Przyczyny wprowadzenia reformy - stara i nowa podstawa programowa. Diana Deres

Przyczyny wprowadzenia reformy. pogorszenie efektów pracy polskiej szkoły, duża część uczniów ma fundamentalne braki w wykształceniu, uniemożliwiające płynne kontynuowanie procesu nauczania.

Co się stało? wzrost aspiracji edukacyjnych młodych Polaków. Przed rokiem 2000: Szkoły z maturą Studia wyższe 50% ~400 tys. ZSZ 50% Obecnie: Szkoły z maturą ZSZ 80% 20% Studia wyższe ~2 mln

Obecnie w szkołach kończących się maturą uczy się duża grupa uczniów, którzy kilka lat temu poszliby do zasadniczych szkół zawodowych. Średni poziom uzdolnień uczniów szkół kończących się maturą znacznie się obniżył. Potrzeba więcej czasu na omówienie każdego tematu. Treści nauczania trzeba ograniczyć… albo zmienić organizację procesu kształcenia

Co można zrobić? Możliwe są dwa rozwiązania tego problemu: Zachowanie systemu edukacji w niezmienionym kształcie, a podniesieniu poprzeczki przy rekrutacji do szkół kończących się maturą oraz na studia. Drastycznie zmniejszy się liczba młodzieży posiadająca wyższe wykształcenie Rozwiązanie to zostało odrzucone, ponieważ należy się cieszyć z większej liczby osób wykształconych, należy jedynie usprawnić system ( jednym z takich sposobów jest system Boloński – mniej zdolna młodzież studiuje na poziomie trzech lat, bardziej zdolni podejmują kolejny etap edukacji 2-letni uzyskując tytuł magistra.)

II. Odpowiednio zaprojektowana podstawa programowa. Różnica między starą a nową podstawą programową stara podstawa programowa dwukrotnie realizuje pełny cykl kształcenia ogólnego : po raz pierwszy w gimnazjum i po raz drugi w szkole ponadgimnazjalnej kończącej się maturą. Nie udał się plan dwukrotnej realizacji trzyletniego cyklu kształcenia np. na lekcjach historii w obu cyklach brakuje czasu na realizację ostatniego chronologicznie działu historii co prowadzi do niewiedzy uczniów w zakresie najnowszej historii Polski.

Co należy uczynić? Nowa podstawa programowa proponuje spójność programową pomiędzy kolejnymi etapami nauki. Przedszkole Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum, technikum,… Płynny start szkolny diagnoza dojrzałości dziecka i wsparcie decyzji rodziców łagodne przejście od metodyki przedszkolnej do szkolnej opieka świetlicowa jak w przedszkolu, przy wsparciu nauczycieli plastyki, muzyki, wf … zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne wychowanie fizyczne z ofertą zajęć sportowych lub rekreacyjnych do wyboru od pierwszej klasy obowiązkowa nauka języka obcego

Istota reformy: spójność programowa Przedszkole Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum, technikum,… język polski, 2 języki obce, matematyka, wf 2-3 wybrane przedmioty maturalne na poziomie rozszerzonym z dużą liczbą godzin blok zajęć przyrodniczych lub humanistycznych, dopełniających wybór ucznia inne zajęcia do wyboru rzetelne kształcenie ogólne z podstawowych dziedzin akademickich dwa języki obce, w tym jeden kontynuowany do wyboru: zajęcia artystyczne, techniczne, sportowe nauczanie z wykorzystaniem nowoczesnych technologii

Jak osiągnąć spójność programową? Przedszkole Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum, technikum,… Precyzyjny opis efektów kształcenia Większa autonomia szkół w kreowaniu procesu kształcenia Nadzór pedagogiczny skoncentrowany na efektach pracy szkoły Włączenie rodziców w podnoszenie jakości kształcenia Odpowiednie kształcenie i doskonalenie nauczycieli

NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Podstawa programowa to zapis tego, czego państwo zobowiązuje się nauczyć przeciętnie uzdolnionego ucznia Podstawa programowa opisuje efekty kształcenia po każdym etapie edukacji – krajowa struktura kwalifikacji Nowa podstawa programowa zastąpi także standardy wymagań egzaminacyjnych

NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Efekty kształcenia wyrażone są w języku wymagań na koniec każdego etapu kształcenia. Wymagania ogólne – opisują cele kształcenia Wymagania szczegółowe – opisują treści kształcenia modelowanie myślenie strategiczne rozumowanie Wymagania ogólne rozwiązywanie równań kwadratowych Wymagania szczegółowe

Cele kształcenia Przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk; Zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości do wykonywania zadań i rozwiązywania problemów; Kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

Najważniejsze umiejętności: czytanie – rozumiane jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadzące do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki tam, gdzie wymagają tego potrzeby codziennego życia oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa.

