach dobrze wykształconych kadr, potencjale współpracy i jego wykorzystaniu, w dobrych relacjach ze strategicznym partnerem – właścicielem Parku. Powstanie i osiągnięcie w ciągu kilku lat dobrej pozycji. Inwestycje poczynione w krótkim czasie nie zachwiały płynnością Parku. Zainwestował najwięcej w technologie ICT. Wydatki inwestycyjne w wydatkach ogółem stanowią ponad 80%, ma dobry wskaźnik płynności szybkiej. Pozyskał znaczące środki z Unii Europejskiej, ma liczne powiązania z innymi instytucjami oraz podpisane porozumienia międzynarodowe. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości. Park w bardzo krótkim czasie zasiedlił budynki; jest benchmarkiem w dziedzinie liczby ulokowanych w nich firm typu start-up.

Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC (2) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC (2) Wysoka efektywność funkcjonowania przy niskich dotacjach ze środków publicznych, dzięki uzyskiwaniu najwyższego w grupie wskaźnika przychodów z umów go generujących, dzięki stworzeniu efektywnej sieci współpracy z  jednostkami naukowymi, co skutkuje dużą liczbą innowacyjnych firm oraz projektów realizowanych w partnerstwie z innymi instytucjami. Rezultatem współpracy ze środowiskiem akademickim są firmy typu start-up, technostartery i spin-off, korzystające z preferencji przy opłatach w okresie inkubacji. Wdrożenie systemu zarządzania opartego na doświadczonych, kompetentnych pracownikach, z wyższym wykształceniem, tytułami naukowymi, permanentnie szkolonych, z właściwą liczbą managerów i delegacją uprawnień. Park ma wysoka liczbę chronionych prawem patentów i znaków towarowych, przypadająca na lokatora, realizuje najwięcej w grupie umów we współpracy z przedsiębiorstwami. współpracuje z firmami doradczymi, realizuje więcej niż inne parki projektów w partnerstwie, współpracuje z instytucjami finansowymi venture capital. Wykorzystanie synergii wynikającej z łączenia wiedzy z infrastrukturą zasobów materialnych, tj. dobrej lokalizacji, nowoczesnej infrastruktury technicznej i wyposażenia budynku, z zasobami wiedzy, których podstawą są kompetentne kadry oraz kapitał intelektualny partnerów, a efektem lokowanie się w Parku firm innowacyjnych, prowadzących działalność B+R. .

Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC (3) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC (3) Preferowanie działalności innowacyjnej i rozwojowej, co skutkuje wysoką liczbą firm innowacyjnych, jest efektem rozszerzania zakresu usług świadczonych przez Park, udzielania pomocy finansowej oraz współpracy z instytucjami finansowymi typu venture capital, seed capital. Spójność strategii nastawionej na innowacyjność przyczynia się do sukcesu w postaci pracujących zespołów naukowo – przemysłowych, zgłoszonych patentów, skutkujących wysoką liczbą wdrożeń innowacyjnych i technologicznych. Skuteczna strategia internetowa, pozwalająca na uzyskanie i propagowanie dobrego wizerunku Parku technologicznego i w efekcie przyciąganie nowych lokatorów oraz nowych klientów. Ciągłe kreowanie i wykorzystywanie współpracy. Kompetentni, rozwijający swoją wiedzę, otwarci na współpracę pracownicy stworzyli klaster, w którym Park jest liderem. Praktyka ta przyczynia się do osiągnięcia bardzo dobrych wyników w perspektywie procesów wewnętrznych i w perspektywie interesariuszy. Działania marketingowe. Duża wartość relacji wydatków na marketing, do sprzedaży i na jednego lokatora. Park uczestniczy i organizuje na dużą skalę zagraniczne misje, konferencje.

Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC (4) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Najlepsze praktyki w 4 obszarach BSC (4) Wykorzystywanie efektu skali zasobów materialnych Parku, dysponującego istotnymi walorami infrastrukturalnymi, bardzo dobrze zlokalizowanego, posiadającego atrakcyjne tereny inwestycyjne, sprawnie zarządzającego zasobami majątkowymi, co przejawia się w liczbie lokatorów Parku, dużej ilości innowacyjnych firm oraz utworzonej ilości nowych miejsc pracy, posiadającym firmy start-up i spin-off. Park jest benchmarkiem w dziedzinie liczby działających zespołów naukowo-przemysłowych, co koreluje z wysokim poziomem pracowników – wyłącznie z wyższym wykształceniem i tu Park jest także benchmarkiem. Kreowanie centrów naukowo-przemysłowych ICT, dzięki jasno określonej specjalizacji, licznym kontaktom, których wyrazem są odniesione do liczby lokatorów - liczba zespołów naukowo - przemysłowych, współpracujących niezależnych ekspertów i firm doradczych. Kreowanie krajowego centrum kompetencji w biotechnologii wsparte stosunkowo duża kwota wydatków przeznaczanych na marketing, posiadanie przez Park licznych kontaktów których wyrazem są wyniki uzyskane w perspektywie interesariuszy. Chodzi tu o wskaźniki odniesione do liczby współpracujących przedsiębiorstw, jednostek naukowych, niezależnych ekspertów i firm doradczych.

Wnioski i rekomendacje BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Wnioski i rekomendacje 1.  Badania benchmarkingowe objęły 17 parków technologicznych stanowiących grupę zróżnicowaną pod wieloma względami, co zdecydowanie utrudnia jednoznaczną ocenę wyników. Badane parki są niejednorodne pod względem: cyklu życia - w badanej próbie znajdują się parki we wczesnej fazie rozwoju: Park nr 9 w fazie embrionalnej, Parki nr 5, 10 i 12 w fazie wzrostu oraz 13 parków w fazie dojrzałości, a także parki o różnym okresie istnienia - od niepełnego roku do 15 lat, wielkości - zarówno w odniesieniu zajmowanego obszaru (od 0,79 do 528,83 ha) i posiadanej infrastruktury technicznej, jak do ilości lokatorów (od 3 do 97) i ich potencjału badawczego, sposobu zarządzania – co wynika ze struktury właścicielskiej, modelu działania - parki naukowo-technologiczne działające przy uczelniach wyższych oraz parki technologiczne czy przemysłowo –technologiczne.

Wnioski i rekomendacje (2) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Wnioski i rekomendacje (2) 2. Niezależnie od zróżnicowania badanej grupy parków technologicznych, utrudniającego jednoznaczną ocenę wyników, rekomendacje dla większości parków są następujące: Poprawie powinna ulec efektywność i produktywność wykorzystania posiadanych przez parki aktywów, przez zwiększanie ilości i wartości sprzedawanych usług oraz racjonalizację ponoszonych kosztów Parki powinny zwiększyć liczbę współpracujących przedsiębiorstw, jednostek naukowych oraz instytucji finansowych Zdecydowanemu wzrostowi powinna ulec ilości firm typu spin-off oraz spin -out. Lokatorzy parków w większym stopniu powinni wykorzystywać do swojego rozwoju inwestycje typu venture capital i seed capital Parki powinny monitorować poziom chronionych prawem patentów i znaków towarowych u lokatorów

Wnioski i rekomendacje (3) BENCHMARKING PARKÓW TECHNOLOGICZNYCH W POLSCE Wnioski i rekomendacje (3)   3.  Zaobserwowane wielkości niektórych wyników a zwłaszcza ich poprawa, tylko w części zależą od skutecznego zarządzania parkami. Przykładem może być liczba firm typu spin-off, spin-out, czy też liczba chronionych prawem patentów.  Na osiągane wyniki w decydującym stopniu wpływa  niska aktywność uczelni i ośrodków  naukowo-badawczych. 4.  Słabą stroną wielu badanych parków technologicznych jest niewielka powierzchnia zajmowanego terenu oraz stosunkowo niski procent powierzchni budynku przeznaczonej dla firm, co stanowi ograniczenie rozwoju. Biorąc pod uwagę stosunkowo niski zysk generowany przez większość parków, istnieje obawa, że bez pozyskania środków publicznych nie będą w stanie podjąć inwestycji.