DEFINICJA REWITALIZACJI   Rewitalizacja jest odpowiedzią na stan kryzysowy obszaru miejskiego i obejmuje zespół kompleksowych działań, koordynowanych i zarządzanych przez sektor publiczny (gminę), opartych na aktywnej współpracy organów i instytucji polityczno-administracyjnych oraz podmiotów społecznych. wg W.Kłosowskiego: Rewitalizacja oznacza ponowne ożywienie procesów społeczno-gospodarczych na obszarze, w którym procesy te zamarły. Obszary wymagające rewitalizacji to nie obszary wybrane pod kątem wartości zabytkowej, ale obszary o szczególnej kumulacji problemów społeczno-gospodarczych (w tym także najczęściej – remontowo-architektonicznych). W historycznych miastach europejskich bardzo często obszarami takimi są najstarsze dzielnice miast, stanowiące zespoły zabytkowe. Jednak to nie zabytkowy charakter predystynuje je do rewitalizacji, ale właśnie szczególna kumulacja wielu problemów społecznych i gospodarczych w jednym miejscu. Rewitalizacja musi angażować zawsze wszystkich aktorów lokalnej sceny: władzę samorządową i różne służby publiczne, a z drugiej strony – biznes i organizacje obywatelskie, a wreszcie – samych mieszkańców.

Celem lokalnego programu rewitalizacji jest: „ożywienie społeczne i gospodarcze miast, zwiększenia potencjału turystycznego i kulturalnego terenów zdegradowanych – poprzemysłowych czy miejskich” poprzez: - działania inspirujące rozwój nowych funkcji obszarów rewitalizowanych, - przywrócenie terenom zdegradowanym utraconych funkcji społeczno – gospodarczych, - odnowę zdegradowanych obszarów miast i dzielnic mieszkaniowych w miastach (zwłaszcza zabytkowych), - zagospodarowanie obiektów i terenów poprzemysłowych oraz pomilitarnych, przez zmianę dotychczasowych funkcji na gospodarcze, społeczne, edukacyjne, zdrowotne, rekreacyjne i turystyczne. CEL REWITA LIZACJI

Szczególną uwagę należy zwrócić na: zachęcanie do rozwijania nowych form aktywności - gospodarczej generujących miejsca pracy poprzez budowę i przebudowę infrastruktury (dróg, budynków, parkingów, rynków), aby dostosować się do działalności i potrzeb nowych przedsiębiorstw, przy równoczesnej trosce o ochronę stanu środowiska naturalnego warunkującego zrównoważony rozwój gospodarczo – społeczny, współpracę rożnych środowisk i instytucji na rzecz rozwiązywania problemów społecznych na danym obszarze, poprawy bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości, aktywizację organizacji kulturalnych, edukacyjnych, turystycznych dla rozwoju czy usprawnienia ich działalności poprzez remont lub przebudowę obiektów pełniących funkcje zaplecza turystycznego lub kulturalnego.

ASPEKTY REWITALIZACJI I. ASPEKT PRZESTRZENNO – URBANISTYCZNY działania dotyczące rozwoju infrastruktury technicznej, działania dotyczące rozwoju transportu, działania dotyczące restrukturyzacji przemysłu, działania dotyczące remontów i renowacji istniejących zasobów mieszkaniowych, działania dotyczące budowy nowych mieszkań, działania dotyczące rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej i turystycznej, zabezpieczenie puli mieszkań rotacyjnych i zamiennych.

ASPEKTY REWITALIZACJI II. ASPEKT EKONOMICZNY działania dotyczące wspierania przedsiębiorczości, działania dotyczące rozwoju turystyki bądź innych sektorów gospodarki lokalnej, działania dotyczące uruchamiania finansowanych mechanizmów wsparcia (np. lokalny fundusz poręczeń), inne działania wynikające z programów pomocowych dotyczące rozwoju MSP.

ASPEKTY REWITALIZACJI III ASPEKT SPOŁECZNY działania dotyczące rozwoju zasobów ludzkich, działania dotyczące przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, działania dotyczące walki z patologiami społecznymi, działania dotyczące tworzenia równych szans, działania dotyczące zapobieganiu zjawisku bezrobocia, działania dotyczące zapobieganiu zjawisku bezdomności, działania na rzecz aktywności środowisk dziecięcych i młodzieżowych, działania dotyczące przekwaterowywania mieszkańców rewitalizowanych terenów, działania dotyczące uruchamianiu systemów grantów dla organizacji pozarządowych.

