Budowanie silnych organizacji Marcin Kautsch Wrocław, 8.06.2013 mxkautsc@wp.pl

Wystąpienie realizowane w ramach projektu „Wzmacnianie potencjału Związku Pracodawców Ochrony Zdrowia Dolnego Śląska motorem do rozwoju dialogu społecznego na Dolnym Śląsku” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zmiany zachodzące w otoczeniu wymuszają konieczność zmiany działania jednostek służby zdrowia: Nowe akty prawne. Zmiany ekonomiczne w skali makro (ciągły wzrost gospodarczy). Transfer i dostępność technologii. Zmiany dotyczące społeczeństwa (demograficzne, styl życia, zamożność, wyznawane wartości). Zróżnicowanie między poszczególnymi rejonami kraju.

Zmiany zachodzące w otoczeniu wymuszają konieczność zmiany działania jednostek służby zdrowia: Pojawianie się rynku. Pojawianie się konkurencji: między publicznymi placówkami oraz ze strony prywatnych dostarczycieli usług (lecznictwo ambulatoryjne i stacjonarne…). Wpływ kwestii własności nie jest decydujący przy wyborze dostarczyciela usług. Konieczność dostosowywania się do praw / zaleceń Unii Europejskiej. .......

Rynek, rynek, więcej rynku Rozdział płatnika od dostarczyciela usług (poł. lat 90’, a masowa skala w roku 1999) = pojawił się system, w którym odrębne podmioty mają odrębne interesy i możliwość ich realizowania. Jedni mniejszą (np. dostarczyciele usług, ograniczani pseudopolityką prowadzoną przez ich organy założycielskie), Inni – większą (np. NFZ). Ostatnie lata to, w odniesieniu do sektora niepublicznego: praktycznie przejęcie POZ, specjalistycznych świadczeń ambulatoryjnych, wkraczanie do różnych specjalistycznych świadczeń, np. dializ (wręcz ich zawłaszczanie) oraz coraz wyraźniejszy (i zapewne wkrótce jeszcze bardziej wyraźny) udział w sektorze świadczeń szpitalnych.

Teza Przyjmujemy, że dobrze zarządzamy, a złe wyniki są efektem tego, że istnieje jakieś „coś” – najczęściej na zewnątrz naszej organizacji, co uniemożliwia (utrudnia) nam dobre zarządzanie. Gdyby tego czegoś nie było, to byłoby lepiej dla naszej organizacji.

W związku z czym warto zadać pytanie: Co to jest to „coś”?

Założenia Warunki w jakim przychodzi działać (wszystkim) organizacjom zmieniają się. Zmiany te są coraz bardziej dynamiczne i coraz silniejsze. Rozwiązania, które kiedyś doskonale się sprawdzały, w obecnie istniejących warunkach nie muszą się sprawdzać.

Założenia W każdej branży przychodzi nam się mierzyć z wieloma trudnościami, których skala często nas przeraża, czy przerasta.

Realia Niedoskonałość istniejących / „starych” rozwiązań. Brak akceptacji dla nowych rozwiązań. Przeszkody we wdrażaniu koniecznych zmian: Brak motywacji. Brak zrozumienia idei. Wcześniejsze negatywne doświadczenia. Zmęczenie niemocą organów centralnych / regionalnych / lokalnych.

Wskazane powyżej mechanizmy obronne mają kilka cech wspólnych: Są łatwe do zastosowania. Są bezbolesne. W prosty sposób tłumaczą niepowodzenia. no i najważniejsze: Nie działają!

Warunki konkurowania m.in. Coraz twardsza walka – zaostrzanie się konkurencji (= Nieuczciwa konkurencja: „wszystkie chwyty dozwolone”). Rosnące oczekiwania klientów. Rosnąca determinacja w dochodzeniu swoich praw (poparta rozwiązaniami prawnymi oraz związana z wchodzeniem w wiek „chorobowy” pokolenia wychowanego po 1989 roku).

Zmiany z pewnością nie będą ani łatwe ani przyjemne, ale są… Konieczne. Możliwe do przeprowadzenia. (a co najważniejsze) Nieuniknione.

W związku z powyższym… Konieczne jest wzmacnianie zakładów – tworzenie organizacji, które będą sobie w stanie poradzić w coraz mniej sprzyjających warunkach. Tworzenie strategii, które dadzą szansę na przetrwanie i rozwój. (niesprzyjające warunki czy rodzące się możliwości?)

Przewaga konkurencyjna Możliwość działania zależy od tego czy dysponujemy czymś, co nazywane jest przewagą konkurencyjną, czyli: Siłą rynkową, zmieniająca się wprost na możliwość odpierania zagrożeń ze strony nabywców i sprzedających i podejmowania działań rynkowych bez obawy o odwet. Dwa przykłady: NFZ ma pozycję monopsonisty. W zasadzie może wszystko, jak choćby narzucić ceny własne chce większości dostawców usług medycznych. Duże firmy diagnostyki laboratoryjnej korzystając z tego, że wytworzenie u nich badań jest nieprawdopodobnie wręcz tańsze, w porównaniu z kosztami badań w małych laboratoriach są w stanie zaoferować usługi za znacznie niższe ceny, a w związku z czym konkurencja niewiele jest w stanie im zrobić.

