Projekty, innowacje i eksperymenty pedagogiczne Anna Czarlińska-Wężyk Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach

Wykorzystanie metody projektu w pracy dydaktyczno-wychowawczej Projekt to praca realizowana w dłuższym okresie czasu. Wymaga zbierania informacji i konsultacji z innymi osobami oraz członkami grupy. Najlepsze wyniki w realizacji projektu daje praca zespołowa. Stosowanie projektu jako metody nauczania wymaga od nauczyciela i uczniów podejścia systemowego.

Cechy charakterystyczne projektu: Ma określone cele i metody pracy. Posiada tytuł. Wyznaczone są osoby odpowiedzialne za jego realizację. Określone są jasne kryteria oceny poszczególnych etapów pracy i rodzajów aktywności uczniów. Zadania realizowane są w grupach. Uczniowie mogą również pracować indywidualnie. Wyznaczone są terminy realizacji całości oraz poszczególnych etapów. Rezultaty pracy prezentowane są na forum klasy lub szkoły. Uczniowie znają zasady i formy prezentacji wyników swojej pracy. Podstawowe informacje na temat zadania, które nauczyciel stawia przed uczniami, przygotowane są przez nauczyciela w formie instrukcji.

Cechy dobrych projektów: Związek z życiem poza murami szkoły, Równoczesne zdobywanie wiedzy i umiejętności, Łączenie treści edukacyjnych z różnych dziedzin, Jasne cele, najlepiej ustalone z uczniami, Dobra instrukcja, Dobry termin realizacji całości oraz poszczególnych etapów, Klarowny podział odpowiedzialności, Dominuje praca zespołowa ale jest też indywidualna, Znane od początku kryteria oceny, Rezultaty pracy prezentowane publicznie.

Kształcenie umiejętności przyjmowania odpowiedzialności; czytania, pisania, słuchania, mówienia, twórczego myślenia, uczenia się; samodzielności i samodzielnego uczenia się; planowania i organizacji pracy; zbierania i selekcjonowania informacji; współpracy w grupie; rozwiązywania problemów; podejmowania decyzji; komunikowania się; oceniania własnej pracy; prezentacji własnej pracy.

Przygotowanie projektu. Ciężar realizacji tego etapu spoczywa zwykle na barkach nauczyciela, może on  jednak  liczyć na pomoc uczniów. Wprowadzenie do projektu powinno zawierać opis sytuacji problemowej, która ma zaciekawić uczniów, a może nawet sprowokować do  samodzielnego zainicjowania działań.

Planowanie działań. W realizację tego etapu zaangażowany jest zarówno nauczyciel jak i uczniowie. Ten etap uważany jest przez nauczycieli za najtrudniejszy. Tu dokonuje się wyboru obszaru działania, tematyki, oszacowania zasobów, pozyskania sojuszników. Powstaje też scenariusz działań (opis projektu), instrukcja dla uczniów, projekt oceny i prezentacji rezultatów.

Działanie. I nauczyciel, i uczniowie wypełniają zaplanowane role. Nauczyciel zwykle dyskretnie wspiera i kieruje pracami uczniów. Doradza i obserwuje. wówczas najlepiej poznaje młodzież, może łatwiej zdiagnozować jej potrzeby, poznać zainteresowania, mocne i słabe strony, możliwości i talenty. Może też spełniać rolę eksperta, chociaż ekspertami mogą być też specjaliści z zewnątrz lub uczniowie zainteresowani którąś z dziedzin związanych z projektem.

Prezentacja i ocena projektu. Odpowiedzialność za prezentację biorą na siebie uczniowie. Dokonują oni również samooceny własnej pracy i oceny skuteczności współpracy w zespole. Nauczyciel wspomaga ich w wyborze sposobu prezentacji projektu, organizuje od strony technicznej prezentację, oraz ocenia projekt na podstawie wcześniej przyjętych kryteriów.

Projekt a społeczne otoczenie szkoły Dobrze zaprojektowane działania uczniów powinny dawać realizatorom pewność, że rodzice, lokalna społeczność, społeczeństwo jako całość uważają je za ważne i wartościowe. Projekt jest szansą na wykorzystanie zasobów lokalnych, aktywizację otoczenia szkoły, włączenia do współpracy rodziców.