Stymulowanie dynamicznego rozwoju, Cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Stymulowanie dynamicznego rozwoju, przy wzmocnieniu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu

Zrównoważony rozwój miast Cel Priorytetu VI Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Zrównoważony rozwój miast

Wzrost konkurencyjności przestrzeni miejskiej województwa Cel Priorytetu VI Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Wzrost konkurencyjności przestrzeni miejskiej województwa Wielofunkcyjne wykorzystanie obszarów zdegradowanych

Wsparcie Priorytetu dla przedsięwzięć takich jak: Rewitalizacja zdegradowanych terenów poprzemysłowych, powojskowych i miejskich – przywracanie ładu przestrzeni publicznej i podnoszenie wartości substancji miejskiej, nadawanie i przywracanie jej funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych. Budowa i przebudowa obiektów użyteczności publicznej (kulturalnych, turystycznych, sportu i rekreacji, kongresowych), kształtujących wizerunek gminy i regionu. Przekształcenia reprezentacyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości rozwiązań architektoniczno-urbanistycznych. Kompleksowe projekty służące tworzeniu i rozwojowi stref aktywności gospodarczej, w szczególności na terenach poprzemyslowych. Projekty o wartości powyżej 20 mln PLN realizowane w miastach na prawach powiatu. Komplementarnie: inwestycje w zakresie tkanki mieszkaniowej, w tym dotyczące zastępowania azbestowych elementów budynków materiałami mniej szkodliwymi dla zdrowia człowieka.

Niektóre zasady naboru projektów: Nabór prowadzony będzie osobno dla jednostek administracyjnym o różnym potencjale ludnościowym. Na zasadzie uzupełnienia działań realizowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich dostępne będzie również wsparcie w zakresie rewitalizacji dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. W ramach projektów rewitalizacyjnych realizujących cel Priorytetu związany z wielofunkcyjnym wykorzystaniem terenów zdegradowanych wsparcie będzie udzielane jedynie projektom realizowanym na obszarze wsparcia zidentyfikowanym w Lokalnym Programie Rewitalizacji (LPR), realizującym cele LPR dla danego obszaru i wpisującym się w szerszą logikę interwencji LPR na danym obszarze. Dla zwiększenia efektywności działań w zakresie odnowy miast dopuszcza się możliwość zastosowania w ramach priorytetu inicjatywy JESSICA, obejmującej wsparcie w postaci odnawialnych instrumentów finansowych (funduszy pożyczkowych i poręczeniowych oraz innych instrumentów pochodnych). Preferowane będą przedsięwzięcia uwzględniające w swym zakresie przystosowanie obiektów użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych, między innymi poprzez usuwanie barier architektonicznych.

Główni beneficjenci: Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną. Szkoły wyższe. Organizacje pozarządowe. Partnerzy społeczni i gospodarczy. Kościoły i inne związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i innych związków wyznaniowych. Spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe. Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną. Szczegółowe kategorie beneficjentów kwalifikujące się do objęcia wsparciem wskazane są w Uszczegółowieniu RPO.

Komplementarność: Z przedsięwzięciami finansowanymi z EFRROW (Oś 3 PROW „Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie obszarów wiejskich”) Z przedsięwzięciami finansowanymi z EFR Z przedsięwzięciami finansowanymi w ramach Polityki Spójności: PO „Infrastruktura i Środowisko” PO „Kapitał Ludzki” PO „Innowacyjna Gospodarka” Programy współpracy transgranicznej Z przedsięwzięciami finansowanymi w ramach pozostałych priorytetów RPO

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Priorytet VI Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Cel szczegółowy: Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej

Priorytet VI Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Cele operacyjne: rewitalizacja substancji architektonicznej terenów i obiektów poprzemysłowych i powojskowych, zwiększenie atrakcyjności obszarów miejskich dla inwestorów lokalnych i zewnętrznych, odnowa zdegradowanych dzielnic mieszkaniowych, w tym rewitalizacja substancji mieszkaniowej.

DEFINICJA DELIMITACJI Delimitacja to metoda podziału obszaru miasta i wyłonienia obszarów problemowych dla realizacji zadań inwestycyjnych i społecznych w latach 2008 – 2015, przeprowadzona na podstawie analizy dokumentów strategicznych miasta, województwa śląskiego i kraju, oceny aktualnej sytuacji społeczno – gospodarczej miasta obejmującej zagospodarowanie przestrzenne, infrastrukturę techniczną, gospodarkę i sferę społeczną, możliwości finansowych budżetu miasta i dostępnych funduszy zewnętrznych, w tym UE, a także przeprowadzonych konsultacji społecznych i badań wśród liderów opinii publicznej

Kryteria delimitacji Kryteria dotyczące delimitacji zostały określone na podstawie Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dn. 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

2. wskaźnik przestępczości,, Przy delimitacji obszarów problemowych najczęściej przyjmuje się następujące kryteria: 1. stopa bezrobocia, 2. wskaźnik przestępczości,, 3. poziom wykształcenia,, 4. poziom płac, 5. warunki mieszkaniowe, 6. poziom ubóstwa, 7. trendy demograficzne.

a) wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia; Artykuł 47 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dn. 8 grudnia 2006 r. a) wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia; b) wysoka stopa długotrwałego bezrobocia; c) niekorzystne trendy demograficzne; d) niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji i wysoki wskaźnik przerywania skolaryzacji; e) wysoki poziom przestępczości i wykroczeń; f) szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska; g) niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej; h) wysoka liczba imigrantów, grup etnicznych i mniejszościowych lub uchodźców; i) porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego; j) niski poziom wydajności energetycznej budynków.

w Czechowicach-Dziedzicach: Cele rewitalizacji w Czechowicach-Dziedzicach: Cel nadrzędny: Stworzenie przestrzennych warunków do zrównoważonego rozwoju miasta i poprawy warunków życia mieszkańców Czechowic-Dziedzic.

Przykładowe cele szczegółowe: 1. Rewitalizacja substancji architektonicznej. 2. Odnowa zdegradowanych dzielnic mieszkaniowych. 3. Rehabilitacja przestrzeni publicznej terenów rewitalizowanych miasta Czechowice-Dziedzice, w tym budowa lub rehabilitacja małej architektury oraz tworzenie, modernizacja miejsc rekreacji oraz terenów zielonych.

4. Remonty nieruchomości i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej umożliwiającej rozwój działalności społecznej, kulturalnej, sportowej i zdrowotnej mieszkańców miasta. 5. Aktywizacja społeczna i ekonomiczna mieszkańców miasta, w tym rozwój sektora MSP. 6. Zwiększenie atrakcyjności miasta dla inwestorów lokalnych i zewnętrznych. 7. Poprawa warunków życia mieszkańców. 8. Marketing i promocja regionalna, krajowa i zagraniczna atrakcji kulturalnych i turystycznych Czechowic-Dziedzic.

FINANSOWANIE PROJEKTÓW Zgodnie z założeniami obowiązującymi w funduszach strukturalnych UE i mechanizmach finansowych EOG w latach 2007 – 2015 obowiązuje zasada proporcji generalnie 85 % dotacji, 15 % wkład własny. Ze względu jednak na możliwość obniżenia przez Instytucję Zarządzającą wysokości dotacji w zakresie finansowania projektów możliwe są dwa warianty finansowania: 1) dotacja z funduszy UE i EOG: - do 75% I wariant, - 85% II wariant. 2) wkład własny: - co najmniej 25 % I wariant, - co najmniej 15% II wariant.

Od tej zasady mogą wystąpić następujące odstępstwa: 1. Dotacja z ERDF może być mniejsza niż 85% i 75 % wartości budżetu poszczególnych projektów, a wtedy wkład własny beneficjenta końcowego będzie większy niż planowane15% i 25 %.

wystąpić następujące odstępstwa: Od tej zasady mogą wystąpić następujące odstępstwa: 2. Wkład własny Gminy i pozostałych beneficjentów może być mniejszy niż 15% i 25 % w przypadku, gdy skorzystają z dofinansowania z krajowych środków publicznych:  z budżetu państwa:  rezerwa celowa budżetu państwa na współfinansowanie wkładu własnego samorządów terytorialnych dla projektów inwestycyjnych finansowanych z funduszy strukturalnych UE, Funduszu Spójności, MF EOG (w budżecie państwa na rok 2008, część 83, poz. 8),  zgodnie z zasadami ustalonymi przez danego dysponenta części budżetowej np. Minister Kultury na projekty inwestycyjne może dać swoją promesę na pokrycie nawet 25 % wartości budżetu, a więc całego wkładu własnego.

Rok Ogółem w tys. PLN Wariant I dotacji 75% Wariant II dotacji 85% Symulacja finansowania zadań inwestycyjnych z funduszy UE i EOG przy założonym poziomie dotacji 75% (wariant I) i 85% (wariant II). Symulacja finansowania wszystkich zadań objętych „Lokalnym Programem Rewitalizacji Miasta Czechowice-Dziedzice na lata 2008-2015”: Rok Ogółem w tys. PLN Wariant I dotacji 75% Wariant II dotacji 85% Wkład Własny 25% Wkład Własny 15% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 RAZEM

Pamiętać należy o obowiązywaniu w zarządzaniu finansowym funduszami pomocowymi UE „Reguły n+3”. Podstawę prawną tej reguły stanowi Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999.