Źródła przewagi (a silne strony organizacji) położenie, wyróżniająca kompetencja na tle innych (dotyczy tak sfery klinicznej jak i nieklinicznej), dobrze rozwinięte umiejętności konkurowania, dobra opinia wśród nabywców, wyłączenie z działania konkurencji, odpowiednia technologia, przewaga technologiczna nad konkurencją, niskie koszty, lepsza kampania reklamowa, zdolność do innowacji, jasna strategia, produktywność wyższa niż konkurentów, lepsza sieć dystrybucji.

Skąd się bierze przewaga konkurencyjna… Związku Pracodawców Ochrony Zdrowia Dolnego Śląska? Z pewnością warto posiadać wyjątkowe umiejętności wyróżniające organizację od konkurentów (trudne do podrobienia)

Źródła przewagi Źródeł przewagi można też upatrywać w czymś, co może być z pozoru drobiazgiem. Na przykład – lepsza organizacja czasu pracy i czasu pacjentów. Moi rodzice mieszkają pod Krakowem. Dotąd nie słyszano tam o możliwości umawiania wizyty u lekarza rodzinnego na określoną godzinę. (W Krakowie standard [?] od 1996 roku.) To kolejny przykład przewagi konkurencyjnej: We wzmiankowanej miejscowości jest dwójka lekarzy rodzinnych. Tamtejsi lekarze mogą przyjmować po swojemu i nikt nie jest w stanie nic im zrobić. Przewaga owej dwójki lekarzy potrwa tak długo, jak np., duża firma sieciowa stwierdzi, że opłaca jej się zainwestować w tej miejscowości i przez kilka lat utrzymywać tam swojego lekarza, z nadzieją na przyszłe przejęcie rynku.

Wiedza źródłem przewagi konkurencyjnej W ochronie zdrowia podstawową sukcesu jest wiedza. Jeden świetny lekarz jest więcej wart niż pięćdziesięciu tępych lekarzy. Najlepsza aparatura jest nic nie warta bez ludzi, którzy są w stanie kompetentnie się nią posłużyć.

O czym jeszcze warto pamiętać Przewaga konkurencyjna: nie jest dana raz na zawsze (otoczenie i same organizacje wciąż się zmieniają), stanowi obiekt zainteresowania konkurencji (skoro coś daje przewagę, to to „coś” jest pożądane przez pozostałych uczestników rynku). Konkurenci będą starali się zniwelować naszą przewagę lub przejąć / skopiować jej źródła. To implikuje konieczność poszukiwania tego, co stać się może źródłem przewagi w przyszłości (organizacje muszą starać się w sposób ciągły rozwijać, a kierunek tego rozwoju ma pozwolić im cieszyć się z przewagi nad konkurencją w kolejnych latach). Przykład: nastawienie do klientów. uprzejme odnoszenie się do klientów przez personel zakładów niepublicznych wystarczało, do sprzedaży usług komercyjnych, obecnie jest mnóstwo niepublicznych zakładów, a barierę wzrostu stanowi brak personelu.

Co będzie źródłem przewagi za kilka lat? ??? Trudno jednoznacznie stwierdzić, obstawiałbym, że jednym z takich źródeł będzie personel: coraz lepiej wykształcony (w tym przede wszystkim – menedżersko), coraz bardziej związany z firmą (identyfikujący się z nią), wspomagający jej rozwój (a nie traktujący organizacji tylko jako miejsca pracy, albo gorzej – adresata swoich roszczeń).

Siła w ludziach Szkolenia: Czas trwania a koszty. Koszty a zyski. „się przyjedzie i coś się powie”, zaplanowane kilkumiesięczne przedsięwzięcia rozwojowe. Czas trwania a koszty. „kupuję bilet na przejazd komunikacją miejską”, „kupuję pojazd, za pomocą którego przez najbliższe lata będę mógł poruszać się w dowolnym kierunku”. Koszty a zyski. Nauka i praktyka (wdrażanie zmian).

Siła w ludziach Relatywnie duża liczba przeszkolonych: spory ładunek wiedzy, zmiana nastawienie ludzi do tego: czym jest organizacja, w której pracują, jaka jest ich rola w tej organizacji, jaka jest rola organizacji w całym systemie, dlaczego kierownictwo zachowuje się tak, a nie inaczej, dlaczego NFZ robi, co robi, itp. To wszystko sprawia, że np. pracownicy: mniej chętnie sięgać będą po narzędzia oporu względem pracodawcy, a także sami będą inicjować zmiany, niezbędne do ciągłej poprawy efektywności działania zakładu. Szkolenie nie daje natychmiastowych efektów, ale powoduje zmianę postaw i to nie tylko pracowniczych, lecz i kierowniczych. Istnieje szansa uczynienie z pracowników nie tylko trybów w maszynie, ale przekazanie rzeczywistej odpowiedzialności za zakład.

Siła w racjonalności Bez względu na dokonany wybór strategii i poszukiwania źródeł posiadanej przewagi warto pamiętać o zwiększaniu poziomu wspomnianej powyżej racjonalności podejmowanych działań. Szaleństwa polityki nie zmienimy. Nad coraz bardziej agresywniejszych postaw rynkowych nie zapanujemy. Pozostaje robić to, na co się ma wpływ i – choć to z pewnością nie łatwe – szukać źródeł przewagi konkurencyjnej. Należy starać się je wykorzystać, puszczając mimo uszu pomysły, które choć brzmią miło („się należy”, „miliony dla każdego”, „miliony mieszkań”), to przede wszystkim – są nierealne.

Wystąpienie zrealizowane w ramach projektu „Wzmacnianie potencjału Związku Pracodawców Ochrony Zdrowia Dolnego Śląska motorem do rozwoju dialogu społecznego na Dolnym Śląsku” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.