Wybór tematu Decydując o temacie można wykorzystać różne możliwości:   Decydując o temacie można wykorzystać różne możliwości: Nauczyciel opracowuje sam listę tematów, przedstawia ją uczniom, a oni wybiorą temat, nad którym chcieliby pracować, np. z przedmiotu historia, dział średniowiecze nauczyciel przedstawia uczniom tematy:

Wybór tematu "Życie na zamku rycerskim", "Módl się i pracuj - czyli jak żyli mnisi w średniowiecznych klasztorach", "Średniowieczna wieś - wiadomości z życia 90%  Europejczyków",

Wybór tematu "Co się działo za murami średniowiecznych miast", "Zdrowie, higiena i wiedza medyczna w średniowieczu", "Cuda średniowiecza, czyli o tym, jak i z czego wznoszono budowle".

Przykładowy wzór kontraktu Temat projektu i jego cele (opis projektu) Forma wykonania projektu (rozwiązania problemu) Zadania dla poszczególnych członków grupy Źródła, które powinni wykorzystać Termin prezentacji oraz terminy konsultacji z nauczycielem Co powinno zawierać sprawozdanie (raport) Możliwe sposoby prezentacji projektu i jej czas Kryteria oceny projektu

Instrukcja do projektu powinna zawierać: cele; obszar zagadnień (temat); opis zadań do wykonania; wskazanie podstawowych źródeł informacji; formy pracy; terminy konsultacji, etapów, prezentacji; możliwe sposoby i czas prezentacji; kryteria oceny.

Co powinno zawierać sprawozdanie? Strona tytułowa: tytuł i nazwa. Spis treści. Streszczenie projektu. Podziękowanie. Wstęp. Warunki projektu; Procedury badań. Odkrycia i informacje. Wnioski. Bibliografia. Załączniki

Przykładowy KONTRAKT Temat: ………………… Cele: długofalowe …………………., krótkofalowe …………………………., Forma realizacji i prezentacji: (omówienie, scenariusz, model, odczyt, lekcja otwarta, inscenizacja, wystawa…) Termin rozpoczęcia, Termin zakończenia, Członkowie grupy – zadania, Literatura zalecana, Raport – forma.

Innowacja pedagogiczna Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz.U. Nr 56 z dnia 15 maja 2002r., poz. 506) tak definiuje pojęcie innowacji i eksperymentu pedagogicznego:

Innowacją pedagogiczną, zwaną dalej “innowacją”, prowadzoną w publicznych szkołach i placówkach, zwanych dalej “szkołami”, są nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły.

Cytowane rozporządzenie określa zakres innowacji: Innowacja lub eksperyment może obejmować wszystkie wybrane zajęcia edukacyjne, całą szkołę, oddział lub grupę (par.2 ust.1). Określa także warunki ,które musi spełnić szkoła, aby podjąć działalność innowacyjną: Rozpoczęcie innowacji lub eksperymentu jest możliwe po zapewnieniu przez szkołę odpowiednich warunków kadrowych i organizacyjnych, niezbędnych do realizacji planowanych działań innowacyjnych i eksperymentalnych ( p.2).

Cel wprowadzania nowych treści gdy zaistniała konieczność innego sposobu postrzegania rzeczywistości; gdy zmianie ulegają pewne wartości, systemy, poglądy pod wpływem nowej wiedzy pod wpływem zmian, np. demograficznych, które wymagać mogą np. zmiany organizacji czy sposobu uczenia, pod wpływem zmian potrzeb, np. rynku pracy gdy pojawiają się nowe potrzeby jakiegoś procesu, np. wychowawczego, w którym nie działa odpowiednio jakieś ogniwo gdy pojawiają się nowe problemy, np. natury wychowawczej

Innowacja pedagogiczna Innowacje pedagogiczne mogą dotyczyć wybranych lub wszystkich zajęć edukacyjnych, np. programów nauczania, ścieżek edukacyjnych, łączenia różnych przedmiotów, zagadnień,

