POWIĄZANIE „RAMOWEJ KONWENCJI NZ W SPRAWIE ZMIAN KLIMATU” Z INNYMI GLOBALNYMI KONWENCJAMI W POLSKIM SYSTEMIE ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM

PRZYCZYNY POWSTANIA I HISTORIA RAMOWEJ KONWNECJI NZ W SPRAWIE ZMIAN KLIMATU 1988 Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) i Program Środowiska Narodów Zjednoczonych (UNEP) powołały Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu (IPCC) Zadanie: rozpoznanie zależności pomiędzy zmianami klimatu w skali globalnej a działalnością człowieka związaną ze wzrostem demograficznym i gospodarczym.

1988 Zgromadzenie Ogólne NZ przyjęło rezolucję 43/53 w sprawie ”Ochrony globalnego klimatu dla obecnego i przyszłych pokoleń rodzaju ludzkiego” „Pierwszy raport oceniający” IPCC, potwierdzający istnienie faktycznego zagrożenia zmian klimatu i wzywający do opracowania globalnego porozumienia zajmującego się tym problemem.

1990 Zgromadzenie Ogólne NZ przyjęło rezolucję 45/212 w sprawie rozpoczęcia procesu międzynarodowych negocjacji ramowej konwencji w sprawie zmian klimatu na forum Międzyrządowego Komitetu Negocjacyjnego (INC). 4 czerwca 1992 Konwencja została wyłożona do podpisu podczas Konferencji NZ „Środowisko i Rozwój” w Rio de Janeiro i podpisana przez 154 państwa, w tym przez Polskę.

26 października 1994 Konwencja formalnie weszła w życie w Polsce. Cel nadrzędny Konwencji: doprowadzenie do ustabilizowania koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie, który zapobiegałby niebezpiecznej a ntropogenicznej ingerencji w system klimatyczny.

ORGANY KONWENCJI Najwyższym organem Konwencji jest Konferencja Stron Konwencji (COP), której sesje odbywają się corocznie. Funkcjonują także Organ Pomocniczy ds. Wdrażania (SBI) i Organ Pomocniczy ds. Naukowych i Technicznych (SBSTA). Sekretariat Konwencji mieści się w Bonn.

Przedmiotem obrad rządów podczas Konferencji Stron jest poprawa i monitorowanie procesu wdrażania zobowiązań wynikających z Konwencji oraz kontynuacja rozmów na temat najlepszych sposobów zajęcia się zmianami klimatu. Konferencja Stron podejmuje szereg decyzji w sprawie realizacji zobowiązań. Pierwsza Konferencja Stron Konwencji odbyła się na przełomie marca i kwietnia 1995 roku (COP1, Berlin, Niemcy), podczas której przyjęto decyzję zwaną Mandatem Berlińskim.

WAŻNIEJSZE WYDARZENIA 1997-COP 3 Protokół z Kioto podpisują 84 państwa (w tym Polska, która go ratyfikowała w 2002 r) COP 4 Plan działań z Buenos Aires COP Haga, Bonn 2001 COP Marakesz 2002 COP New Delhi 2003 COP Mediolan 2004 COP Buenos Aires 16 luty 2005 r. Wejście w życie Protokołu z Kioto

TEMATY DYSKUSJI NA KONFERENCJACH STRON Zmiany klimatu a zrównoważony rozwój Działania adaptacyjne Technologie proklimatyczne i ich transfer Programowe opóźnianie zmian klimatu Protokół z Kioto po 2012 roku

POSTANOWIENIA KONWENCJI Tekst Konwencji podzielony jest na 24 artykuły. Artykuł 1 – wyjaśnia podstawowe pojęcia, Artykuł 2 – określa cel Konwencji, Artykuł 3 – określa zasady, którymi będą kierować się Strony Konwencji w trakcie realizacji zobowiązań wynikających z jej przepisów, Artykuł 4 – definiuje ogólne zobowiązania Stron, Artykuł 5 - zobowiązuje Strony do przeprowadzania badań i systematycznych obserwacji

Artykuł 6 - zobowiązuje Strony do promowania i współpracy w zakresie edukacji, szkolenia i szerzenia społecznej świadomości Artykuł 7 – określa strukturę instytucjonalną Konwencji powołując Konferencję Stron Artykuł 8, 9 i 10 – powołuje Sekretariat Konwencji, Organ pomocniczy do spraw doradztwa naukowego i technicznego (SBSTA), Organ pomocniczy do spraw wdrożeń, określając zadania i tryb działania tych instytucji. Artykuł 11 – określa mechanizm finansowania Artykuł 12 – określa procedury przekazywania informacji