Inne ważne umiejętności: komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi; wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; pracy zespołowej.

FUNKCJE PODSTAWY PROGRAMOWEJ? Realizowane w szkołach programy nauczania w zakresie kształcenia ogólnego Zawartość podręczników szkolnych Podstawa programowa kształcenia ogólnego jest głównym instrumentem regulującym: Ocenianie wewnątrzszkolne System oceniania zewnętrznego

W JAKI SPOSÓB OPISANE SĄ WIADOMOŚCI ORAZ UMIEJĘTNOŚCI? Wiadomości i umiejętności, które uczeń zdobywa na każdym etapie edukacyjnym, opisane są, zgodnie z ideą europejskiej struktury kwalifikacji, w języku efektów kształcenia.

Zastosowanie w dokumencie tzw. języka wymagań JAKIE SĄ KONSEKWENCJE PRZENIESIENIA AKCENTU W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ Z PROCESU DYDAKTYCZNEGO NA EFEK TY KSZTAŁCENIA? Zastosowanie w dokumencie tzw. języka wymagań Sformułowanie celów kształcenia w języku wymagań ogólnych Sformułowanie treści nauczania oraz oczekiwanych umiejętności uczniów w języku wymagań szczegółowych

PODSTAWA PROGRAMOWA A PROGRAM NAUCZANIA Każdy polonista może przygotować w oparciu o podstawę programową program nauczania obejmujący jeden przedmiot lub bloki dwóch lub więcej przedmiotów W przypadku bloku kilku przedmiotów, zadaniem nauczyciela jest realizacja wymagań oraz ocenianie uczniów ze wszystkich przedmiotów wchodzących w skład bloku.

PODSTAWA PROGRAMOWA A OCENIANIE Egzaminy zewnętrzne odwoływać się będą nie tylko do wymagań sformułowanych na koniec odpowiedniego etapu edukacyjnego, lecz także do wymagań z etapów wcześniejszych. Uwaga! W ocenianiu wewnątrzszkolnym wymagania mogą być rozszerzone zgodnie z realizowanym programem kształcenia.

Struktura podstawy programowej Cele kształcenia – wymagania ogólne Treści nauczania i umiejętności – wymagania szczegółowe Teksty kultury Zadania szkoły – uwagi o realizacji

POLONISTYCZNE CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA OGÓLNE Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Tworzenie wypowiedzi.

OPIS WYMAGAŃ OGÓLNCH (na przykładzie gimnazjum) Cele kształcenia – wymagania ogólne I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacji – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcia w refleksji o literaturze i wartościach; czyta lektury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej, stopniowo zaczyna poznawać także dzieła klasyczne ważne dla kultury polskiej i światowej.

III. Tworzenie wypowiedzi Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

USYSTEMATYZOWANIE PROBLEMOWE WYMAGAŃ SZCZEGÓŁOWYCH I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji Czytanie i słuchanie Samokształcenie i docieranie do informacji Świadomość językowa II. Analiza i interpretacja tekstów kultury Wstępne rozpoznanie Analiza Interpretacja Wartości i wartościowanie III. Tworzenie wypowiedzi Mówienie i pisanie

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Konkretna umiejętność (wyrażona poprzez uczniowskie działanie) Treść kształcenia Struktura każdego wymagania

PRZYKŁADOWE ZAPISY WYMAGAŃ SZCZEGÓŁOWYCH Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń: zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela

Wstępne rozpoznanie Uczeń: opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło określa problematykę utworu

Interpretacja Uczeń: przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w całości lub we fragmentach)

TEKSTY KULTURY każdy wytwór kultury stanowiący całość, uporządkowany według określonych reguł, np. tekst literacki spektakl teatralny film dzieło sztuki malarskiej wszelkie działania artystyczne realizujące jakiś utrwalony wzorzec kulturowy

Szkoła podstawowa (I-III) TEKSTY KULTURY W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ DO JĘZYKA POLSKIEGO TO PRZEDE WSZYSTKIM TEKSTY LITERACKIE Szkoła podstawowa (I-III) dowolność wyboru przez nauczyciela tekstów kultury dostosowanych do możliwości recepcyjnych dziecka na tym poziomie rozwoju.