Cel innowcji Celem innowacji jest poprawa jakości pracy szkoły. W związku z tym – przed podjęciem decyzji  o jej wprowadzeniu - należy zastanowić się nad kilkoma kwestiami: Co chcę zmienić , co nowego chcę wprowadzić (treść innowacji) Dlaczego chcę coś zmienić, chcę wprowadzić coś nowego (cel innowacji) Jakie będą oczekiwane efekty zmiany, korzyści dla ucznia (rezultaty),

Ewaluacja innowacji Jakie procedury zostaną użyte w celu zebrania tych danych? ( np. testy, ankiety, wywiad środowiskowy, dyskusja, obserwacja) W jakiej postaci będą opracowane wyniki ewaluacji? (np. poziom szczegółowości, formy: np. sprawozdanie, artykuł do publikacji, sprawozdanie do władz) Jak zostaną wykorzystane zebrane dane? (np. publikacja, udostępnienie zainteresowanym w szkole, dołączenie do pierwszej wersji programu innowacyjnego)

Wpis do ewidencji innowacji KURATORIUM OŚWIATY W KATOWICACH ul. Jagiellońska 25, 40 – 032 Katowice tel. 0 – 32 / 20 – 77 – 777 (informacja Śl. U.W.) Strona Domowa KO: www.kuratorium.katowice.pl email: kancelaria@kuratorium.katowice.pl KARTA INFORMACYJNA Nr 11 Rodzaj sprawy: Zgłoszenie wprowadzenia innowacji pedagogicznej w szkole do Kuratorium Oświaty w Katowicach.

Termin zgłaszania innowacji . Uchwałę rady pedagogicznej w sprawie wprowadzenia innowacji wraz z opisem jej zasad oraz opinią rady szkoły i zgodą autora lub zespołu autorskiego innowacji, o której mowa w ust. 2 pkt 3, dyrektor szkoły przekazuje kuratorowi oświaty i organowi prowadzącemu szkołę w terminie do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok szkolny, w którym jest planowane rozpoczęcie innowacji.

§ 4. 1. Uchwałę w sprawie wprowadzenia innowacji w szkole podejmuje rada pedagogiczna 2. Uchwała w sprawie wprowadzenia innowacji może być podjęta po uzyskaniu: 1) zgody nauczycieli, którzy będą uczestniczyć w innowacji, 2) opinii rady szkoły, 3) pisemnej zgody autora lub zespołu autorskiego innowacji na jej prowadzenie w szkole, w przypadku gdy założenia innowacji nie były wcześniej opublikowane.

EKSPERYMENTY PEDAGOGICZNE W świetle rozporządzenia, eksperymentem pedagogicznym są działania, służące  podnoszeniu skuteczności kształcenia w szkole, w ramach których są modyfikowane warunki, organizacja zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania, prowadzone pod opieką jednostki naukowej.

EKSPERYMENTY PEDAGOGICZNE Uchwałę w sprawie wprowadzenia eksperymentu w danej placówce podejmuje rada pedagogiczna po zapoznaniu się z celem, założeniami i sposobem realizacji eksperymentu (§ 5.1) i po uzyskaniu (§ 5.2) zgody nauczycieli, którzy będą uczestniczyć w eksperymencie pozytywnej opinii rady szkoły, a w przypadku jej braku – pozytywnej opinii rady  pedagogicznej pisemnej zgody autora lub zespołu autorskiego eksperymentu na jego wprowadzenie w szkole.

Wniosek powinien zawierać (§ 7.3): Wniosek o wyrażenie zgody na wdrożenie eksperymentu pedagogicznego składa się do Ministra Edukacji Narodowej i Sportu za pośrednictwem Kuratora Oświaty, który dołącza swoją opinię. Wniosek powinien zawierać (§ 7.3): cel, założenia i sposób realizacji eksperymentu opinię jednostki naukowej , dotyczącą eksperymentu wraz ze zgodą tej jednostki na sprawowanie opieki nad przebiegiem eksperymentu i na dokonanie jego oceny zgodę rady pedagogicznej opinię rady szkoły zgodę organu prowadzącego na finansowanie planowanych zadań