Artykuł 13 – określa sposoby rozwiązywania problemów dotyczących wdrażania Konwencji Artykuł 14 – określa procedury rozstrzygania sporów Artykuł 15 – określa zasady wprowadzania poprawek do Konwencji Artykuł 16 – określa zasady przyjmowania i wprowadzania zmian w załącznikach do Konwencji Artykuł 17 – określa zasady wprowadzania protokółów do Konwencji Artykuł 18 – określa zasady głosowania

Artykuły – określają zasady proceduralne podpisywania, ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do Konwencji oraz jej wejścia w życie Integralną część Konwencji stanowią Załączniki: Załącznik I - dot. krajów rozwiniętych i krajów w okresie transformacji, Załącznik II - dot. krajów rozwiniętych

PROTOKÓŁ Z KIOTO Podstawowy Cel: Redukcja antropogenicznej emisji gazów cieplarnianych wyrażonej w równoważniku dwutlenku węgla w okresie rozliczeniowym ( ) dla wszystkich Stron Konwencji wymienionych w Załączniku I do Konwencji.

Tekst Protokółu podzielony został na 28 artykułów: Artykuł 1 – zawiera definicje podstawowych pojęć Artykuł 2 – określa zobowiązania Stron wymienionych w Załączniku I do Konwencji Artykuł 3 – określa podstawowy cel Protokółu Artykuł 4 – określa możliwość wspólnego wypełniania zobowiązań przez grupę państw – Stron Protokołu, bez konieczności osiągnięcia założonych poziomów emisji przez każdy kraj z osobna Artykuł 5 – zobowiązuje Stron do utworzenia narodowego systemu monitorowania emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych

Artykuł 6 – określa mechanizm wspólnych działań (JI) mający za zadanie pomoc krajom z Załącznika I do Konwencji w wypełnieniu ich zobowiązań Artykuł 7, 8 – określają zasady przygotowywania i weryfikacji raportów rządowych Artykuł 9 – określa zasady pracy Konferencji Stron Protokółu Artykuł 10 – określa zobowiązania Stron do przekazywania informacji dotyczących wdrażania Artykuł 11 – określa zasady tworzenia zasobów finansowych

Artykuł 12 – zawiera postanowienia dotyczące wprowadzenia mechanizmu czystego rozwoju – (CDM) ułatwiającego krajom wymienionym w Załączniku I do Konwencji realizację swoich zobowiązań, przy jednoczesnym zapewnieniu krajom rozwijającym się dostępu do czystych technologii i osiąganiu trwałego rozwoju Artykuł 13- zawiera upoważnienie Konferencji Stron Konwencji (COP) do działania jako Spotkanie Stron Protokołu Artykuł 14, 15, 16 –ustanawiają Sekretariat Protokółu, wykorzystanie organów pomocniczych i mechanizmu konsultacyjnego Konwencji w ramach działania Protokółu

Artykuł 17 – określa mechanizm handlu emisjami Artykuł 18 – określa sankcje w przypadku nie wywiązywania się z zobowiązań Artykuły – mają charakter proceduralny i stanowią powtórzenie artykułów Konwencji Integralną część protokołu stanowią załączniki: Załącznik A wymienia gazy cieplarniane i kategorie źródeł Załącznik B wymienia strony Konwencji i ilościowo określone zobowiązanie do ograniczenia lub redukcji emisji

MECHANIZMY WSPOMAGAJĄCE Joint Implementation (JI) mechanizm wspólnego wypełniania zobowiązań przez państwa rozwinięte i z gospodarką w okresie przejściowym, zobowiązanych do redukcji emisji, stwarzający możliwość zaliczenia w poczet redukcji emisji gazów cieplarnianych w danym kraju redukcji emisji uzyskanej w wyniku inwestycji w innym kraju. Państwo-dawca zmniejsza swoje koszty redukcji emisji (w porównaniu do kosztów jakie musiałby ponieść realizując inwestycje krajowe) i zwiększa swój limit emisji, natomiast państwo-biorca zyskuje ekologicznie czyste i nowoczesne technologie.

CDM - mechanizm czystego rozwoju podobny do mechanizmu JI, pozwalający dokonywać transakcji pomiędzy krajami zobowiązanymi do redukcji emisji gazów a krajami nie posiadającymi zobowiązań (kraje rozwijające się - strony spoza załącznika I do konwencji). Uzyskana w tych projektach redukcja emisji może zostać wykorzystana przez strony wymienione w załączniku I do Konwencji do wywiązania się z części swoich zobowiązań.