Stanowi ona, że jeśli zobowiązanie Komisji ujęte w budżecie wspólnotowym w danym roku (roku n) nie zostanie „wyczerpane” wnioskami o płatność przekazywanymi Komisji przez Instytucję Płatniczą do końca roku n+3, różnica między kwotą zobowiązania a kwotą wniosków o płatność zostanie automatycznie anulowana. Zobowiązanie Komisji jest równoznaczne z alokacją rocznej transzy środków w budżecie wspólnotowym. Zdarzenie to następuje w roku n oraz w każdym kolejnym roku, który na potrzeby stosowania reguły n+3 staje się kolejnym rokiem n. Dnia 31 grudnia roku n+3 zobowiązanie zostaje anulowane. Oznacza to, że Państwo Członkowskie, które do końca roku n+3 złożyło wnioski o płatność opiewające na kwotę mniejszą niż roczne zobowiązania na rok n, bezpowrotnie traci kwotę różnicy. Anulowanie dotyczy, zatem jedynie tej części środków, dla której nie złożono poprawnego wniosku o płatność okresową. Celem stosowania omawianego zabiegu jest motywowanie Państw Członkowskich do sprawnego wydatkowania alokowanych środków pomocowych.

Ważny wpływ na finansowanie projektów ma także możliwość uznania podatku VAT za koszt kwalifikowany w przypadku, gdy beneficjenci sektora finansów publicznych mimo, iż są jego płatnikiem, nie mają realnej możliwości jego odliczenia. /Rozporządzenie KE (WE) nr 448/2004/ Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783 /1999 oraz inne rozporządzenia. Dotyczy to Gminy i pozostałych jednostek finansów publicznych uczestniczących w programie rewitalizacji. Pozostałym beneficjentom końcowym zgodnie z przepisami Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT. W tym jednak przypadku podatek VAT w projektach będzie stanowił koszt niekwalifikowany.

PRZYKŁADY

GLIWICE

BYTOM VII. PODPROGRAM REWITALIZACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OBSZARU MIEJSKO-PRZEMYSŁOWEGO BOBRKA 7.1 Cel strategiczny, specyficzne priorytety i kierunki działań na miejsko-przemysłowym obszarze Bobrka Celem strategicznym rewitalizacji obszaru miejskiego dzielnicy Bobrek-Karb i terenu poprzemysłowego po byłej Hucie Bobrek jest „Bobrek-Karb obszarem głębokiej i szybkiej transformacji społeczno-gospodarczej”. Sytuacja obszaru Bobrka wskazuje na konieczność realizowania na jego obszarze strategii odbudowy ekonomicznej i kulturalnej. Jest to strategia zintegrowana zawierająca generalne rozwiązania zaproponowane dla obszarów miejskich i terenów poprzemysłowych oraz dwa priorytety specyficzne wraz z zawierającymi się w nich kierunkami i przedsięwzięciami. PRIORYTET 1: PARAFIA I SZKOŁA JAKO OŚRODKI INTEGRACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ Wyrównanie szans edukacyjnych dla dzieci i młodzieży Rola Parafii i szkoły w życiu dzielnicy PRIORYTET 2: REGENERACJA GOSPODARCZA I ARCHITEKTONICZNA DZIELNICY BOBREK-KARB Podniesienie atrakcyjności dzielnicy Bobrek-Karb dla mieszkańców i inwestorów. Wykorzystanie terenów i infrastruktury poprzemysłowej po byłej Hucie Bobrek.

CZELADŹ VI PRZEDSIĘWZIĘCIA PROPONOWANE DO REALIZACJI W RAMACH LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Zadania, które będą realizowane w latach 2004 – 2006 w poszczególnych, wybranych obszarach rewitalizacyjnych związane są z przedsięwzięciami w zakresie infrastruktury społecznej, gospodarczej i technicznej. Każde realizowane działanie wpływa zarówno na sferę społeczną, jak i ekonomiczną. Przyczyniają się one do powstawania nowych miejsc pracy, poprawy lokalnej infrastruktury oraz pokonywania barier społecznych. 1. Obszar I: Centralny 1.1. Działania w zakresie pomocy społecznej (punkty konsultacyjno-informacyjno-edukacyjne, warsztaty terapeutyczne, świetlice środowiskowe, dyżury psychologów i terapeutów, organizowanie grup wsparcia, promocja zdrowego stylu życia, pomoc dla bezrobotnych) Podobszar 1. Nowiny – Maroko 1.2. Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców poprzez wykonanie nowych punktów świetlnych 1.3. Budowa chodnika w ciągu ulic Budowlanych i Kominka 1.4. Wymiana instalacji elektrycznej, stolarki okiennej oraz przebudowa dachu w budynku Szkoły Podstawowej nr 11 1.5. Termomodernizacja, wymiana instalacji c.o., stolarki okiennej i remont dachu w budynkach przy ul.Kawalca 2 i 6, Bohaterów Westerplatte 1 oraz Cierpioła 6

PABIANICE

ZABRZE

ZABRZE