Szkoła podstawowa (IV-VI) Teksty kultury poznawane w całości – nie mniej niż cztery pozycje książkowe w roku oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości

Szkoła ponadgimnazjalna Teksty kultury – nie mniej niż 13 pozycji książkowych w trzyletnim bądź czteroletnim okresie nauczania oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości, przy czym nie można pominąć autorów i utworów oznaczonych gwiazdką

Nauczyciel gospodarzem kanonu lektur!

SERCE” LITERATURY POLSKIEJ (ŚCISŁY KANON) Gimnazjum Szkoła ponadgimnazjalna *Jan Kochanowski – wybrane fraszki, Treny (V, VII, VIII) *Ignacy Krasicki – wybrane bajki Aleksander Fredro *Zemsta Adam Mickiewicz *Dziady cz. II *Henryk Sienkiewicz – wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Krzyżacy lub Potop) *Bogurodzica *Jan Kochanowski – wybrane pieśni, treny (inne niż w gimnazjum) i psalm Adam Mickiewicz *Dziadów część III Adam Mickiewicz *Pan Tadeusz Bolesław Prus *Lalka Stanisław Wyspiański *Wesele *Bruno Schulz – wybrane opowiadanie Witold Gombrowicz *Ferdydurke

SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA Inne (pozaliterackie) teksty kultury: Poziom podstawowy Poziom rozszerzony Wybrane filmy z twórczości polskich reżyserów (np. Krzysztofa Kieślowskiego, Andrzeja Munka, Andrzeja Wajdy, Krzysztofa Zanussiego) Homilia Jana Pawła II wygłoszona w Warszawie na Placu Zwycięstwa (Piłsudskiego) 2 czerwca 1979 roku – nagranie telewizyjne Wybrane filmy z klasyki kinematografii światowej (np. Ingmara Bergmana, Charlesa Chaplina, Federico Felliniego, Akiry Kurosawy, Andrieja Tarkowskiego, Orsona Wellesa) spektakle teatralne (w tym Teatru TV) – przynajmniej jeden w roku stała lektura gazety codziennej, tygodnika opinii, miesięcznika i kwartalnika

ZADANIA SZKOŁY NA II ETAPIE EDUKACYJNYM ZADANIA SZKOŁY NA II ETAPIE EDUKACYJNYM. UWAGI O REALIZACJI (na przykładzie szkoły podstawowej) Drugi etap edukacyjny: To nadal okres kształtowania elementarnych sposobów poznawania świata, zwłaszcza w sferze kultury, i rozwijania umiejętności komunikowania się z innymi ludźmi. To czas krystalizacji zainteresowań, doskonalenia myślenia konkretnego, kształtowania postaw wobec świata, a więc także formowania poczucia własnej tożsamości i wartości oraz budowania właściwych relacji międzyludzkich. To okres, w którym młody człowiek styka się z podstawami naukowego podejścia do rzeczywistości i poznaje elementarną terminologię, pozwalającą ów świat opisać. Uczeniu się istnienia w kulturze towarzyszą w tym czasie pierwsze próby refleksyjnego spojrzenia na język jako narzędzie komunikacji i poznawania.

ZADANIA NAUCZYCIELA JĘZYKA POLSKIEGO NA II ETAPIE EDUKACYJNYM: rozwijanie w uczniu ciekawości świata motywowanie do aktywnego poznawania rzeczywistości, uczenia się i komunikowania, w tym także do samokształcenia i samodzielnego docierania do informacji wyposażenie ucznia w intelektualne narzędzia, a więc w umiejętności poprawnego mówienia, słuchania, czytania, pisania, rozumowania, odbioru tekstów kultury – w tym: rozwijanie słownictwa z różnych kręgów tematycznych wprowadzanie ucznia w tradycję i sferę wartości narodowych oraz kształtowanie postawy otwartości wobec innych kultur przyjazne towarzyszenie uczniowi w budowaniu spójnej wizji świata i uporządkowanego systemu wartości wychowanie do aktywności i odpowiedzialności w życiu zbiorowym

Praca polonisty w klasach IV-VI polega przede wszystkim na: tworzeniu sytuacji metodycznych wykorzystujących pasję poznawczą dzieci, ich chęć zabawy i gotowość do współpracy organizowaniu procesu dydaktyczno-wychowawczego, by stał się on dla uczniów przygodą prowadzącą do samopoznania, porządkowania obrazu świata i zachętą do jego nieustannego poznawania

Uwzględniając zróżnicowane potrzeby edukacyjne uczniów, szkoła organizuje: zajęcia wyrównawcze dla uczniów, którzy mają trudności w sprostaniu wymaganiom szkoły z zakresu języka polskiego zajęcia rozwijające szczególne zdolności uczniów – językowe, literackie, kulturowe