Handel emisjami pozwalający krajowi - Stronie Protokołu sprzedać nadwyżki uzyskanych redukcji emisji gazów cieplarnianych w stosunku do zobowiązań, wynikających z Protokołu innemu krajowi - Stronie Protokołu; jednostki emisji gazów cieplarnianych, wyrażone w równoważnych jednostkach dwutlenku węgla stają się przedmiotem handlu na rynku międzynarodowym

ZOBOWIĄZANIA MIĘDZYNARODOWE POLSKI Opracowanie i wdrożenie państwowej strategii redukcji emisji gazów cieplarnianych, w tym także mechanizmów ekonomicznych i administracyjnych, oraz okresowej kontroli wdrażania tej strategii. Opracowanie długookresowych scenariuszy redukcji emisji g.c. dla wszystkich sektorów gospodarczych i dla podstawowych g.c. oddzielnie. Inwentaryzacja emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych dla każdego roku według metodologii przyjętej przez Konferencję Stron i na tej podstawie prowadzenie monitoringu zmian emisji.

Prowadzenie badań naukowych dotyczących zmian klimatu i ich następstw. Opracowywanie co dwa lata raportów rządowych dla Konferencji Stron zawierających szczegółowe informacje o wypełnianiu powyższych zobowiązań.

ZOBOWIĄZANIA SZCZEGÓŁOWE Kontrola wprowadzania i zwiększania użytkowania podstawowych, a także innych gazów cieplarnianych. Poprawa efektywności energetycznej całej gospodarki. Wspomaganie pochłaniania i retencjonowania gazów cieplarnianych, w tym promowanie zrównoważonej gospodarki leśnej i zrównoważonych form rolnictwa. Promowanie i wdrażanie technologii z wykorzystaniem oszczędzających środowisko źródeł energii, w tym tzw. energii odnawialnej oraz energii, przy wytwarzaniu której bilans dwutlenku węgla jest korzystny.

Usuwanie barier rynkowych, utrudniających redukcję emisji w sektorach gospodarczych, w tym z jednej strony usuwania dotacji, a z drugiej wprowadzanie ulg i innych preferencji, w tym podatkowych. Szybsze wdrażanie reform sprzyjających redukcji i pochłanianiu gazów cieplarnianych. Podejmowania działań zmierzających do ograniczania emisji przez transport. Ograniczenia emisji metanu ze składowisk odpadów oraz z procesów produkcji, transportu i przetwarzania energii.

UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE Związane z naszą przynależnością do UE: VI Program działań środowiskowych wypełnianie decyzji Rady UE w sprawie monitorowania gazów cieplarnianych Wypełnianie postanowień Dyrektywy w sprawie handel zbywalnymi pozwoleniami na emisję negocjacje II okresu zgodność z regulacjami UE: IPCC, kontrola powietrza, emisje z dużych obiektów energetycznych, spalanie odpadów, wartości graniczne emisji i inne.

Związane z gospodarką światową: Wejście w życie Protokołu z Kioto Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii Polityka Unii Europejskiej

UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE Prawne: Polityka Klimatyczna Polski 2003, II Polityka Ekologiczna Polski, założenia Polityki Energetycznej do 2020, Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, inne, koncepcje i plany przestrzennego zagospodarowania. Gospodarcze i ekonomiczne: strefy bardzo niskiego rozwoju gospodarczego, niska rentowność firm, wysokie i niezrównoważone koszty funkcjonowania energetyki, energochłonność produkcji i transportu, ograniczona innowacyjność, transport nieekologiczny.

Społeczne: niedostateczny wzrost poziomu świadomości ekologicznej, niekorzystne trendy konsumpcyjne i styl życia, źle ukształtowany ruch społeczny ochrony środowiska, niskie dochody ludności i zła sytuacja na rynku pracy. Ekologiczne: stan ledwie dostateczny, zła struktura energetyki, zwłaszcza cieplnej.

POWIĄZANIA KONWENCJI KLIMATYCZNEJ Z INNYMI GLOBALNYMI KONWENCJAMI Aktualne działania światowe koncentrują się na rozpoznaniu warunków i wskazaniu sposobów zwiększania skuteczności działań wynikających z postanowień konwencji dotyczących środowiska globalnego: Ramowej Konwencji NZ o Zmianach Klimatu, Konwencji o Różnorodności Biologicznej oraz Konwencji NZ w sprawie Zwalczania Pustynnienia.

Silne związki przyczyn i skutków łączą te trzy konwencje: Odpowiednie warunki klimatyczne  odpowiednie zmiany pogody  powodzie, susze  degradacja gleby i szaty roślinnej  trwałe zmiany ekosystemów, migracje gatunków, gatunki inwazyjne i mutacje  trwałe zmiany i zanik różnorodności biologicznej.

Podstawowym celem działań światowych jest: budowanie skuteczniejszego systemu zarządzania środowiskiem oraz wzmacnianie procesu wdrażania zrównoważonego rozwoju.

Aktualny system zarządzania realizacją tych konwencji: Każda konwencja posiada odrębną strukturę i system realizacji jej zobowiązań zarówno w Polsce jak i na świecie Sytuacja ta powoduje często dublowanie działań oraz większe nakłady finansowe

POLA SYNERGII polami synergii - pola wspólne dla trzech globalnych konwencji wynikające z wzajemnych związków pomiędzy nimi. w ramach ostatnich prac rozpoznano następujące pola synergii: problemowe sektorowe

Do problemowych pól synergii należą następujące sfery : edukacja monitoring badania naukowe udział społeczeństwa i dostęp do informacji finansowanie prawo

Do sektorowych pól synergii należą następujące sfery: gospodarka wodna rolnictwo transport gospodarka przestrzenna przemysł leśnictwo turystyka

ramach ostatnich prac rozpoznano potrzeby synergicznego wdrażania postanowień trzech globalnych konwencji oraz przedstawiono propozycje działań w ramach określonych pól synergii Działania takie, przy zastosowaniu podejścia zintegrowanego, mają służyć poprawie współpracy pomiędzy tymi konwencjami oraz unikania dublowania działań, nieefektywnego alokowania zasobów ludzkich, finansowych i instytucjonalnych, a także potencjalnych konfliktów, jakie mogą powstać pomiędzy zobowiązaniami i działaniami każdego z tych porozumień.

POTENCJALNE MOŻLIWOŚCI WZMOCNIENIA WSPÓŁDZIAŁANIA MIĘDZY GLOBALNYMI KONWENCJAMI W NASTĘPUJĄCYCH OBSZARACH: Współpracy pomiędzy krajowymi punktami kontaktowymi dla poszczególnych konwencji oraz krajowymi sekretariatami tych konwencji. Stworzenia formalnego mechanizmu koordynacji działań sekretariatów na rzecz synergicznego wdrażania konwencji. Monitoringu, inwentaryzacji i zarządzania.

Badań i systematycznych obserwacji. Prognozowania zmian. Zwiększenia skuteczności realizacji konwencji i zredukowania pomocy potrzebnej dla realizacji pojedynczych krajowych projektów. Raportowania. Współpracy rządu ze społeczeństwem. Transferu technologii. Polityk, programów i strategii dotyczących ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.

SPOSOBY WZMOCNIENIA WSPÓŁPRACY MIĘDZY GLOBALNYMI KONWENCJAMI Nawiązanie i rozwijanie wzajemnej współpracy oraz ustanowienie formalnych kanałów przepływu informacji pomiędzy krajowymi punktami kontaktowymi i sekretariatami konwencji. Ustanowienie formalnych mechanizmów koordynacji działań sekretariatów konwencji. Wzmocnienie systemu wykorzystania danych dotyczących klimatu i różnorodności biologicznej dla lepszego zrozumienia wzajemnych relacji.

Wprowadzenie nowych ram współpracy i wymiany informacji pomiędzy krajowymi sekretariatami i punktami kontaktowymi w celu usprawnienia działania monitoringu, inwentaryzacji i zarządzania danymi. Zastosowanie wspólnego, ekosystemowego podejścia w osiąganiu założonych celów. Powiązanie raportowania o charakterze ilościowym w ramach Konwencji UN FCCC, z raportowaniem o charakterze jakościowym w ramach Konwencji UN CCD i UN CBD, poprzez znalezienie i wskazanie zależności przyczynowo- skutkowych.

Rozwijanie edukacji i upowszechnianie wiedzy w celu podnoszenia świadomości społeczeństwa w zakresie obejmującym cele i działania trzech globalnych konwencji. Wprowadzenie zasad przekazywania informacji o nowoczesnych technologiach i o programach szkoleniowych w tym zakresie oraz tworzenie możliwości transferu tych technologii. Uwzględnienie zagadnień przekrojowych dotyczących globalnych konwencji w ramach aktualizacji polityk, programów i strategii ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Zmiany temperatury